Phân tích Hồn trương Ba da hàng thịt

Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn
phí

Phân tích vở kịch Hồn Trương Ba da hàng thịt của Lưu Quang Vũ - Ngữ văn
12
Đề bài: Phân tích vở kịch Hồn Trương Ba da hàng thịt của Lưu Quang Vũ
Lưu Quang Vũ (1948 – 1988) là con trai của nhà biên kịch Lưu Quang Thuận, quê
gốc Quảng Nam, sống và làm việc trên đất Bắc. Thừa hưởng truyền thống văn
chương của dòng họ, Lưu Quang Vũ sáng tác khá sớm. Ở tuổi hai mươi, khi đang
là một chiến sĩ của binh chủng Phịng khơng – Khơng qn, Lưu Quang Vũ đã có
nhiều bài thơ trữ tình được thế hệ trẻ yêu thích. Từ năm 1978 đến năm 1988, ơng
là biên tập viên của tạp chí Sân khấu. Trong giai đoạn đầu tiên của thời kì đổi mới,
xã hội Việt Nam có rất nhiều vấn đề nóng bỏng và bức xúc, liên quan tới quá trình
phát triển của đất nước và cuộc sống của nhân dân. Vốn là người quan tâm tới thời
cuộc, Lưu Quang Vũ đã quyết định chuyển hẳn sang sáng tác kịch để có điều kiện
bày tỏ, thể hiện những nhận thức và quan điểm của mình trước cơng luận. Chỉ
trong vịng mười năm, hơn năm mươi vở kịch với những đề tài hết sức thời sự và
thiết thực của Lưu Quang Vũ đã được dàn dựng, biểu diễn trên khắp cả nước, đem
lại một sức sống mới cho sân khấu Việt Nam và tạo ra những tranh luận, đánh giá
sơi nổi, thậm chí có những ý kiến hồn tồn trái ngược nhau. Người ta gọi đó là
“hiện tượng Lưu Quang Vũ” vì hiện tượng này có thể nói là chưa từng xảy ra
trong lịch sử sân khấu Việt Nam. Những vở kịch như: Lời nói dối cuối cùng, Nàng
Xi-ta, Nếu anh khơng đốt lửa, Khoảng khắc và vô tận, Bệnh sĩ, Tôi và Chúng ta…
đã khẳng định tài năng xuất sắc và nhiệt tình cháy bỏng cộng tình yêu thương con
người, cuộc đời và trách nhiệm công dân rất cao của Lưu Quang Vũ. Ơng mất ngột
trong một tái nạn giao thơng năm 1988. Năm 2000, ông được Nhà nước truy tặng
Giải thưởng Hồ Chí Minh và văn học nghệ thuật
Vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt vốn là một câu chuyện dân gian có từ lâu đời
đã được tác giả Lưu Quang Vũ xây dựng thành một vở kịch nói hiện đại, đặt ra
nhiều vấn đề mới mẻ có ý nghĩa tư tưởng và triết lí nhân văn sâu sắc. Vở kịch
được cơng diễn nhiều lần trong và ngồi nước, được dư luận đánh giá tà một trong

những vở kịch làm nện tên tuổi Lưu Quang Vũ. Nội dung vở kịch tóm tắt như sau;
Trương Ba là một người làm vườn có tài chơi cờ tướng. Vì sự nhầm lần của Nam
Tào (vị quan trên Thiên đình trơng coi về việc sinh tử của con người dưới trần
gian) nên Trương Ba ba chết oan. Để sửa sai. Nam tào cùng Đế Thích (tiên cờ)
làm cho Trương Ba sống lại trong thân xác anh hàng thịt. Mọi chuyện rắc rối xảy
ra từ đây. Trương Ba bị làm phiền liên tục, bị người thân sợ hãi, xa lánh. Bản thân
Trương Ba cũng, rất "khó chịu vì phải sống trong thân xác khơng phải của mình”.
Cuối cùng ơng đã quyết định trả lại thân xác cho anh hàng thịt và chấp nhận cái
chết thực sự để giải thốt cho mình. Đoạn trích là đoạn kết, tập trung phản ánh tư
tưởng chủ đề của vở kịch: Bi kịch của con người khi bị đặt vào nghịch cảnh phải
sống nhờ, sống tạm và trái tự nhiên khiến tâm hồn nhân hậu bị tha hóa trước sự lấn
át của thể xác phàm tục, thô lỗ. Vẻ đẹp tâm hồn của người lao động trong cuộc đấu
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242
6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn
phí

tranh chống lại sự giả tạo và dung tục, bảo vệ quyền được sống đích thực và khát
vọng hoàn thiện nhân cách
Ở đọan này, điểm đỉnh của mâu thuẫn kịch đã được tác giả thể hiện qua sự dằn vặt,
giằng xé đau đớn của hồn Trương Ba. Mở đầu là cảnh hồn Trương Ba trong thân
xác anh hàng thịt ngồi ôm đầu một hồi lâu rồi đứng vụt dậy, nói những câu đầy
bực bội, bức xúc: Khơng! Khơng! Tôi không muốn sống như thế này mãi!… Tôi
chán cái chỗ ở không phải của tôi này lắm rồi, chán lắm rỗi! Cái thân thể kềnh
càng thô lỗ này, ta bắt đầu sợ mi, ta chỉ muốn rời xa mi tức khắc! Nếu cái hồn của
ta có hình thù riêng để nó được tách ra khỏi cái xác này, dù chỉ một lát!
Tiếp sau đó, hồn Trương Ba tách khỏi thân xác anh hàng thịt và cuộc đối thoại
giữa hồn Và xác bất đầu. Dưới lớp vỏ ngôn ngữ của những lời đối thoại là nhiều

tầng nghĩa khác nhau, tuỳ thuộc vào trình độ của người xem kịch. Lưu Quang Vũ
rất chú ý đến việc dùng ngôn ngữ để phản ánh tính cách và bản chất nhân vật. Xác
hàng thịt lên tiếng với giọng điệu mỉa mai, chế giễu và phủ nhận những cố gắng
giải thoát của hồn Trương Ba: Vở kịch, cái linh hồn mờ nhạt của ông Trương Ba
khốn khổ kia ơi, ông không tách ra khỏi tôi được đâu, dù tơi chì là thân xác… Hồn
Trương Ba đáp lại với thái độ vừa ngạc nhiên vừa coi thường, mày cũng biết nói
kia à? Vơ lí, mày khơng thể biết nói. Mày khơng có tiếng nói mà chỉ là xác thịt âm
u đui mù… Hoặc nếu có, thì chỉ là những thứ thấp kém, mà bất cứ con thú nào
cũng có được: thèm ăn ngon, thèm rượu thịt.
Lưu Quang Vũ kế thừa tư tưởng của truyện cổ dân gian, tiếp tục khẳng định vai trò
quan trọng của linh hồn so với thể xác. Thế nhưng tác giả đã để cho cuộc tranh
luận giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt khơng kém phần gay go, quyết liệt. Có
những lúc tiếng nói của xác thịt đường như lấn át cả tiếng nói của linh hồn, đẩy
linh hồn vào thế lúng túng, bị động: Nhưng tơi là cái hồn cảnh mà ơng buộc phải
quy phục!… Sao ơng có vẻ khinh thường tôi thế nhỉ? Tôi cung đáng được quý
trọng chứ. Tơi là cái bình để chứa đựng linh hồn. Nhờ tơi mà ơng có thể làm lụng,
cuốc xới. Ơng nhìn mảnh đất cây cối, những người thân… Nhờ có đơi mắt của tôi,
ông cảm nhận thế giới này qua những giác quan của tôi… Khi muốn hành hạ tâm
hồn con người, người ta xúc phạm thể xác… Những vị lắm chữ nhiều sách như
các ông hay vịn vào cớ tâm hồn là quý, khuyên con người ta sống vì phần hồn để
rồi bỏ bê cho thân xác họ mãi khổ sở, nhếch nhác… Mỗi bữa tơi địi ăn tám, chín
bát cơm, tơi thèm ăn thịt, hỏi có gì là tội lỗi nào? Lỗi là ở chỗ khơng có đủ tám,
chín bát cơm cho tôi ăn chứ … Tôi thông cảm với những "trị chơi tâm hồn của
ơng Nghĩa là: Những lúc một mình một bóng, ơng cứ việc nghĩ rằng ông có một
tâm hồn bên trong cao khiết, chẳng qua vì hồn cảnh, vì để sống mà ơng phải nhân
nhượng tơi. Làm xong điều xấu gì ơng cứ việc đổ tội cho tôi, để ông được thanh
thản. Tôi biết: Cần phải để cho tính tự ái của ơng được ve vuốt. Tâm hồn là thứ
lắm sĩ diện, Hà hà, miễn là… ông vẫn làm đủ mọi việc để thỏa mãn những thèm
khát của tôi. Hồn Trương Ba tuy vẫn khăng khăng phủ nhận lí lẽ của xác hàng thịt:
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242

