Luận văn:Ứng dụng giàn anten thích ứng cho thông tin di động CDMA docx

Đồ án tôt nghiệp Đại học Thuật ngữ viết tắt
Vũ xuân Đại - Lớp D2001 VT
i



HỌC VIỆN CÔNG NGHỆ BƯU CHÍNH VIỄN THÔNG
oOo




BÁO CÁO THỰC TẬP TỐT NGHIỆP

Ứng dụng giàn anten thích ứng cho
thông tin di động CDMA

Sinh viên: Trần Văn Vinh
Lớp: Đ02VT











Đồ án Tốt nghiệp Đại học Chương I. Tổng quan về thông tin di động CDMA

Vũ Xuân Đại - Lớp D2001 VT
1
LỜI NÓI ĐẦU
Trong những thập niên gần đây, cùng với sự phát triển vượt bậc về khoa
học kỹ thuật, những nhà nghiên cứu đã không ngừng đưa ra những phương
pháp truyền tin mới, hiệu quả và tiện dụng hơn đáp ứng nhu cầu thông tin ngày
càng cao của con người. Phương pháp truyền dẫn di động là một trong những
phương pháp tiêu biểu. Các thế hệ truyền dẫn di động liên tục ra đời và thay thế
công nghệ cũ, ban đầu là công nghệ đa truy nhập phân chia theo tần số FDMA
của thông tin di động thế hệ thứ nhất. Khắc phục những hạn chế của thế hệ thứ
nhất, hệ thống thông tin di động GSM đã ra đời và phát triển rộng rãi với nhiều
ưu điểm vượt trội. Tuy nhiên, hệ thống GSM vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu là
một hệ thống thông tin thích hợp với cả truyền dẫn thoại và dữ liệu, lại tiết
kiệm băng tần truyền dẫn. Một yêu cầu mới đặt ra là phải có một hệ thống
thông tin mới với những tính năng ưu việt hơn hệ thống GSM. Hệ thống
CDMA ra đời với kỹ thuật đa truy nhập phân chia theo mã cho phép nhiều
người sử dụng dùng chung một dải tần truyền dẫn, với tốc độ truyền dẫn cao đã
chứng tỏ vị trí và tính ưu việt của nó. Ở Việt Nam, công nghệ CDMA đang
được khai thác và đang rất được quan tâm. Tuy nhiên, sự phát triển của công
nghệ hiện đại luôn luôn đòi hỏi phải có những sáng tạo mới, vì thế mà người ta
không ngừng cải tiến hệ thống thông tin di động CDMA để tăng thêm những
tiện ích cho hệ thống.
Một phương pháp rất được quan tâm đó là sử dụng thiết bị thu phát
thông minh. Hệ thống anten thông minh là một sự lựa chọn khá hợp lý cho các
nhà nghiên cứu cũng như khai thác hệ thống. Giàn anten thích ứng là một loại
anten thông minh cho hiệu quả truyền dẫn khá cao. Triển khai giàn anten thích
ứng cho hệ thống thông tin di động CDMA là một lựa chọn khá phù hợp. Vì vậy
nó rất cần được nghiên cứu một cách có hệ thống và được phổ biến rộng rãi.
Là một sinh viên chuyên ngành Điện tử - viễn thông, với mong muốn tìm
hiểu sâu hơn về việc ứng dụng hệ thống anten thông minh và góp phần vào

Đồ án Tốt nghiệp Đại học Chương I. Tổng quan về thông tin di động CDMA
Vũ Xuân Đại - Lớp D2001 VT
2
công cuộc xây dựng cũng như phát triển nâng cao chất lượng truyền dẫn di
động ở nước ta thông qua việc ứng dụng anten thông minh, tôi đã quyết định
lựa chọn đề tài “Ứng dụng giàn anten thích ứng cho thông tin di động
CDMA” làm đề tài đồ án tốt nghiệp của mình.
Đề tài “Ứng dụng giàn anten thích ứng cho thông tin di động
CDMA” bao gồm phần mở đầu, kết luận và phần nội dung đồ án với gần 80
trang được chia làm ba chương:
 Chương I Tổng quan về thông tin di động CDMA
 Chương II Tổng quan về giàn anten thích ứng.
 Chương III Giàn anten thích ứng cho hệ thống CDMA.
Để thực hiện đồ án tốt nghiệp này, chúng tôi đã sử dụng những kiến thức
được trang bị trong 4 năm đại học và những kiến thức chọn lọc từ các tài liệu
của các thầy giáo, cô giáo trong và ngoài học viện. Ngoài ra, đồ án còn sử dụng
những tài liệu về anten thông minh đã được phổ biến rộng rãi trên Internet.
Mặc dù đã rất cố gắng, nhưng do hạn chế về thời gian cũng như những
hiểu biết có hạn của một sinh viên nên đồ án không tránh khỏi thiếu sót. Để đồ
án được hoàn thiện hơn, tôi rất mong nhận được các ý kiến đóng góp của các
thầy giáo, cô giáo cũng như các bạn sinh viên.
Trong quá trình thực hiện đồ án, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình
từ phía câc thầy giáo, cô giáo. Qua đây, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới
các thầy cô giáo trong Bộ môn Vô tuyến và các thầy cô trong Học viện công
nghệ Bưu chính Viễn thông và đặc biệt là cô giáo, thạc sỹ Phạm Thị Thuý
Hiền đã giúp đỡ và hướng dẫn tôi hoàn thành bản đồ án này.
Em xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội ngày 22 tháng 10 nămg 2005

Sinh viên Vũ Xuân Đại

Đồ án Tốt nghiệp Đại học Chương I. Tổng quan về thông tin di động CDMA
Vũ Xuân Đại - Lớp D2001 VT
3
CHƯƠNG I
TỔNG QUAN VỀ THÔNG TIN DI ĐỘNG CDMA
1.1. Sơ lược về hệ thống thông tin di động
1.1.1. Quá trình phát triển
Thế kỷ qua đã chứng kiến một sự thay đổi lớn trong sự phát triển của
công nghệ truyền tin. Các công nghệ mới liên tục ra đời thay thế công nghệ cũ
với nhiều ưu điểm vượt trội. Có thể nói sự ra đời của thông tin di động là một
bước đột phá lớn trong công nghệ truyền tin. Lịch sử phát triển của thông tin di
động được thể hiện một cách sơ lược trong hình 1.1 [3 /6]

