Phân tích triết lý sống trong Hồn Trương Ba, da hàng thịt

Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập
miễn phí

Phân tích triết lý sống trong Hồn Trương Ba, da hàng thịt Ngữ văn 12
Dàn ý
1. Mở bài
- Giới thiệu Lưu Quang Vũ vùng vở kịch Hồn Trương Ba da hàng thịt.
- Giới thiệu vấn đề cần phân tích.
2. Thân bài
a. Tình huống truyện:
- Trương Ba vốn là một người làm vườn khéo léo, chăm chỉ, giỏi đánh cờ, lại
hiền lành, có lối sống thanh cao, trong sạch nên được mọi người yêu mến kính
trọng.
- Nam Tào cai quản sổ sinh tử trên thiên đình vì vội đi dự tiệc mà gạch nhầm
tên của Trương Ba, khiến ông chết bất ngờ và đầy oan ức. Đế Thích đã khuyên
Nam Tào, Bắc Đẩu nên "sửa sai" bằng cách cho hồn Trương Ba được sống lại
vào xác anh hàng thịt vừa mới chết hôm qua, bởi lẽ xác của Trương Ba đã bị
mục rữa, không thể chứa hồn được nữa.
=> Dẫn đến một loạt bi kịch khác nhau.
b. Triết lý sống trong vở kịch:
* Mối quan hệ giữa phần xác và phần hồn:
- Cốt truyện dân gian: Đề cao sự quan trọng, tuyệt đối của phần hồn, đem tách
rời giữa linh hồn và thể xác làm hai khía cạnh, trong khi hồn nắm giữ mọi tư
tưởng, quyết định, xác chỉ là một cái túi thịt không hơn không kém, không có
suy nghĩ, tư tưởng.
- Vở kịch của Lưu Quang Vũ: Mối quan hệ giữa hồn và xác được nhìn nhận
một cách sâu sắc và đậm tính triết lý. Tác giả vẫn đi vào khẳng định vai trò cao
hơn của linh hồn đồng thời đưa ra mối quan hệ mật thiết gắn bó hữu cơ giữa
phần xác và phần hồn.

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024

2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập
miễn phí

- Sự tự ý thức của Trương Ba về sự tha hóa của mình, cũng như cuộc tranh luận
gay gắt giữa hồn và xác đã khiến chúng ta rút ra nhiều điều:
+ Giữa phần hồn và phần xác phải có một sự thống nhất hữu cơ chặt chẽ, xác
nắm giữ vai trị nhận thức lý tính, là cơ sở để chứa đựng linh hồn, đồng thời
cho linh hồn nhận thức cảm tính, xây dựng nên vẻ đẹp của tâm hồn, cả hai phải
phối hợp chặt chẽ ăn ý với nhau, thì mới có thể trở thành một con người tồn
vẹn và sống đúng với bản thân mình được.
+ Bản thân xác thịt cũng có những nhu cầu nhất định, được ăn uống chăm sóc,
mà các nhu cầu sinh lý khác cần được thỏa mãn, nhưng phần hồn phải khống
chế và điều khiển được những nhu cầu ấy sao cho hợp lý, chứ không thể bị xác
thịt điều khiển.
+ Linh hồn là nắm giữ vai trị trọng yếu hình thành nên nhân cách, tư tưởng,
chính vì vậy nó phải chịu hồn tồn trách nhiệm với những gì xác thịt đã tạo
nên, chứ không thể giống như hồn Trương Ba, rõ ràng đã "dung túng" cho thể
xác, rồi cuối cùng lại đổ hết tội lỗi cho nó để bảo vệ sĩ diện của mình.
- Cuộc tranh luận gay gắt giữa hồn và xác chính là cuộc đấu tranh liên tục trong
mỗi cá nhân, là sự đấu tranh tư tưởng giữa linh hồn và thể xác trong cuộc sống
để hoàn thiện nhân cách đạo đức, và rèn luyện được khả năng làm chủ bản
thân, giữ cho phần "người" ưu thế hơn phần "con" của chính chúng ta trong xã
hội.
* Con người phải được sống một cách toàn vẹn cả phần hồn và phần xác,
khơng thể trong một đằng ngồi một nẻo:
- Hồn Trương Ba đã khẳng định với Đế Thích "Khơng thể bên trong một đằng,
bên ngồi một nẻo được. Tơi muốn được là tơi tồn vẹn". => Nhận ra sự chắp

vá kệch cỡm kỳ dị này là vô cùng vô lý, nó đã khiến cho ơng và cả những
người xung quanh ơng phải chịu đau khổ, giày vị.
- Việc Trương Ba quyết trả lại xác cho anh hàng thịt:
+ Bảo vệ cho phần hồn của mình được những giá trị cao khiết, trong sáng chứ
khơng phải sự đổ đốn vì sự chi phối của xác thịt.