6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn
phí

Lí lẽ của anh thật ti tiện, nhưng rõ ràng là đã lâm vào tình thế tuyệt vọng và chỉ
biết than: Trời!
Cả gia đình Trương Ba cũng bị cuốn vào bi kịch bởi những điều lộn xộn, tréo ngoe
do hồn một đằng xác một nẻo gây ra. Vợ Trương Ba thì trách móc chồng : ơng bây
cịn biết đến ai nữa! Cu Tị ốm thập tử nhất sinh, từ đêm qua tới giờ bắt đầu mê
man, mẹ nó khóc đỏ con mắt. Khổ! Thằng bé ngoan là thế! Cái Gái thương bạn,
ngơ ngẩn cả người… Không hiểu thằng bé có qua khỏi được khơng, khéo mà…
Cái thân tơi thì sao trời lại khơng bắt đi cho rảnh! Bà muốn bỏ nhà mà đi. Bà nói
như khóc: Tơi nói thật đấy… ông Trương Ba ạ, tôi đã nghĩ kĩ: Có thể tơi phải đi..
Đi cấy th làm mướn ở đâu cũng được… đi biệt. Để ông được thảnh thơi… với
cơ vợ người hàng thịt.. Cịn hơn là thế này… Tơi biết, ơng vẫn là người hết lịng
thương u vợ con… Chỉ tại bây giờ… ơng đâu cịn là ơng, đâu cịn là ơng Trương
Ba làm vườn ngày xưa…
Cái Gái, đứa cháu nội yêu quý của Trương Ba cũng tỏ thái độ gay gắt : Tôi không
phải là cháu của ông! ông nội tôi chết rồi. Nếu ông nội tôi hiện về được, hồn ơng
nội tơi sẽ bóp cổ ơng! Ông dám nhận là ông nội, dám đụng vào cây cối trong vườn
của ông nội tôi. Khi hồn Trương Ba cố gắng thanh minh: …sáng nào ông cũng ra
cuốc xới chăm chút cây cối ngồi vườn, cháu khơng thấy sao: Chỉ có ơng nội cháu
mới biết q cây như thế… thì cái Gái lại càng gào lên căm giận: Quý cây! Hừ, tơi
phải rình lúc này, cà nhà đi vắng hết để đến nói với ơng: Từ nay ơng khơng được
động vào cây cối trong vườn ơng tơi nữa! Ơng mà quý cây à? Sáng qua, tôi để ý
lúc ông chiết cây cam, bàn tay giết lợn của ông làm gãy tiệt cái chồi non chân ông
to bè như cái xẻng, giẫm lên nát cà cây sâm quý mới ươm! Ông nội tôi đời nào thô
lỗ phũ phàng như vậy?

Chị con đâu của Trương Ba là người hiểu ông, thương ông nhất. Lúc đầu, chị chấp
nhận tình cảnh trớ trêu của cha chồng vì thân xác tuy là của anh hàng thịt thô kệch
nhưng tâm hồn ông vẫn thuần hậu như xưa. Chị nói: Thầy vẫn dạy chúng con : Cái
bên ngồi có quan trọng gì, chì có tấm lịng yêu thương và trí tuệ cao sáng của con
người ta là đáng kể. Nhưng đến lúc này, chị cũng thấy vừa thương vừa sợ. Chị đau
đớn, day dứt khi phải thật tình bộc bạch suy nghĩ của mình với cha chồng: …thầy
ơi, con sợ lắm, bởi con cảm thấy, đau đớn thấy… mỗi ngày thầy một khác dần,
mất mát dần, tất cả cứ như lệch lạc, nhòa mờ dần đi, đến nỗi có lúc chính con cũng
khơng nhận ra thầy nữa… Con càng thương thầy, nhưng thầy ơi, làm sao, làm sao
giờ được thầy ở lại, hiền hậu, vui vẻ, tốt lành như thầy của chúng con xưa kia?
Làm thế nào, thầy ơi! Chị con dâu đã nhận xét rất đúng, rất đầy đủ về tình cảnh
nan giải của Trương Ba lúc này.
Lời nói của chị con dâu chứa đựng sự thực phũ phàng có tác dụng thức tỉnh hồn
Trương Ba, thúc đẩy ông tới một sự lựa chọn một hành động đau xót nhưng quyết
liệt. Đoạn độc thoại thể hiện sự dằn vặt khổ sở của hồn Trương Ba khi phải đối
điện với chính mình, khi tự đặt ra và trả lời những câu hỏi của lương tâm : Mày đã
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242
6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn
phí

thắng thế rồi đấy, cái thân xác khơng phải của ta ạ, mày đã tìm đủ mọi cách để lấn
át ta… Nhưng lẽ nào ta lại chịu thua mày, khuất phục mày và tự đánh mất mình?
“Chẳng cịn cách nào khác”. Mày nói như thế hả? Nhưng có thật ta khơng cịn
cách nào khác? Khơng cần cái đời sống do mày mang đến. Không cần!
Để củng cố thêm quyết tâm, Trương Ba thắp nhang cầu khẩn sự giúp đỡ của vị tiên
cờ Đế Thích và thổ lộ nỗi khổ tâm của mình: Ơng Đế Thích ạ! Tơi khơng thể tiếp
tục mang thân xác anh hàng thịt được nữa, khơng thể được.. Khơng thể bên trong

một đằng, bên ngồi một nẻo được. Tơi muốn được là tơi tồn vẹn. Thế nhưng
những lời giải thích của Đế Thích lại làm cho Trương Ba một phen bàng hồng:
Thế ơng ngỡ tất cả mọi người đều được là mình tồn vẹn cả ư? Ngay cả tơi đây. Ở
bên ngồi, tơi đâu có được sống theo những điều tôi nghĩ bên trong. Mà cả Ngọc
Hồng nữa, chính người lắm khi cũng phải khn ép mình cho xứng với danh vị
Ngọc Hồng. Dưới đất trên trời đều thế cả nữa là ơng. Ơng đã bị gạch tên khỏi sổ
Nam Tào, thân thể thật của ơng đã tan rữa trong bùn đất, cịn chút hình thù nào của
ơng đâu!
Bàng hồng nhưng Trương Ba vẫn như đang đắm mình trong dịng suy nghĩ, dằn
vặt, thống chút trách móc: Sống nhờ vào đồ đạc, của cải người khác, đã là chuyện
không nên, đằng này đến cái thân tôi cũng phải sống nhờ anh hàng thịt ông chỉ
nghĩ đơn giản là cho tôi sống, nhưng sống như thế nào thì ơng chẳng cần biết.
Sự giằng xé trong tâm trạng Trương Ba được tác giả vở kịch thể hiện tự nhiên,
sinh động và chân thật. Muốn thốt khỏi tình huống khó xử và khó chịu như thế
này, Trương Ba chì cịn một cách là chấp nhận cái chết vĩnh viễn. Ơng muốn Đế
Thích trả lại thân xác cho anh hàng thịt để phần hồn sẽ sống hòa thuận với thân
xác anh ta, để vợ anh ta khơng cịn phải sống trong cảnh góa chồng thật đáng
thương. Trong khi, Đế Thích đang phân vân hỏi nếu làm như vậy thì hồn Trương
Ba sẽ trú ở đâu, Trương Ba đã trả lời dứt khốt: Ở đâu cũng được chứ khơng ở đây
nữa. Nếu ông không giúp, tôi sẽ… tôi sẽ… nhảy xuống sơng hay đâm một nhát
dao vào cổ, lúc đó thì hồn tơi chẳng cịn, xác anh hàng thịt cũng mất. Mâu thuẫn
kịch được đẩy len cao hơn với chi tiết cu Tị con chị Lụa hàng xóm sắp chết. Cu Tị
là bạn thận của cái Gái! cháu nội ông Trương Ba. Đế Thích nhân cơ Hội này đề
nghị Trương Ba nhập hồn vàp xác cu Tị. Trương Ba suy nghĩ rất nhanh, hình dung
rất nhanh về hậu quả của sự việc đó để rồi từ chối, bởi những rắc rối mà ông đang
phải chịu đựng đã khiến ông vô cùng khổ sở, khổ sở hơn là chết.
Thương Trương Ba con người hiền lành, đôn hậu và không muốn mất người bạn
cờ tri âm tri kỉ nên Đế Thích vẫn cố gắng thuyết phục, nhưng Trương Ba khăng
khăng không đổi ý : Tôi đã nghĩ kĩ.. Tôi không nhập vào hình thù ai nữa Ị Tơi đã
chết rồi, hãy để tôi chết hẳn! Hành động trả lại thân xác cho anh hàng thịt của

Trương Ba là hành động đúng đắn, dũng cảm và hợp đạo lí. Điều đó khẳng định
rằng : Một linh hồn dù tốt đẹp đến đâu nhưng phải trú ngụ trong một thể xác khác
thì cũng khơng thể nào thấy thoải mái vì mặc cảm giả dối. Sống như thế thì khơng
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242
6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn
phí

phải là sống theo đúng ý nghĩa của từ này mà chỉ là sự tồn tại đơn thuần mà thôi.
Trương Ba chết nhưng tâm hồn tốt đẹp cua ông sẽ sống mãi trong tình yêu mến và
nỗi tiếc nhớ của gia đình, bạn bè; làng xóm. Chết nhưng lại là vẫn sống.
Đọan trích Hồn Trương Ba da hàng thịt tập trung cao độ tính chất triết lí và tư
tưởng nhân văn của vở kịch có nguồn gốc dân gian này. Lưu Quang Vũ đã đưa vào
vở kịch quan niệm đúng đắn về cách sống: Trước hết, mình hãy là mình. Cuộc
sống của cá nhân chỉ thực sự. Có ý nghĩa khi biết sống vì niềm vui và hạnh phúc
của mọi người vì sự tốt đẹp của cuộc đời. Tư tưởng triết lí về con người của Lưu
Quang Vũ vừa biện chứng vừa lạc quan, cao thượng. Tất cả những điểu đó được
thể hiện bằng tài năng sáng tạo hiếm có của tác giả khiến vở kịch có sức cuốn hút
lạ thường đối với khán giả. Lưu Quang Vũ xứng đáng là nhà biên kịch xuất sắc
của sân khấu Việt Nam hiện đại.
Bài làm 2
Nhắc đến Lưu Quang Vũ là nhắc đến một nhà soạn kịch tài hoa, một nhà thơ, nhà
văn tiêu biểu cho văn học hiện đại Việt Nam. Tài năng bao trùm trên các lĩnh vực
văn chương nghệ thuật, và trong mỗi lĩnh vực, Lưu Quang Vũ lại để lại những dấu
ấn đặc biệt, để lại những thành tựu trải dài suốt hàng thế kỉ. Trong đó, Lưu Quang
Vũ đặc biệt được ghi nhận ở mảng viết kịch và “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”
được xem là một trong những vở kịch thành công nhất của Vũ. Chính vì thế mà
nhà phê bình Ngơ Thảo đã từng nói: “Bóng rợp tài năng của Lưu Quang Vũ đã

trùm lên che mát cả một vùng sân khấu rộng lớn theo chiều dài đất nước trong một
thập niên”.
“Hồn Trương Ba, da hàng thịt” là vở kịch viết về cuộc xung đột căng thẳng giữa
Hồn và Xác mà Lưu Quang Vũ đã mượn cốt truyện dân gian để xây dựng nên.
Trương Ba là một người hiền lành, chăm chỉ, có học thức lại giỏi đánh cờ nhưng
lại chết một cách vơ lí. Cái chết của Trương Ba chính do bởi sự vơ tâm, tắc trách
nơi Nam Tào. Sau đó, để sửa sai, Nam Tào và Đế Thích cho hồn Trương Ba sống
lại là nhập vào xác hàng thịt vừa mới chết. Nhưng không ngờ sự sửa chữa ấy lại
dẫn tới một sai lầm trầm trọng hơn, Trương Ba rơi vào hẳn đời bi kịch khi phải
sống trong xác hàng thịt – một con người hồn tồn đối lập với mình. Sau cùng,
Trương Ba đã lựa chọn cái chết, trả lại thân xác vay mượn cho Hàng Thịt bởi vì
ơng muốn “tơi muốn được là tơi của tồn vẹn” bởi “sống thế này, cịn khổ hơn là
cái chết”. Và từ đó, vĩnh viễn “khơng cịn cái vật qi gở mang tên “Hồn Trương
Ba, da hàng thịt” nữa”. Qua đó, vở kịch đã mang đến một thông điệp to lớn: được
sống làm người là quý giá thật, nhưng càng quý giá hơn khi được sống là chính
mình, theo đuổi những giá trị mình mong muốn, sống một cách tự nhiên với sự hài
hòa giữa tâm hồn và thể xác.
Với cốt truyện như trên, trích kịch xoay cuộc đối thoại nảy lửa giữa hồn và xác.
Nguyên nhân xuất phát từ việc Trương Ba phải chịu sự lấn át của thể xác thô lỗ,
chiều theo những nhu cầu tầm thường, dung tục mà khiến tâm hồn thanh cao bị
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242
6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn
phí

nhiễm độc, tha hóa. Hàng thịt bây giờ là cái bình để chứa đựng linh hồn Trương
Ba, hàng thịt đòi hỏi những nhu cầu ăn uống rượu thịt, tiết canh, cổ hũ, khấu
đuôi…và cả đời sống vợ chồng mà Trương Ba cho là thô phàm, thấp kém. Trong

khi Trương Ba càng cố gắng chối bỏ, đề cao sự nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn
thì hàng thịt lại càng khinh khi, phỉ nhổ: “Nực cười thật! Khi ông phải tồn tại nhờ
tơi, chiều theo những địi hỏi của tơi, mà còn nhận là nguyên vẹn, trong sạch,
thẳng thắn!” Qua đó, Lưu Quang Vũ đã gửi đến cho người đọc những triết lí nhân
sinh quý giá hai tấn bi kịch của cuộc đời Trương Ba.
Bi kịch thứ nhất của Trương Ba là bi kịch sống, sống gửi, không được là chính
mình. Nghịch cảnh trớ trêu, sự hốn đổi bất ngờ đã xáo trộn hiện thực. Trích kịch
mở đầu với những lời kêu gào thống thiết: “Không! Không! Tôi không muốn sống
như thế này mãi!” Trương Ba đang độc thoại trước cảnh bế tắc. u uẩn khơng lối
thốt của hiện tại. Thân xác kềnh càng, bản tính cục cằn thơ lỗ của hàng thịt đang
dần dần lấn át đi tâm hồn nhân hậu, thanh cao của chính ơng. Đau khổ, quẫn bách,
dày vị khơng ngờ lại trở thành cuộc đời của Trương Ba. Sự hoán đổi quá chênh
lệch, linh hồn thanh cao gửi vào xác thân phàm tục đã khiến cho ông muốn bứt
mình ra khỏi hiện tại dù chỉ là trong khoảnh khắc: “Nếu cái hồn của ta có hình thù
riêng nhỉ, để nó được tách khỏi cái xác này, dù chỉ là một lát!” Trong chán nản
tuyệt vọng, sự khát khao tách bạch trở nên tha thiết hơn bao giờ hết, tiếng kêu gào
thống thiết kia chính là lời cầu cứu của một linh hồn khát khao được nguyên vẹn là
mình. Và cũng trong giây phút đó, Hồn và Xác đã được tách ra, cuộc hội thoại
giữa Hồn Trương Ba và Xác hàng thịt được bắt đầu.
Ta thấy trong cuộc đối thoại đặc biệt đó, Hồn Trương Ba đã bị nhạo báng, thách
thức và đơi lần đuối lí trước lời nói hùng hồn của Xác hàng thịt. Lời nói của Hồn
Trương Ba vơ cùng ít ỏi và tất cả đều xoay quanh việc bảo vệ sự trong sạch của
chính mình, đề cao tâm hồn cao thượng, lối sống nhân hậu, thanh cao và lên án
xác thân hàng thịt đã làm ơng dơ bẩn, tha hóa. Xác trước những buộc tội đó khơng
hề đuối lí mà ngược lại, cịn ung dung, ngạo mạn thách thức linh hồn. Trước lời
khinh miệt thân xác vô hồn, đui mù “mày chỉ là xác thịt âm u đui mù…”, hàng thịt
đã nghiễm nhiên đáp lại: “Chính vì âm u đui mù mà tơi có sức mạnh ghê gớm, lắm
khi át cả linh hồn cao khiết của ông đấy!” Ta thấy, mỗi lời hàng thịt nói ra đều
buộc Trương Ba phải thừa nhận có sự tồn tại của thể xác, hơn nữa, ông đang bị thể
xác mà mình khinh khi, xem thường kia trói buộc. Hồn im lặng và đau đớn thừa