Lần đầu tiên xuất hiện vào năm 1920 trong các cơ quan quân sự Hoa Kỳ,
chiếc máy di động lúc đó là phương tiện lạc giữ các đơn vị trinh sát, mãi đến
năm 1960 nó mới thực sự được phát triển thành một hệ thống sử dụng được.
Máy điện thoại di động lúc này rất ít tiện ích và có dung lượng rất nhỏ.
Đồ án Tốt nghiệp Đại học Chương I. Tổng quan về thông tin di động CDMA
Vũ Xuân Đại - Lớp D2001 VT
4
Mạng điện thoại di động đầu tiên được đưa vào thương mại hoá là vào
đầu những năm 1980, hệ thống thông tin di động này sử dụng công nghệ đa
truy nhập phân chia theo tần số (FDMA), và sử dụng kỹ thuật truyền dẫn tương
tự (Analoge). Hệ thống này được triển khai ở Bắc Mỹ với tên gọi là AMPS
(Analoge Mobile Phone System), và về sau này được gọi là hệ thống thông tin
di động thế hệ thứ nhất (1G).
TACS
GSM
900
NMT 900

GPRS WCDMA
GPRS
IS 136
1900
IS - 95
1900
EDGE
IS - 95
800
CDMA
one
Cdma 2000
MX
AMPS
SMR
iDEN
800
GSM
1800
GSM
1900
IS - 136
800
1 G 2 G 2 .5 G 3 G
.
Hình 1.2. Các thế hệ thông tin di động

Ngoài AMPS, Thế hệ thông tin di động thứ nhất gồm có các hệ thống đã
được khai thác như:
- TACS (Total Access Communication System): Hệ thống thông tin di

động truy nhập toàn bộ.
- NMT450 (Nordic Mobile Telephone 450): Hệ thống điện thoại di động
Bắc Âu băng tần 450 MHz.
- NMT900: Hệ thống thông tin di động Bắc Âu băng tần 900 MHz.
Đồ án Tốt nghiệp Đại học Chương I. Tổng quan về thông tin di động CDMA
Vũ Xuân Đại - Lớp D2001 VT
5
- NTT (Nippon Telegraph and Telephone): Hệ thống điện thoại và điện
báo do Nippon phát triển.
Do những hạn chế của công nghệ đa truy nhập phân chia theo tần số
(FDMA) như: hạn chế về dung lượng, tần số, chất lượng, khả năng truyền
dẫn… đã thúc đẩy các nhà nghiên cứu để tìm ra một kỹ thuật truyền tin với
phương pháp đa truy nhập mới khắc phục những hạn chế trên. Được phát triển
từ năm 1982 với tên gọi ban đầu là “Nhóm đặc trách di động” (Group Special
Mobile) đánh dấu một bước phát triển mới trong truyền dẫn di động bằng việc
sử dụng công nghệ số băng thấp. Hệ thống GSM sử dụng cả hai công nghệ đa
truy nhập FDMA và TDMA và dải tần sử dụng là 900 MHz. Hệ thống thông tin
di động này được gọi là hệ thống thông tin di động thế hệ hai (2G). Hệ thống
2G đã và đang phát triển rất mạnh với nhiều ưu điểm vượt trội so với hệ thống
1G.
Các hệ thống sử dụng công nghệ của thế hệ 2G là:
- IS-54 TDMA (Interim Standard 54 TDMA).
- IS-136 TDMA.
- GSM (Global System for Mobile Communication): Hệ thống thông
tin di động toàn cầu.
- PCN (Personal Communication Network): Mạng thông tin cá nhân.
- CT-2 (Cordless Telecommunication): Điện thoại không dây.
- DECT (Digital Enhanced Cordless Telecommunication): Viễn thông
không dây số tiên tiến.
- PDC (Personal Digital Cellular): Hệ thống tổ ong số cá nhân.

Ngoài ra còn có các hệ thống nhắn tin cùng tồn tại song song như:
POCSAG, ERMES.
Việc ứng dụng các kết quả nghiên cứu mới đã giúp các nhà khai thác dịch
vụ viễn thông cải thiện đáng kể vấn đề truyền dẫn của mình. Hệ thống GSM,
Đồ án Tốt nghiệp Đại học Chương I. Tổng quan về thông tin di động CDMA
Vũ Xuân Đại - Lớp D2001 VT
6
PDC và các hệ thống sử dụng TDMA khác đã phát triển công nghệ 2G+ (hay
thế hệ 2,5G), dựa trên chuyển mạch gói và và tăng tốc độ truyền số liệu lên tới
384kbps. Các hệ thống 2G+ dựa trên các công nghệ: HSCSD (High Speed
Circuit-Switched Data), GPRS (General Packet Radio Service) và EDGE
(Enhanced Data Rates for GSM Evolution).
Hệ thống thông tin di động thế hệ ba (3G) là sự hội tụ của nhiều hệ thống
viễn thông vô tuyến 2G trong một hệ thống toàn cầu bao gồm cả các thành
phần vệ tinh và mặt đất. Là một hệ thống ứng dụng công nghệ CDMA, làm việc
ở dải tần 2 GHz cho phép cung cấp rất nhiều dịch vụ tốc độ thấp cũng như tốc
độ cao. Một trong những đặc điểm quan trọng của 3G là khả năng thống nhất
các tiêu chuẩn ô như CDMA, GSM, TDMA. Có ba phương thức đạt được kết
quả này là WCDMA, CDMA2000 và UWC136 (Universal Wireless
Communication)
CDMA2000 tương thích với CDMA thế hệ hai IS-95 phần lớn đã được
sử dụng ở Mỹ.
UWC, còn được gọi là IS-136HS, đã được đề xuất bởi TIA và thiết kế
theo chuẩn ANSI-136, một tiêu chuẩn TDMA Bắc Mỹ.
WCDMA tương thích với mạng 2G GSM phổ biến ở châu Âu và đa
phần châu Á. WCDMA sử dụng băng tần 5MHz và 10 MHz, tạo nên một nền
tảng thích hợp cho các nhiều ứng dụng. Nó có thể đặt trên các mạng GSM,
TDMA hay IS-95 sẵn có. Mạng WCDMA sẽ được sử dụng cho các ứng dụng
tốc độ cao và các hệ thống 2G được sử dụng cho các cuộc gọi thoại thông
thường.

