khoa hoc tu nhien 9 bai 16 chu ki te bao va nguyen phan

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

Khoa học tự nhiên 9 Bài 16: Chu kì tế bào và nguyên phân
A. Hoạt động khởi động
- Em có biết tại sao cây non có kích thước nhỏ, khi trưởng thành, kích thước
của cây tăng lên? Nhờ quá trình nào để từ một em bé lớn lên thành một người
trưởng thành với chiều cao và cân nặng rất nhiều so với khi mới sinh ra?
- Từ một hợp tử phát triển thành cơ thể gồm rất nhiều tế bào có bộ NST giống
nhau và giống bộ NST trong hợp tử ban đầu?
Bài làm:
- cây non có kích thước nhỏ nhờ sự sinh trưởng (tăng về kích thước) và phân
chia (tăng số lượng) của tế bào nên khi trưởng thành, kích thước của cây tăng
lên.
Nhờ q trình sinh trưởng và phân chia của tế bào để từ một em bé lớn lên
thành một người trưởng thành với chiều cao và cân nặng rất nhiều so với khi
mới sinh ra.
- Từ một hợp tử nhờ quá trình nguyên phân tạo ra các tế bào mới giống nhau và
giống tế bào ban đầu để phát triển thành có thể gồm rất nhiều tế bào có bộ NST
giống nhau và giống bộ NST trong hợp tử ban đầu.
B. Hoạt động hình thành kiến thức
I. Chu kì tế bào
- Hãy quan sát hình 16.1 và trả lời các câu hỏi:
+ Chu kì tế bào là gì? Chu kì tế bào gồm những pha nào?
+ So sánh số lượng NST trước và sau pha M. Ở pha S của kì trung gian, nhờ
quá trình nào mà NSt đơn trở thành NST kép?

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

- Hãy quan sát hình 16.2 và cho biết mức độ đóng xoắn của NST qua các giai
đoạn của chu kì tế bào bằng cách điền vào chỗ chấm:
NST trả qua quá trình biến đổi về …………. Và ………… thông qua sự thay
đổi mức độ ……….. của chất nhiễm sắc. Ở kì trung gian, NST ……….tối đa,
sau đố mức độ ………….tăng dần từ ………..đến………. của nguyên phân.
Từ ………….đến ……………, NST dần ……..

Bài làm:
- Hình 16.1:
+ Chu kì tế bào là q trình biến đổi có tính chu kì sảy ra giữa 2 lần phân bào
liên tiếp.

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

+ Chu kì tế bào gồm 2 giai đoạn: kì trung gian (pha G1,S,G2) và phân bào
+ Số lượng NST trước và sau pha M không thay đổi.
+ Ở kì trung gian, tại pha S có sự nhân đơi ADN => NST đơn thành NST kép
- Hình 16.2:
1. hình thái
2. cấu trúc
3. đóng xoắn
4. duỗi xoắn
5. đóng xoắn
6. kì đầu
7. kì giữa
8. kì sau
9. kì cuối

10. duỗi xoắn trở lại
II. Nguyên nhân
1. Diễn biến cơ bản của nguyên nhân
- Trước khi bước vào nguyên phân, NST có dạng NST đơn hay NST kép? Vì
sao?
- Hãy quan sát hình 16.3 và cho biết, nguyên nhân là gì? Nguyên nhân gồm
những giai đoạn nào? Kết quả của nguyên phân là gì?

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

- Hãy quan sát hình 16.4 và mơ tả diễn biến cơ bản của nguyên phân về mức độ
xoắn và sự vận động của NST, màng nhân, thoi phân bào, ...

Bài làm:
- Trước nguyên phân, NST ở dạng kép vì NST đã biến đổi ở kì trung gian từ
NST đơn thành NST kép
- Nguyên phân là sự phân bào tạo ra các tế bào con giống nhau và giống tế bào
mẹ về số lượng NST
- Nguyên phân gồm 4 kì: đầu, giữa, sau, cuối
- Kết quả của NP: từ một tế bào qua nguyên phân tạo ra 2 tế bào con giống
nhau và giống tế bào mẹ

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

- Hình 16.4:


Kì đầu: NST bắt đầu co xoắn. Màng nhân và nhân con biến mất. Trung
tử và thoi phân bào xuất hiện.



Kì giữa: NST co xoắn cực đại và xếp thành một hàng trên mặt phẳng
xích đạo của thoi phân bào. Thoi phân bào đính vào 2 phía của tâm động.



Kì sau: 2 cromatit trong từng NST kép tách nhau ở tâm động thành 2
NST đơn và đi về hai cực của tế bào.



Kì cuối: NST duỗi xoắn, nằm trong 2 nhân mới. Tế bào hình thành eo
thắt để phân chia tế bào chất.

2. Ý nghĩa của ngun phân
- Dựa vào các ví dụ nêu ở hình 16.5, hãy cho biết ngun phân có ý nghĩa gì
đối với tế bào và cơ thể sinh vật?