nhận sự thắng thế của Xác, nhiều lần phải bất lực đáp lại: “Im đi”, “Ta… ta… đã
bảo mày im đi!”, “Ta không muốn nghe mày nữa!”,… Trong suốt cuộc đối thoại,
Xác hàng thịt lần lượt kể lại những hành động, những việc làm, những thói quen
nhuốm màu phàm tục như “Khi ơng đứng cạnh vợ tơi, tay chân run rẩy, hơi thở
nóng rực, cổ nghẹn lại…”, “ơng có nhớ hơm ơng tát thằng con ơng tóe máu mồm
máu mũi khơng?” để cuối cùng khẳng định một điều chắc nịnh với Hồn Trương
Ba: “Nhưng tơi là cái hồn cảnh mà ơng buộc phải quy phục!”. Bên cạnh đó, Xác
hàng thịt cịn lần lượt kể lể về những lí lẽ vơ cùng thuyết phục như “những vị lắm
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242
6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn
phí

chữ nhiều sách như các ơng là hay vin vào cớ tâm hồn là quý, khuyên con người ta
sống vì phần hồn, để rồi bỏ bê thân xác họ mãi khổ sở, nhếch nhác”, kể về những
“trò chơi tâm hồn” mà mình đã nhân nhượng với Trương Ba. Cuộc đối thoại đến
hồi kết, hồn Trương Ba cam cảnh thua cuộc và phải quay về với xác hàng thịt.
Qua tấn bi kịch sống nhờ sống gửi này, chúng ta thấy hình tượng Hồn Trương Ba
và Xác hàng thịt chính là ẩn dụ cho hai lối sống đối lập, một bên đại diện cho sự
thanh cao, nhân hậu, khát vọng sống cao khiết, một bên là sự tầm thường, dung
tục. Đó đồng thời cũng là sự đấu tranh, đối thoại gay gắt trong một con người. Khi
con người sống trong thể xác tầm thường dung tục thì ắt sẽ bị nó ngự trị. Ngược
lại, nếu chỉ một mực chăm chút linh hồn mà xem thường thể xác thì thể xác cũng
nhếch nhác, tầm thường.
Bi kịch thứ hai của Trương Ba là bi kịch bị người thân cự tuyệt. Có thể nói, đây
mới là tấn bi kịch đau đớn nhất, sâu sắc nhất của Trương Ba. Ơng tuyệt vọng, khổ
đau khơng chỉ bởi sự thay đổi ngỡ ngàng đến không thể nhận ra của chính mình
mà cịn bởi sự xa lánh, rời bỏ của người thân. Khoảng cách gia đình, những vết rạn

nứt đã mơ hồ xuất hiện. Từng nhớ, trong dịng văn học hiện thực phê phán Việt
Nam, từng có một Chí Phèo bị người thân bỏ rơi từ lúc nhỏ, bị Thị Nở ngoe ngoẩy
cự tuyệt trên con đường hồn lương để rồi đi vào một hướng giải thốt mang tính
chất đánh đổi: đó là mạng sống, là cái chết. Hoàn cảnh Trương Ba cũng tương tự
khi vợ, khi cháu và khi cả con dâu lần lượt rời xa ơng. Làm sao Trương Ba có thể
thanh minh cho hồn cảnh hiện tại của chính mình? Làm sao ơng có thể giải quyết
sự mâu thuẫn giữa hồn và xác đang ngự trị? Tình thân bị đặt vào giữa bi kịch
nghiệt ngã, càng đẩy Trương Ba rơi sâu hơn vào bế tắc của chính mình. Người vợ
mà ơng hết mực u thương cũng khơng hiểu được ơng: “Ơng bây giờ cịn biết
đến ai nữa!”, địi bỏ ơng ra đi “để ơng được thảnh thơi… với cơ vợ người hàng
thịt”, “Ơng đâu cịn là ơng, đâu cịn là ơng Trương Ba làm vườn ngày xưa”… Mỗi
lời nói ra của người vợ như một vết cắt, cắt sâu vào nỗi đau của Trương Ba. Ngay
cả đứa cháu ông – Gái cũng đã lên tiếng khước từ, phủ nhận “Tôi không phải là
cháu của ơng!” Chính lời nói của đứa trẻ ngây thơ, vơ tội đã cáo buộc đanh thép
“bàn tay giết lợn của ông làm gãy tiệt cái chồi non, chân ông to bè như cái xẻng,
giẫn lên nát cả cây sâm quý mới ươm”, “ông làm gãy cả nan, rách cả giấy, hỏng cả
cái diều đẹp mà cu Tị rất quý”…Nó xua đuổi ông như đuổi một tên hung thần, một
tên ác quỷ, nó gọi ơng bằng những danh xưng xấu xa, bằng lão đồ tể. Cuối cùng,
đến cả chị con dâu – người mà ông tin tưởng nhất cũng đã tỏ ra nghi ngờ: “mỗi
ngày con thấy thầy một đổi khác dần, mất mát dần, tất cả cứ như lệch lạc, nhịa mờ
dần đi, đến nỗi có lúc chính con cũng khơng nhận ra thầy nữa”. Chị vẫn tự nhủ
mình phải kính trọng, phải u thương, phải cảm thơng cho người bố chồng bất
hạnh nhưng hiện thực giờ đây là cửa nhà tan hoang, là nỗi đau khổ của từng người
từng người một “nhưng thầy ơi, làm sao, làm sao giữ được thầy ở lại, hiền hậu, vui
vẻ, tốt lành như thầy của chúng con xưa kia?”
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242
6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn

phí

Bây giờ đây, Trương Ba hồn tồn tuyệt vọng, ơng khơng cịn chút niềm tin nào để
bấu víu, khơng cịn thiết tha gì một mạng sống đã làm khổ chính mình, hành hạ
người thân. Bi kịch nhường ấy là quá đủ. Nỗi đau này phải tiếp tục cho đến bao
giờ, Trương Ba “mặt lặng ngắt như tảng đá”, từ chối bỏ, nghi ngờ, chịu ép vế nay
đã phải hoàn toàn thừa nhận sự thắng thế của thân xác. Bi kịch bị người thân cự
tuyệt đã giúp ơng có những suy nghĩ dứt khoát, những hành động quyết liệt nhất
để tìm ra con đường tự cứu lấy mình. Cuối cùng, ơng đã xin với Đế Thích cái chết
bởi “khơng thể bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được”.
Sở dĩ Trương Ba từ chối cơ hội cuối cùng mà Đế Thích ban cho, đó là nhập hồn
vào xác Cu Tị vừa mới chết là vì ơng khơng muốn một lần nào nữa xảy ra bi kịch
oái oăm tương tự. Làm có thể sống một cách bình thường, làm sao có thể dung hịa
sự khi bên ngồi và bên trong hoàn toàn trái ngược? Tâm hồn của Trương Ba là
một tâm hồn hoàn toàn khác so với thân xác đang trú ngụ kia. Sẽ chẳng có một lối
thốt, một cứu cánh nào vẹn toàn cả “trẻ con phải ra trẻ con, người lớn phải ra
người lớn”. Đế Thích quan niệm cuộc sống khác ông, sống chỉ đơn giản là không
chết, chẳng cần phải vẹn toàn, phải ý nghĩa, phải như mong muốn gì cả “tơi đâu có
được sống theo những điều tôi nghĩ bên trong”, “dưới đất, trên trời đều thế cả, nữa
là ơng”.
Cái chết của Trương Ba chính là cuộc hồi sinh ngắn ngủi trong lòng những người
thân, khi người chồng, người ơng, người cha kính u, hiền lành khi xưa đã quay
trở về. Từ bỏ cuộc sống giả tạo, mệt mỏi, Hồn Trương Ba quay về với nếp nhà
hiền hậu ban đầu, với cuộc sống của chính mình, với bậc cửa ở nhà, với ánh lửa,
với cầu ao, với cơi trầu, con ao… Trương Ba đã nói một câu hết sức bình thường
giản dị nhưng lại vơ cùng thấm thía cảm động: “Khơng phải mượn thân ai cả, tôi
vẫn ở đây, trong vườn cây nhà ta, trong những điều tốt lành của cuộc đời, trong
mỗi trái cây cái Gái nâng niu…”
Vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” có nhiều đặc điểm nghệ thuật nổi trội và
đã gặt hái thành công rực rỡ ở những buổi công diễn sân khấu kịch. Từ cốt truyện