1.1.2. Cấu trúc chung của hệ thống thông tin di động
1.1.2.1. Mô hình hệ thống thông tin di động
Hệ thống thông tin di động có thể hiểu là một tập hợp các phần tử vật lý
thực hiện các chức năng về thu, phát, truyền dẫn và tương thích giữa các phần
tử với nhau. Hầu như tất cả các thiết bị này đều được chuẩn hoá, vì vậy mà nhà
Đồ án Tốt nghiệp Đại học Chương I. Tổng quan về thông tin di động CDMA
Vũ Xuân Đại - Lớp D2001 VT
7
cung cấp dịch vụ và người sử dụng có thể dùng các thiết bị của những hãng
khác nhau để truy nhập vào cùng một hệ thống. Mô hình tham khảo của một hệ
thống thông tin di động thông thường có dạng như hình 1.3.
Hình 1.3 Cấu trúc hệ thống thông tin di động

Cấu trúc của hệ thống thông tin di động bao gồm các khối thực hiện các
chức năng khác nhau. Ta có thể tạm phân hệ thống thông tin di động ra thành:
khối thiết bị di động, khối các thiết bị tập trung và khối thiết bị giao tiếp với
mạng ngoài.
Trong cấu trúc của hệ thống gồm có các khối thiết bị chính sau:[1 /26]
- MS (Mobile Station): Trạm di động thực hiện các chức năng truy nhập
vào hệ thống di động thông qua giao diện vô tuyến.
- BTS (Base Transceivar Station): Trạm thu phát gốc bao gồm các thiết bị
thực hiện nhiều chức năng phức tạp. Trong đó bộ phận quan trọng nhất
của BTS là TRAU thực hiện các chức năng về mã hoá và giải mã.
- BSC (Base Station Control): Bộ điều khiển trạm gốc thực hiện các chức
năng quản lý tất cả các thiết bị truy nhập hệ thống thông qua giao diện vô
tuyến.
Các bộ phận quản lý di động
PS
PDN

PSTN

IS
DN

P
LMN

MT0

MT0

TE2
R
m
MT0

TE3
R
m
MT0

TE2
S
m
U
m
BTS
BS

OS

AUX

HLR

AUC

EIR
VLR

MSC

MSC
DMH

Các VLR
khác
A-bis
I
W
F

Các mạng ngoài
MS
Đồ án Tốt nghiệp Đại học Chương I. Tổng quan về thông tin di động CDMA
Vũ Xuân Đại - Lớp D2001 VT
8
- MSC (Mobile service Switching Center): Trung tâm chuyển mạch các
dịch vụ di động thực hiện các chức năng thiết lập các cuộc gọi đến người

sử dụng mạng di động. Nó cung cấp các giao diện giao tiếp BSC với
mạng ngoài.
1.1.2.2. Cấu trúc địa lý của hệ thống thông tin di động
Không giống như với mạng truyền thông cố định, việc quản lý thiết bị di
động là một vấn đề rất phức tạp. Để thuận tiện trong việc quản lý mạng cũng
như các thiết bị di động người ta phân chia mạng di động theo cấu trúc địa lý.
Đây là một phương pháp rất hiệu quả cho phép người ta có thể dễ dàng quản lý
thiết bị cũng như xác định công suất phát hay lưu lượng cục bộ của mạng.
Theo như phương pháp đó, người ta phân mạng di động ra thành vùng
mạng, vùng phục vụ, vùng định vị và ô.
- Phân chia theo vùng mạng: mỗi quốc gia thường được phân thành nhiều
vùng mạng viễn thông. Mỗi vùng mạng được đại diện bằng tổng đài
GMSC làm việc như một tổng đài trung kế, thực hiện các chức năng hỏi
để định tuyến và kết cuối trạm di động.

MS
C

VLR

MS
C

VLR

MS
C

VLR

MS
C

VLR

GMSC

Hình 1.4 Các vùng phục vụ MSC/VLR
Đồ án Tốt nghiệp Đại học Chương I. Tổng quan về thông tin di động CDMA
Vũ Xuân Đại - Lớp D2001 VT
9
- Phân chia theo vùng phục vụ MSC/VLR: Mỗi mạng được chia thành
nhiều vùng nhỏ, mỗi vùng này được phục vụ bởi một MSC/VLR ta gọi
là vùng phục vụ MSC/VLR
- Vùng định vị: Mỗi vùng phục vụ MSC/VLR được chia thành một số
vùng định vị LA. Khi ở trong LA, trạm di động có thể di chuyển tự do
mà không cần phải cập nhật thông tin vị trí cho MSC/VLR. Ở vùng này,
thông báo sẽ được phát quảng bá để tìm thuê bao di động bị gọi.

- Phân ô: Ô là phạm vi định vị nhỏ nhất, nó được xác định bằng một
vùng phủ vô tuyến và được mạng nhân dạng bằng ô toàn cầu (CGI –
Cell Global Identify).
1.1.3. Đặc điểm truyền dẫn di động
Việc truyền dẫn trong thông tin di động sử dụng giao diện truyền dẫn vô
tuyến, vì thế việc truyền dẫn này luôn bị ảnh hưởng bởi môi trường truyền dẫn
hở và sự hạn chế về băng tần.
Môi trường truyền dẫn hở gây rất nhiều khó khăn cho việc đảm bảo về
chất lượng truyền tin. Bởi lẽ, với môi trường hở, việc truyền tin luôn phải chịu
những ảnh hưởng của môi trường bên ngoài như: ảnh hưởng của thời tiết, khí
Hình 1.5 Phần chia ô trong các vùng và vùng phục vụ MSC/VLR