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024
2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập
miễn phí

+ Là một lựa chọn đúng đắn, sáng suốt và đầy đạo đức, người ta khơng thể vì
ham sống mà làm hại những người xung quanh mình phải khổ sở được.
+ Người ta cũng không thể sống mà hồn một đằng xác một nẻo, không thống
nhất biện chứng với nhau được.
=> Người ta chỉ có thể sống một cách tồn vẹn và chân thực khi có sự thống
nhất ăn ý giữa hồn và xác, chứ không phải kiểu chắp vá hồn một đằng xác lại
một nẻo được.
* Con người ln đấu tranh để hồn thiện nhân cách:
- Đế Thích gợi ý cho hồn Trương Ba ngụ vào xác của cu Tị, nhưng Trương Ba
từ chối. => Đó lại cũng là một thử thách lớn đối với hồn Trương Ba.
- Trong cuộc chiến đấu gay gắt giữa phần hồn (phần người) - tượng trưng cho
sự cao khiết, thanh sạch và phần xác (phần con) - tượng trưng cho những khao
khát, nhục dục tầm thường, thì phần người, phần nhân cách cuối cùng cũng
chiến thắng, thoát khỏi sự quyến rũ của việc được tiếp tục sống, được tận
hưởng.
=> Minh chứng rõ nét nhất cho sự cao thượng, vẻ đẹp của đạo đức và khát
khao hoàn thiện nhân cách từ bao đời nay của con người.

* Một số triết lý khác:
- "Có những cái sai khơng thể sửa được. Chắp vá gượng ép chỉ càng làm sai
thêm", nhằm khuyên nhủ con người khơng nên vì lịng ích kỷ của cá nhân mà
gượng ép sửa chữa để rồi cuối cùng mọi chuyện càng trở nên không thể cứu
vãn được, đồng thời lại còn khiến những người khác phải chịu tổn thương.
- Trương Ba nói với Đế Thích "ơng phải tồn tại lấy chứ", lúc nhân vật này bảo
rằng Trương Ba là lẽ sống của mình. Điều đó đã ngầm nhắc nhở mỗi chúng ta
rằng bản thân sống không phải là dựa dẫm vào người khác, mà phải có mục
tiêu lý tưởng riêng cho bản thân mình, chứ khơng thể cứ mãi bám theo cái bóng
của người khác để tìm kiếm giá trị của bản thân được.
3. Kết bài:
Nêu cảm nhận.
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024
2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập
miễn phí

Bài làm 1
Mac-xim Goc-ki đã từng khẳng định: "nhà văn nào không biết đến văn học dân
gian là một nhà văn tồi". Lưu Quang Vũ đã viết lại cổ tích dựa vào một cốt
truyện dân gian: Trương Ba giỏi đánh cờ nên quen thân với Đế Thích. Nam Tào
bắt chết nhầm Trương Ba, Đế Thích cho hồn Trương Ba sống lại bằng cách
nhập vào thân xác anh hàng thịt mới chết. Hồn Trương Ba sống lại, hạnh phúc,
đoàn tụ với vợ con. Nhưng kịch hiện đại khơng có một kết thúc có hậu kiểu
như vậy. Lưu Quang Vũ bắt đầu khai thác bi kịch ngay từ chỗ hồn Trương Ba
sống lại và tất cả được nhìn dưới góc độ khác, dưới ánh sáng thật của bao nhiêu
ưu phiền khi hồn Trương Ba ở trong xác anh hàng thịt
Lưu Quang Vũ tập trung khai thác bi kịch hồn Trương Ba khơng thể dung hịa

với xác hàng thịt. Hồn tượng trưng cho thế giới tinh thần cao khiết, kết tinh văn
hóa của con người. Cịn xác tượng trưng cho những nhu cầu, bản năng của con
người. Bi kịch xảy ra là hồn khơng thể nào tìm thấy sự bình n trong chính cái
xác ấy, trong chính gia đình mình và cả trong gia đình hàng thịt, cuối cùng đã
chọn giải pháp là cái chết.
Từ một câu chuyện dân gian quen thuộc, Lưu Quang Vũ đã xây dựng được một
tình huống kịch với những xung đột quyết liệt, mới mẻ, độc đáo. Qua đó, nhà
văn đã gửi gắm triết lý sống sâu sắc về lẽ sống làm người.
Bi kịch xảy ra khi hồn Trương Ba sống lại trong xác hàng thịt. Đây là bi kịch
chính, bi kịch nội tại của nhân vật trong thể xác thô phàm đầy bản năng nhục
dục của anh hàng thịt. Hồn Trương Ba trước nay vốn nhân hậu, nay dần dần đổi
khác: thích uống rượu, thích bán thịt, khơng cịn mặn mà với trị chơi thanh cao
trí tuệ. Ý thức được điều đó, hồn Trương Ba vô cùng đau khổ và càng đau khổ
khi không giải quyết được mâu thuẫn. Hồn Trương Ba càng cố gắng thốt khỏi
sự chi phối của thân xác thơ phàm thì càng bị thân xác ép buộc.
Chính vì vậy, hồn Trương Ba mới có khát vọng mãnh liệt muốn thốt ra khỏi
thân xác mà hồn ghê tởm. Hồn càng đau khổ vì mình khơng cịn là mình nữa.
Trương Ba bây giờ đâu còn là một người làm vườn chăm chỉ, hết lịng u
thương vợ con mà biến thành một người thơ lỗ vụng về. Trong cuộc đối thoại
với xác hàng thịt, ta thấy hồn Trương Ba bị đẩy vào thế yếu, đuối lí cịn xác
hàng thịt ngày càng thắng thế bởi xác có sức mạnh riêng của nó. Xác đã đưa ra
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024
2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập
miễn phí

những dẫn chứng cụ thể để thấy sự chi phối của mình. Đó là cảm giác xao
xuyến trước món ăn: tiết canh, cổ hũ…, đó là cảm giác: "tay chân run rẩy, hơi