dân gian, Lưu Quang Vũ đã lồng ghép vào triết lí nhân sinh quý giá về cuộc sống,
cách sống của mỗi con người. Đặc biệt, nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật chân
thực, xúc động và gay cấn qua các màn độc thoại, đối thoại đã tạo nên chiều sâu tư
tưởng cho tác phẩm.
Tóm lại, thơng qua trích kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”, Lưu Quang Vũ đã
khắc họa một cuộc đối thoại sinh động giữa Hồn và Xác để từ đó đi đến kết luận
về một cuộc sống thực sự có ý nghĩa, một cuộc sống thể xác và tâm hồn để tìm sự
sự dung hịa hợp lí. Và trong bất kì hoàn cảnh nào, con người phải biết đấu tranh
vươn lên những giá trị chân thiện mỹ, biết tự hoàn thiện bản thân trên mọi phương
diện chính là thơng điệp nhân sinh quý giá mà vở kịch mang lại.
Bài làm 3
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242
6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn
phí

Trong làng kịch nói Việt Nam, có lẽ ai cũng biết đến Lưu Quang Vũ - một hiện
tượng đặc biệt của sân khấu kịch trường những năm tám mươi của thế kỉ XX. Tuy
có tài ở nhiều lĩnh vực như viết truyện ngắn, soạn kịch, làm thơ, vẽ tranh... nhưng
ông được xem là một trong những nhà soạn kịch tài năng nhất của nền văn học
nghệ thuật Việt nam hiện đại. Trong các vở kịch của Lưu Quang Vũ, đáng chú ý
nhất là vở "Hồn Trương Ba, da hàng thịt". Bằng nghệ thuật xây dựng nội tâm độc
đáo, cảnh VII, đoạn cuối vở kịch đem đến cho người đọc nhiều vấn đề tư tưởng
sâu sắc qua nhân vật Trương Ba trong thân xác anh hàng thịt.
Hồn Trương Ba, da hàng thịt là vở kịch được Lưu Quang Vũ viết năm 1981, công
diễn lần đầu tiên năm 1984, sau đó được diễn lại nhiều lần trong và ngồi nước.
Từ cốt truyện dân gian, Lưu Quang Vũ đã xây dựng lại thành một vở kịch nói hiện
đại và lồng vào đó nhiều triết lí nhân văn về cuộc đời và con người. Trong tác

phẩm, Trương Ba là một ông lão gần sáu mươi, thích trồng vườn, yêu cái đẹp, tâm
hồn thanh nhã, giỏi đánh cờ. Chỉ vì sự tắc trách của Nam Tào gạch nhầm tên mà
Trương Ba chết oan. Theo lời khuyên của "tiên cờ" Đế Thích, Nam Tào, Bắc Đẩu
"sửa sai" bằng cách cho hồn Trương Ba được tiếp tục sống trong thân xác của anh
hàng thịt mới chết gần nhà. Nhưng điều đó lại đưa Trương Ba và một nghịch cảnh
khi linh hồn mình phải trú nhờ vào người khác. Do phải sống tạm bợ, lệ thuộc,
Trương Ba dần bị xác hàng thịt làm mất đi bản chất trong sạch, ngay thẳng của
mình. Ý thức được điều đó, Trương Ba dằn vặt, đau khổ và quyết định chống lại
bằng cách tách ra khỏi xác thịt. Qua các cuộc đối thoại của Trương Ba, tác giả dần
tạo nên một mạch truyện dẫn dắt người xem hiểu sâu hơn về Trương Ba
Có thể nói Trương Ba đã chết một cách vơ lí, ai cũng biết cái chết của Trương Ba
là do sự vô tâm và tắc trách của Nam Tào. Nhưng sự sửa sai của Nam Tào và Bắc
Đẩu theo lời khun của Đế Thích nhằm trả lại cơng bằng cho Trương Ba lại đẩy
Trương Ba vào một nghịch cảnh vơ lí hơn là linh hồn mình phải trú nhờ trong thể
xác của kẻ khác. Do phải sống nhờ thể xác anh hàng thịt, hồn Trương Ba đành
phải chiều theo một số nhu cầu hiển nhiên của xác thịt. Linh hồn nhân hậu, trong
sạch, bản tính ngay thẳng của Trương Ba xưa kia, nay vì phải sống mượn, vá lắp,
tạm bợ và lệ thuộc nên chẳng những đã không sai khiến được xác thịt thô phàm
của anh hàng thịt mà trái lại còn bị cái xác thịt ấy điều khiển. Đáng sợ hơn, linh
hồn Trương Ba dần dần bị nhiễm độc bởi cái tầm thường của xác thịt anh đồ tể.
Hồn Trương Ba đang ở trong tâm trạng vô cùng bức bối, đau khổ (Những câu cảm
thán ngắn, dồn dập cùng với ước nguyện khắc khoải). Hồn bức bối bởi khơng thể
nào thốt ra khỏi cái thân xác mà hồn ghê tởm. Hồn đau khổ bởi mình khơng cịn
là mình nữa. Trương Ba bây giờ vụng về, thơ lỗ, phũ phàng lắm. Hồn Trương Ba
cũng càng lúc càng rơi vào trạng thái đau khổ, tuyệt vọng. Ý thức được điều đó
linh hồn Trương Ba dằn vặt, đau khổ và quyết định chống lại bằng cách tách ra
khỏi xác thịt để tồn tại độc lập, không lệ thuộc vào thể xác. Xác hàng thịt biết rõ
những cố gắng đó là vơ ích, đã cười nhạo hồn Trương Ba, tun bố về sức mạnh
âm u, đui mù ghê gớm của mình, ranh mãnh dồn hồn Trương Ba vào thế đuối lí và
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242

