Luận văn: Đào tạo nghề với chuyển dịch cơ cấu lao động ở việt nam hiện nay ppt

Trang 1


Luận văn
Đào tạo nghề với chuyển
dịch cơ cấu lao động ở
việt nam hiện nay

Trang 2
A. ĐẶT VẤN ĐỀ

Thế kỉ XXI là thế kỉ của nền kinh tế tri thức đòi hỏi ngày càng cao về số
lượng đội ngũ công nhân kĩ thuật và nhân viên nghiệp vụ .Việt Nam đang bước
vào nền kinh tế thị trường, cơ cấu kinh tế đang có sự chuyển dịch mạnh mẽ kéo
theo sự chuyển dịch cơ cấu lao động, sự chuyển dịch này đã đạt được một số thành
tựu nhưng vẫn còn nhiều bất cập chủ yếu là về nguồn nhân lực.
Nhận thực được vai trò quan trọng hàng đầu có tính quyết định của yếu tố
con người trong quá trình chuyển dịch cơ cấu lao động để phát triển đất nước theo
hướng công nghiệp hoá hiện đại hoá. Báo cáo của ban chấp hành trung ương Đảng
khoá XIII tại đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 9 của Đảng về phương hướng
nhiệm vụ kế hoạch phát triển kinh tế xã hội năm 2001-2010 đa chỉ rõ nhiệm trọng
tâm của công tác dạy nghề: " Tiếp tục đổi mới chương trình nội dung , phương
pháp giảng dạy và phương pháp đào tạo đội ngũ lao động có chất lượng cao. Gắn
với việc hình thành các khu công nghiệp, khu công nghệ cao với các trường đào
tạo nghề. Phát triển nhanh và phân bố hợp lí hệ thống trường dạy nghề trên địa bàn
cả nước mở rộng các hình thức đào taọ đa dạng linh hoạt, năng động với số học
sinh công nhân kĩ thuật tăng 11%-12%/năm ”
Thực hiện nghị quyết trung ương 2 ( khoá VIII) , trong những năm qua
công tác dạy nghề tuy đã có nhiều cố gắng trong việc mở rộng quy mô và nâng cao
chất lượng đào tạo nhưng vẫn còn nhiều yếu kém, chưa đáp ứng được nhu cầu

CNKT , nhân viên nghiệp vụ cho quá trình chuyển dịch cơ cấu lao động, phục vụ
sự nghiệp CNH-HĐH. Tính đến năm 2000 , tỷ lệ lao động qua đào tạo mới chỉ đạt
20% ( qua dạy nghề là 13,4%) để đạt được mục tiêu tỷ lệ lao động qua đào tạo vào
năm 2005 đạt 30% ( qua dạy nghề là 19%), vào năm 2010 đạt 40%( qua dạy nghề
là 26%) đòi hỏi phải đánh giá thực trạng công tác dạy nghề hiện nay dự báo nhu
cầu lao động qua đào tạo nghề đến 2010 từ đó đề ra định hướng phát triển dạy
nghề đến năm 2010 và các giải pháp thực hiện .
Từ những hình tình nêu trên cho thấy việc nghiên cứu đề tài đánh giá thực
trạng công tác dạy nghề, chuyển dịch cơ cấu lao động ở nước ta , đề ra định hướng

Trang 3
phát triển công tác dạy nghề đến năm 2010 để gắn với chuyển dịch cơ cấu lao
động và các giải pháp thực hiện là hết sức cấp thiết
2.Mục tiêu nghiên cứu
Làm rõ thực trạng dạy nghề tình hình chuyển dịch cơ cấu lao động giai
đoạn 1996_2003 , phân tích những thành tựu , yếu kém và nguyên nhân
- Trên cơ sở phân tích thực trạng này và dự báo nhu cầu lao động qua đào tạo nghề
đến 2010 để đưa ra những định hướng và giải pháp đến năm 2010
3.Đôí tượng và phạm vi nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu tập trung vào phân tích thực trạng dạy nghề và chuyển dịch cơ
cấu lao động , số liệu lấy trong giai đoạn 1996_2003
đề tài: Đào tạo nghề với chuyển dịch cơ cấu lao động ở việt nam hiện nay
4.Kết cấu của đề tài
Đề tài được kết cấu gồm 3 phần:
A.Đặt vấn đề
B.Nội dung
Chương I : Cơ sở lí luận về đào tạo nghề và chuyển dịch cơ cấu lao động
Chương II:Phân tích thực trạng đào tạo nghề và chuyển dịch cơ cấu lao động ở
VN
Chương III: Một số giải pháp phát triển đào tạo nghề gắn với chuyển dịch cơ cấu

lao động đến năm 2010
C.Kết luận
TàI liệu tham khảo
Mặc dù đã có cố gắng để hoàn thiện nhưng không tránh khỏi sai sót trong quá trình
thực hiện rất mong được sự xem xét và bổ sung của thầy giáo để đề tài hoàn thiện
hơn .
Em xin chân thành cảm ơn GS.TS Mai Quốc Chánh đã giúp đỡ em tận tình
trong quá trình hoàn thành đề án này .
Hà Nội ngày 30/12/2003
Sinh viên :Đỗ Thanh Bì
nh



Trang 4
B. NỘI DUNG
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐÀO TẠO NGHỀ VÀ CHUYỂN DỊCH
CƠ CẤU LAO ĐỘNG

I. Khái niệm về đào tạo nghề
1. Nghề
Theo giáo trình Kinh tế Lao động của trường ĐH KTQD thì kháI niệm
nghề là một dạng xác định của hoạt động trong hẹe thống phân công lao động của
xã hội ,là toàn bộ kiến thức ( hiểu biết) và kĩ năng mà một người lao động cần có
để thực hiện các hoạt động xã hội nhất định trong một lĩnh vực lao động nhất định
2.Đào tạo nghề
Theo Cac_Mac công tác dạy nghề phảI bao gồm các thành phần sau:
Một là :giáo dục trí tuệ
Hai là: Giáo dục thể lực như trong các trường Thể dục Thể thao hoặc bằng cách
huấn luyện quân sự

Ba là:dạy kí thuật nhăm giúp học sinh nắm được vững những nguyên lí cơ bản của
tất cả các quá trình sản xuất, đồng thời biết sử dụng các công cụ sản xuất đơn giản
nhất
(C.Mác Ph.ăng nghen. Tuyển tập xuất bản lần 2, tập 16 trang 198)
Ở Việt Nam có tồn tại các khái niệm sau:
Theo giáo trình KTLĐ của trường ĐH KTQD thì kháI niệm đào tạo nghề
được tác giả trình bày là :” Đào tạo nguồn nhân lực là quá trình trang bị kiến thực
nhất định về chuyên môn nghiệp vụ cho người lao động,để họ có thể đảm nhận
được một số công việc nhất định”
Theo tàI liệu của bộ LĐTB và XH xuất bản năm 2002 thì kháI niệm đào tạo nghề
được hiểu :” Đào tạo nghề là hoạt động nhằm trang bị cho người lao động nhừng
kiến thức ,kĩ năng và tháI độ lao động cần thiết để người lao động sau khi hoàn
thành khoá học hành được một nghề trong xã hội”
Như vậy ,khái niệm này đã không chỉ dừng lại ở trang bị những kiến thức kĩ
năng cơ bản mà còn đề cập đến thái độ lao động cơ bản .Điều này thể hiện tính
nhân văn, tinh thần xã hội chủ nghĩa,đề cao người lao động ngay trong quan niệm