thở nóng rực" khi đứng bên cạnh người vợ hàng thịt…Đó là cái lần ơng tát
thằng con ơng "tóe máu mồm máu mũi". Những dẫn chứng đó là sự thật khiến
hồn Trương Ba cảm thấy xấu hổ, ti tiện, xác cịn chế nhạo với cái lí lẽ mà hồn
Trương Ba chỉ đưa ra để ngụy biện: "ta vẫn có một đời sống riêng, nguyên vẹn,
trong sạch, thẳng thắn". Xác đồ tể nhận thấy những lí lẽ của hồn Trương Ba
ngày càng đuối dần nên đã ép hồn thỏa hiệp với mình. Lí lẽ mà xác đưa ra là cả
2 đã hịa làm một, khơng thể tách rời. Hồn cứ thỏa mãn nhu cầu của xác rồi làm
điều xấu lại đổ cho xác.
Có thể thấy trong cuộc đối thoại này xác thắng thế nên rất hả hê. Khi thì mỉa
mai, khi thì châm chọc. Cịn hồn thì vơ cùng đau khổ, xấu hổ vì những điều xác
nói ra mà mình thì khơng muốn thừa nhận. Quả thực hồn đã bị xác chi phối.
Xung đột kịch chưa được giải quyết, chưa dừng lại. Tuy nhiên qua cuộc đối
thoại giữa hồn và xác, người đọc nhận ra những hàm ý sâu xa Lưu Quang Vũ
muốn gửi gắm trong đó. Thể xác là tiếng nói bản năng của con người, trong
con người có phần tự nhiên và phần xã hội. Con người tự nhiên cũng có tiếng
nói riêng, nhu cầu riêng, bản thân nhu cầu đó khơng xấu, con người cũng phải
đáp ứng được những nhu cầu tự nhiên đó. Thể xác có những tác động ghê gớm
đối với tâm hồn. Vì vậy, con người ln ln phải đấu tranh và tự đấu tranh với
chính mình để vượt lên những đòi hỏi sai lạc của thể xác, để vượt lên những
dung tục của đời thường. Ở đây, ta thấy được hồn Trương Ba đã được sống lại
nhưng lại sống với một cuộc sống hổ thẹn, bị dung tục, hủy hoại. Qua đây, Lưu
Quang Vũ muốn đề cập tới vấn đề phải hồn thiện mơi trường, hồn cảnh sống
của con người. Trong mơi trường, hồn cảnh tốt, con người mới có thể hoàn
thiện nhân cách, bảo vệ những giá trị văn hóa.
Nỗi đau khổ tuyệt vọng của hồn Trương Ba càng được đẩy lên khi đối thoại với
những người thân trong gia đình
Trong cuộc đối thoại với người vợ hiền của mình, ơng đã nhận ra trong hình
hài của anh hàng thịt, tính tình ơng cũng đã thay đổi. Người vợ mà ơng rất mực
u thương đã địi ra đi và đau khổ, buồn bã cịn hơn cả khi ơng mất. Bà cũng
đã dám nói ra sự thay đổi nơi ơng: "Ơng đâu cịn là ơng, đâu cịn là ơng Trương

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024
2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập
miễn phí

Ba làm vườn ngày xưa". Lời nói của người vợ một lần nữa khẳng định sự tha
hóa, thay đổi ở hồn Trương Ba và sự phủ nhận đó đồng nghĩa với sự khước từ
Cái Gái-cháu ông cũng một mực khơng chấp nhận hồn Trương Ba là ơng nội.
Nó khơng chấp nhận cái con người có bàn tay giết lợn, chân to bè bè như cái
xẻng, hành động vụng về, thô lỗ, giẫm nát cả cây sâm quý mới ươm. Nỗi giận
dữ của cái Gái đã biến thành sự xua đuổi quyết liệt, một sự phủ nhận tuyệt đối:
"Cút đi, lão đồ tể cút đi!"
Người con dâu vốn được miêu tả là một người sâu sắc, chín chắn, hiểu điều
hơn lẽ thiệt, chị rất cảm thông với nỗi đau của bố chồng: "Bởi con biết giờ thầy
khổ hơn xưa nhiều lắm". Nhưng trước tình cảnh gia đình sắp tan hoang cả , chị
cũng đành phải nói ra sự thật: "nhưng thầy ơi, con sợ lắm, bởi con cảm thấy,
đau đớn thấy…mỗi ngày thầy một đổi khác dần, mất mát dần, tất cả cứ như
lệch lạc, nhòa mờ dần đi, đến nỗi có lúc chính con cũng khơng nhận ra thầy
nữa…"
Như vậy tất cả những người thân yêu trong gia đình đều nhận ra nghịch cảnh
trớ trêu, nhận ra sự thay đổi ở Trương Ba. Dù rất thương Trương Ba nhưng họ
vẫn phải nói ra thành lời bởi họ nhận ra một điều: cái ngày họ chôn xác Trương
Ba xuống đất, họ cũng không đau khổ như bây giờ. Bi kịch của hồn Trương Ba
lúc này là bi kịch không được thừa nhận. Hồn Trương Ba xa lạ trên cõi đời, xa
lạ ngay giữa gia đình của mình.
Bi kịch gia đình là nút nhấn cuối cùng trong chuỗi xung đột kịch. Gia đình đối
với người phương Đơng rất quan trọng, nó là căn cốt để phục sinh nhân tính.

Mất gia đình là mất mát lớn lao nhất của hồn Trương Ba, ý nghĩa sống của hồn
Trương Ba khơng cịn nữa. Đỉnh điểm xung đột xuất hiện khi hồn Trương Ba
quyết định thắp hương để gọi Đế Thích.
Trước khi vào cuộc đối thoại với Đế Thích, Lưu Quang Vũ để cho hồn Trương
Ba độc thoại, thể hiện nỗi đau đỉnh điểm tột cùng: "Mày đã thắng thế rồi đấy,
cái thân xác khơng phải của ta ạ, mày đã tìm được đủ mọi cách để lấn át ta…
Nhưng lẽ nào ta lại chịu thua mày, khuất phục mày và tự đánh mất mình? " Từ
lời độc thoại này dẫn đến quyết định Trương Ba lập cập thắp hương gọi Đế
Thích

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024
2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập
miễn phí

Qua cuộc đối thoại với Đế Thích, người đọc nhận ra quan niệm về hạnh phúc,
về cái chết. Hồn Trương Ba đã dứt khoát thể hiện niềm khát khao qua lời thoại:
"không thể bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được"; "sống nhờ vào đồ
đạc, của cải đã là chuyện không nên, đằng này đến cái thân tơi cũng phải sống
nhờ anh hàng thịt. Ơng chỉ nghĩ đơn giản là cho tơi sống, nhưng sống thế nào
thì ông chẳng cần biết!"
Những lời thoại của hồn Trương Ba chính là cốt lõi tư tưởng mà Lưu Quang Vũ
gửi gắm. Con người là một thể thống nhất, hồn và xác phải hài hòa. Con người
chỉ thực sự hạnh phúc khi con người được là chính mình. Và sự sống của con
người là đáng quý nhưng sống thực sự cho ra cuộc sống của con người mới là
điều quan trọng. Sống không được chắp vá, không được vay mượn. Ý nghĩa
đích thực của cuộc sống là con người được sống trung thực với vạn vật và với
chính bản thân mình.

Hồn Trương Ba dứt khốt xin Đế Thích cho mình được chết. Ơng khơng nghe
theo giải pháp nhập vào hồn cu Tị , cũng khơng thỏa hiệp với Đế Thích rằng
thế giới này không trọn vẹn. một vị thần tiên lại đi chấp nhận một cuộc sống
giả tạo nhưng một con người thì khơng. Qua đây ta thấy Trương Ba là con
người sáng suốt, giàu lòng tự trọng, ý thức sâu sắc về cuộc sống đích thực.
Lẽ ra vở kịch nên kết thúc ở chỗ hồn Trương Ba chết, anh hàng thịt chết, cu Tị
chết, nhưng Lưu Quang Vũ đã không rơi vào tâm trạng hồi nghi, bi quan bởi
vì hồn Trương Ba đã thuyết phục Đế Thích để cu Tị sống lại, còn hồn Trương
Ba-người làm vườn nhân hậu, người đánh cờ thanh tao vẫn sống trong ánh lửa
nấu cơm, trong vườn cây, trong những điều tốt lành của cuộc đời, trong mỗi trái
cây…
Lưu Quang Vũ đã gửi gắm vào sự lựa chọn của hồn Trương Ba những trăn trở,
day dứt và cả niềm tin mãnh liệt vào con người. Bằng cái chết của mình,
Trương Ba đã gìn giữ được những kỉ niệm tốt lành, đã giữ cho các thế hệ sau
niềm tin vào con người, cuộc sống. Hình ảnh 2 đứa trẻ gắn bó, yêu thương và
hạt na cái Gái vùi vào đất: " Cho cây xanh nối nhau mà lớn khơn. Mãi mãi…"
Lời dạy của ơng nội chính là niềm hi vọng, niềm tin mãnh liệt của tác giả vào
"những điều không thể mất" trong mỗi con người

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024
2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập
miễn phí

Qua vở kịch Hồn Trương Ba da hàng thịt, Lưu Quang Vũ góp phần phê phán
một số biểu hiện tiêu cực trong lối sống lúc bấy giờ. Con người đang có nguy
cơ chạy theo những ham muốn tầm thường, muốn thỏa mãn những nhu cầu của
bản năng, đến nỗi trở nên phàm phu, tục tử như nhà thơ Chế Lan Viên đã viết:

"Muốn nuôi sống thân xác
Đem làm thịt linh hồn"
Nhưng lại có một xu hướng ngược lại, lấy cớ tâm hồn là quý, đời sống linh hồn
là cái cao nhất, khơng chăm lo gì đến đời sống vật chất, khơng chịu phấn đấu vì
hạnh phúc trọn vẹn
Vở kịch cịn phê phán tình trạng con người sống giả dối, khơng dám sống là
mình. Đấy là nguy cơ đẩy con người vào chõ tha hóa do danh và lợi. Nhưng
kịch của Lưu Quang Vũ có được sức sống lâu dài là bởi những triết lý sâu sắc,
có ý nghĩa đối với muôn đời. Vở kịch cho ta những bài học về lẽ sống, chết, về
hạnh phúc. Cuộc sống thật đáng quý nhưng không phải sống thế nào cũng
được. Hạnh phúc chân chính của con người là được sống trọn vẹn, sống thật
với chính mình, với mọi người.
Qua vở kịch, người đọc cũng cảm nhận được tài năng của Lưu Quang Vũ. Vở
kịch là sự kết hợp giữa tính hiện đại và giá trị truyền thống, giữa sự phê phán
mạnh mẽ, quyết liệt và chất trữ tình đằm thắm, giữa triết lý sâu sắc và lời văn
bay bổng, lãng mạn.
Bài làm 2
Lưu Quang Vũ đến với thể loại kịch nói và thực sự tìm thấy sở trường của
mình sau khi đã tham gia sáng tác ở nhiều mảng cả thơ, truyện ngắn mà vẫn
chưa để lại nhiều dấu ấn trên văn đàn Việt Nam. Với cái nhìn thấu đáo, mới mẻ
và thực tế của một người lính từng trải qua chiến trường và đi qua những năm
tháng đất nước đang chuyển mình đổi mới với nền kinh tế bao cấp lạc hậu,
nhiều khó Lưu Quang Vũ đã cho ra đời đến gần 50 vở kịch lớn nhỏ, phản ánh
nhiều khía cạnh của xã hội lúc bấy giờ. Kịch của ông thời điểm đó rất được
người dân ưa chuộng bởi lối viết rất tinh tế, rất đời, lại đậm tính triết lý nhân
văn sâu sắc. Trong đó nổi tiếng nhất phải kể đến vở Hồn Trương Ba da hàng
thịt được tác giả dựng lại từ một câu chuyện dân gian cùng tên, nói về bi kịch
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024
2242 6188

Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập
miễn phí

của một người là Trương Ba chết oan vì sự tắc trách của các quan trên thiên
đình, cuối cùng được cho sống lại dưới xác của anh hàng thịt. Sự sống lại kỳ dị
ấy của Trương Ba đã khiến cuộc sống của hai gia đình đảo lộn, đồng thời gây
nên đau khổ cho chính bản thân ơng, vì sống mà trong ngồi bất nhất, khơng
thể sống theo ý mình. Việc biến một câu chuyện dân gian thành một vở bi kịch
đã mang đến cho người đọc nhiều triết lý sống sâu sắc, thông qua suy nghĩ, lời
thoại của hồn Trương Ba.
Trương Ba vốn là một người làm vườn khéo léo, chăm chỉ, giỏi đánh cờ, lại
hiền lành, có lối sống thanh cao, trong sạch nên được mọi người yêu mến kính
trọng. Bi kịch bắt đầu khi Nam Tào cai quản sổ sinh tử trên thiên đình vì vội đi
dự tiệc mà gạch nhầm tên của Trương Ba, khiến ông chết bất ngờ và đầy oan
ức. Chuyện ông chết đến tận gần một tháng sau thì Đế Thích vốn là tiên, đồng
thời là bạn cờ tri kỷ của ông, mới biết chuyện. Vì thương cho Trương Ba chết
oan uổng, lại tiếc vì mất đi một tay đấu cờ giỏi, thế nên Trương Ba đã khuyên
Nam Tào, Bắc Đẩu nên "sửa sai" bằng cách cho hồn Trương Ba được sống lại
vào xác anh hàng thịt vừa mới chết hôm qua, bởi lẽ xác của Trương Ba đã bị
mục rữa, không thể chứa hồn được nữa. Câu chuyện sống lại kỳ dị của Trương
Ba đã đem đến cho cả hai gia đình một phen rối bời, nhưng vì Trương Ba trong
xác hàng thịt đã chứng minh được mình là Trương Ba nên quay trở về nhà
mình và bắt đầu cuộc sống với thân xác mới. Những tưởng mọi chuyện sẽ êm
đẹp, nhưng hàng loạt bi kịch đã xảy đến, khiến Trương Ba vô cùng đau khổ.
Nếu như theo cốt truyện dân gian cũ, thì sau khi Trương Ba về nhà với thân xác
mới thì ơng tiếp tục an hưởng cuộc sống với vợ con mình, mang đến một triết
lý rất đơn giản: Đề cao sự quan trọng, tuyệt đối của phần hồn, đem tách rời
giữa linh hồn và thể xác làm hai khía cạnh, trong khi hồn nắm giữ mọi tư
tưởng, quyết định, còn xác chỉ đơn giản là cái xác, khơng có hồn thì xác chỉ là

một cái túi thịt khơng hơn khơng kém, khơng có suy nghĩ, tư tưởng. Tuy nhiên
đến với ngòi bút của Lưu Quang Vũ, mối quan hệ giữa hồn và xác được nhìn
nhận một cách sâu sắc và đậm tính triết lý. Tác giả vẫn đi vào khẳng định vai
trò cao hơn của linh hồn, thông qua các sự kiện Trương Ba nhớ ký ức của
mình, cũng như tình cảm dành cho gia đình và dẫn theo xác anh hàng thịt về
nhà sinh sống, cùng với việc các thành viên trong gia đình qua những cử chỉ,
thói quen và ký ức chính xác của Trương Ba cũng nhanh chóng chấp nhận
Trương Ba dưới xác anh hàng thịt, mặc dù điều đó là rất khó khăn. Tuy nhiên
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024
2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập
miễn phí

Lưu Quang Vũ khơng chỉ đơn giản là khẳng định vai trò của linh hồn so với thể
xác, mà còn đưa ra mối quan hệ mật thiết gắn bó hữu cơ giữa phần xác và phần
hồn. Linh hồn Trương Ba sau một thời gian sống trong xác anh hàng thịt thì
dần nhận ra sự thay đổi của bản thân, mà chúng ta gọi đó là sự tha hóa. Ông bắt
đầu thích uống rượu, ăn tiết canh, thích ăn ngon, nước cờ đi cũng khác xưa,
thậm chí ơng cịn ham bán thịt lợn hơn cả chơi cờ. Trước sự thay đổi đến mức
bị người hàng xóm phê bình rằng ông đổi tính, đổi nết Trương Ba đã rất đau
khổ, ông cảm thấy căm ghét và ghê tởm cái thể xác âm u, đui mù này ghê gớm,
ơng ước mình có thể thốt khỏi nó dù một chút thơi. Như vậy ta có thể nhận
thấy rằng bản thân Trương Ba bắt đầu chán ghét cuộc sống hồn một đằng, xác
một nẻo và ông bắt đầu nhận thức được sự không thích hợp của cả hai, thế nên
ơng mới cảm thấy ngột ngạt và muốn thốt khỏi nó để dễ thở hơn. Sự khơng
hịa hợp giữa hồn và xác càng được làm rõ thông qua cuộc tranh luận giữa hồn
Trương Ba và xác hàng thịt. Hồn Trương Ba luôn tự tin vì mình có một tâm
hồn trong sạch, thanh cao, khác hẳn với cái xác tầm thường chỉ toàn những

ham muốn phàm tục. Thế nhưng những tưởng hồn sẽ thắng thế, nhưng cái xác
với giọng điệu mỉa mai, lý lẽ sắc bén đã liên tục phản biện lại, nó chỉ ra bản
thân hồn Trương Ba đã thay đổi ra sao, thích ăn ngon, thích uống rượu, hơn thế
nữa cịn chút nữa thì khơng kiềm lịng được trước người vợ trẻ trung của anh
hàng thịt trong một đêm nọ, chỉ ra việc ông đã tát thằng con trai đến hộc cả
máu mồm việc mà trước đây ông chẳng bao giờ làm thế,... Những biểu hiện tha
hóa ấy đã giáng một cái tát thật mạnh vào hồn Trương Ba khiến ông thấy xấu
hổ vơ cùng vì sự đổ đốn kỳ lạ của bản thân. Thế nhưng Trương Ba vẫn không
chấp nhận sự thật rằng bản thân đã thay đổi, ông cố chấp cho rằng chính những
cái ham muốn tầm thường, nhục dục của cái xác "âm u, đui mù" đã làm vấy
bẩn linh hồn ông, khiến ông thay đổi mặc dù bản thân ông không muốn. Nhưng
xác lập tức vạch trần sự hoang mang của hồn bằng việc chỉ trích ơng là kẻ ưa sĩ
diện, hay tự ái, mỗi khi tham gia vào việc gì xấu xa thì lại muốn đẩy hết trách
nhiệm cho cái xác, để bản thân mình được thanh thản và tâm hồn vẫn luôn cao
khiết, thánh thiện. Như thế có thể thấy tuy phần hồn Trương Ba vẫn ln muốn
điều khiển sự ham muốn cái xác, tuy nhiên vì sự không phù hợp về bản chất thế
nên ngược lại ông bị cái xác người hàng thịt chi phối lại, và thường làm ra
những chuyện khác xa với bản tính trong vơ thức, đến khi nhận ra thì lại hối
hận khơng kịp. Từ đó ta rút ra một triết lý rằng giữa phần hồn và phần xác phải
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024
2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập
miễn phí

có một sự thống nhất hữu cơ chặt chẽ, xác nắm giữ vai trị nhận thức lý tính, là
cơ sở để chứa đựng linh hồn, đồng thời cho linh hồn nhận thức cảm tính, xây
dựng nên vẻ đẹp của tâm hồn, cả hai phải phối hợp chặt chẽ ăn ý với nhau, thì
mới có thể trở thành một con người toàn vẹn và sống đúng với bản thân mình

được. Bản thân xác thịt cũng có những như cầu nhất định, được ăn uống chăm
sóc, mà các nhu cầu sinh lý khác cần được thỏa mãn, nhưng phần hồn phải
khống chế và điều khiển được những nhu cầu ấy sao cho hợp lý, chứ không thể
bị xác thịt điều khiển. Bởi vì là một thực thể thống nhất, trong đó linh hồn là
nắm giữ vai trị trọng yếu hình thành nên nhân cách, tư tưởng, chính vì vậy nó
phải chịu hồn tồn trách nhiệm với những gì xác thịt đã tạo nên, chứ không
thể giống như hồn Trương Ba, rõ ràng đã "dung túng" cho thể xác, rồi cuối
cùng lại đổ hết tội lỗi cho nó để bảo vệ sĩ diện của mình. Có thể thấy rằng cuộc
tranh luận gay gắt giữa hồn và xác chính là cuộc đấu tranh liên tục trong mỗi cá
nhân, là sự đấu tranh tư tưởng giữa linh hồn và thể xác trong cuộc sống để hoàn
thiện nhân cách đạo đức, và rèn luyện được khả năng làm chủ bản thân, giữ cho
phần "người" ưu thế hơn phần "con" của chính chúng ta trong xã hội.
Triết lý thứ hai nữa của tác phẩm nằm ở việc hồn Trương Ba quyết định trả lại
xác cho anh hàng thịt, cịn mình thì chấp nhận chết đi thật sự. Hồn Trương Ba
đã khẳng định với Đế Thích "Khơng thể bên trong một đằng, bên ngồi một
nẻo được. Tơi muốn được là tơi tồn vẹn". Nhân vật này đã nhận ra sự chắp vá
kệch cỡm kỳ dị này là vơ cùng vơ lý, nó đã khiến cho ơng và cả những người
xung quanh ông phải chịu đau khổ, giày vị, thà rằng ơng thật sự chết hẳn thì có
lẽ giờ đây gia đình ơng đã n ổn trở lại, và mọi người vẫn nhớ về ơng với tấm
lịng thương u, kính trọng chứ khơng phải là sự lạ lẫm, ghê sợ, và xa lánh
như ngày hôm nay. Thế nên ông quyết trả lại xác cho anh hàng thịt, để bảo vệ
cho phần hồn của mình được những giá trị cao khiết, trong sáng chứ không
phải sự đổ đốn vì sự chi phối của xác thịt. Đó chính là một lựa chọn đúng đắn,
sáng suốt và đầy đạo đức, người ta khơng thể vì ham sống mà làm hại những
người xung quanh mình phải khổ sở được. Hơn thế nữa người ta cũng không
thể sống mà hồn một đằng xác một nẻo, không thống nhất biện chứng với nhau
được, điều ấy được chỉ ra trong vở kịch, người ta đã nhìn nhận rất rõ sự sai lệch
giữa linh hồn và thể xác, khiến nó trở thành một sự chắp vá kệch cỡm vơ cùng.
Linh hồn Trương Ba thích làm vườn, lại chăm chỉ, khéo léo và rất yêu cây, khi
sống trong xác hàng thịt ơng vẫn giữ thói quen ấy, thế nhưng sự thô lỗ, vụng về

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024
2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập
miễn phí

của cái xác đã làm gãy tiệt cái chồi non, bàn chân to như cái xẻng đã xéo nát
hết cả mấy cây sâm quý, rồi đôi tay giết heo đã làm hỏng luôn cả cái diều mà
cu Tị hằng yêu quý,... Sự không thống nhất, đã khiến cho mọi việc trở nên
bung bét cả ra, bởi những công việc khéo léo, tỉ mẩn ấy không dành cho người
vai u thịt bắp quen việc giết mổ, mà là để dành cho người có đơi bàn tay cẩn
thận, gầy guộc giống như cái xác cũ của Trương Ba thì mới phù hợp. Cuối cùng
người đọc rút ra một chân lý rằng người ta chỉ có thể sống một cách tồn vẹn
và chân thực khi có sự thống nhất ăn ý giữa hồn và xác, chứ không phải kiểu
chắp vá hồn một đằng xác lại một nẻo được.
Một chi tiết khác cũng đậm tính triết lý trong truyện ấy là việc Đế Thích gợi ý
cho hồn Trương Ba ngụ vào xác của cu Tị, nhưng Trương Ba từ chối. Đó lại
cũng là một thử thách lớn đối với hồn Trương Ba, bởi Đế Thích cho rằng ơng
khơng thích cái xác thơ lỗ của anh hàng thịt, có lẽ ơng sẽ thích xác của cu Tị
hơn. Thế nhưng Trương Ba đã từ chối, ông chấp nhận cái chết, chứ không giẫm
vào vết xe đổ ấy lần nữa bởi bi kịch không thể tiếp tục tái diễn bằng một bi
kịch tương tự nữa. Từ đó ta hiểu ra rằng trong cuộc chiến đấu gay gắt giữa
phần hồn (phần người) - tượng trưng cho sự cao khiết, thanh sạch và phần xác
(phần con) - tượng trưng cho những khao khát, nhục dục tầm thường, thì phần
người, phần nhân cách cuối cùng cũng chiến thắng, thoát khỏi sự quyến rũ của
việc được tiếp tục sống, được tận hưởng. Đó là minh chứng rõ nét nhất cho sự
cao thượng, vẻ đẹp của đạo đức và khát khao hoàn thiện nhân cách từ bao đời
nay của con người. Có lẽ câu "chết vinh cịn hơn sống nhục" nó lại khá đúng
trong trường hợp này.

Đọc hết vở kịch của Lưu Quang Vũ ta phát hiện ra rằng ngoài cốt truyện đầy bi
kịch và những triết lý chủ đề của tác phẩm , thì bản thân tác giả thơng qua lời
nhân vật cũng thường xuyên đưa vào những lời thoại mang tính chất triết lý
nhân văn sâu sắc, khiến người đọc khơng chỉ nhìn nhận những nội dung chính
như việc sống toàn vẹn thống nhất giữa thể xác và tâm hồn hay việc đấu tranh
để hoàn thiện nhân cách cao thượng của con người, mà còn học thêm được
nhiều điều khác. Khiến độc giả được mở rộng được tầm nhìn của mình với
cuộc sống ví như trích lời Trương Ba: "Có những cái sai khơng thể sửa được.
Chắp vá gượng ép chỉ càng làm sai thêm", nhằm khuyên nhủ con người khơng
nên vì lịng ích kỷ của cá nhân mà gượng ép sửa chữa để rồi cuối cùng mọi

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024
2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập
miễn phí

chuyện càng trở nên khơng thể cứu vãn được, đồng thời lại còn khiến những
người khác phải chịu tổn thương. Như bản thân Nam Tào thì vì tắc trách lại
muốn bưng bít tội trạng của mình, cịn Đế Thích thì cứ tiếc mãi một người bạn
chơi cờ hay, thành thử đã gây nên cho Trương Ba và những người bên cạnh ông
ta một loạt các bi kịch. Hoặc khi Trương Ba nói với Đế Thích "ơng phải tồn tại
lấy chứ", lúc nhân vật này bảo rằng Trương Ba là lẽ sống của mình. Điều đó đã
ngầm nhắc nhở mỗi chúng ta rằng bản thân sống không phải là dựa dẫm vào
người khác, mà phải có mục tiêu lý tưởng riêng cho bản thân mình, chứ khơng
thể cứ mãi bám theo cái bóng của người khác để tìm kiếm giá trị của bản thân
được (bởi Đế Thích đánh cờ với Trương Ba thì ln thắng).
Hồn Trương Ba da hàng thịt là một vở kịch hay mang đậm giá trị nhân văn và
các triết lý nhân sinh sâu sắc, khuyên nhủ con người ta phải biết đấu tranh để