6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn
phí

hơn nữa, ve vãn hồn Trương Ba thồ hiệp vì, theo lí lẽ của xác thịt là "chẳng cịn
cách nào khác đâu", vì cả hai "đã hồ vào nhau làm một rồi". Trước những "lí lẽ ti
tiện" của xác thịt, Trương Ba đã nổi giận, đã khinh bỉ, đã mắng mỏ xác thịt hèn hạ
nhưng đồng thới cũng ngậm ngùi thấm thía nghịch cành mà mình đã lâm vào,
đành nhập trở lại vào xác thịt trong tuyệt vọng. Hai hình tượng hồn Trương Ba và
xác hàng thịt ở đây mang ý nghĩa ẩn dụ. Một bên đại điện cho sự trong sạch, nhân
hậu và khát vọng sống thanh cao, xứng đáng với danh nghĩa con người và một bên
là sự tầm thường, dung tục. Nội dung cuộc đối thoại xoay quanh một vấn đề giàu
tính triết lí, thể hiện cuộc đấu tranh dai dẳng giữa hai mặt tồn tại trong một con
người. Từ đó nói lên khát vọng hướng thiện của con người và tầm quan trọng của
việc tự ý thức, tự chiến thắng bản thân. Màn đối thoại này cho thấy:
Trương Ba được trả lại cuộc sống nhưng là một cuộc sống đáng hổ thẹn vì phải
sống chung với sự dung tục và bị sự dung tục đồng hố.
Khơng chỉ đừng lại ở đó, tác giả cảnh báo: khi con người phải sống trong dung tục
thì tất yếu cái dung tục sẽ ngự trị, sẽ thắng thế, sẽ lấn át và sẽ tàn phá những gì
trong sạch, đẹp đẽ, cao quý trong con người.
Không phải ngẫu nhiên, tác giả không đưa anh con trai thực dụng của Trương Ba
vào cuộc đối thoại của Trương Ba với những người thân. Các cuộc đối thoại với
vợ con dâu và cháu gái càng làm cho Trương Ba đau khổ hơn. Ông hiểu những gì
mình đã, đang và sẽ gây ra cho người thân là rất tệ hại nặc dù ông khơng hề muốn
điều đó. Thái độ của vợ trương Ba, con đâu và cháu gái trước sự biến đổi và tha
hoá của Trương Ba.
Vợ Trương Ba buồn bã, đau khổ nhưng vốn bàn tính vị tha nên định nhường
Trương Ba cho cô vợ anh hàng thịt.

Chị con dâu là người sâu sắc, chín chắn, hiểu điều hơn lẽ thiệt. Chị cảm thấy
thương bố chồng trong tình cảnh trớ trêu. Chị biết ông khổ lắm, "khổ hơn xưa
nhiều lắm". Nhưng nỗi buồn đau trước tình cảnh gia đình "như sắp tan hoang ra
cả" khiến chị không thể bấm bụng mà đau, chị đã thốt thành lời cái nỗi đau đó:
"Thầy bảo con: Cái bên ngồi là khơng đáng kể, chỉ có cái bên trong, nhưng thầy
ơi, con sợ lắm, bởi con cảm thấy, đau đớn thấy... mỗi ngày thầy một đổi khác dần,
mất mát dần, tất cả cứ như lệch lạc, nhịa mờ dần đi, đến nối có lúc chính con cũng
không nhận ra thầy nữa...".
Trái lại, cái Gái, cháu Trương Ba thì phản ứng quyết liệt và dữ dội. Tâm hồn tuổi
thơ vốn trong sạch, không chấp nhận sự tầm thường, dung tục nên không chấp
nhận người ông trong thể xác anh hàng thịt thô lỗ. Cái Gái, cháu ông giờ đây đã
khơng cần phải giữ ý. Nó một mực khước từ tình thân (tơi khơng phải là cháu
ơng... Ơng nội tơi chết rồi). Cái Gái u q ơng nó bao nhiêu thì giờ đây nó
khơng thể chấp nhận cái con người có "bàn tay giết lợn", bàn chân "to bè như cái
xẻng" đã làm "gãy tiệt cái chồi non", "giẫm lên nát cả cây sâm quý mới ươm"
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242
6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn
phí

trong mảnh vườn của ơng nội nó. Nó hận ơng vì ơng chữa cái diều cho cu Tị mà
làm gãy nát khiến cu Tị trong cơn sốt mê man cứ khóc, cứ tiếc, cứ bắt đền. Với nó,
"Ơng nội đời nào thô lỗ, phũ phàng như vậy". Nỗi giận dữ của cái Gái đã biến
thành sự xua đuổi quyết liệt: "Ông xấu lắm, ác lắm! Cút đi! Lão đồ tể, cút đi!".
Tuy nhiên, họ chỉ là những người dân thường, họ khơng giúp gì được cho tình
trạng hiện tại của Trương Ba. Tình huống kịch thúc đẩy Trương Ba phải lựa chọn
và sau màn độc thoại nội tâm (hồn Trương Ba thách thức xác anh hàng thịt: "có
thật là khơng cịn cách nào khác?" và phản kháng quyết liệt: "Không cần đến cái

đời sống do mày mang lại! Khơng cần!"). !". Đây là lời độc thoại có tính chất
quyết định dẫn tới hành động châm hương gọi Đế Thích một cách dứt khốt.
Gặp lại Đế Thích, Trương Ba thể hiện thái độ kiên quyết chối từ, không chấp nhận
cái cảnh phải sống bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo nữa và muốn được là
mình một cách tồn vẹn "Khơng thể bên trong một đằng, bên ngồi một nẻo được.
Tơi muốn được là tơi tồn vẹn". Qua lời thoại này của nhân vật Trương Ba. Lưu
Quang Vũ muốn gửi gắm vào đó thơng điệp: Con người là một thể thống nhất, hồn
và xác phải hài hồ. Khơng thể có một tâm hồn thanh cao trong một thể xác phàm
tục tội lỗi. Khi con người bị chi phối bở những nhu cầu bản năng của thân xác thì
đừng đỗ lỗi cho thân xác và tự an ủi, vỗ về mình bằng vẻ đẹp siêu hình của tâm
hồn. Lúc đầu Đế Thích ngạc nhiên nhưng khi hiểu ra thì khun Trương Ba nên
chấp nhận vì thế giới vốn khơng tồn vẹn, dưới đất, trên trời đều thế cả. Nhưng
Trương Ba khơng chấp nhận lí lẽ đó. Trương Ba thẳng thắn chỉ ra sai lầm của Đế
Thích: "Sống nhờ vào đồ đạc, của cải người khác đã là chuyện không nên này đến
cái thân tôi cũng phải sống nhờ anh hàng thịt. Ơng chỉ nghĩ đơn giản là cho tơi
sống, nhưng sống thế nào thì ơng chẳng cần biết". Sống thực sự cho ra con người
quả không hề dễ dàng, đơn giản. Khi sống nhờ, sống gửi, sống chấp vá, khi khơng
được là mình thì cuộc sống ấy thật vơ nghĩa. Lịng tốt hời hợt thì chẳng đem lại
điều gì thực sự có ý nghĩa cho ai mà sự vơ tâm cịn tệ hại hơn, nó đẩy người khác
vào nghịch cảnh, vào bi kịch! Đế Thích định tiếp tục sửa sai của mình và của Tây
Vương Mẫu bằng một giải pháp khác, tệ hại ít hơn là cho hồn Trương Ba nhập vào
xác cu Tị nhưng Trương Ba đã kiên quyết từ chối, không chấp nhận cái cảnh sống
giả tạo, mà theo ơng là chỉ có lợi cho đám chức sắc tức lão lí trưởng và đám
trương tuần, khơng chấp nhận cái cuộc sống mà theo ơng là cịn khổ hơn là cái
chết. Trương Ba kêu gọi Đế Thích hay sửa sai bằng một việc làm đúng, đó là trả
lại linh hồn cho bé Tị. Đế Thích cuối cùng cũng đã thuận theo đề nghị của Trương
Ba với lời nhận xét: "Con người hạ giới các ơng thật kì lạ". Người đọc, người xem
có thể nhận ra những ý nghĩa triết lí sâu sắc và thấm thía qua hai lời thoại này. Thứ
nhất, con người là một thể thống nhất, hồn và xác phải hài hịa. Khơng thể có một
tâm hồn thanh cao trong một thân xác phàm tục, tội lỗi. Khi con người bị chi phối

bởi những nhu cầu bản năng của thân xác thì đừng chỉ đổ tội cho thân xác, khơng
thể tự an ủi, vỗ về mình bằng vẻ đẹp siêu hình của tâm hồn. Thứ hai, sống thực sự
cho ra con người quả không hề dễ dàng, đơn giản. Khi sống nhờ, sống gửi, sống
chắp vá, khi khơng được là mình thì cuộc sống ấy thật vơ nghĩa. Những lời thoại
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242
6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn
phí