- Điều gì xảy ra nếu các tế bào của cơ thể không thể phân chia?
- Nhờ có q trình nào mà một cây khoai lang hoặc cây sắn có thể được tạo
thành từ chỉ một đoạn thân của chúng?
Bài làm:
- Nguyên phân giúp làm tăng số lượng tế bào=> giúp tăng số lượng cơ thể với

sinh vật đơn bào, giúp có thể lớn lên với cơ thể đa bào
- Nếu các tế bào trong cơ thể khơng ngun phân thì cơ thể đó khơng thể lớn
lên

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

- nhờ q trình ngun phân
C. Hoạt động luyện tập
1. Giai đoạn của nguyên phân khi NST bắt đầu co xoắn được gọi là......, giai
đoạn màng nhân xuất hiện trở lại bao quanh các NST được gọi là .......
A. Kì sau, kì cuối.
B. Kì đầu, kì giữa.
C. Kì đầu, kì cuối.
D. Kì giữa, kì cuối.
2. Giai đoạn của nguyên phân khi các NST nằm ở mặt phẳng xích đạo của thoi
phân bào được gọi là ..............., giai đoạn khi NST kép bắt đầu phân tách được
gọi là ............
A. Kì giữa, kì sau.
B. Kì giữa, kì cuối.
C. Kì đầu, kì giữa.
D. Kì sau, Kì cuối.
3. Trong quá trình nguyên phân, NST được hình thành ở giai đoạn nào?
A. Kì trung gian.
B. Đầu kì đầu.
C. Giữa kì đầu.
D. Đầu kì giữa.
4. Trật tự đúng của các giai đoạn trong nguyên phân là:

A. Kì giữa, kì cuối, kì sau, kì đầu.
B. Kì đầu, kì giữa, kì sau, kì cuối.
C. Kì đầu, kì sau, kì giữa, kì cuối.
D. Kì sau, kì giữa, kì đầu, kì cuối.
Bài làm:
1. C
2. A
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

3. A
4. B
5. Một tế bào có 2n NST. Hãy xác định ở mỗi giai đoạn sau của nguyên phân:
kì trung gian, kì đầu, kì giữa, kì sau, kì cuối, trong tế bào có:
- Bao nhiêu cromatit cấu thành các NST?
- Nhân con có mặt khơng?
- Xuất hiện sợi thoi phân bào khơng?
- Có màng nhân khơng?
Bài làm:
- Số cromatit lần lượt trong các kì trên là: 4n, 4n,4n, 0,0
- Nhân con có mặt ở kì trung gian, đầu kì đầu, kì cuối
- Xuất hiện thoi phân bào ở kì đầu
- có màng nhân ở kì trung gian, đầu kì đầu, kì cuối
6. Một tế bào có 8 NST ở ki trung gian. Có bao nhiên NST và các NST này ở
dạng nào trong tế bào này nếu tế bào đang ở:
- kì đầu của nguyên phân?
- kì sau của nguyên phân?
- Kết thúc giai đoạn phân chia tế bào chất của nguyên phân?

Bài làm:
- ở kì đầu: có 8 NST kép bắt đầu co xoắn
- ở kì sau: có 16 NST đơn duỗi xoắn
- kết thúc phân chia tế bào chất là kết thúc nguyên phân: 8 NST đơn duỗi xoắn
D. Hoạt động vận dụng
Một tế bào lưỡng bội có 2n NST nguyên phân liên tiếp k lần. Hãy lập cơng
thức tính:
1. Số tế bào con được sinh ra
2. số NST đơn môi trường cung cấp cho q trình ngun phân đó.
Bài làm:
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

- Số tế bào con tạo thành sau k lần NP liên tiếp là: 2k
- Số NST môi trường cung cấp cho quá trình trên: (2k -1).2n
E. Hoạt động tìm tịi mở rộng
1. Hãy kể ra những việc làm trong đó con người đã ứng dụng hiện tượng
nguyên phân. Em có tư liệu gì liên quan đến việc đó?
2. Điều gì sẽ xảy ra nếu ở kì sau của nguyên phân, một NST kép không tách ở
tâm động và đi về một cực của tế bào?
3. Điều gì xảy ra nếu thoi phân bào khơng hình thành trong quá trình phân chia
tế bào?
Bài làm:
1. một số việc làm ứng dụng hiện tượng ngun phân: nhân giống vơ tính trong
ống nghiệm, nuôi cấy mô, cấy ghép da, ....
2. vậy thì sẽ tạo ra 2 tế bào con: 1 tế bào khơng có NST, 1 tế bào nhận 2n NST
kép
3. Nếu thoi phân bào khơng hình thành thì NST phân chia không đều cho các tế

bào con, giống như mục 2.

Xem tiếp tài liệu tại: />
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí