Hoàn thiện công tác tổ chức kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh tại Công ty TNHH chống ăn mòn Hoàng Long

Khoá luận tốt nghiệp

Sinh viên: Phạm Thị Thanh Loan - Lớp QT 902K
1

LỜI MỞ ĐẦU


Trong nền kinh tế thị trường hiện nay, việc cạnh tranh giữa các loại hình doanh
nghiệp diễn ra rất gay gắt và khốc liệt. Để tìm cho mình một chỗ đứng vứng chắc trên
thị trường đòi hỏi các doanh nghiệp phải có sức mạnh nội lực và có một môi trường
kinh doanh lành mạnh.
Nắm được tình hình và nhu cầu đó, Đảng và Nhà nước ta không ngừng đổi mới
các chính sách pháp luật để mở rộng cơ chế chính sách, kêu gọi đầu tư, tạo điều kiện
thuận lợi nhất cho các doanh nghiệp trong nước và nước ngoài được tự do kinh doanh
và bình đẳng trước pháp luật. Đất nước ta đang đứng trước một thời cơ mới, một vận
hội mới để làm thay đổi diện mạo của đất nước, đưa đất nước tiến lên ngày càng giàu
mạnh hơn. Nhiệm vụ này đặt trên vai các doanh nghiệp Việt Nam một trọng trách rất
to lớn, những người sẽ đem lại tiền của cho đất nước, góp phần công nghiệp hóa hiện
đại hoá đất nước.
Để làm được điều đó, các doanh nghiệp phải biết phát huy hết khả năng và sức
mạnh của mình để luôn luôn làm chủ trước mọi thời cơ, có những chiến lược phát
triển kinh doanh, phát triển sản phẩm phù hợp với ngành nghề mà doanh nghiệp đã và
đang theo đuổi. Mục tiêu cuối cùng của các nhà doanh nghiệp là lợi nhuận thuần từ
hoạt động sản xuất kinh doanh. Nhưng muốn biết được doanh nghiệp mình hoạt động
có hiệu quả hay không thì phải nhờ vào công tác kế toán cụ thể là việc hạch toán kết
quả kinh doanh, từ đó doanh nghiệp có thể quyết định chuyển hướng sản xuất kinh
doanh mặt hàng khác hay tìm một giải pháp nào đó để thu được lợi nhuận.
Đi đôi với sự phát triển của nền kinh tế, hệ thống kế toán Việt Nam cũng đã đổi
mới, phù hợp với nền kinh tế và hoà nhập với nền kinh tế và hoà nhập với chuẩn mực
quốc tế. Nói cách khác, trong một doanh nghiệp nhất thiết phải có hạch toán kế toán

vì vậy đây là môn khoa học quản lý đồng thời cũng là một công việc, một nghề
nghiệp trong lĩnh vực quản lý kinh tế tài chính.
Khoá luận tốt nghiệp

Sinh viên: Phạm Thị Thanh Loan - Lớp QT 902K
2

Nội dung công tác kế toán ở doanh nghiệp là công việc thu nhận hệ thống hoá,
xử lý và cung cấp thông tin về toàn bộ tài sản của doanh nghiệp, các hoạt động kinh
doanh, kết quả hoạt động của từng hoạt động kinh tế tài chính của doanh nghiệp và
cung cấp các thông tin kinh tế phục vụ cho quản lý kinh tế tài chính.
Chính vì vậy hạch toán kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh có vai trò đặc
biệt quan trọng trong hoạt động sản xuất kinh doanh, là công cụ đắc lực giúp cho lãnh
đạo doanh nghiệp có hướng đầu tư đúng đắn, hạn chế được rủi ro trong kinh doanh,
bảo toàn và phát triển vốn sản xuất.
Từ nhận thức trên, trong thời gian thực tập tại công ty TNHH chống ăn mòn
Hoàng Long, em đa tìm hiểu thực tế về công tác tổ chức kế toán tại Công ty và chọn
nghiên cứu đề tài: “Hoàn thiện công tác tổ chức kế toán doanh thu, chi phí và xác định
kết quả kinh doanh” tại Công ty. Với mong muốn tìm hiểu thực tế nhằm nâng cao vốn
kiến thức cho bản thân và đóng góp một phần nhỏ vào quá trình hoàn thiện công tác
tổ chức kế toán tại Công ty.
Nội dung khoá luận gồm ba chương:
Chương I: Lý luận chung về công tác tổ chức kế toán doanh thu, chi phí và xác
định kết quả kinh doanh trong Doanh nghiệp.
Chương II: Thực trạng công tác tổ chức kế toán doanh thu, chi phí và xác định
kết quả kinh doanh tại Công ty TNHH chống ăn mòn Hoàng Long.
Chương III: Một số kiến nghị hoàn thiện công tác tổ chức kế toán doanh thu,
chi phí và xác định kết quả kinh doanh tại Công ty TNHH chống ăn mòn Hoàng
Long.

Khoá luận tốt nghiệp

Sinh viên: Phạm Thị Thanh Loan - Lớp QT 902K
3

CHƢƠNG I:
LÝ LUẬN CHUNG VỂ CÔNG TÁC TỔ CHỨC KẾ TOÁN DOANH THU,
CHI PHÍ VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH


1.1. Một số khái niệm cơ bản về kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết
quả kinh doanh trong doanh nghiệp
1.1.1. Doanh thu bán hàng trong doanh nghiệp
1.1.1.1. Khái niệm:
Doanh thu là tổng giá trị các lợi ích kinh tế trong doanh nghiệp thu được trong
kỳ kế toán, phát sinh từ các hoạt động sản xuất kinh doanh thông thường của doanh
nghiệp, góp phần lầm tăng vốn chủ sở hữu.
1.1.1.2. Hạch toán doanh thu cần tôn trọng một số quy định sau:
1/ Việc xác định và ghi nhận doanh thu phải tuân thủ các quy định trong chuẩn
mực kế toán số 14 “doanh thu và thu nhập khác” và các chuẩn mực kế toán khác có
liên quan.
2/ Việc ghi nhận doanh thu phải theo nguyên tắc phù hợp. Khi ghi nhận một
khoản doanh thu thì phải ghi nhận một khoản chi phí tương ứng có liên quan đến việc
tạo ra doanh thu đó.
3/ Chỉ ghi nhận doanh thu bán sản phẩm, hàng hóa khi thoả mãn 5 điều kiện
sau:

- Doanh nghiệp đã chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu
sản phẩm hoặc hàng hoá cho người mua.
- Doanh nghiệp không còn nắm giữ quyền quản lý hàng hóa như người sử dụng hàng
hoá
- Doanh thu được xác định tương đối chắc chắn.
- Doanh nghiệp đã thu được hoặc sẽ thu được lợi ích kinh tế từ giao dịch bán hàng
- Xác định được chi phí liên quan đến giao dịch bán hàng
Khoá luận tốt nghiệp

Sinh viên: Phạm Thị Thanh Loan - Lớp QT 902K
4

4/ Khi hàng hoá hoặc dịch vụ được trao đổi để lấy doanh thu bán hàng hoá hoặc
dịch vụ tương tự về bản chất và giá trị thì việc trao đổi đó không được coi là một giao
dịch tạo ra doanh thu và không được ghi nhận doanh thu
5/ Doanh thu phải được theo dõi riêng biệt theo từng loại doanh thu
- Doanh thu bàn hàng
- Doanh thu cung cấp dịch vụ
- Doanh thu tiền lãi, tiền bản quyền, cổ tức và lợi nhuận được chia
Trong từng loại doanh thu lại được chi tiết cho từng khoản doanh thu như:
doanh thu bán hàng có thể chi tiết thành doanh thu bán sản phẩm, hàng hoá… nhằm
phục vụ cho việc xác định đầy đủ, chính xác kết quả kinh doanh theo yêu cầu quản lý
hoạt động sản xuất, kinh doanh và lập báo cáo tài chính.
6/ Nếu trong kỳ kế toán phát sinh các khoản giảm trừ doanh thu và cung cấp
dịch vụ như: CKTM, giảm giá hàng bán, hàng bán bị trả lại… thì phải được hạch toán
riêng biệt. Các khoản giảm trừ doanh thu được tính trừ vào doanh thu ghi nhận ban
đầu để xác định doanh thu thuần là căn cứ xác định kết quả kinh doanh.
1.1.1.3. Nội dung doanh thu và phương pháp xác định doanh thu trong
doanh nghiệp
a/ Nội dung doanh thu trong doanh nghiệp bao gồm:

 Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ:Là số tiền ghi trên hoá đơn bán
hàng hay hợp đồng cung cấp lao vụ, dịch vụ
 Doanh thu bán hàng nội bộ: Phản ánh doanh thu của số sản phẩm, hàng
hoá, dịch vụ tiêu thụ trong nội bộ doanh nghiệp
 Doanh thu hoạt động tài chính: Phản ánh doanh thu tiền lãi, tiền bản
quyền, cổ tức, lợi nhuận được chia và doanh thu hoạt động tài chính khác của doanh
nghiệp đã được coi là thực hiện trong kỳ không phân biệt doanh thu đã thu được hay
sẽ thu được tiền.
Nội dung của doanh thu hoạt động tài chính gồm:
Khoá luận tốt nghiệp

Sinh viên: Phạm Thị Thanh Loan - Lớp QT 902K
5


Tiền lãi: lãi cho vay, lãi bán hàng trả chậm, cổ tức, lợi nhuận được chia, lãi đầu tư
trái phiếu, tín phiếu, lãi cho thuê tài chính, chiết khấu thanh toán được hưởng do mua
hàng hoá dịch vụ…

Thu nhập từ cho thuê tài sản, kinh doanh bất động sản

Cổ tức và lợi nhuận được chia

Thu nhập về hoạt động đầu tư chứng khoán ngắn hạn, dài hạn

Thu nhập về chuyển nhượng, cho thuê cơ sở hạ tầng

Thu nhập về các hoạt động đầu tư khác

Chênh lệch lãi do bán ngoại tệ, chênh lệch tỷ giá


Chênh lệch lãi do chuyển nhượng vốn
 Thu nhập khác: Là những khoản mà doanh nghiệp không dự tính trước
được hoặc có dự tính đến nhưng ít có khả năng thực hiện, hoặc là những khoản không
mang tính chất thường xuyên như: doanh thu về thanh lý, nhượng bán tài sản cố định,
giá trị vật tư, tài sản thừa trong sản xuất, các khoản nợ vắng chủ hay nợ không ai đòi,
hoàn nhập dự phòng giảm giá hàng tồn kho…
b/ Phương pháp xác định doanh thu trong doanh nghiệp:
- Với sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế GTGT theo
phương pháp khấu trừ thì doanh thu là giá bán chưa có thuế GTGT
- Với sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ không thuộc đối tượng chịu thuế GTGT
hoặc chịu thuế GTGT theo phương pháp trực trực tiếp doanh thu là tổng giá thành
toán (giá bán có thuế GTGT)
- Với sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế TTĐB, thuế xuất
khẩu thì doanh thu là tổng giá thanh toán (giá bán bao gồm cả thuế TTĐB hoặc thuế
xuất khẩu)
- Doanh nghiệp nhận gia công vật tư, hàng hoá thì chỉ cần phản ánh vào doanh
thu số tiền gia công thực tế được hưởng không bao gồm giá trị vật tư, hàng hoá nhận
gia công.
Khoá luận tốt nghiệp

Sinh viên: Phạm Thị Thanh Loan - Lớp QT 902K
6

1.1.2. Các yếu tố làm giảm doanh thu của doanh nghiệp
- Chiết khấu thương mại: Là khoản giảm trừ trên giá bán thông thường cho
người mua khi họ mua với khối lượng lớn. Khoản giảm giá có thể phát sinh trên khối
lượng từng lô hàng mà khách hàng đã mua, cũng có thể phát sinh trên tổng khối lượng
hàng luỹ kế mà khách hàng đã mua trong quãng thời gian nhất định tuỳ thuộc vào
chính sách CKTM của bên bán.

- Giảm giá hàng bán: Là khoản giảm trừ giành cho người mua do những
nguyên nhân thuộc về người bán như: hàng kém, mất phẩm chất hay không đúng
trong hợp đồng kinh tế…
- Hàng bán bị trả lại: Là giá trị khối lượng hàng bán đã xác định là tiêu thụ bị
khách hàng trả lại và từ chối thanh toán do các nguyên nhân như: vi phạm hợp đồng
kinh tế, hàng bị mất, kém phẩm chất, không đúng chủng loại, quy cách.Khi doanh
nghiệp ghi nhận trị giá hàng bán bị trả lại đồng thời ghi giảm tương ứng trị giá vốn
hàng bán trong kỳ
- Thuế TTĐB, thuế xuất khẩu, thuế GTGT tính theo phương pháp trực tiếp
là các khoản thuế được xác định trực tiếp trên doanh thu bán hàng theo quy định hiện
hành của luật thuế tuỳ thuộc vào từng mặt hàng khác nhau. Thuế TTĐB (trường hợp
được coi là một trong những khoản giảm từ doanh thu) phát sinh khi doanh nghiệp
cung cấp các loại sản phẩm do doanh nghiệp sản xuất (hoặc các loại dịch vụ) thuộc
đối tượng chịu thuế TTĐB cho khách hàng. Khi đó doanh thu bán hàng được ghi nhận
trong kỳ theo giá bán trả ngay đã bao gồm thuế TTĐB (chưa bao gồm thuế GTGT).
Doanh nghiệp phải xác định thuế TTĐB phải nộp vào ngân sách Nhà nước căn cứ vào
doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ phát sinh trong kỳ.
1.1.3. Chi phí kinh doanh trong doanh nghiệp
1.1.3.1. Khái niệm:


Khoá luận tốt nghiệp

Sinh viên: Phạm Thị Thanh Loan - Lớp QT 902K
7

Chi phí là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ các hao phí về lao động sống và lao
động vật hoá mà các doanh nghiệp đã bỏ ra để tiến hành hoạt động sản xuất kinh
doanh trong một kỳ kế toán nhất định.
1.1.3.2. Các loại chi phí:

 Giá vốn hàng bán
Giá vốn hàng bán là giá trị thực tế xuất kho của số sản phẩm, hàng hoá (hoặc
gồm cả chi phí mua hàng phân bổ cho hàng hoá đã bán ra trong kỳ đối với doanh
nghiệp thương mại), hoặc là giá thành thực tế lao vụ, dịch vụ hoàn thành và được xác
định là tiêu thụ và các khoản chi phí liên quan trực tiệp khác phát sinh được tính vào
giá vốn hàng bán để xác định kết quả kinh doanh trong kỳ.
 Chi phí bán hàng:
Chi phí bán hàng là toàn bộ các chi phí có liên quan đến việc thiêu thụ sản
phẩm, hàng hoá của doanh nghiệp, bao gồm: chi phí bảo quản, đóng gói, vận chuyển,
chi phí chào hàng, giới thiệu, quảng cáo…
 Chi phí quản lý doanh nghiệp:
Chi phí quản lý doanh nghiệp là các chi phí liên quan tới toàn bộ hoạt động
quản lý điều hành chung của doanh nghiệp, bao gồm: chi phí tiền lương nhân viên
QLDN, chi phí vật liệu văn phòng, tiền thuê đất…
 Chi phí hoạt động tài chính:
Chi phí hoạt động tài chính là những chi phí phát sinh trong quá trinh hoạt động
kinh doanh thông thường của doanh nghiệp như: chi phí tiền lãi vay, chi phí góp vốn
liên doanh, lỗ chuyển nhượng chứng khoán ngắn hạn, chi phí giao dịch bán chứng
khoán…
 Chi phí khác:
Chi phí khác là những khoản lỗ do các sự kiện hay các nghiệp vụ riêng biệt với
hoạt động thông thường của doanh nghiệp gây ra, cũng có thể là những khoản chi phí
bị bỏ sót từ những năm trước.
Khoá luận tốt nghiệp

Sinh viên: Phạm Thị Thanh Loan - Lớp QT 902K
8

Nội dung chi phí khác bao gồm:
- Chi phí thanh lý, nhượng bán TSCĐ và giá trị còn lại của TSCĐ than lý, nhượng bán

(nếu có)
- Tiền phạt do vi phạm hợp đồng kinh tế
- Bị phạt thuế, truy nộp thuế
- Các khoản chi phí do kế toán bị nhầm, hoặc bỏ sót khi ghi sổ kế toán
- Các khoản chi phí khác
 Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp
Thuế thu nhập doanh nghiệp là loại thuế trực thu, thu trên kết quả hoạt động
sản xuất , kinh doanh cuối cung của doanh nghiệp
Thu nhập chịu thuế bao gồm: Thu nhập từ hoạt động sản xuất kinh doanh hàng
hoá, dịch vụ, thu nhập hoạt động tài chính và thu nhập khác.
1.1.4. Kết quả kinh doanh của doanh nghiệp
Kết quả kinh doanh là chỉ tiêu hiệu quả kinh doanh của Công ty. Kết quả kinh
doanh được xác định là chênh lệch giữa doanh thu, thu nhập và các khoản chi phí
trong kỳ. Kết quả kinh doanh của doanh nghiệp bao gồm:
 Kết quả sản xuất kinh doanh:
Kết quả sản xuất kinh doanh là số chênh lệch giữa doanh thu thuần và giá trị
giá vốn hàng bán, chi phí bán hàng, chi phí QLDN
 Kết quả hoạt động tài chính:
Kết quả hoạt động tài chính là số chênh lệnh giữa thu nhập của hoạt động tài
chính và chi phí hoạt động tài chính
 Kết quả hoạt động khác:
Kết quả hoạt động khác là số chênh lệch giữa các khoản thu nhập khác và
khoản chi phí khác
1.1.5. Ý nghĩa và tác dụng của việc xác định kết quả kinh doanh

Khoá luận tốt nghiệp

Sinh viên: Phạm Thị Thanh Loan - Lớp QT 902K
9

- Trong nền kinh tế thị trường hiện nay, các doanh nghiệp muốn tồn tại và phát
triển đều phải hoạt động theo nguyên tắc “Lấy thu bù chi và có lãi”. Lãi là chỉ tiêu
chất lượng tổng hợp quan trọng của doanh nghiệp, nó thể hiện kết quả kinh doanh và
chất lượng hoạt động của doanh nghiệp. Xác định kết quả kinh doanh và việc so sánh
doanh thu thu được với chi phí đã bỏ ra phục vụ cho sản xuất kinh doanh. Nếu doanh
thu lớn hơn chi phí thì doanh nghiệp có lãi, ngược lại doanh nghiệp sẽ lỗ. Việc xác
định kết quả kinh doanh được thực hiện vào cuối kỳ kinh doanh thường là cuối tháng,
cuối quý, cuối năm, tuỳ thuộc vào đặc điểm kinh doanh và yêu cầu quản lý của doanh
nghiệp
- Kết quả kinh doanh là mục đích cuối cùng của hoạt động sản xuất kinh doanh
trong doanh nghiệp, là chỉ tiêu quan trọng không chỉ cần thiết cho doanh nghiệp mà
còn cần thiết cho các đối tượng khác quan tâm.
- Với việc xác định kết quả kinh doanh là cơ sở xác định các chỉ tiêu kinh tế tài
chính, đánh giá tình hình doanh nghiệp, xác định số vòng luôn chuyển vốn, tỷ suất lợi
nhuận trên doanh thu… Ngoài ra còn là cơ sở xác định nghĩa vụ đối với Nhà nước,
xác định cơ cấu phân chia và sử dụng hợp lý, hiệu quả số lợi nhuận thu được, giải
quyêt hài hoà giữa các lợi ích tập thể, cá nhân người lao động.
- Như vậy, việc xác định kết quả kinh doanh có ý nghĩa sống còn với doanh
nghiệp tránh hiện tượng “lãi giả, lỗ thật”. Hơn nữa nó còn có ý nghĩa với toàn bộ nền
kinh tế quốc dân, giúp nhà hoạch định chính sách có thể tổng hợp phân tích số liệu,
đưa ra các thông tin cần thiết giúp Chính phủ có thể điều tiết nền kinh tế ở tầm vĩ mô
được tốt hơn, tạo nguồn thu cho ngân sách Nhà nước, thúc đẩy sự phát triển của toàn
bộ nền kinh tế.
1.2. Vai trò và nhiệm vụ của kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả
kinh doanh trong doanh nghiệp
1.2.1. Vai trò của kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh

Khoá luận tốt nghiệp

Sinh viên: Phạm Thị Thanh Loan - Lớp QT 902K

10

- Doanh thu có ý nghĩa rất lớn đối với toàn bộ hoạt động của doanh nghiệp.
Trước hết doanh thu là nguồn tài chính quan trọng để đảm bảo trang trải các khoản
chi phí hoạt động kinh doanh, đảm bảo cho doanh nghiệp có thể tái sản xuất giản đơn
cũng như tái sản xuất mở rộng, là nguồn để các doanh nghiệp có thể thực hiện nghĩa
vụ với Nhà nước như nộp các khoản thuế theo quy định, là nguồn có thể tham gia góp
vốn cổ phần, tham gia liên doanh, liên kết với các đơn vị khác. Trường hợp doanh thu
không đảm bảo các khoản chi phí đã bỏ ra, doanh nghiệp sẽ gặp khó khăn về tài
chính. Nếu tình trạng này kéo dài sẽ làm cho doanh nghiệp không đủ sức cạnh tranh
trên thị trường và tất yếu sẽ đi tới phá sản.
- Để thực hiện quá trình bán hàng và cung cấp dịch vụ, doanh nghiệp phải chi
ra các khoản chi phí. Đó là tổng giá trị làm giảm lợi ích kinh tế trong thời kỳ dưới
hình thức các khoản phát sinh, các khoản nợ làm giảm vốn chủ sở hữu.
- Kế toán xác định kết quả kinh doanh của doanh nghiệp có ý nghĩa rất quan
trọng trong sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp nói chung trong việc xác định
khối lượng hàng hoá tiêu thụ thực tế và chi phí tiêu thụ thực tế trong kỳ nói riêng của
doanh nghiệp. Xác định đúng kết quả cho doanh nghiệp biết được tình hình sản xuất
kinh doanh của mình trong kỳ, biết được xu hướng phát triển của doanh nghiệp từ đó
doanh nghiệp sẽ đưa ra các chiến lược sản xuất kinh doanh cụ thể trong các chu kỳ
sản xuất kinh doanh tiếp theo. Mặt khác, việc xác định này còn là cơ sở để tiến hành
hoạt động phân phối kết quả kinh doanh cho từng bộ phận của doanh nghiệp. Do đó
đồi hỏi kế toán trong doanh nghiệp phải xác định và phản ánh một cách đúng đắn kết
quả kinh doanh của doanh nghiệp mình.
1.2.2. Nhiệm vụ của kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh
doanh
Để phát huy được vai trò thực sự của kế toán là công cụ quản lý kinh tế ở doanh
nghiệp thì kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh chủ yếu thực
hiện các nhiệm vụ sau:
Khoá luận tốt nghiệp

Sinh viên: Phạm Thị Thanh Loan - Lớp QT 902K
11

- Phản ánh và ghi chép đầy đủ, kịp thời, chính xác tình hình hiện có và tình
hình biến động của từng loại sản phẩm, hàng hoá theo chỉ tiêu số lượng, chất lượng,
chủng loại và giá trị.
- Phản ánh và ghi chép đầy đủ, kịp thời, chính xác các khoản doanh thu, các
khoản giảm trừ doanh thu, chi phí của từng hoạt động trong doanh nghiệp, đồng thời
theo dõi đôn đốc các khoản phải thu của khách hàng.
- Phản ánh và đánh giá chính xác kết quả từng hoạt động, quan sát tình hình
thực hiện nghĩa vụ đối với Nhà nước và tình hình phân phối các hoạt động.
- Cung cấp các thông tin kế toán cần thiết phục vụ cho việc lập báo cáo tài
chính và định kỳ phân tích tình hình hoạt động kinh tế liên quan đến quá trình bán
hàng, xác định và phân phối kết quả kinh doanh.
1.3. Tổ chức hạch toán kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh
doanh trong doanh nghiệp.
1.3.1. Kế toán giá vốn hàng bán trong doanh nghiệp
1.3.1.1. Các phương thức bán hàng
Phương thức tiêu thụ là các phương thức bán hàng và thanh toán tiền hàng.
Trên thực tế hàng hoá có thể tiêu thụ bằng cách bán buôn (qua kho, chuyển hàng, vận
chuyển thẳng) hay bán lẻ, bán trả góp hoặc ký gửi, đại lý. Mỗi phương thức tiêu thụ
khác nhau sẽ không giống nhau về cách thức, địa điểm giao hàng, chi phí bán hàng.
Doanh nghiệp có thể áp dụng một trong các phương thức tiêu thụ sau:
a/ Tiêu thụ theo phương thức trực tiếp:
Theo phương thức này, khi bán hàng, giao hàng cho người mua tại quầy hoặc
phân xưởng sản xuất đồng thời phải viết hóa đơn bán hàng cho người mua thì hàng
chính thức được coi là tiêu thụ.

Khoá luận tốt nghiệp

Sinh viên: Phạm Thị Thanh Loan - Lớp QT 902K
12

Biểu 1.1: Sơ đồ kế toán bán hàng theo phương thức trực tiếp
333 511 111,112,131 521,531,532
Thuế XK, thuế TTĐB Doanh thu Các khoản giảm trừ

phải nộp phát sinh doanh thu

Cuối kỳ k/c các khoản giảm trừ doanh thu
911
Cuối kỳ k/c

DT thuần

154, 155 632
Khi ghi nhận DT đồng thời
phản ánh giá vốn

(Nguồn: Chế độ kế toán doanh nghiệp vừa và nhỏ)
b/ Tiêu thụ theo phương thức chuyển hàng chờ chấp nhận
Theo phương thức này, bên bán chuyển hàng cho bên mua theo địa điểm ghi
trong hợp đồng, số hàng chuyển đi này vẫn thuộc quyền sở hữu của bên bán. Chỉ khi
nào được người mua chấp nhận thanh toán một phần hay toàn bộ số hàng chuyển
giao, thì lượng hàng được người mua chấp nhận mới được coi là tiêu thụ và bên bán
mất quyền sở hữu.
c/ Tiêu thụ theo phương thức đại lý bán đúng giá hưởng hoa hồng

Theo phương thức này, số hàng gửi đại lý vẫn thuộc sở hữu của doanh nghiệp
cho đến khi chính thức tiêu thụ. Về cơ bản, kế toán ghi các bút toán tương tự như tiêu
thụ theo phương thức chuyển hàng chờ chấp nhận.




Khoá luận tốt nghiệp

Sinh viên: Phạm Thị Thanh Loan - Lớp QT 902K
13

Biểu 1.2: Sơ đồ kế toán bán hàng theo phương thức bán hàng đại lý
511 111,112,131 641
DT đối với DN tính thuế GTGT Hoa hồng phải trả đại lý

theo phương pháp trực tiếp

DT đối với DN tính thuế GTGT 133

Theo phương pháp khấu trừ
Thuế GTGT

(nếu có)

331
Thuế GTGT

đầu ra

155,156 157 632
Khi xuất hàng gửi đại lý Khi ghi nhận DT đồng thời

phản ánh giá vốn

(Nguồn: Chế độ kế toán doanh nghiệp vừa và nhỏ)
d/ Phương thức bán hàng trả chậm, trả góp
Đây là phương thức bán hàng thu tiền nhiều lần. Người mua sẽ thanh toán lần
đầu ngay tại thời điểm mua. Số tiền còn lại người mua chấp nhận trả tiếp và phải chịu
một tỷ lệ lãi suất nhất định. Thông thường số tiền phải trả ở kỳ tiếp sau bằng nhau,
trong đó bao gồm một phần doanh thu gốc và một phần lãi trả chậm.
Về thực chất, chỉ khi nào người mua thanh toán hết tiền hàng thì doanh nghiệp
mới mất quyền sở hữu. Tuy nhiên về mặt hạch toán, khi bán hàng trả chậm, trả góp
giao cho người mua thì lượng hàng chuyển giao được coi là tiêu thụ.


Khoá luận tốt nghiệp

Sinh viên: Phạm Thị Thanh Loan - Lớp QT 902K
14

Biểu 1.3: Sơ đồ kế toán theo phương thức bán hàng trả chậm trả góp
515 511 131
DT theo giá bán Số tiền còn

thu tiền ngay phải thu

3331 111,112
Thuế GTGT Số tiền đã thu

(nếu có)


3387

Định kỳ, k/c lãi trả chậm Lãi trả góp,

trả góp trả chậm

(Nguồn: Chế độ kế toán doanh nghiệp vừa và nhỏ)
e/ Phương thức tiêu thụ nội bộ
Theo phương tức này, các cơ sở sản xuất kinh doanh khi xuất hàng hoá đơn
chuyển cho các cơ sở hạch toán phụ thuộc như các chi nhánh, các của hàng… ở các
địa phương để bán hoặc xuất điều chuyển giữa các chi nhánh, các đơn vị phụ thuộc
nhau, xuất trả hàng từ các đơn vị hạch toán phụ thuộc về cơ sở sản xuất kinh doanh
1.3.1.2. Các phương thức xác định giá vốn trong doanh nghiệp
a/ Phương pháp bình quân gia quyền:
Khi sử dụng giá đơn vị bình quân có thể sử dụng dưới 2 dạng:
 Giá đơn vị bình quân gia quyền cả kỳ dự trữ:

Giá đơn vị bq
cả kỳ dự trữ


=

Giá trị thực tế HTK đầu kỳ và nhập trong kỳ
Số lượng hàng thực tế tồn đầu kỳ và nhập trong kỳ

Giá đơn vị bình quân cả kỳ dự trữ được xác định sau khi kết thúc kỳ hạch toán
(tháng, quý, năm) nên có thể ảnh hưởng đến công tác quyết toán. Tuy nhiên cách này
đơn giản, ít tốn công sức.
Khoá luận tốt nghiệp

Sinh viên: Phạm Thị Thanh Loan - Lớp QT 902K
15

 Giá đơn vị bình quân sau mỗi lần nhập:
Phương pháp này vừa bảo đảm tính kịp thời của số liệu kế toán vừa phản ánh
được tình hình biến động của giá cả. Tuy nhiên, khối lượng tính toán lớn, sau mỗi lần
nhập kế toán lại phải tiến hành tính toán lại giá bình quân

Giá đơn vị bq sau

mỗi lần nhập


=

Giá trị thực tế HTK sau mỗi lần nhập

Số lượng hàng thực tế tồn kho sau mỗi lần nhập

b/ Phương pháp đích danh:
Phương pháp đích danh được sử dụng với các mặt hàng có giá trị cao và có tính
tách biệt như: vàng, bạc, kim loại quý… theo phương pháp này hàng được xác định
giá trị theo đơn chiếc hay từng lô và giữ nguyên từ lúc nhập vào cho đến khi xuất
dùng. Khi xuất hàng nào sẽ xác định theo giá thực tế đích danh của hàng đó.

c/ Phương pháp nhập trước xuất trước (FIFO):
Theo phương pháp này, giả định rằng lượng hàng tồn kho nào có trước sẽ được
xuất sử dụng trước. Giá đơn vị của lượng hàng tồn kho nhập đầu tiên sẽ được dùng để
tính giá hàng tồn kho xuất, nếu lượng hàng tồn kho của lần nhập đó không đủ để xuất
thì tính theo giá của lần nhập tiếp theo. Giá trị hàng tông kho cuối kỳ sẽ là giá của
những lần nhập kho sau cùng.
d/ Phương pháp nhập sau xuất trước (LIFO):
Phương pháp này giả định hàng mua sau cùng sẽ được xuất đầu tiên, ngược lại
với phương pháp nhập trước xuất trước ở trên.
1.3.1.3. Chứng từ và tài khoản sử dụng
a/ Chứng từ sử dụng:
- Hoá đơn GTGT
- Hoá đơn bán hàng
- Phiếu xuất kho
- Báo cáo bán hàng
Khoá luận tốt nghiệp

Sinh viên: Phạm Thị Thanh Loan - Lớp QT 902K
16

- Bảng kế bán lẻ hàng hoá, dịch vụ
- Các chứng từ khác liên quan (nếu có)
b/ Tài khoản kế toán sử dụng
Để hạch toán giá vốn hàng bán kế toán sử dụng TK 632 - “Giá vốn hàng bán”
Biểu 1.4: Sơ đồ kế toán giá vốn hàng bán
154 632 155, 156
Thành phẩm sản xuất ra tiêu thụ
ngay không qua nhập kho

157 Thành phẩm, hàng hoá đã

bị trả lại nhập kho
Thành phẩm sản xuất ra gửi Khi hàng gửi

bán không qua nhập kho bán được xác
định là tiêu thụ


155, 156 911
Thành phẩm, hàng hoá

xuất kho gửi bán Cuối kỳ kết chuyển giá vốn

hàng bán của thành phẩm,
Xuất kho thành phẩm, hàng hoá hàng hoá, dịch vụ đã tiêu thụ

để bán







154 159
Cuối kỳ kết chuyển giá thành dịch vụ Hoàn nhập dự phòng giảm
hoàn thành tiêu thụ trong kỳ giá hàng tồn kho


Trích lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho

(Nguồn: Chế độ kế toán doanh nghiệp - Quyển 2)
1.3.2. Kế toán doanh thu bán hàng và các khoản giảm trừ doanh thu
1.3.2.1. Kế toán doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ
a/ Chứng từ sử dụng:
- Hoá đơn GTGT (Mẫu 01 - GTKT - 3LL)
Khoá luận tốt nghiệp

Sinh viên: Phạm Thị Thanh Loan - Lớp QT 902K
17

- Hoá đơn bán hàng thông thường (02 - GTTT - 3LL)
- Phiếu xuất kho kiêm vận chuyển nội bộ (Mẫu 03 PXK - 3LL)
- Phiếu thu (Mẫu 01 - TT)
- Biên lai thu tiền (Mẫu 06 - TT)
b/ Tài khoản sử dụng:
 TK 511: “Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ”. TK này gồm 5 TK
cấp 2:
- TK 5111: “Doanh thu bán hàng hóa” sử dụng trong DNTM
- TK 5112: “ Doanh thu bán thành phẩm” sử dụng trong DNSX
- TK 5113: “ Doanh thu cung cấp dịch vụ” sử dụng trong các ngành kinh doanh dịch
vụ (vận tải, du lịch, dịch vụ kiểm toán…)
- TK 5114: “Doanh thu trợ cấp, trợ giá” là khoản trợ cấp của Nhà nước cho doanh
nghiệp khi doanh nghiệp cung cấp hàng hoá, dịch vụ theo yêu cầu của Nhà nước.
- TK 5117: “Doanh thu kinh doanh bất động sản” dùng để phản ánh doanh thu cho
thuê bất động sản đầu tư và doanh thu bán, thanh lý bất động sản đầu tư
TK 511 cuối kỳ không có số dư
 TK 512: “Doanh thu tiêu thụ nội bộ: Tương tự TK 511
Biểu 1.5: Sơ đồ kế toán tổng hợp doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ
911 511 111, 112, 131 521, 531, 532

Cuối kỳ k/c DT phát sinh Tổng giá Các khoản giảm trừ

doanh thu thuần thanh toán doanh thu

33311 3331

Thuế GTGT Thuế GTGT


Cuối kỳ kết chuyển các khoản giảm trừ doanh thu

(Nguồn: Chế độ kế toán doanh nghiệp vừa và nhỏ)
Khoá luận tốt nghiệp

Sinh viên: Phạm Thị Thanh Loan - Lớp QT 902K
18

Biểu 1.6: Sơ đồ kế toán doanh thu bán hàng nội bộ chịu thuế GTGT theo
phương pháp khấu trừ
155, 156 632 512 111, 112, 136
Giá vốn của hàng xuất kho các Ghi doanh thu bán hàng

đơn vị trực thuộc để bán nội bộ ngay khi xuất
giao hàng

911 3331

Kết chuyển Thuế

doanh thu thuần GTGT

( Nguồn: Chế độ kế toán doanh nghiệp - Quyển 2)
1.3.2.2 Kế toán các khoản giảm trừ doanh thu
Các khoản giảm trừ doanh thu bao gồm: Chiết khấu thương mại, hàng bán bị
trả lại, giảm giá hàng bán, thuế TTĐB, thuế xuất khẩu, thuế GTGt theo phương pháp
trực tiếp.
Tài khoản sử dụng:
- TK 521: “Chiết khấu thương mại”
- TK 531: “Hàng bán bị trả lại”
- TK 532: “Gảm giá hàng bán
Biểu 1.7: Sơ đồ kế toán chiết khấu thương mại (DN áp dụng phương pháp khấu
trừ)
111, 112, 131 333 (33311)
Thuế GTGT đầu ra (nếu có)
Số tiền CKTM cho người mua




521 511

Doanh thu không có Cuối kỳ, k/c CKTM


thuế GTGT




Khoá luận tốt nghiệp

Sinh viên: Phạm Thị Thanh Loan - Lớp QT 902K
19



(Nguồn: Chế độ kế toán doanh nghiệp - Quyển 2)
Biểu 1.8: Sơ đồ kế toán hàng bán bị trả lại
111, 112, 131 531 511, 512
DT bán hàng bị trả lại (có cả thuế GTGT) Cuối kỳ, k/c DT của hàng bán

của DN áp dụng phương pháp trực tiếp bị trả lại phát sinh trong kỳ

Hàng bán bị trả lại DT hàng bán bị
(DN áp dụng phương trả lại (không có
pháp khấu trừ) thuế GTGT)

333 (33311)
Thuế GTGT


111, 112 641
Chi phí phát sinh liên quan đến
hàng bán bị trả lại


( Nguồn: Chế độ kế toán doanh nghiệp - Quyển 2)
Biểu 1.9: Sơ đồ kế toán giảm giá hàng bán
111, 112, 131 532 511, 512
DT do giảm giá hàng bán có cả thuế GTGT Cuối kỳ, k/c tổng số giảm giá

của DN áp dụng phương pháp trực tiếp hàng bán phát sinh trong kỳ

Giảm giá hàng bán DT không có
(DN áp dụng phương thuế GTGT
pháp khấu trừ)

333 (33311)

Thuế GTGT





Khoá luận tốt nghiệp

Sinh viên: Phạm Thị Thanh Loan - Lớp QT 902K
20



(Nguồn: Chế độ kế toán doanh nghiệp - Quyển 2)
1.3.3. Kế toán chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp
1.3.3.1. Chứng từ sử dụng:
- Bảng phân bổ tiền lương và Bảo hiểm xã hội (Mẫu số 11 - LĐTL)
- Bảng tính và phân bổ khấu hao TSCĐ (Mấu số 06 - TSCĐ)
- Bảng phân bổ nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ (Mẫu số 07 - VT)
- Hoá đơn GTGT (Mẫu số 01 - GTKT - 3LL)
- Phiếu chi (Mẫu số 02 - TT)

- Các chứng từ khác liên quan (nếu có)
1.3.3.2. Tài khoản kế toán sử dụng:
a/ TK 641: “Chi phí bán hàng”, TK này có 7 TK cấp 2:
- TK 6411: Chi phí nhân viên
- TK 6412: Chi phí vật liệu, bao bì
- TK 6413: Chi phí dụng cụ, đồ dùng
- TK 6414: Chi phí khấu hao TSCĐ
- TK 6415: Chi phí bảo hành
- TK 6417: Chi phí dịch vụ mua ngoài
- TK 6418: Chi phí bằng tiền khác
TK 641 không có số dư cuối kỳ
b/ TK 642: “Chi phí quản lý doanh nghiệp”, TK này có 8 TK cấp 2:
- TK 6421: Chi phí nhân viên quản lý
- TK 6422: Chi phí vật liệu quản lý
- TK 6423: Chi phí đồ dùng văn phòng
- TK 6424: Chi phí khấu hao TSCĐ
- TK 6425: Thuế, phí và lệ phí
- TK 6426: Chi phí dự phòng
- TK 6427: Chi phí dịch vụ mua ngoài
Khoá luận tốt nghiệp

Sinh viên: Phạm Thị Thanh Loan - Lớp QT 902K
21

- TK 6428: Chi phí bằng tiền khác
TK 642 không có số dư cuối kỳ
Biểu 1.10: Sơ đồ kế toán chi phí bán hàng
111, 112, 152,… 641 111, 112
CP vật liệu, công cụ Các khoản làm giảm chi

133
Thuế GTGT

(nếu có)

334, 338
CP tiền lương và các khoản trích

trên lương

214 911
CP khấu hao TSCĐ
K/c chi phí bán hàng

142, 242, 335
CP phân bổ dần
CP trích trước

512
Thành phẩm, hàng hoá, dịch vụ

tiêu thụ nội bộ

333 (33311)
352



111, 112, 141,… Hoàn nhập dự phòng phải

Chi phí dịch vụ mua ngoài trả về CP bảo hành sản

CP bằng tiền khác phẩm, hàng hoá

133
Thuế GTGT đầu vào không

được khấu trừ nếu được tính vào CP bán hàng

Khoá luận tốt nghiệp

Sinh viên: Phạm Thị Thanh Loan - Lớp QT 902K
22



( Nguồn: Chế độ kế toán doanh nghiệp - Quyển 2)
Biểu 1.11: sơ đồ kế toán chi phí quản lý doanh nghiệp
111, 112, 152,… 642 111, 112
CP vật liệu, công cụ Các khoản làm giảm chi


133
Thuế GTGT

(nếu có)



334, 338 911

CP tiền lương và các khoản trích

trên lương K/c chi phí quản lý
doanh nghiệp
214
CP khấu hao TSCĐ

142, 242, 335 139
CP phân bổ dần Hoàn nhập số chênh lệch
CP trích trước giữa số dự phòng phải thu





133 khó đòi đã trích lập năm
Thuế GTGT đầu vào không dược khấu trước chưa sử dụng hết lớn

trừ nếu được tính vào CP QLD hơn số phải trích năm nay

336
CP quản lý cấp dưới phải nộp cấp
trên theo quy định



139
Dự phòng phải thu khó đòi 352
Hoàn nhập dự phòng

111, 112, 141,… phải trả
CP dịch vụ mua ngoài

CP bằng tiền khác




333
Thuế môn bài, tiền thuê đất
phải nộp ngân sách Nhà nước
Khoá luận tốt nghiệp

Sinh viên: Phạm Thị Thanh Loan - Lớp QT 902K
23

( Nguồn: Chế độ kế toán doanh nghiệp - Quyển 2)
1.3.4. Kế toán hoạt động tài chính
a/ Chứng từ sử dụng:
- Giấy báo có của ngân hàng
- Giấy báo nợ của ngân hàng
- Chứng từ khác liên quan (nếu có)
b/ Tài khoản sử dụng:
- TK 515: “Doanh thu hoạt động tài chính”
- TK 635: “ Chi phí hoạt động tài chính”

Khoá luận tốt nghiệp

Sinh viên: Phạm Thị Thanh Loan - Lớp QT 902K
24

Biểu 1.12: Sơ đồ kế toán doanh thu hoạt động tài chính
911 515 111, 112, 138
Cuối kỳ k/c doanh thu Lãi tiền gửi, lãi tiền cho vay, lãi trái phiếu

hoạt động tài chính cổ tức được chia


1112, 1122 1111, 1121
Bán ngoại tệ

(Tỷ giá ghi sổ) (Tỷ giá thực tế)

Lãi bán ngoại tệ
152, 153, 156
1112, 1122 211, 241, 642
Mua vật tư, hàng hoá, TSCĐ

dịch vụ bằng ngoại tệ Tỷ giá
thực tế


Lãi tỷ giá
121, 221
Dùng cổ tức, lợi nhuận được chia

bổ sung góp vốn


331
Chiết khấu thanh toán được hưởng

do mua hàng


413

Kết chuyển lãi tỷ giá hối đoái do đánh giá lại

số dư cuối kỳ của hoạt động SXKD

(Nguồn: Chế độ kế toán doanh nghiệp vừa và nhỏ)
Khoá luận tốt nghiệp

Sinh viên: Phạm Thị Thanh Loan - Lớp QT 902K
25

Biểu 1.13: Sơ đồ kế toán chi phí tài chính
111, 112, 131 635 1591, 229

Chi phí liên quan đến vay vốn, mua bán Hoàn nhập số chênh lệch

ngoại tệ, hoạt động liên doanh, dự phòng giảm giá đầu tư
chiết khấu thanh toán cho người mua tài chính

111, 112, 142, 242

Lãi tiền vay phải trả, phân bổ lãi mua

hàng trả chậm, trả góp


1112, 1122 1111, 1121 911

Giá ghi sổ Bán ngoại tệ Cuối kỳ, k/c chi phí tài chính

phát sinh trong kỳ
Lỗ bán ngoại tệ

152, 156, 211, 642

Mua vật tư, hàng hoá,
dịch vụ bằng ngoại tệ

Giá ghi sổ

Lỗ tỷ giá
121, 221

Bán các khoản đầu tư

Giá gốc Số lỗ
111, 112

1591, 229

Lập dự phòng giảm giá đầu tư tài chính




413
K/c lỗ tỷ giá do đánh giá lại

các khoản mục cuối kỳ


(Nguồn: Chế độ kế toán doanh nghiệp vừa và nhỏ)