Trang 5
về lao động chứ không chỉ coi lao động là một nguồn “Vốn nhân lực “,coi công
nhân như cáI máy sản xuất .Nó cũng thể hiện sự đầy đủ hơn về vấn đề tinh thần và
kỉ luật lao động –một yêu cầu vô cùng quan trọng trong hoạt động sản xuất vơí
công nghệ và kĩ thuật tiên tiến hiện nay
3.Những nhân tố ảnh hưởng đến đào tạo nghề
a.Tốc độ phát triển và chuyển dịch cơ cấu kinh tế
Dạy nghề nhằm mục đích đáp ứng nhu cầu công nhân kĩ thuật nhân viên nhiệm vụ
phát triển kinh tế xã hội .Do đó sự phát triển của công tác dạy nghề gắn với sự phát
triển kinh tế xã hội .Thực tế cũng cho thấy trong những năm thập kỉ 80 của thế kỉ
XX khi nền kinh tế của nước ta đang trong thời kì khủng hoảng , nhu cầu CNKT
,NVNV cũng giảm theo .ĐIều đó đã tác động và làm cho hệ thống các trường dạy
nghề cũng suy giảm .Đến năm 1996 khi nền kinh tế nước ta thoát khỏi giai đoạn

khủng hoảng và có mức tăng trường khá thì nhu cầu công nhân kĩ thuật , nhân viên
nghiệp vụ tăng cả về số lượng và chất lượng. đòi hỏi công tác dạy nghề phảI phát
triển theo .
Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế sẽ kéo theo sự chuyển dịch về cơ cấu lao động.Sự
chuyển dịch này đòi hỏi phảI đào tạo nghề cho người lao động đang hoạt động
trong những lĩnh vực nông lâm ngư nghiệp chuyển sang hoạt động ở kĩnh vực
công nghiệp xây dung,và dịch vụ
b.Cơ hội và thách thức của toàn cầu hoá và yêu cầu hội nhập khu vực và
quốc tế
Trong tình hình hiện nay chất lượng lao động là yếu tố hàng đầu quyết định
sự thành bại trong cạnh tranh quốc tế .
Trong những năm gần đây Việt Nam gặp rất nhiều bất lợi trong cạnh tranh .Yếu tố
quan trọng của sự hạn chế này là Việt Nam có một lực lượng lao động có chất
lượng thấp.Vì vậy việc nâng cao chất lượng lao động nước ta đang là một đòi hỏi
cấp thiết .Chất lượng lao động chỉ có thể được nâng cao thông qua quá trình giáo
dục đào tạo,trong đó đào tạo nghề là một cấu thành quan trọng.Yêu cầu này đòi hỏi
công tác dạy nghề phảI phát triển nhanh cả về quy mô lần chất lượng
c. Đường lối chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển
dạy nghề

Trang 6
Những đường lối và chủ trương ,chính sách của Đảng nếu đúng và phù hợp
sẽ là đIều kiện rất thuận lợi để phát triển công tác dạy nghề
Nghị quyết hội nghị ban chấp hành Trung ương Đảng khoá VIII ( 12/1996) đã
đánh giá :” Giáo dục chuyên nghiệp nhất là đào tạo công nhân kĩ thuật có lúc suy
giảm mạnh mất cần đối lớn về cơ cấu trình độ trong đội ngũ lao động ở nhiều
nghành sản xuất.Quy mô đào tạo nghề hiện nay vẫn còn quá bé nhỏ ,trình độ,thiết
bị đào tạo lạc hậu không đáp ứng được nhu cầu CNH HĐH “.Từ đó nghị quyết đã
đưa ra chủ trương là đảy mạnh đào tạo công nhân lành nghề ,tăng quy mô học
nghề, tăng cường đầu tư củng cố và phát triển các trường dạy nghề,xây dung một

số trường trọng đIúm, đào tạo công nhân lành nghề cho các khu công nghiệp, khu
chế xuất ,có tính đến nhu cầu xuất khẩu lao động.
Như vậy ta thấy đầy là một sự ưu tiên rất lớn của Đảng và Nhà nước trong
công tác dạy nghề
d. Các yếu tố dân số
Quy mô và cơ cấu dân số quyết định đến số lượng ,quy mô và cơ cấu của
các trường dạy nghề .Nứoc có cơ cấu dân số trẻ thì mạng lưới dạy nghề phảI lớn
còn những nước có quy mô dân số vừa và nhỏ thì phát triển những trường dạy
nghề mang tính chuyên sâu
e. TháI độ xã hội về nghề và công tác đào tạo nghề
Xu hướng vào được ĐH mới có thể kiếm được một nghề ổn định đang ảnh
hưởng rất nhiều đến sự phát triển của công tác đào tạo nghề trong các trường
CNKT .Học sinh không muốn thi vào hoặc nếu đỗ thì cũng tìm cách thi lên ĐH
.ĐIều này làm cho đầu vào của các trường dạy nghề có thể khá đông nhưng đầu ra
lại ít .Tạo nên tình trạng “thừa thầy thiếu thợ”

4.Sự cần thiết của công tác đào tạo nghề
Đào tạo nghề có thể cung cấp một đội ngũ lao động có trình độ cho sự phát
triển nền kinh tế đất nứơc.Họ là những người đưa lí thuyết đến thực hành ,đưa
khoa học công nghệ tới các vùng chậm phát triển

Trang 7
Cac Mac đã viết rằng :”Những người công nhân tiên tiến hoàn toàn nhận thực
được rằng tương lai của giai cấp mình mà cũng chính là tương lai của loàI người
tuỳ thuộc vào công tác giáo dục thế hệ công nhân trẻ "
(C.Mác Ph.ăng nghen. Tuyển tập xuất bản lần 2, tập 16 trang 198)
Công tác đào tạo nghề cho mọi người để họ đI vào lao động sản xuất luôn
luôn là một yếu tố quan trọng trong việc táI sản xuất sức lao động vì thế mà công
tác đó là một đIều kiện bắt buộc để phát triển nền sản xuất xã hội .Vì vậy ở nghị
quyết hội nghị lần thứ 4 ban chấp hành Trung ương Đảng (khoá VII) đã khẳng

định sự nghiệp đổi mới có thành công hay không ,đất nước bước vào thế kỉ XXI có
vị trí xứng đáng trong cộng đồng thế giới hay không, phần lớn tuỳ thuộc vào lực
lượng thanh niên ,vào việc bồi dưỡng rèn luyện thế hệ thanh niên ,công tác thanh
niên là vấn đề sống còn của dân tộc,là một trong yếu tố quyết định sự thành bại của
cách mạng
Như vậy chúng ta có thể thấy rằng trong xã hội XHCN ,đặt biệt là trong bối cảnh
đang tiến hành xây dựng và hoàn thiện một nền kinh tế thị trường theo định hướng
XHCN từng bước hội nhập với nền kinh tế khu vực và thế giới .ở VN hiện nay thì
vấn đề con người là vấn đề chủ chốt.Một trong những công tác hàng đầu để hình
thành con người mới XHCN đó chính là đào tạo nghề cho người lao động.

II. Một số vấn đề về chuyển dịch cơ cấu lao động
1. Khái niệm về chuyển dịch cơ cấu lao động
Chuyển dịch cơ cấu lao động có thể hiểu là sự di chuyển của lao động từ
ngàhnh này qua nghành khác ,từ thành phần kinh tế này sang thành phần kinh tế
khác và từ vùng này sang vùng khác .Từ đó tạo ra sự thay đổi về quy mô lao động
giữa các nghành,vùng,thành phần kinh
tế.
2.Nội dung chuyển dịch cơ cấu lao động:
- Chuyển dịch cơ cấu lao động theo thành phần kinh tế.
- Chuyển dịch cơ cấu lao động theo vùng kinh tế.
- Chuyển dịch cơ cấu lao động theo độ tuổi lao động.
- Chuyển dịch cơ cấu lao động theo chất lượng lao động .

Trang 8
3.Các yếu tố ảnh hưởng đến sự chuyển dịch cơ cấu lao động:
a.Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế:
Đây là đIều kiện tiền đề cho chuyển dịch cơ cấu lao động.Sự chuyển dịch
cơ cấu lao động càng mạnh mẽ thì kéo theo sự chuyển dịch cơ cấu lao động cũng
càng nhanh .

Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế sẽ làm xuất hiện cân đối mới về nhu cầu lao động
về cả số lượng lẫn chất lượng lao động.Quá trình công nghiềp hoá hiện đại hoá sẽ
làm xuất hiện các nghành mới trong cơ cấu nghành kinh tế của vùng.Cùng với việc
mở rộng khu vực công nghiệp ,xây dựng,dịch vụ se thu hút thêm lao động nhất là
lao động có trình độ chuyên môn kĩ thuật .ĐIều này làm cho cơ cấu lao động có sự
chuyển dịch từ nền kinh tế này sang nghành kinh tế khác và có sự phân công lại
lao động theo lãnh thổ
b.Cơ chế chính sách của Đảng và Nhà nước
Khi nước ta còn ở trong thời kì bao cấp nền kinh tế chỉ tồn tại thành phần
kinh tế nhà nước và thành phần kinh tế tập thể thì lao động tập trung chủ yếu ở các
thành phần kinh tế này nhưng khi chuyển sang thanh phần kinh tế thị trường với
đủ các loại thành phần kinh tế thì lao động sẽ chuyển một phần từ các thành phần
kinh tế nhà nước và tập thể sang các thành phần kinh tế khác
Các chính sách của Đảng và Nhà nước cũng ảnh hưởng rất lớn đến chuyển dich cơ
cấu lao động .Các chính sách mở rộng và phát triển các khu công nghiệp ,đắc khu
kinh tế ,các nghành kinh tế mũi nhọn ,các nghành mới sẽ tạo ra nhu cầu về lao
động để đáp ứng,giảI quyết các chính sách này .
c.ĐIều kiện kinh tế xá hội và chính trị
Các đIều kiện về kinh tế và xã hội cho phép biết được tình hình hiện tại
cũng như dự đoán được môt tương lai gần .Mức thu nhập ,các ưu đãI ,trợ cấp,địa
vị xã hội là động lực cho người lao động lựa chọn nghành nghề ,địa đIểm lao động
….nên ảnh hưởng đến việc chọn nghề .Từ đó tác động đến chuyển dịch cơ cấu lao
động.
ĐIều kiện chính trị ổn định thì số người tham gia vào các thành phần kinh tế
tư nhân ,liên doanh,hộ gia đình càng tăng nên dẫn đến sự di chuyển lao động từ
các thành phần kinh tế nhà nước và tập thể ra các thành phần kinh tế khác

Trang 9
ĐIều kiện chính trị ổn định cũng là đIều kiện thuận lợi cho sự di chuyển lao
động giữa các vùng nhanh và liên tục làm cho chuyển dịch cơ cấu lao động có tốc

độ nhanh và có chiều sâu hơn
d.Các đIều kiện dân số , tự nhiên, môI trưòng
Các đIều kiện tự nhiên như đất đai, khí hậu ảnh hưởng rất nhiều đến sự di
chuyển .ĐIều kiện tự nhiên và môI trường khó khăn là động lực cho sự ra đI tìm
một vùng mới thuận lợi hơn .
Khi dân cư tập trung đông đúc vào một vùng ,tàI nguyên suy giảm ,cuộc
sống của cộng đồng sẽ gặp khó khăn hơn là động lực để họ đI tìm một nơI mới
hoặc làm các nghành nghề có thu nhập cao hơn.
Ví dụ: ở đồng bằng sông Hồng sự tập trung dân cư đông đúc chủ yếu làm nông
nghiệp nhưng có thu nhập thấp dần dần họ đã chuyển sang làm như thủ công
nghiệp,dịch vụ,xây dựng hoặc đI xây dựng vùng kinh tế mới …

III. Mối quan hệ giữa đào tạo nghề và chuyển dịch cơ cấu lao động
Lao động của con người là một trong ba yếu tố đầu vào của sản xuất ,hơn
thế nữa lại là nhân tố thực hiện kết hợp các yếu tố khác để tao ra sản phẩm .Khi cơ
cấu kinh tế thay đổi thì kéo theo nhu cầu về lao động cũng sẽ thay đổi để phù hợp
với sản xuất .Tức là thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu lao động .Vậy trước khi
có sự chuyển dịch này thì đã có sự dư thừa lao động ở các nghành ,vùng ,thành
phần kinh tế này nhưng lại có sự thiếu hụt ở nghành,vùng kinh tế khác và số lao
động dư thừa này sẽ phảI trảI qua một qua trình đào tạo lại để phù hợp với
nghành,vùng thành phần kinh tế khác.Và như vậy công tác đào tạo nghề phảI
nhanh chóng kịp thời để vừa đảm bảo sản xuất vừa đảm bảo cuộc sống cho người
lao động .
Chuyển dịch cơ cấu lao động có thể hiểu là quá trình tổ chức lại lao động
theo hướng hiện đại hơn ,tiên tiến hơn để tần dụng tối đa và có hiệu quả mọi nguồn
lực trong xã hội .Vì vậy người lao động luôn phảI học hỏi kiến thức kĩ năng mới
nên công tác đào tạo nghề luôn phảI bám sát ,đón trước xu hướng vận động của
nền kinh tế .

Trang 10

Khi có sự chuyển dịch cơ cấu lao động sang nghành mới áp dụng những
kiến thức khoa học cần có những lao động tay nghề cao đIều này bắt buộc phảI
mời những trường dạy nghề công nghệ cao thì mới có lao động để phục vụ sản
xuất .
Như vậy ta thấy đào tạo nghề và chuyển dịch cơ cấu lao động có mối quan
hệ mật thiết hợp rác và bổ sung cho nhau .Đào taọ nghề vừa là nền tảng vừa động
lực cho chuyển dịch cơ cấu lao động .Còn chuyển dịch cơ cấu lao động lại quyết
định trở lại về quy mô ,cơ cấu , và chất lượng cho đào tạo nghề.

Trang 11
CHƯƠNG II : PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG ĐÀO TẠO NGHỀ VÀ
CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU LAO ĐỘNG Ở VIỆT NAM
I. Thực trạng đào tạo nghề ở Việt Nam trong những năm qua
Trong thời gian qua, đặc biệt là 10 năm trở lại đây, đội ngũ lao động qua
đào tạo nghề đã có những đóng góp lớn ,góp phần tạo nên sự tăng trưởng cuả đất
nước .Công tác đào tạo nghề đã dần đi vào nề nếp ,bước đầu đã đáp ứng được nhu
cầu nhân lực cho các khu công nghiệp ,khu chế xuất và các nghành kinh tế mũi
nhọn. Đã hình thành mạng lưới cơ sở dạy nghể trong toàn quốc bao gồm các
trường dạy nghề ,các trường THCN và cao đẳng có tham gia đào tạo nghề ,các
trung tâm dạy nghề ,trung tâm dịch vụ việc làm có dạy nghề …Chủ trương xã hội
hoá và đa dạng hoá về loại hình đào tạo ,nghành nghề và các phương thức đào tạo
được đẩy mạnh bước đầu đã thu được kết quả,huy động được các nguồn lực cho
đào tạo nghề.

1.Mạng lưới cơ sở dạy nghề
Trong những năm qua, với những thay đổi có tính đột phá trong công tác tổ
chức quản lý hoạt động dạy nghề ,hệ thóng các trường dạy nghề đang được phục
hồi và phát triển ,đào tạo dạy nghề được quan tâmm , mở rộng bước đầu đã được
một số kết quả .
Các bộ nghành địa phương đã thể hiện được sự quan tâm đối với dạy nghề thông

qua các nghị quyết , chỉ thị và tăng đầu tư cho dạy nghề.Do đó,số lượng thanh
niên,học sinh có nhu cầu học nghề ngày càng tăng làm giảm áp lực đào tạo đại học
cho xã hội.
Về số lượng đào tạo :
- Năm 1975 có 185 cơ sở đào tạo dạy nghề công tác đào tạo nghề gắn với giảI
quyết việc làm phục vụ công cuộc táI htiết đất nước sau chiến tranh và từng bước
tiến lên chủ nghĩa xã hội.Bước đầu chúng ta đã xây dựng được một hệ thống cơ sở
trường lớp đào tạo công nhân kĩ thuật rộng khắp ỏ tất cả các bộ nghành địa phương
và cơ sở dạy nghề bên cạnh xí nghiệp ,công nông lâm trường đáp ứng nhu cầu học
nghề ở trong cả nước.

Trang 12
Thời kì từ năm 1987 đến 1992 công tác quản lí dạy nghề do vụ dạy nghề
đảm nhiệm .Từ năm 1992 đến tháng 6/1998 công việc này chỉ còn một phần trong
vu trung học chuyên nghiệp và dạy nghề đảm nhiệm .Thời kì này công tác dạy
nghề ít được quan tâm, đầu tư và phát triển,hệ thống dạy nghề ngày càng thu hẹp
lại cả về số lượng lẫn quy mô đào tạo,năm 1998 số trường dạy nghề chỉ còn 129
trường (giảm 56% so với năm 1986)
Trước nhu cầu cấp bách phát triển nguồn nhân lực của công cuộc đổi mới
và bước vào giai đoạn đâỷ mạnh công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước,tổng cục
dạy nghề được thành lập theo nghị quyết số 33/1998 ngày 23/5/1998 nhằm giúp
bộ trưởng bộ LĐTB và XH quản lí nhà nước về công tác đào tạo nghề trên phạm
vi cả nước .Sau một số năm thực hiện, tính đến cuối năm 2001 mạng lưới trưòng
dạy nghề đã được mở rộng và đa dạng hoá với nhiều hình thức,trong đó:
+ 137 trường trung hoc chuyên nghiệp và cao đẳng có chức năng nghiệp vụ dạy
nghề
+ 149 trung tâm dạy nghề trong đó có 78 trung tâm dạy nghề quận ,huyện
+ 150 trung tâm dich vụ việc làm có dạy nghề
+ Trên 300 trung tâm giáo dục kĩ thuật tổng hợp hướng nghiệp và thị trường
giáo dục thường xuyên tham gia đào tạo nghề ngắn hạn

+Hàng nghìn lớp dạy nghề của các doanh nghiệp các tổ chức và của các nghành
nghề .

Tuy nhiên sự phân bố các trường theo nghành cũng chưa hợp lí,các nghành
chủ yếu ở nghành công nghiệp xây dựng .Năm 1998 ,số lượng trường thuộc
nghành công nghiệp chiếm 38,5% ,nghành xây dựng là 18,5% ,nghành giao thông
là 16,4% trong khi đó nghành nông nghiệp là nghành chiếm trên 62% lực lượng
lao động xã hội nhưng chỉ có 13,7% số lượng dạy nghề
(Nguồn :Bộ LĐTB và XH:”Định hướng phát triển đào
tạo nghề đến năm 2010”.Hà Nội/2002)
Về nguồn từ ngân sách Nhà nước công tài chính dành cho giáo dục trong
10 năm gần đây đã được tăng lên rõ rệt ,ngân sách nhà nước dành cho đào tạo nghề
có xu hướng tăng lên từ 9,3% năm 1992 lên 11,3% năm 1997 và 15% năm 2000.

Trang 13
Trong khi đó tỷ lệ ngân sách chi cho đào tạo nghề trong tổng chi ngân sách Nhà
nước cho giáo dục đào tạo lỉên tục giảm từ 7% năm 1991 ,3,7% năm 1992 ;4,5%
năm 1994; 4,2% năm 1995 ;3,7% năm 1997 ; 3,7% năm 1998 .
Theo nội dung quy định tại nghị định02/2001/NĐ-CP ngày 9/1/2001 của
chính phủ hướng dẫn Bộ Luật lao động và Luật GD tài chính đảm bảo cho hoạt
động dạy nghề bao gồm :
+Ngân sách Nhà nước gồm ngân sách trung ương và ngân sách địa phương giữ
vai trò chủ yếu trong nguồn đầu tư cho dạy nghề.
+Vốn của các tổ chức cá nhân cho dạy nghề .
+Học phí xây dựng trường lớp.
+Các nguồn tài trợ của các tỏ chức cá nhân nước ngoài và quốc tế ,đóng góp của
các tổ chức cá nhân trong nước
+Nguồn kinh phí đầu tư hoặc đóng góp cho dạy nghề của các doanh nghiệp ,các
dự án trong nước và nước ngoài khi xây dựng các công trình công nghiệp và dịch
vụ .

+Các khoản thu của cơ sở dạy nghề từ hội đồng tư vấn ,chuyển giao công nghệ
,sản xuất dịch vụ.
+Các nguồn khác.
Trong thực tế những năm qua,ngân sách nhà nước cho đào tạo nghề chủ
yếu là nguồn kinh tế thường xuyên ,vốn đầu tư cơ bản xây dựng ,thực chất gân
sách nhà nước mới chỉ đảm bảo được một phần rất nhỏ so với nhu cầu kinh phí
cho đào tạo nghề ,phần lớn số kinh phí cần thiết cho đào tạo dạy nghề là do cơ sở
đào tạo tự lo liệu.Đây là một hạn chế rất lớn đối với hoạt động đào tạo nghề và ít
nhiều làm giảm chất lượng đào tạo .
Như vậy có thể thấy hệ thống dạy nghề đang nổi lên một số bất cập:
+Cơ sở vật chất còn nghèo nàn lạc hậu, thiếu thốn nghiêm trọng cả thiết bị
dùng chung và thiết bị phục vụ giảng dạy .
+Chương trình giáo án lạc hậu .
+Đội ngũ giáo viên thiếu nghiêm trọng về số lượng và hạn chế về chất lượng.
+Phần kinh phí ngân sách nhà nước dành cho đào tạo nghề còn hạn hẹp
1.2. Quy mụ đào tạo nghề:

Trang 14
Tương ứng với số cơ sở dạy nghề trong mỗi thời kì, quy mô đào tạo nghề
cũng có sự biến động tương đối đáng kể. Năm 1975 quy mô đào tạo là 80.000 học
sinh chưa kể CNKT được đào tạo tại các địa phương .Tại miền Bắc chỉ tính số
công nhân kĩ thuật trong khu vực kinh tế quốc doanh và tập thể đã là 600.000
người .Số học sinh này đã góp một phần tương đối lớn trong sản xuất và xây dựng
đất nước sau chiến tranh ,trở thành những công nhân chủ chốt cho những giai đoạn
sau ,do vậy mà số công nhân kĩ thuật của chúng ta năm 1083 đã tăng 640.000
trong tổng số 2.014.000 lao động thuộc khu vực quản lí nhà nước .
Qua đó ta thấy cũng có thể những công nhân kĩ thuật chủ yếu làm việc
trong khu vực kinh tế quốc doanh và tập thể ,phù hợp với cơ cấu kinh tế mà thành
phần kinh tế nhà nước là chủ yếu.
Năm 1980 các trường dạy nghề trên cả nước có quy mô đào tạo vào khoảng

250.000 học viên/năm ,bình quân các trường có quy mô đào tạo 700 học
viên/năm.Tuy nhiên do những điều kiện khách quan và chủ quan mà những năm
tiếp theo nước ta đã gặp rất nhiều khó khăn trong sản xuất, kinh tế bị thu hẹp .Nhu
cầu về CNKT đã giảm đi rất nhiều đã ảnh hưởng tới công tác đào tạo nghề.
Đến năm 1986 quy mô đào tạo dài hạn chỉ còn 120.000 học sinh/năm.Cho
đến ngày 31/7/1998 sau một thời gian dài công tác đào tạo nghề bị lãng quên, quy
mô đào tạo nghề dài hạn của cả nước chỉ còn 62.500 học sinh/năm, thực sự trở
thành một thách thức mới cho sự nghiệp dạy nghề trong thời đại công nghiệp hóa
,hiện đại hóa.
Nhận thức ra những sai lầm , để kịp thời sử chữa , áp dụng những biện pháp
và chính sách phù hợp với quy luật khách quan chúng ta đã kịp khắc phục được
một phần khó khăn trong đào tạo nghề.Quy mô đào tạo nghề trong khoảng 5 năm
trở lại đây tăng khá nhanh ,quy mô tuyển sinh hệ dài hạn tăng từ 57.000 người năm
1997 lên 126.000 người năm 2001 ( tăng bình quân hàng năm là 22%); quy mô
đào tạo nghề ngắn hạn tăng từ 390.000 người năm 1997 lên 761.000 người năm
2001 ( tăng bình quân hàng năm là 19%)

1975 1980 1986 1998 2001
80 250 120 62,5 126

Trang 15
(Bộ LĐTBXH, "Định hướng phát triển đào tạo nghề đến năm 2010" )
Chúng ta có số liệu về học sinh các trường chuyên nghiệp cả nước trong
những năm 1997-2000 như trong bảng dưới đây :

N¨m sè häc sinh (1000 ngêi) Sè häc sinh tèt nghiÖp (1000)
CNKT THCN C§, §H CNKT THCN C§, §H
1997
138,6 164,1 662,8 90,3 68,3 74,1
1998

144,7 177,6 682,3 93,2 52,1 103,1
1999
172,1 159,9 734,9 113,9 49,1 113,6
2000
370,8 250,9 795,6 174 71,9 149,8
(Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam, Sè 70 ngµy 2/5/2003)
Qua những số liệu trên ta thấy chỉ trong vòng 4 năm từ 1997 đến năm 2000
số học sinh cuả các trường CNKT đã tăng gấp 2.5 lần từ 138,6 nghìn lên 370,8
nghìn .Trong khi đó số học sinh ĐH,CĐ tăng không đáng kể từ 662,8 nghìn lên
795,6 nghìn .Nó thể hiện sự chuyển hướng trong công tác đào tạo và phân luồng
học sinh ngay trong cấp cơ sở để khắc phục tình trạng mất cân đối trong đào tạo
dẫn đến thừa thầy thiếu thợ trong sản xuất.Thực tế sản xuất ở các khu công nghiệp
,các khu chế xuất hay các doanh nghiệp liên doanh với nước ngoài cho thấy rằng
trình độ lành nghề của công nhân tốt nghiệp cũng chưa đáp ứng được ngay yêu cầu
của sản xuất ,nhiều chủ doanh nghiệp ngay sau khi tuyển dụng lại phải tiếp tục bỏ
tiền ra đào tạo công nhân .Như vậy thì con số về quy mô đào tạo chưa thực sự
phản ánh được những thay đổi trong hoạt động của các trường dạy nghề ,cần thiết
phải xem xét đến cả chất lượng của đào tạo ,chất lượng học sinh sau khi tốt nghiệp
.

1.3 Chất lượng đào tạo nghề
A. Nội dung chương trình đào tạo
Trong thời gian qua nội dung, chương trình đào tạo nghề đã và đang được
biên soạn để phù hợp với sự thay đổi kỹ thuật ,công nghệ sản xuất. Đã tiếp cận và
triển khai xây dựng chương trình đào tạo nghề theo mô đun. Nhiều chương trình

Trang 16
đào tạo ngắn hạn theo Mô đun do dự án Tăng cường trung tâm dạy nghề xây dựng
đã được thẩm định và phổ biến, áp dụng rộng rãi.
Tuy nhiên ,ngoài một số ít cơ sở đào tạo nghề được sự hỗ trợ của các nước

và các tổ chức quốc tế về trang thiết bị hiện đại cũng như cơ sở vật chất tốt phục
vụ cho việc giảng dạy và học tập ,thì hầu hết các cơ sở đào tạo nghề vần đang áp
dụng các chương trình và tài liệu đào tạo quá cũ kỹ lạc hậu được biên soạn theo
những tiêu chuẩn cấo bậc thợ do Bộ lao động ban hành từ những năm 70.
Ở các trường này ngoài trang thiết bị lạc hậu ,cơ sở vật chất tồi tàn thì giáo
trình dùng trong giảng dạy tại các trường này ;aok được xây dựng theo phương
pháp truyền thống lạc hậu ,chậm cập nhật kiến thức mới nên phần nào ảnh hưởng
trực tiếp đến chất lượng đào tạo.Hầu hết các trường vẫn giảng dạy theo phương
pháp truyền thống,tỷ lệ sử dụng máy vi tinh trong giảng dạy còn ít.
Cho đến nay Nhà nước chỉ có giáo trình khung cho một số nghề ,còn lại chủ
yếu do các cơ sở tự biên soạn ,các giáo trình đào tạo nghề ngắn hạn thiếu sự kiểm
tra chuẩn bị , bổ sung và thống nhất giữa các cơ sở dạy nghề.
Qua đó ta có thể thấy rõ hơn về vấn đề là tại sao phần lớn số lượng học
sinh ,sinh viên ra trường thường không đáp ứng được yêu cầu của các nhà tuyển
dụng về trình độ cũng như khả năng cập nhật thông tin mới.
Sở dĩ các học sinh, sinh viên thường không áp ứng được yêu cầu của các
nhà tuyển dụng vì những gì họ được học trong trường thì thường khác xa hơn rất
nhiều so với những gid mà người tuyển dụng mông muốn mà một trong những
nguyên nhân không nhỏ của vấn đề này đó là việc chậm cập nhật thông tin cũng
như đưa các thiết bị hiện đại áp dụng vào việc học tập và giảng dạy trong các
trường học nghề.

B, Đội ngũ giáo viên dạy nghề
Đội ngũ giáo viên dạy nghề trong thời gian qua đã được cũng cố và phát
triển.Các Bộ,nghành, địa phương đã thường xuyên tổ chức bồi dưỡng chuyên môn
,nghiệp vụ sư phạm ,ngoại ngữ mtin học ở trong cả nước và nước ngoài cho đội
ngũ giáo viên.

Trang 17
Đội ngũ giáo viên dạy nghề trong các trường công lập được nâng lên một

bược ,năm 2001 số giáo viên có trình độ trên ĐH chiếm 2%; đại học ,cao đẳng
chiếm 69% ,trung học chuyên nghiệp 25%,công nhân kỹ thuật 14% .Như vậy trình
độ giáo viên còn ở mức thấp ,có tới 39% giáo viên dưới trình độ ĐH ( vùng đồng
bằng sông Cửu Long lên tới 60%) .Trong khi đó các số liệu tương ứng vào năm 97
là 1,8%; 55,6%; 23,3%;19,1%.Sau 5 năm thực hiện những đường lối chính sách
mới về đào tạo nghề nhưng rõ ràng là chúng ta vẫn chưa đạt được kết quả như
mong muốn trong việc nâng cao trình độ cho giáo viên dạy nghề.
§¬n vÞ : %
N¨m Trªn §H §H-C§ THCN CNKT
1997
1,8 55,6 23,3 19,1
2000
2 69 25 14
(Nguån : Bé L§TBXH)
Tuy nhiên trong khi nhu cầu về đào tạo nghề đang đặt ra như một vấn đề
khẩn cấp cả về số lượng lẫn chất lượng thì cơ cấu đội ngũ giáo viên như trên vẫn
cón thiếu và chưa đáp ứng được nhu cầu cấn thiết của xã hội .Bên cạnh những giáo
viên có trình độ và tâm huyết với nghề thì vẫn còn không ít giáo viên có trình độ
kém và không tâm huyết với nghề.
Sở dĩ như vậy là vì chế độ đãi ngộ đối với đội ngũ giáo viên này còn quá
thấp,và hạn chế; chưa có chế độ riêng , đặc thù cho giáo viên dạy nghề mà vẫn còn
vận dụng chế độ của giáo viên đào tạo nói chung .Hiện nay có 5 trường cao đẳng ,
ĐH sư phạm kĩ thuật đào tạo giáo viên dạy nghề và 5 khoa sư phạm kĩ thuật thuộc
các trường đại học kĩ thuật mới được hình thành năm 1998 có chức năng tham gia
đào tạo giáo viên dạy nghề.
Có 50% giáo viên trong các trường đào tạo nghề thiếu những kiến thức kĩ
năng về sư phạm và thực hành và chỉ dạy được lí thuyết.Một bộ phận khác có
trình độ về lí thuyết nhưng chưa được đào tạo về sư phạm.
Trong quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế thì yêu cấu về nguồn nhân lực
có trình độ khoa học kĩ thuật cao trong những nghành mới hiện đại được đạt ra rất

bức thiết .Nó đòi hỏi đội ngũ giáo viên dạy nghề phải không ngừng nghiêm cứu
khoa học nâng cao trình độ giảng dạy bắt kịp với xu thế phát triển chung của xã

Trang 18
hội. Ở đây yếu tố tuổi trẻ chính là then chốt .Những giáo viên trẻ nắm vững kiến
thức khoa học, hăng say nghiên cứu học hỏi và tâm huyết với nghề chính là lời giải
cho bài toán đào tạo nghề trong những năm tới .Một lần nữa vấn đề đãi ngộ và sử
dụng nhân tài lại được đặt ra cho những nhà lập chính sách .
Khi có được những người thầy giỏi thì chúng ta mới có thể có được những
công nhân giỏi,những người thợ giỏi tham gia vào công cuộc xây dựng tổ quốc xã
hội chủ nghĩa.Chúng ta cần nghiêm túc nhìn nhận lại những bất cập hiện nay đang
còn tồn tại để sớm khắc phục mới mong thực hiện thành công sự nghiệp CNH-
HĐH
C,Cơ sở vật chất kỹ thuật ,trang thiết bị dạy nghề,
Trang thiết bị sử dụng cho luyện tập , kỹ năng thực hành ở các trường thực
hành nghề còn thiếu cả về số lượng lần chất lượng.Có khoảnh 19% số thiết bị là
tương đối phù hợp với công nghệ sản xuất hiện nay ,trong đó có tới 14% số thiết bị
đã quá cũ và lạc hậu .9,75% thiết bị sản xuất được sản xuất từ năm 1975-1985 ,
36,14% số thiết bị được sản xuất từ năm 1986-1995, 39% số thiết bị được sản
xuất từ năm 1996-2000
Mặc dù trong những năm gần đây đã có một số trường và cơ sở mới thành
lập được trang bị máy mọc thiết bị đồng bộ tương đối hiện đại phù hợp với công
tác dạy nghề,sát với thực tế sản xuất , đặc biệt là các cơ sở dự án được tài trợ hoặc
giúp đỡ của nước ngoài và các tổ chức quốc tế .Nhưng nhìn chung về tổng thể
trang thiết bị dạy nghề của các cơ sở dạy nghề vẫn còn thiếu về số lượng và lạc
hậu so với kỹ thuật ,công nghệ sản xuất.
Trong giai đoạn 1997-2000 kinh phí đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách
nhà nước cho đào tạo nghề tăng từ 240,8 tỷ đồng lên tới 530 tỷ đồng ;kinh phí
chương trình mục tiêu nâng cấp thiết bị dạy nghề của Nhà nước tăng từ 30 tỷ đồng
lên 90 tỷ đồng.Ngoài ra trong thời gian qua kinh phí ngoài ngân sách nhà nước đầu

tư cho xây dựng cơ sở vật chất trang thiết bị dạy nghề của các Bộ ,nghành , địa
phương, tổ chức ,cá nhân ,hỗ trợ của nước ngoài cũng tăng thêm nhiều so với
trước.


Trang 19
2. Thực trạng chuyển dịch cơ cấu lao động ở Việt Nam trong những năm
qua
2.1. Tỡnh hỡnh chuyn dch c cu lao ng theo tui
n v : 1000 ngi
1989 Tỷ trọng(%) 1999 Tỷ trọng(%)
Tổng DS 64.376

100 76.328 100
DS dới tuổi LĐ 25.223

39,18 25.562 33,5
DS trong tuổi LĐ 33.496

52,03 43.556 57,1
DS trên tuổi LĐ 5.657 8,79 7.210 9,4
(Ngun : S liu iu tra dõn s 1989-1999, TCTK)
Ta nhõn thy dõn s trong 10 nm tng gn 12 triu ngha l hn 1 triu
ngi 1 nm, tc ny gn bng tc ca dõn s trong tui lao ng : t
33.496 (nm 1989) lờn 43.556 (nm 1999) nhng t trng lao ng trong tui
lao ng lai thay i t 52,03% lờn 57,1% dõn s di tui lao ng hu nh
khụng thay i nhng t trng gim.
Dõn s trong tui lao ng tng lờn tc l ngun nhõn lc nc ta tng
lờn v s lng nhng cng t ra nhiu vn v gii quyt vic lm cho h nu
cht lng lao ng kộm thỡ s to ra tht nghip lao ng ph thụng. Nh vy

vn o to ngh tr nờn rt quan trng.




2.2. Chuyn dch c cu theo lónh th
n vi : 1000
1990 % 1995 % 1998 %
Tng s 33133,4

100 33468,1

100 35961,6

100
Vựng nỳi phớa
bc
3988,7 12,03

4591,5 13,7 4515,4 13,67

KTT bc b 4355,2 13,14

4825,1 14,4 5033,7 13,9

Trang 20
KTTĐ miền
trung
1704,9 5,14 1842,8 5,5 2027,5 5,64
Tây nguyên 1201,6 3,62 1444,2 4,31 1512,9 4,2

KTTĐ nam bộ 3056,8 9,2 3092,6 9,24 3158,9 8,78
ĐBSCL 6611,1 19,52

7342 21,94 7833,4 21,78

(Nguồn : Điều tra lao động việc làm 1990-1998, TCTK)
Quá trình tăng trưởng và phát triển kinh tế đồng thời là quá trình diễn ra sự
tích tụ chuyên môn hoá sản xuất và chuyên môn hoá lao động trong quá trình công
nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước, các vùng chuyên môn hoá sản xuất nông nghiệp,
các khu đô thị mới xuất hiện dẫn đến sự thay đổi về cơ cấu lao động giữa các
vùng.
Trong thời gian qua trên phạm vi cả nước đã có những tiến bộ trong việc
phân bố lao động cho các vùng lãnh thổ theo chiều hướng tích cực ở các vùng
chậm phát triển khó khăn, dân cư thưa thớt, thiếu lao động nhưng lại tài nguyên
phong phú có chiều hướng tăng lên. Tỷ trọng lao động của Tây nguyên tăng lên từ
3,62% năm 1990 lên 4,2 năm 1998. Còn các vùng động dân cư lại có xu hướng
giảmnhw đồng bằng sông hồng.
2.3. Chuyển dịch cơ cấu lao động theo nghành
Đơn vị : 1000

1996 1998 2000
Tổng số
%
33819,9
100
34941,4
100
36395,7
100
Nông lâm ngư nghiệp

%
23601,9
69,8
22184,1
63,49
22965,6
63,1
Công nghiệp-Xây Dựng
%
3566,5
10,55
4169,9
11,93
4731,4
13
Thương mại-Dịch vụ
%
6643,5
19,65
8587,4
24,58
8698,5
23,9
(Nguồn : Niên giám thống kê 1996-2000, NXB Thông kê)
Qua biểu ta thấy cơ cấu lao động theo ghành kinh tế nước ta đã có sự thay
đổi theo chiều hướng tích cực : Tỷ trọng nông nghiệp giảm từ 69,8%(1996) xuống

Trang 21
63,1%(2000), lao động các nghành Công nghiệp xây dựng, TMDV tăng lên trong
đó nhanh nhất là lao động dịch vụ từ 19,65%(1996) lên 23,9%(2000).

2.4. Chuyển dịch cơ cấu theo thành phần kinh tế
ơn vị : 1000 người
LĐ làm việc
nền KTQD
Khu vực nhà
nước
Khu vực ngoà
nhà nước
Số TĐ % Số TĐ % Số TĐ %
Năm 1995
1/4/1999
34606
36419
100
100
3011
4013
8,5
11
31595
32406
91,5

89
(Nguồn : điều tra lao động việc làm 1995-1999, TCTK)
Nhìn chung việc chuyển đổi cơ cấu lao động theo thành phần kinh tế giữa
khu vực nhà nước và ngoài nhà nước theo các kết quả điều tra nói trên chưa có gì
biến đổi lớn. Khu vực nhà nước trong 5 năm qua (1995-1999) tăng từ 8,5% lên
11%.

III. MỐI QUAN HỆ GIỮA ĐÀO TẠO NGHỀ VÀ CUYỂN DỊCH CƠ CẤU
LAO ĐỘNG Ở VIỆT NAM

Ở Việt nam khi kinh tế thị trường phát triển sẽ tạo ra sự chuyển dịch cơ cấu
kinh tế. Điều này tất yếu dẫn đến chuyển dịch cơ cấu lao động, sự chuyển dịch này
nhanh hay chậm là tuỳ thuộc vào trình độ của người lao động.
Trong những năm qua đào tạo nghề đã đạt được một số những kết quả đáng
khích lệ phần nào đã đóng góp vào sự chuyển dịch cơ cấu lao động :
Cơ cấu lao động chuyển dịch theo hướng tăng cơ cấu lao động cho sản xuất
công nghiệp xây dựng và các nghành dịch vụ, giảm lao độngnông nghiệp từ 72,6%
(1991) xuống 63%(2000) trung bình mỗi năm giảm gân 1% lao động làm nông
nghiệp, tỷ lệ đào tạo tăng liên tục từ 10% (1996) lên 20%(2000) trong đó đào tạo
nghề khoảng 13,4%
Cơ cấu lao động vùng cũng có sự biển đổi rõ rệt: vùng đồng bằng sông
hồng cơ cấu lao động giảm từ 22,7% (1995) xuống 17%(1999), còn vùng tây

Trang 22
nguyên tăng từ 4,31% (1995) lên 5,36% (1999). Như vậy ta thấy đào tạo nghề đã
tạo ra 1 lực lượng lao động lớn có trình độ (số lao động có chuyên môn kỹ thuật
năm 2000 là 5992,5 nghìn người chiếm 15,51% tổng số lao động. Thành quả này
của đào tạo nghề đã giúp cho quá trình chuyển dịch cơ cấu lao động nhanh hơn.
Tuy nhiên chuyển dịch cơ cấu lao động cũng tác động đến công tác đào tạo
nghề, sự chuyển dịch cơ cấu lao động nhanh và sâu sẽ tạo ra một mạng lưới đào
tạo nghề rộng khắp và ngày càng có chất lượng. Tính hết năm 2001 nước ta đã có
248 trường tăng 119 trường so với năm 1998, quy mô học sinh đào tạo nghề dài
hạn tăng từ 57.000 người năm 1997 lên 126.000 năm 2001( tăng bình quan là
22%/năm). Quy mô đào tạo nghề ngắn hạn tăng từ 390.000 người (1997) lên
761.000 người (2001).
Ta thấy đào nghề có một vai trò rất quan trọng đối với chuyển dịch cơ cấu

lao động ở nước ta, nó thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu lao động diễn ra rộng
và sâu hơn. Còn chuyển dịch cơ cấu lao động sẽ tạo ra một nhu cầu về lao động có
trình độ giúp tạo ra một mạng lưới rộng khắp các trường đào tạo nghề với số lượng
người tham gia đông đảo.
Như vậy đào tạo nghề và chuyển dịch cơ cấu lao động có mối quan hệ rất
mật thiết và hợp tác lẫn nhau. Thiéu một cái thì cái kia khó có thể đạt được kết quả
như mong muốn.







Trang 23
CHƯƠNG III : MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐÀO TẠO NGHỀ GẮN
VỚI CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU LAO ĐỘNG ĐẾN NĂM 2010
I. Quan điểm đặt ra
- Thực sự coi phát triển giáo dục đào tạo trong đó có đào tạo nghề là quốc sách
hàng đầu .Đào tạo nghề có nhiệm vụ cung cấp phần lớn công nhân kĩ thuật cho sự
nghiệp CNH_HĐH ,góp phần phát triển đội ngũ công nhân vì thế nếu không phát
triển đào tạo nghề sẽ không thể thực hiện được tiến trình CNH_HĐH
Đào tạo nghề là sự nghiệp của toàn xã hội .Đầu tư cho đào tạo nghề là đầu
tư cho phát triển bền vững và mang lại hiệu quả kinh tế xã hội trực tiếp .Đào tạo
nghề đòi hỏi sự đầu tư lớn vì thế nhà nước phải giữ vai trò chủ đạo trong đầu tu
trang bị cơ sở vật chất ban đầu cho các cơ sở đào tạo nghề ,đặt biệt là đối với
những nghành kinh tế mũi nhọn ,những nghành kinh tế trọng yếu của nền kinh tế
quốc dân ,cho xuất khẩu lao động và cho những vùng kinh tế khó khăn ,đồng thời
tạo điều kiện và môi trường để mọi tổ chức ,các nhân trong và ngoài nước tham gia
phát triển đào tạo nghề ,đăc biệt là những nghành kinh tế phục vụ sự nghiệp CNH-

HĐH nông nghiệp ,nông thôn.
- Mở rộng quy mô đi đôi với nâng cao chất lượng đào tạo.Phát triển đồng thời đào
tạo những nghành mũi nhọn và đào tạo đại trà ,song đặt trọng tâm vào đào tạo mũi
nhọn ,nhằm vừa đáp ứng nhu cầu CNKT-NVNV trình độ cao của các khu công
nghiệp khu chế xuất và xuất khẩu lao động vừa đáp ứng phổ cập nghề cho đại bộ
phận lao động
- Gắn đào tạo với sản xuât công nghiệp (Đào tạo nghề phải xuất phát từ yêu cầu
của sản xuất ,vì sản xuất và phụ thuộc vào sản xuất )
- Phát triển đào tạo nghề trên cơ sở liên thông, mềm dẻo và linh hoạt .Liên thông
giữa các cấp trình độ đào tạo (bán lành nghề,lành nghề ,lành nghề trình độ cao )
ngay trong hệ thống dạy nghề và liên thông giữa các cấp trình độ trong hệ thống
đào tạo nhân lực nhằm tạo động lực ,điều kiện ,con đường phấn đấu vươn lên của
người học nghề.
II. Mục tiêu của đào tạo nghề :
- Về mục tiêu chung :

Trang 24
+Đào tào và bồi dưỡng nhân lực kỹ thuật với chất lượng cao,với quy luật và cơ cấu
nghành nghề hợp lí phục vụ sự nghiệp CNH-HĐH đất nước và hội nhập .
+Nâng cao hiệu quả đào tạo nghề gắn với đào tạo việc làm ,với sử dụng phấn đấu
đến năm 2010 sẽ có khoảng 80% lao động có việc làm sau khi đào tạo .
+Cải tổ hệ thống giáo dục nghề nghiệp để (1) Hình thành mạng lưới rộng khắp với
quy mô và số cơ sở trọng điểm hợp lí nhằm vừa đáp ứng nhu cầu đào tạo đại trà
vừa đáp ứng nhu cầu đào tạo mũi nhọn .(2) Tổ chức đào tạo đa dạng ,linh hoạt
,liên thông để đáp ứng nhu cầu học tập suốt đời của người lao động .(3)Bộ máy
quản lí được tổ chức năng động ,đơn giản ,gọn nhẹ nhưng đủ mạnh để quản lí hệ
thống và phải dành quyền chủ động cho các cơ sở đào tạo trong điều kiện luôn
biến động của thị trường.
- Về mục tiêu cụ thể :
+Phấn đấu đến năm 2005 mỗi địa phương có ít nhất một trường dạy nghề và đế

năm 2010 mỗi quận huyện có ít nhất một trung tâm dạy nghề trên địa bàn
+Đến năm 2005 phấn đấu có 20 trường trọng điểm và đến năm 2010 có 45 trường
trọng điểm.
+Nâng tỷ lệ thu hút học sinh sau THCS vào học nghề từ 6% năm 2000 lên 15%
năm 2010
+Phấn đấu đến năm 2005 đạt tỷ lệ lao động qua đào tạo nghề là 18-19% trong đó
tỷ lệ lao động qua đào tạo nghề của nghành công nghiệp là 32% ,nông nghiệp là
12-13% và dịch vụ là 25% .Đến năm 2010 các tỷ lệ tương ứng là 26% ,42%,20%
và 32% (Lưu ý :đào tạo nghề không tính đến đào tạo ở các trường ĐH và CĐ )
+Đến năm 2005 quy mô tuyển mới đạt 0.93 triệu người/năm ,tăng 1,3 lần so với
năm 2000 và đạt 1,3 triệu người /năm 2010 ,tăng 1.8 lần so với năm 2000.Trong
đó tỷ lệ đào tạo dài hạn tăng từ 18% năm 2000 lên 22% vào năm 2005 và 27% vào
năm 2010.
+ Nhu cầu lao động qua đào tạo nghề của các nghành:
Đến năm 2005 tỷ lệ qua đào tạo nghề trong nghành công nghiệp là 31%-
32% , trong nông nghiệp là 12%-13% và dịch vụ là 24%-25% .
+Đến năm 2010 tỷ lệ lao động qua đào tạo nghề trong nghành công nghiệp là 40%-
41% nghành nông nghiệp là 17%-18% và dịch vụ là29%-30%.

Trang 25
+ Nhu cầu lao động qua đào tạo nghề của các nghành những năm cụ thể (xin xem
phụ lục).
III. Các giải pháp thực hiện mục tiêu chiến lược :
1.Các giải pháp chung:
a. Hoàn thiện cơ cấu hệ thống :hoàn chỉnh cơ cấu hệ thống theo 3 cấp trình độ
đào tạo:
- Cấp I :Bán lành nghề -đào tạo ngắn hạn .Tổ chức đào tạo cấp trình độ này nhằm
phục vụ cho nhu cầu phát triển nghành nghề giản đơn ,doanh nghiệp vừa và nhỏ
,chuyển dịch cơ cấu lao động tại chỗ ,phát triển kinh tế trang trại ,kinh tế gia đình
và tăng cơ hội có việc làm cho người lao động .Tỷ trọng lao động được đào tạo ở

cấp độ này sẽ giảm dần trong kế hoạch đào tạo ,song vẫn chiếm phần lớn trong
tổng số lao động được đào tạo hàng năm.
- Cấp II:Lành nghề-đào tạodài hạn .Lao động được đào tạo ở cấp độ này chủ yếu
để phục vụ nhu cầu sử dụng cho các khu công nghiệp,khu chế xuất ,những dây
chuyền sản xuất sử dụng công nghệ cao ,phục vụ nhu cầu xuất khẩu lao động và
chuyên gia.
- Cấp III: Lành nghề trình độ cao -đào tạo kĩ sư thực hành ,kĩ thuật viên cao
đẳng,thợ cả .Theo yêu cầu phát triển của công nghệ sản xuất ,theo xu thế quốc tế
,để hội nhập ,cạnh tranh trên thị trường lao động trong và ngoài nước,trong một số
lĩnh vực có trình độ tay nghề cao cùng với chuyên môn kỹ thuật ở bậc trung cấp và
cao đẳng .Vì vậy hệ thống đào tạo nghề cần sớm tổ chức đào tạo lao động ở cấp
trình độ này.Lao động được đào tạo ở cấp trình độ này có khả năng vận hành các
thiết bị tiên tiến, hiện đại và có năng lực xử lí các tình huống trong sản xuất.
Theo hướng này các cơ sở đào tạo nghề sẽ bao gồm các trung tâm ,các
trường dạy nghề và một số trường trung học kĩ thuật ,cao đẳng công nghệ đào tạo
lao động kỹ thuật đa hệ.
b.Quy hoạch mạng lưới :
Mạng lưới cơ sở dạy nghề phát triển theo hướng xã hội hoá,đa dạng hoá
,linh hoạt ,năng động thiết thực ,thích ứng với cơ chế thị trường và bao gồm các
cơ sở đào tạo công lập ,ngắn hạn và dài hạn .Mạng lưới cơ sở đào tạo nghề không
chỉ đảm bảo tính hợp lí về quy mô đào tạo, nghành nghề đào tạo ,trình độ đào tạo