của Hồn Trương Ba với Đế Thích chứng tỏ nhân vật đã ý thức rõ về tình cảnh trớ
trêu, đầy tính chất bi hài của mình, thấm thía nỗi đau khổ về tình trạng ngày càng
vênh lệch giữa hồn và xác, đồng thời càng chứng tỏ quyết tâm giải thốt nung nấu
của nhân vật trước lúc Đế Thích xuất hiện. Qua màn đối thoại, có thể thấy tác giả
gửi gắm nhiều thông điệp vừa trực tiếp vừa gián tiếp, vừa mạnh mẽ, quyết liệt vừa
kín đáo và sâu sắc về thời chúng ta đang sống. Tuy vậy, chỉ cần nhấn mạnh ở đây
vẻ đẹp tâm hồn của những người lao động trong cuộc đấu tranh chống lại sự dung
tục, giả tạo để bảo vệ quyền được sống toàn vẹn, hợp với lẽ tự nhiên cùng sự hoàn
thiện nhân cách. Chất thơ của kịch Lưu Quang Vũ cũng được bộc lộ ở đây.
Trương Ba trả lại xác cho anh hàng thịt, chấp nhận cái chết để linh hồn được trong
sạch và hoá thân vào các sự vật thân thương, tồn tại vĩnh viễn bên cạnh những
người thân yêu của mình. Cuộc sống lại tuần hồn theo quy luật của muôn đời.
Màn kết với chất thơ sâu lắng đã đem lại âm hưởng thanh thoát cho một bi kịch lạc
quan đồng thời truyền đi thông điệp về sự chiến thăng của cái Thiện, cái Đẹp và
của sự sống đích thực.
Khơng chí có ý nghĩa triết lí về nhân sinh, về hạnh phúc con người, rong vở kịch
nói chung và đoạn kết nói riêng, Lưu Quang Vũ muốn góp phần phê phán một số
biểu hiện tiêu cực trong lối sống lúc bấy giờ: Thứ nhất, con người đang có nguy cơ
chạy theo những ham muốn tầm thường về vật chất, chỉ thích hưởng thụ đến nỗi

trở nên phàm phu, thơ thiển. Thứ hai, lấy cớ tâm hồn là quý, đời sống tinh thần là
đáng trọng mà chẳng chăm lo thích đáng đến sinh hoạt vật chất, khơng phấn đấu vì
hạnh phúc toàn vẹn. Cả hai quan niệm, cách sống trên đều cực đoan, đáng phê
phán. Ngồi ra , vở kịch cịn đề cập đến một vấn đề cũng không kém phần bức
xúc, đó là tình trạng con người phải sống giả, khơng dám và cũng khơng được
sống là bản thân mình. Đấy là nguy cơ đẩy con người đến chỗ bị tha hóa do danh
và lợi. Với tất cả những ý nghĩa đó, đoạn trích rất tiêu biểu cho phong cách viết
kịch của Lưu Quang Vũ.
Bài làm 4
Những năm tháng trên ghế nhà trường được tiếp xúc với nền văn học nước nhà
bằng nhiều thể loại phong phú luôn là những kí ức, dấu ấn khó phai nhất trong tâm
hồn mỗi người. Em không làm sao quên được những vần thơ mặn nồng thiết tha
và đầy xúc cảm của Hàn Mặc Tử, Chế Lan viên hay những câu thơ chạm đáy hồn
nhân thế trong Truyện Kiều của Nguyễn Du.
Em cũng không thể nào khơng nhớ bát cháo hành đầy tình người của Thị Nở trong
những trang văn của Nam Cao hay nỗi xót xa, đắng cay cho số phận người con gái
tài năng nhưng số phận không may mắn của nàng Mị trong “Vợ chồng A Phủ” của
Tơ Hồi. Và đến với kịch Việt Nam, Lưu Quang Vũ đã khiến em cũng không khỏi
trăn trở trước những tấn bi kịch của cuộc đời con người qua vở kịch:"Hồn Trương
Ba, da hàng thịt".
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242
6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn
phí

Trương Ba vốn là một người hiền lành, nổi tiếng với tài chơi cờ. Ông cũng rất
chăm chỉ làm ăn, lại làm vườn rất giỏi và có một cuộc sống hạnh phúc bên gia
đình của mình. Nhưng trớ trêu thay, vì sự tắc trách của Nam Tào trên thiên đình

mà Trương Ba buộc phải chết, để sửa chữa lỗi lầm của mình họ đã hồn Trương Ba
nhập vào xác anh hàng thịt để tồn tại. Song, dường như tấn bi kịch lớn lại bắt đầu
từ đây. Dù Trương Ba vốn là người có tâm hồn trong sạch, thủy chung, nhân hậu
nhưng khi nhập vào xác anh hàng thịt lại khiến Trương Ba vô cùng bức bối và chịu
sự chi phối rất nhiều từ cái xác thô kệch ấy.
Cuộc sống "bên trong một đằng bên ngoài một nẻo" khiến cho Trương Bạ chẳng
dễ dàng gì để đối mặt với mọi người, sống cuộc sống bình thường như khi trước.
Trong xác hàng thịt, Trương Ba làm mọi việc rất vụng về, khó khăn, thậm chí có
phần thơ lỗ, hung bạo, ngày càng trở nên xấu xa hơn. Trương Ba đang bị xác anh
hàng thịt điều khiển, không kiềm chế, điều chỉnh được những cảm xúc của chính
mình nữa.
Trương Ba vơ cùng bực tức, giận dữ khi khơng thể nào thốt được khỏi cái thân
xác tồi tệ kia, dù đưa ra mọi lý lẽ nhưng anh hàng thịt chỉ cười nhạo hả hê coi đó
là sự hiển nhiên và đưa ra những lí do vơ cùng ti tiện, ngơng cuồng. Hơn ai hết,
lúc này đây, Trương Ba hiểu được sự đau đớn tột cùng và bi kịch của cuộc đời
mình.
Khi nói chuyện với những người thân u trong gia đình, ơng càng thấm thía hơn
những cảm nhận của họ, Trương Ba hiểu được rằng họ cũng có những cảm xúc
riêng, khó khăn riêng. Một người vợ vốn bên cạnh ông bao năm luôn bao dung,
nhân hậu vậy mà dường cũng không thể chịu đựng, chấp nhận được nữa. Đứa con
dâu bấy lâu luôn yêu thương ba cũng bày tỏ những nỗi xót xa mà cơ có thể hiểu
cho cuộc sống của ông, nhưng rồi cũng phải nghẹn ngào bày tỏ: "Thầy bảo con cái
bên ngồi là khơng đáng kể...đến nỗi có lúc chính con cũng khơng nhận ra thầy
nữa".
Đứa cháu gái khi xưa vốn hết mực kính trọng người ơng u quý của mình giờ
cũng hoảng sợ, hắt hủi trước bộ dạng này của ơng. Trong trí nhớ ngây thơ của đứa
bé ấy là một người ông hiền hậu, khéo léo chứ không phải là một kẻ to béo, hậu
đậu, thô lỗ kia.
Em đã thẳng thắn từ chối, không chấp nhận một ai khác ngồi ơng nội trong tiềm
thức của nó: "Tôi không phải là cháu ông....ông nội tôi chết rồi". Càng nghĩ, càng

đau khổ. Càng sống, càng xót xa. Dường như nỗi chán chường đến tận cùng cái
thể xác không phải là mình, khơng là của mình đã khiến ơng phải thốt lên rằng:
"Không cần đến cái đời sống do mày mang lại. Khơng cần" bằng một sự dứt khốt
vơ cùng mãnh liệt trước cái xác anh hàng thịt.
Cuối cùng, để giải thốt cho chính mình, ơng đã tìm đến Đế Thích. Ơng thể hiện
sự phản kháng của mình với cái thân xác xấu xa kia với thần Đế: "Không thể bên
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242
6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn
phí