O
2

O
1

LA
1

LA
1

LA
1

LA
1

LA
1

LA
1

MS
C

VLR

O
3

Đồ án Tốt nghiệp Đại học Chương I. Tổng quan về thông tin di động CDMA
Vũ Xuân Đại - Lớp D2001 VT
10
hậu, của địa hình, của các nguồn nhiễu trong tự nhiên, hay các thiết bị vô tuyến
khác, suy hao lớn,… Ở đây chúng ta xét một số đặc điểm nổi bật của truyền
dẫn thông tin di động.
1.1.3.1 Suy hao đường truyền
Do tín hiệu được truyền đi trong môi trường hở nên truyền dẫn di động
chịu suy hao rất lớn. Hơn nữa, thiết bị di động lại có anten thu đặt gần mặt đất,
vì vậy suy hao tỷ lệ với luỹ thừa bậc n của khoảng cách R giữa anten thu và
phát, với n > 2.
Trên lý thuyết, tổn hao đường truyền từ BS tới MS được biểu diển bởi
công thức sau:
P(R) = N(R,б) + n lg
0
R
R
(1.1)
Trong đó:
P(R) : là tổn hao tại khoảng cách R so với tổn hao tại khoảng
cách tham khảo R
0
.
n : Luỹ thừa tổ hao đường truyền.
б : Lệch chuẩn thông thường 8 dB. [1 /76]
Người ta đưa ra một số mô hình tham khảo trong thực tế, trong đó hai mô
hình: Hata-Okumura và Walfisch-Ikegami là những mô hình có độ chính xác

cao.
a. Mô hình Hata-Okumura
Hata-Okumura đưa ra hai công thức tính độ tổn hao trung bình L
p
áp
dụng khác nhau đối vơi khu vực khác nhau.
Vùng thành phố:
L
p
= 69,55 + 26,16lgf
c
– 13,82lgh
b
– a(h
m
) + (44,9 – 6,55lgh
b
) dB (1.2)
Đồ án Tốt nghiệp Đại học Chương I. Tổng quan về thông tin di động CDMA
Vũ Xuân Đại - Lớp D2001 VT
11
Trong công thức (1.2):
f
c
: Tần số (MHz).
L
p
: Tổn hao trung bình (dB) .
h
b

: Độ cao anten trạm gốc (m).
a(h
m
) : Hệ số hiệu chỉnh cho độ cao anten di động (dB).
R : Khoảng cách từ trạm gốc (km).
Dải thông sử dụng cho mô hình này là:
150 ≤ f
c
< 1500 MHz
30 ≤ h
b
≤ 200 m
1 ≤ h
m
≤ 10 m
1 ≤ R ≤ 20 km
Vùng nông thôn.
Với vùng nông thôn thông thoáng, độ tổn hao được Hata đưa ra theo
công thưc sau:
L
p
= L
p
(thành phố) – 4,78lg(lgf
c
)
2
+ 18,33(lgf
c
) – 40,49 dB

b. Mô hình Walfisch-Ikegami
Mô hình này cho phép đánh giá tổn hao đường truyền ở vùng thành phố
trong dải tần 800 ÷ 2000 MHz với hệ thống thông tin tổ ong.
Biểu thức sử dụng cho mô hình này là:
L
p
= L
f
+L
rts
+ L
ms
dB
Hoặc
L
p
= L
f
Khi L
rts
+ L
ms
≤ 0
Trong đó:
L
r
: Tổn hao không gian tự do.
L
rts
: Nhiễu xạ mái nhà - phố và tổn hao tán xạ.

L
ms
: Tổn hao vật che chắn. [1 /78÷79]
(1.4)
(1.3)
(1.5)
Đồ án Tốt nghiệp Đại học Chương I. Tổng quan về thông tin di động CDMA
Vũ Xuân Đại - Lớp D2001 VT
12
1.1.3.2 Pha đinh
Điều khác biệt rất lớn trong truyền dẫn cố định là các MS trong truyền
dẫn di động luôn di chuyển, trong quá trình di chuyển đó có nhiều trường hợp
các MS này gặp phải những vật che chắn như đồi núi, nhà cửa,… Điều này làm
cho cường độ tín hiệu mà MS thu được không ổn định gây ra hiện tượng pha
đinh. Hiện tượng này gây ra nhiều bất lợi trong quá trình truyền tin như: gây
thăng giáng cường độ tín hiệu thu, gây ra nhiễu giao thoa ký hiệu (ISI Inter
Symbol Interference).
Người ta đưa ra một số phương pháp để chống pha đinh như:
- Mã hoá kênh chống lỗi kết hợp với đan xen tín hiệu.
- Sử dụng đa sóng mang.
- Phân tập: tần số, phân cực, góc,…
- Cân bằng thích ứng
- Trải phổ
1.1.3.3 Đồng chỉnh thời gian
Chính vì trạm di động là thiết bị có thể di chuyển ngay cả khi đang kết
nối, nên một vấn đề có thể xảy ra là hiện tượng MS di chuyển gây thay đổi
khoảng cách so với BS. Hiện tượng này gây mất đồng chỉnh pha của các kkhe
thời gian thu được ỏ BTS đối với hệ thống TDMA, còn đối với thệ thống
CDMA thì nó làm tăng nhiễu đồng kênh.
Vì vậy vấn đề đặt ra là cần phải đồng chỉnh khe thời gian, và điều khiển

công suất phát ở hệ thống CDMA.
a. Đồng chỉnh thời gian
Một vấn đề đặt ra trong hệ thống TDMA là mỗi MS chỉ phát trong một
khe thời gian được ấn định nào đó. Vì vậy, khi MS di chuyển sẽ làm thay đổi
khoảng cách của nó đối với BTS sẽ có thể làm BTS nhận sai khe thời gian mà
Đồ án Tốt nghiệp Đại học Chương I. Tổng quan về thông tin di động CDMA
Vũ Xuân Đại - Lớp D2001 VT
13
nó đang sử dụng. Điều này có thể làm cho BTS nhận nhầm MS đó với một MS
khác phát cùng tần số.
Để khắc phục hiện tượng này, trong quá trình gọi BTS sẽ giám sát khe
thời gian của mỗi MS và BTS sẽ phát đi các lênh để các MS phát sớm hơn khi
chúng rời xa BTS, và ngược lại.
b. Điều khiển công suất ở hệ thống CDMA
Ở hệ thống CDMA các máy di động đều phát chung tần số ở cùng thời
gian nên chúng sẽ gây ra nhiễu đồng kênh với nhau. Chất lượng truyền dẫn đối
với người sử dụng phụ thuộc vào tỷ số giữa năng lượng mỗi bit trên mật độ tạp
âm trắng (E
b
/N
0
). Nhưng cũng không thể tăng công suất của người sử dụng lên
quá lớn, và hơn nữa do sự trênh lệch công suất có thể gây nhiễu cho người dùng
khác. Để đảm bảo tỷ số này không đổi hoặc lớn hơn một mức ngưỡng nào đó
mà không làm ảnh hưởng đến máy thu khác, người ta phải điều khiển cho công
suất của các máy phát của người sử dụng theo khoảng cách đến trạm gốc.
Dung lượng của hệ thống CDMA đạt cực đại khi công suất thu được tại
BTS của tất cả các MS là như nhau. Việc điều khiển công suất được sử dụng
cho đường lên để tránh hiện tượng “gần – xa” và làm giảm ảnh hưởng của
nhiễu lên dung lượng của hệ thống.

Đối với công suất của đường xuống ở hệ thống đơn ô, nhiễu do người sử
dụng khác luôn ở mức không đổi đối với tín hiệu có ích. Tất cả các tín hiệu đều
được phát chung nên không xảy ra sự khác biệt về tổn hao truyền sóng. Do đó,
không cần phải điều chỉnh công suất phát của đường xuống.
Một phương pháp điều khiển công suất là tự điều khuếch (AGC –
Automatic Gain Control), trước khi phát trạm di động giám sát tổng công suất
thu được từ trạm gốc. Công suất đo được cho phép xác định tổn hao đường
truyền đối với người sử dụng. Trạm di động sẽ phải điều chỉnh công suất phát
của mình tỷ lệ nghịch đối với tổng công suất mà nó thu được.
Đồ án Tốt nghiệp Đại học Chương I. Tổng quan về thông tin di động CDMA
Vũ Xuân Đại - Lớp D2001 VT
14
Phương pháp thứ hai giúp ta có thể điểu chỉnh công suất trung bình thời
gian dài hiệu quả hơn bằng sơ đồ điều khiển công suất vòng kín (Close – loop
Power Control). Phương pháp này yêu cầu MS phải liên hệ thường xuyên với
trạm gốc. Trạm gốc thu tín hiệu từ đường lên, đánh giá so sánh nó với công
suất ngưỡng danh định. Trên cơ sở mức thu cao hay thấp hơn ngưỡng, trạm gốc
sẽ phát lệnh đến trạm di động để hạ thấp hay nâng cao công suất phát của trạm
di động lên một nấc nào đó.
Ở hệ thống thực tế, người ta sử dụng phương pháp kết hợp điều khiển
vòng hở và kín. Công suất danh định có thể được gắn với mức công suất thực tế
để đạt được tỷ số lỗi bit cho trước. Tuy nhiên, do hiện tượng che tối nên mức
công suất này không ổn định. Vì vậy cần một vòng điều chỉnh công suất được
gọi là vòng ngoài (Outer Loop) để điều chỉnh mức công suất định danh đến tỷ
số lỗi bit yêu cầu.
1.2. Hệ thống thông tin di động CDMA
Để đạt được hiệu quả truyền dẫn cao người ta đã không ngừng cải tiến
các phương pháp truyền dẫn và truy nhập vô tuyến. Liên tục có các phương
pháp đa truy nhập vô tuyến mới ra đời dẫn đến sự ra đời của các thế hệ thông
tin di động khác nhau.

Để hiểu rõ về hệ thống thông tin di động CDMA, trước tiên chúng ta
cùng xem xét sơ lược về các phương pháp đa truy nhập vô tuyến. Từ những
kiến thức đó, chúng ta nghiên cứu các vấn đề tổng quan về hệ thống thông tin
di động sử dụng phương pháp đa truy nhập phân chia theo mã CDMA.
1.2.1. Trải phổ
Trong truyền dẫn vô tuyến, để sử dụng tối đa dung lượng, tăng khả năng
chống nhiễu cho hệ thống, người ta sử dụng phương pháp trải phổ.
Một cách tổng quát, có thể nói “trải phổ” là một kỹ thuật ngữ thực hiện
điều chế lại tín hiệu đã điều chế, tạo ra tín hiệu giao thoa với các tín hiệu đang
Đồ án Tốt nghiệp Đại học Chương I. Tổng quan về thông tin di động CDMA
Vũ Xuân Đại - Lớp D2001 VT
15
cùng hoạt động trong cùng một băng tần nhưng máy thu vẫn tách được tín hiệu
mong muốn với một tỉ lệ lỗi cho trước. Để đạt được điều đó, điều chế trải phổ
phải giảm mật độ công suất phát xuống dưới mức nhiễu nhiệt của bất kỳ máy
thu nào.
Hệ thống sử dụng trải phổ cho dung lượng kênh tăng lên theo công thức
Shanon:
C = B * log
2
(1 + S/N) (1.6)
Trong đó:
C : Là dung lượng kênh (bit/s).
B : Độ rộng băng tần
S : Công suất tín hiệu
N : Công suất tạp âm
Như vậy, khi sử dụng trải phổ, dung lượng kênh truyền dẫn sẽ tăng lên
một khoảng phụ thuộc vào tỉ số tín hiệu trên tạp âm (SNR = S/N).
Người ta đặt G
p

là độ lợi xử lý, được tính theo công thức:

i
t
p
B
B
G 
Hay
R
B
G
p

(1.7)
Trong đó:
B
t
: là độ rộng băng tần truyền dẫn.
B
i
: độ rộng băng tần của tín hiệu mạng thông tin
B : Độ rộng băng tần vô tuyến
R : Tốc độ thông tin
Xét mối liên hệ giữa tỉ số tín hiệu trên tạp âm và tỉ số năng lượng mỗi bit
trên mật độ phổ công suất tạp âm, ta có:
P
bb
GI
E

BI
RE
N
S
SNR
1
00




(1.8)
Đồ án Tốt nghiệp Đại học Chương I. Tổng quan về thông tin di động CDMA
Vũ Xuân Đại - Lớp D2001 VT
16
Trong đó:
E
b
: là năng lượng trên bit.
I
0
: Là mật độ phổ công suất tạp âm
Theo công thức (1.8) ta thấy, Tại một tỉ số E
b
/I
0
nhất định, nếu độ lợi xử
lý càng cao thì tỉ số S/N yêu cầu càng thấp.
Có ba kiểu hệ thống thông tin trải phổ cơ bản là: Trải phổ chuỗi trực tiếp
(DSSS – Direct Sequence Spread Spectrum), trải phổ nhảy tần (FHSS –

Frequency Hopping Spread Spectrum), và trải phổ dịch (nhảy) thời gian (THSS
– Time Hopping Spread Spectrum).
Hệ thống trải phổ nhẩy tần FHSS là hệ thống thực hiện trải phổ tín hiệu
bằng cách chuyển đổi sóng mang ở một tập hợp các tần số theo mẫu được xác
định bằng một chuỗi mã giả tạp âm ngẫu nhiên PN. Trong đó, chuỗi mã nhảy
tần có thể có tốc độ nhanh hơn hoặc chậm hơn tốc độ số liệu, vì vậy ta có hệ
thống nhảy tần nhanh hoặc chậm.
Hệ thống trải phổ dịch thời gian tương tự như điều chế xung, các dãy
mã đóng/mở bộ phát, thời gian đóng mở này được chuyển đổi thành dạng tín
hiệu giả ngẫu nhiên theo mã.
Trong phần này, đồ án chỉ tập trung trình bày về phương pháp trải phổ
chuỗi trực tiếp, và ứng dụng của phương pháp này cho hệ thống thông tin di
động CDMA.
Phương pháp trải phổ chuỗi trực tiếp (DS - Direct Sequence) là kỹ thuật
xử lý số quan trọng được sử dụng cho hệ thống thông tin di động CDMA. Hệ
thống DSSS thực hiện trải phổ bằng cách nhân tín hiệu nguồn với tín hiệu giả
ngẫu nhiên (PN). Tín hiệu trải phổ chuỗi trực tiếp là tín hiệu trong đó biên độ
của tín hiệu đã điều chế được điều biên với một dòng số liệu nhị phân NRZ tốc
độ rất cao. Như vậy, nếu tín hiệu ban đầu là s(t) là tín hiệu điều pha có dạng
BPSK.
Đồ án Tốt nghiệp Đại học Chương I. Tổng quan về thông tin di động CDMA
Vũ Xuân Đại - Lớp D2001 VT
17
ttdPts
s 0
cos)(2)(


(1.9)
Thì tín hiệu sau trải phổ DS là :

ttdtgPtstgt
s 0
cos).()(2)().()(


(1.10)
Ở đây g(t) là dãy nhị phân ngẫu nhiên giả tạp âm (PN) nhận các giá trị
bằng ±1, có chu kỳ rất dài. Dãy PN lý tưởng phải thực sự ngẫu nhiên, không
tương quan.
Tín hiệu trải phổ và giải trải phổ có dạng như hình vẽ







Trong hình 1.6, d(t) là dạng sóng số liệu, g(t) là dạng sóng tín hiệu
chip, và d(t).g(t) là tín hiệu.
Ở phía thu, quá trình giải trải phổ được thực hiện bằng cách nhân tiếp tín
hiệu trải phổ với tín hiệu chip tương tự để cho ra tín hiệu số liệu gốc. Tín hiệu
chip này được máy thu tạo ra bằng các phương pháp đồng bộ và có dạng giống
như tín hiệu chip đưa vào trải phổ ở máy phát.
1.2.2. Đa truy nhập vô tuyến
Việc chia sẻ băng tần vô tuyến là một vấn đề rất đau đầu của nhà quản lý.
Để sử dụng tốt dải tần khá eo hẹp trong truyền dẫn người ta đã đưa ra những
phương pháp đa truy nhập vô tuyến khác nhau.
d(t)
g(t)
d(t).g(t)

Hình 1.6. Dạng tín hiệu trải phổ
Đồ án Tốt nghiệp Đại học Chương I. Tổng quan về thông tin di động CDMA
Vũ Xuân Đại - Lớp D2001 VT
18
Phương pháp đa truy nhập phân chia theo thời gian TDMA (Time
Division Multiple Access), ở TDMA các máy đầu cuối vô tuyến phát không
liên tục trong dải thời gian. Mỗi máy phát chỉ phát đi một cụm, các cụm được
đưa và một cấu trúc thời gian dài hơn gọi là chu kỳ khung. Để phân chia đường
phát và đường thu, phương pháp truy nhập này sử dụng các cặp tần số song
công cho TDMA gọi là đa truy nhập phân chia theo thời gian ghép song công
theo tần số TDMA/FDD (TDMA Frequency Division Duplex). Ngoài ra người
ta cũng có thể sử dụng cả đường lên và xuống với chung một tần số nhưng lại
phân chia cho thu và phát ở những khe thời gian thu phát khác nhau, phương
pháp này gọi là phương pháp đa truy nhập phân chia theo thời gian ghép song
công theo thời gian TDMA/TDD (TDMA Time Division Duplex).
Phương pháp đa truy nhập phân chia theo tần số FDMA (Frequency
Division Multiple Access), FDMA là phương pháp truy nhập vô tuyến mà trong
đó độ rộng băng tần cấp phát cho hệ thống được chia thành các băng tần con.
Mỗi kênh được cấp phát một băng tần xác định, các kênh lân cận được cung
cấp một khoảng bảo vệ để tránh giao thoa kênh lân cận. Có hai phương phương
pháp thường được sử dụng là FDMA ghép song công theo thời gian
FDMA/TDD (FDMA Time Division Duplex), và FDMA ghép song công theo
tần số FDMA/FDD (Frequency Division Duplex).
Phương pháp đa truy nhập phân chia theo mã CDMA (Code Division
Multiple Access), CDMA là phương pháp đa truy nhập mà ở đó mỗi kênh được
cung cấp một cặp tần số à một mã duy nhất. CDMA sử dụng ba phương pháp
trải phổ là: Trải phổ nhẩy tần, trải phổ nhẩy thời gian và trải phổ chuỗi trực
tiếp. Đây là phương pháp đa truy nhập mới với nhiều ưu điểm mạnh và đang
được ứng dụng rộng rãi.
Phương pháp đa truy nhập CDMA đã và đang được ứng dụng trong

thông tin di động, với những tính năng của nó, hệ thống thông tin di động
CDMA đang thể hiện nhiều ưu điểm vượt trội so với các thế hệ di động trước.
Đồ án Tốt nghiệp Đại học Chương I. Tổng quan về thông tin di động CDMA
Vũ Xuân Đại - Lớp D2001 VT
19
1.2.3. Hệ thống thông tin di động CDMA
Để cải tiến các hệ thống thông tin di động sử dụng các công nghệ truy
nhập cho chất lượng thấp như: AMPS, IS - 54, IS – 136,… Lý thuyết về hệ
thống thông tin di động sử dụng công nghệ đa truy nhập phân chia theo mã
(CDMA) đã ra đời vào năm 1950 và được áp dụng trong thông tin quân sự từ
những năm 1960, sau này hệ thống này được gọi tắt là hệ thống thông tin di
động CDMA. Trong thông tin CDMA, nhiều người sử dụng chung thời gian và
tần số, mã PN với sự tương quan chéo thấp được ấn định cho mỗi người sử
dụng, người sử dụng truyền đi những tín hiệu trải phổ bằng mã trải phổ PN
được ấn định trước.Về cơ bản, hệ thống thông tin di động CDMA cũng mang
những đặc tính chung của một hệ thống thông tin di động như chịu ảnh hưởng
của môi trường truyền dẫn, phađinh, …
CDMA sử dụng kỹ thuật trải phổ nên nhiều người sử dụng có thể chiếm
cùng kênh vô tuyến đồng thời tiến hành các cuộc gọi. Những người sử dụng nói
trên được phân biệt lẫn nhau nhờ việc sử dụng một mã đặc trưng không trùng
với bất kỳ ai. Các kênh vô tuyến được dùng lại ở mỗi tế bào (cell) trong toàn
mạng, và những kênh này được phân biệt nhau nhờ mã trải phổ giả ngẫu nhiên.
Dòng dữ liệu gốc được mã hoá và điều chế ở tốc độ cắt (tốc độ chip của mã trải
phổ). Bằng phương pháp này, năng lượng của tín hiệu gốc được phân bổ vào
một dải tần rất rộng, ở phía thu, phổ của tín hiệu lại được nén trở lại về phổ của
tín hiệu gốc.
Sử dụng công nghệ CDMA trong thông tin di động giúp cho hệ thống
này có những ưu điểm hơn hẳn với các công nghệ trước đó. Dưới đây là một số
đặc điểm nổi bật của hệ thống thông tin di động CDMA sử dụng trải phổ chuỗi
trực tiếp:

- Có tính đa dạng phân tập, hệ thống CDMA cho phép sử dụng nhiều dạng
phân tập cả về thời gian, không gian và tần số. Điều này cho phép hạn chế
đáng kể nhiễu do tạp âm và phađinh.
Đồ án Tốt nghiệp Đại học Chương I. Tổng quan về thông tin di động CDMA
Vũ Xuân Đại - Lớp D2001 VT
20
- Điều khiển công suất phát thu hai chiều hiệu quả cao dẫn đến giảm đáng
kể công suất phát. Hệ thống CDMA thực hiện điều khiển công suất theo cả
hai chiều (Từ BS đến MS và ngược lại), giúp tiết kiệm công suất phát,
giảm nhiễu giữa những người sử dụng. Hơn nữa, hệ thống giúp giảm tỉ số
E
b
/N
0
yêu cầu làm giảm dung lượng hệ thống và giảm công suất phát.
- Bộ mã - giải mã thoại của hệ thống CDMA được thiết kết với tốc độ biến
đổi 8 Kb/s, cho phép cung cấp nhiều dịch vụ đa dạng với tốc độ dữ liệu
khác nhau.
- Bảo mật cuộc gọi ở mức độ cao nhở tín hiệu CDMA đã được trộn
(scrambling) trước khi phát. Ngoài ra hệ thống còn sử dụng phương pháp
bảo mật hệ thống rất hiệu quả DES và nhiều công nghệ mã tiêu chuẩn
khác.
- Hỗ trợ chuyển giao mềm, điều này thực hiện khi MS di chuyển giữa các
BTS, nó luôn thu tín hiệu từ các BS khác khi đang trong cuộc gọi và tiến
hành so sánh để chọn ra BS cho cường độ tín hiệu cao nhất.
- Dung lượng hệ thống lớn, hệ thống CDMA có đặc tính gạt giao thoa rất
cao, hơn nữa, hệ thống này cho hiệu quả tái sử dụng băng tần cao do
không yêu cầu tỉ số tín hiệu trên tạp âm ở mức cao.
Hiện nay, hệ thống CDMA đang phát triển rất mạnh và tiến đến những
yêu cầu xa hơn, hệ thống thông tin di động CDMA băng rộng (WCDMA) đang

là xu hướng phát triển của CDMA trong thông tin di động thế hệ ba.
1.3. Tình hình phát triển Thông tin di động hiện nay
1.3.1. Tình hình chung trên thế giới
Có thể nói: chưa bao giờ thông tin di động lại phát triển nhanh như hiện
nay. Chính vì lí do đó mà các hệ thống truyền tin, nhất là thông tin di động
đang phát triển rất mạnh. Tuy rằng hệ thống ra đời về sau hệ thống điện thoại
cố định rất nhiều, nhưng nhờ những ưu điểm hơn hẳn máy điện thoại cố định
Đồ án Tốt nghiệp Đại học Chương I. Tổng quan về thông tin di động CDMA
Vũ Xuân Đại - Lớp D2001 VT
21
nên mạng điện thoại di động đã phát triển hơn hẳn. Tính đến tháng chín vừa
qua (năm 2005), cả thế giới đã có đến 3 tỉ thuê bao di động và dự kiến con số
này sẽ lên tới 6 tỉ vào năm 2015.
Cùng với sự phát triển về số lượng thuê bao, chất lượng dịch vụ được
cung cấp cũng liên tục được nâng cao. Không chỉ dừng lại ở chức năng như
một chiếc điện thoại thông thường, chiếc máy di động dần dần được tích hợp
thêm các công cụ tiện ích hơn như: máy tính, công cụ từ điển,… Và hơn thế
nữa, các nhà cung cấp dịch vụ còn liên tục đưa thêm vào hệ thống các dịch vụ
kèm theo để thu hút khách hàng như các dịch vụ dữ liệu, truy cập wap,… Sự
liên kết giữa nhà cung cấp dịch vụ di động và nhà cung cấp dịch vụ giải trí còn
cho phép người dùng điện thoại di động có thể xem ti vi, chơi trò chơi trực
tuyến trên chiếc máy điện thoại của mình.
Hệ thống điện thoại đang được hầu hết các nước sử dụng hoặc hướng tới
là hệ thống thông tin di động 3G, sử dụng công nghệ đa truy nhập phân chia
theo mã CDMA. Tuy nhiên, tuỳ vào điều kiện mỗi nước và hướng nghiên cứu
ban đầu mà công nghệ sử dụng thực tế có thể không hoàn toàn giống nhau.
Hiện nay, đây là hệ thống di động tiên tiến nhất, nhưng do nhu cầu của người
dùng không ngừng đòi hỏi các nhà nghiên cứu và phát triển các công nghệ mới.
Thời gian vừa qua, các nhà cung cấp dịch vụ di động của Trung Quốc và Nhật
Bản đã ký kết hợp tác cùng nhau phát triển thế hệ di động thứ tư (4G) nhằm sử

dụng các thành quả công nghệ của Nhật Bản và nguồn thị trường rất lớn của
Trung Quốc.
1.3.2. Việc phát triển thông tin di động tại Việt Nam
Ở nước ta, tuy là một nước có nền kinh tế có thể nói là phát triển chậm
hơn so với các nước công nghiệp trên thế giới, nhưng dịch vụ thông tin di động
của chúng ta đa được phát triển khá sớm. Từ năm 1993, nước ta đã có nhà cung
cấp dịch vụ di động đầu tiên, đến năm 1995, nước ta đã có hai nhà cung cấp
cùng tồn tại cho đến nay. Tuy nhiên, các dịch vụ được cung cấp khi đó còn khá
Đồ án Tốt nghiệp Đại học Chương I. Tổng quan về thông tin di động CDMA
Vũ Xuân Đại - Lớp D2001 VT
22
nghèo nàn. Đến nay, hai nhà cung cấp đó đã trở thành những nhà cung cấp dịch
vụ di động lớn nhất Việt Nam hiện nay, GPC đã có đến hơn 3,5 triệu thuê bao,
và VMS đã có đến hơn 3,2 triệu thuê bao. Ngoài hai nhà cung cấp dịch vụ trên,
ở dải tần GSM nước ta đã có thêm Công ty viên thông Quân đội tuy mới ra đời
những cũng đa có số lượng thuê bao lên đến gần 1.4 triệu. Ứng dụng công nghệ
CDMA, ở nước ta cung đã có đến ba nhà cung cấp dịch vụ điện thoại di động
CDMA là: Saigon Postel với mạng di động S-phone, Công ty viễn thông Điện
lực (VP Telecom hay EVN telecom) và Hà Nội telecom.
Do nhu cầu người của người sử dụng chưa lớn, nên các dịch vụ kèm theo
ở các mạng di động ở nước ta còn khá nghèo nàn so với các nước phát triển.
Tuy nhiên, hầu hết các nhà cung cấp dịch vụ này đều có vùng phủ sóng khá lớn
(các nhà cung cấp dịch vụ GSM đều đã phủ sóng rộng khắp cả nước), các dịch
vụ cung cấp không chỉ là thoại và nhắn tin mà đã có thêm các dịch vụ cộng
thêm như: dịch vụ chuyển vùng quốc tế, wap, GPRS, tin nhắn đa phương tiện
MMS, và mới đây đơn vị chủ quản mạng Vinaphone là GPC vừa đưa vào cung
cấp miễn phí dịch vụ báo cuộc gọi nhỡ cho thuê bao khi không liên lạc được.
Với tốc độ phát triển nhanh như hiện nay, số lượng thuê bao ở nước ta sẽ
không ngừng tăng cao. Cùng với nó, nhu cầu sử dụng các dịch vụ cộng thêm sẽ
ngày một tăng. Do đó, các nhà cung cấp dịch vụ ở nước ta vẫn không ngừng cải

tiến công nghệ để cung cấp cho khách hàng những dịch vụ tốt hơn. Hiện tại các
nhà cung cấp dịch vụ GSM đều đang dần cải tiến chất lượng và công nghệ để
dần tiến lên sử dụng công nghệ CDMA.
1.4. Tổng kết chương I
Trong chương I, đồ án trình bày một cách sơ lượng về các hệ thống
thông tin di động, các công nghệ được sử dụng trong truyền dẫn thông tin di
động. Trong đó, tập trung trình bày một cách tổng quan về hệ thống thông tin di
động CDMA sử dụng phương pháp trải phổ chuỗi trực tiếp.
Đồ án Tốt nghiệp Đại học Chương I. Tổng quan về thông tin di động CDMA
Vũ Xuân Đại - Lớp D2001 VT
23
Trong chương tiếp theo, đồ án trình bày về hệ thống anten thông minh và
giàn anten thích ứng, để qua đó nghiên cứu phương pháp ứng dụng của giàn
anten thích ứng cho hệ thống thông tin di động CDMA trải phổ chuỗi trực tiếp.
Đồ án tốt nghiệp Đại học Chương II. Tổng quan về giàn anten thích ứng
Vũ Xuân Đại - Lớp D2001 VT
24
CHƯƠNG II
TỔNG QUAN VỀ GIÀN ANTEN THÍCH ỨNG
2.1. Khái niệm chung
Để có thể hiểu và nghiên cứu về giàn anten thích ứng cũng như các kỹ
thuật và thuật toán thích ứng được sử dụng, chúng ta cùng xem xét các khái
niệm chung nhất về anten nói chung và anten thông minh nói riêng.
2.1.1. Anten và anten thông minh
2.1.1.1. Khái niệm chung về anten
Sóng điện từ chỉ có thể được truyền dẫn bằng một trong hai phương
pháp: thứ nhất truyền dẫn trong các thiết bị định hướng như: dây song hành,
cáp đồng trục, ống dẫn sóng,… Ở các thiết bị này, sóng điện từ chỉ có thể được
truyền lan trong môi trường giới hạn nên được gọi là sóng điện từ ràng buộc.
Phương pháp thứ hai là bức xạ sóng ra môi trường bên ngoài cho sóng tự do

truyền đi trong mội trường thực gọi là sóng điện từ tự do. Việc truyền dẫn sóng
điện từ tự do cần có các thiết bị để bức xạ sóng điện từ và nhận sóng điện từ,
thiết bị đó được gọi là anten [6 /83].
Anten thực hiện những nhiệm vụ hết sức quan trọng trong truyền dẫn vô
tuyến. Ở phía phát, sau khi máy phát tạo ra dao động, anten phát có nghĩa vụ
chuyển đổi những dao động sóng điện từ ràng buộc trong các phi-đơ thành các
sóng điện từ tự do, bức xạ ra không gian. Ở phía thu, anten thu có nhiệm vụ
ngược với anten phát, nghĩa là tiếp nhận sóng điện từ tự do trong không gian
ngoài và biến đổi chúng thành sóng điện từ ràng buộc, sóng này được truyền tới
phi-đơ và máy thu. Với các tính năng như vậy, nên cấu tạo của anten sẽ có
quyết định rất lớn đến sự biến đổi năng lượng nói trên.
Sự phát triển của truyền dẫn vô tuyến đã thúc đẩy các nhà khoa học
không ngừng nghiên cứu ra các thế hệ anten sao cho hiệu suất truyền tin có