trong một đằng, bên ngồi một nẻo được. Tơi muốn được là tơi tồn vẹn". Mặc
cho vị thần kia có giải thích rằng cuộc sống khơng có gì là hồn hảo cả, nên chấp
nhận sự khơng tồn vẹn của bản thân mình, Trương Ba vẫn một mực khẳng định:
"Sống nhờ vào đồ đạc, của cải của người khác… nhưng sống thế nào thì ơng
chẳng cần biết".
Câu nói của Trương Ba khiến Đế Thích thấy vơ cùng kì lạ bởi trong đầu ông luôn
tồn tại ý nghĩa sẽ không bao giờ có điều gì tồn vẹn cả trong cuộc sống này, kể cả
chốn trần gian hay nơi thiên đình. Khi thoả hiệp cho Trương Ba nhập vào xác cu
Tị ông vẫn kiết quyết từ chối. Hơn ai hết, có lẽ giờ đây ơng hiểu được rằng, khơng
thể nào có một cuộc sống ý nghĩa thực sự nếu sống nhờ thân xác của kẻ khác.
Chấp nhận cái chết không phải là điều dễ dàng nhưng sống mà khơng được là
mình thì càng khó khăn hơn gấp bội.
Cuộc đấu tranh giữa hồn Trương Ba và da hàng thịt là cuộc đấu tranh giữa phần
"con" và phần "người" trong một bản thể. Con người để có thể tồn tại đích thực
với những giá trị sống bền vững và cao đẹp nhất khi và chỉ khi có sự hồ hợp giữa
linh hồn và thể xác. Khơng thể có một tâm hồn thanh cao sống nhờ vào thân xác
của một kẻ thô tục, dối trá. Vì vậy, Trương Ba lựa chọn cái chết để được sống là

mình tồn vẹn, để bảo vệ cho tâm hồn đẹp đẽ của mình trước những sự tha hố,
dụng tục, thô bạo,.. để vươn tới những vẻ đẹp tinh thần là lựa chọn hợp lí cho thấy
được tinh thần đấu tranh của những con người lao động lương thiện và phẩm chất
cao quý.
Vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” đã để lại cho chúng ta những bài học nhận
thức đầy suy ngẫm mà vơ cùng giá trị. Đó là sự tổng hoà giữa vật chất và tinh thần
trong đời sống con người, cần phải dùng hoà để phát triển. Đừng bao giờ chạy
theo những ham muốn vật chất tầm thường mà khiến bản thân trở nên mất giá trị
và cũng đừng bao giờ vì coi trọng đến tinh thần mà bỏ bê đời sống vật chất, phải
biết thích nghi với hồn cảnh và giữ cho bản thân khơng bị hồn cảnh chi phối.
Đó cịn là triết lý sống về hiện tượng sống nhờ, sống gửi vào kẻ khác, phê phán
những kẻ giả tạo, giỏi xu nịnh để tiến thân mà không sống đúng với năng lực, khả
năng của mình. Vì mưu cầu danh lợi mà bán rẻ lương tâm.
Bằng tài năng của mình, Lưu Quang Vũ đã xây dựng một vở kịch vô cùng thành
công trên nhiều phương diên. Nghệ thuật ngôn từ giản dị, ngôn ngữ đối thoại khắc
hoạ rõ tính cách của từng nhân vật, xung đột kịch hấp dẫn và gây cấn. Nội dung vô
cùng sâu sắc, chứa tầng sâu giá trị triết lý, bởi vậy mà tác phẩm sống mãi với đời
sống văn học, văn hoá của dân tộc qua bao năm tháng.
Bài làm 5
Lưu Quang Vũ là nhà sọan kịch, nhà thơ, nhà văn hiện đại của việt Nam. Ông đã
để lại nhiều tác phẩm đồ sộ. Các vở kịch, truyện ngắn, thơ của Lưu Quang Vũ giàu
tính hiện thực và nhân văn cũng như in đậm dấu ấn của từng giai đoạn trong cuộc
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242
6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn
phí

sống của ơng. Rất nhiều các tác phẩm của ông đã làm sôi động sân khấu Việt Nam

thời kỳ đó. “Hồn Trương Ba da hàng thịt” là minh chứng cho điều đó.
Vở kịch viết năm 1981 nhưng đến năm 1984 mới ra mắt công chúng, được công
diễn nhiều lần trên sân khấu trong và ngoài nước. Văn bản trích trong sách giáo
khoa thuộc cảnh VII và đoạn kết của vở kịch diễn tả sự đau khổ, dằn vặt và quyết
định cuối cùng thật cao thượng của hồn Trương Ba.
Vở kịch kể về Trương Ba một ông lão gần sáu mươi, thích trồng vườn, yêu cái
đẹp, tâm hồn thanh nhã, giỏi đánh cờ. Chỉ vì sự tắc trách của Nam Tào gạch nhầm
tên mà Trương Ba chết oan. Theo lời khuyên của “tiên cờ” Đế Thích, Nam Tào,
Bắc Đẩu “sửa sai” bằng cách cho hồn Trương Ba được tiếp tục sống trong thân xác
của anh hàng thịt mới chết gần nhà. Nhưng điều đó lại đưa Trương Ba đến một
nghịch cảnh khi linh hồn mình phải trú vào người khác.
Mở đầu là cảnh hồn Trương Ba trong thân xác anh hàng thịt ngồi ôm đầu một hồi
lâu rồi đứng vụt dậy, nói những câu đầy bực bội, bức xúc: Không! Không! Tôi
không muốn sống như thế này mãi! Tiếp sau đó, hồn Trương Ba tách khỏi thân xác
anh hàng thịt và cuộc đối thoại giữa hồn và xác bắt đầu. Hồn bức bối bởi khơng
thể nào thóat khỏi các thân xác.
Xác hàng thịt thì cười nhạo, tuyên bố về sức mạnh âm u, đui mù ghê ghớm của
mình, dồn hồn vào thế đuối lí, thỏa hiệp với Hồn Trương Ba “chẳng cịn cách nào
khác đâu vì cả hai đã hịa vào làm một rồi”. Linh hồn ln đấu tranh để vượt lên
những địi hỏi khơng chính đáng của thể xác. Qua đó, Lưu Quang Vũ cũng cảnh
báo khi con người chung sống với dung tục sẽ bị dung tục lấn át thắng thế và tàn
phá những điều tốt đẹp cao quý trong con người.
Sống nhờ trong thể xác của người khác, hồn Trương Ba gặp rất nhiều phiền toái.
Tai hại nhất là chuyện hai bà vợ chèo kéo và hồn Trương Ba cũng là đàn ông nên
đâu dễ làm ngơ trước những cám dỗ xác thịt. Thêm nữa, đứa cháu khơng chịu
nhận ơng nội. Tệ hơn, ơng cịn có đứa con học địi phường gian xảo. Xung quanh
ơng cịn có tên lí trưởng đồi bại, những bậc tiên thánh trên trời vơ trách nhiệm, cố
tình lấp liếm lỗi lầm.
Những rắc rối, dị hợm của cái hồn Trương Ba trong thể xác anh hàng thịt giờ đây
đâu còn là bi kịch cá nhân nữa. Hệ lụy mở với những người xung quanh, câu

chuyện đã tự biến nó thành tâm điểm của cái rối ren, đảo điên chung quanh xã hội.
Không chỉ riêng hồn Trương Ba hay gia đình ơng ta mà nó cịn làm chao đảo, khốn
đốn biết bao nhiêu gia đình khác, bao nhiêu cuộc sống khác, từ đất lên đến tận trời.
Lỗi lầm bắt đầu từ tiên thánh, những người nắm vận mệnh con người: Nam Tào,
Bắc Đẩu, Đế Thích,… Và sau đó, chính con người với lịng tham, sự vơ liêm sỉ,
thái độ hịa hiệp với cái xấu,… càng làm cho lỗi lầm rối ren hơn.
Với màn kết Trương Ba trả lại xác cho anh hàng thịt, chấp nhận cái chết để linh
hồn được trong sạch và hoá thân vào các sự vật thân thương, tồn tại vĩnh viễn bên
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242
6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn
phí

cạnh những người thân u của mình. Cuộc sống lại tuần hồn theo quy luật của
mn đời. Màn kết với chất thơ sâu lắng đã đem lại âm hưởng thanh thoát cho một
bi kịch lạc quan đồng thời truyền đi thông điệp về sự chiến thắng của cái thiện, cái
đẹp và của sự sống đích thực.
Đoạn trích Hồn Trương Ba da hàng thịt tập trung cao độ tính chất triết lí và tư
tưởng nhân văn của vở kịch có nguồn gốc dân gian. Lưu Quang Vũ đã đưa vào vở
kịch quan niệm đúng đắn về cách sống, trước hết mình hãy là mình. Cuộc sống
của cá nhân chỉ thực sự có ý nghĩa khi biết sống vì niềm vui và hạnh phúc của mọi
người, vì sự tốt đẹp của cuộc đời.
Mời bạn đọc cùng tham khảo />
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242
6188