hoàn thiện nhân cách của mình, phải sống được là chính mình, khơng thể sống
mà trong ngồi bất nhất rồi cuối cùng phải chịu đau khổ, bi kịch. Bên cạnh đó
cũng giáo dục con người khơng thể vì lịng ích kỷ riêng mà làm những chuyện
ảnh hưởng đến người khác. Dẫu kết thúc câu chuyện là bi kịch thế nhưng đó lại
là cái kết hợp lý nhất, làm thỏa mãn độc giả hiện đại.
Bài làm 3
“Hồn Trương Ba da hàng thịt” là một vở kịch nổi tiếng của tác giả Lưu Quang
Vũ được dựng theo cốt truyện tưởng tượng trong dân gian Việt Nam. Tuy
nhiên, nếu như trong câu chuyện gốc “Hồn Trương Ba da hàng thịt” chỉ dừng
lại ở việc tranh giành giữa hai người vợ khi ai cũng cho đó là chồng mình, rồi
cả hai bà vợ Trương Ba và anh hàng thịt kéo nhau ra tịa, sau đó tịa xử cho vợ
Trương Ba thắng kiện.
Câu chuyện chỉ có ý nghĩa giải trí vui vẻ đơn giản, gây ra những tiếng cười hài
hước cho người đọc. Thì trong vở kịch của Lưu Quang Vũ ông đã đưa câu
chuyện sang một tầm cao mới thể hiện những triết lý sống sâu sắc.
Đó chính là mâu thuẫn giữa tâm hồn và thể xác con người. Nhu cầu xác thịt,
khiến cho bản chất tâm hồn của con người có lúc phải thay đổi để thỏa mãn
nhu cầu đó.

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024
2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập
miễn phí

Việc vay mượn thể xác người khác để sống là một việc làm đem lại nhiều hậu
quả đáng tiếc là một vở kịch nổi tiếng được Lưu Quang Vũ xây dựng dựa trên
một câu chuyện dân gian về nhân vật Trương Ba giỏi chơi cờ và cái chết oan ức
của ông.

Sau khi xem xong vở kịch khán giả khơng chỉ cảm nhận được những tiếng cười
mà cịn có những suy nghĩ trăn trở về nhân sinh, hạnh phúc.
Hồn Trương Ba da hàng thịt kể về một ông lão Trương Ba trên 60 tuổi rất mê
đánh cờ tướng, và nổi tiếng là vua cờ trong làng với những nước cờ vơ cùng bí
hiểm, khó gỡ. Khơng có ai là địch thủ của ông trong lĩnh vực này, nhưng một
hôm Đế Thích đi qua ngơi làng Trương Ba ở thấy Trương Ba mê cờ tướng nên
đã chơi cùng nhau.
Đế Thích là người tiên giới nên ơng có thể giải được những nước cờ của
Trương Ba nên hai người kết giao bằng hữu thân thiết với nhau.
Do sự tắc trách sơ xuất của Nam Tào nên Trương Ba chẳng may bị chết oan.
Sau khi gia đình Trương Ba làm lễ chơn cất ơng xong, Đế Thích xuống chơi cờ
khơng tìm thấy Trương Ba, biết Trương Ba chết oan nên Đế Thích tìm cách
mượn xác hồn hồn. Đúng lúc đó, trong làng có anh hàng thịt vừa mới chết
xong xác chưa kịp đem chơn cất.
Đế Thích liền làm phép cho hồn Trương Ba nhập vào đó rồi anh hàng thịt mở
mắt, từ trong quan tài bước ra khiến vợ con kinh thiên động địa, sau đó cũng
vui mừng khơn xiết.
Nhưng anh hàng thịt nhất định nhận mình là Trương Ba rồi chạy về nhà mình
tìm vợ. Vợ Trương Ba lúc đầu cũng khơng tin, nhưng thấy anh hàng thịt cư xử
ăn nói, đặc biệt là tài cờ tướng giống hệt chồng mình khi còn sống nên đã tin
dần. Cuộc mâu thuẫn tranh chấp chồng xảy ra giữa hai bà vợ.
Hai người kéo nhau ra tịa, cuối cùng thì quan tịa xử cho vợ Trương Ba thắng
kiện, Trương Ba được về nhà ở với vợ con mình.
Trương Ba về nhà sống với người thân nhưng mọi vấn đề nảy sinh từ đây. Từ
một ông lão nông dân làm vườn nho nhã, Trương Ba dần dần trở thành người
phàm phu tục tử dần đi.

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024
2242 6188

Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập
miễn phí

Xưa kia ơng khơng ăn tiết canh, rượu thịt chó nhưng sống trong thân xác anh
hàng thịt to cao vạm vỡ, Trương Ba có lúc lại thèm rượu thịt, rồi cơ thể béo tốt
kia khiến ông ăn khỏe hơn, bàn tay bàn chân vụng về, với những ngón tay to
múp míp.
Giọng nói của Trương Ba trước kia từ tốn khiến ai cũng phải kính nể thì nay nó
to oang oang, ồm ồm khiến người khác giật mình ghê sợ. Đã thế anh hàng thịt
rất nóng tính thường xun đánh vợ, hồn Trương Ba ở trong thân xác anh cũng
có lúc khơng làm chủ được cơn giận dữ của mình.
Cuộc sống của Trương Ba khi ở trong thân xác anh hàng thịt trở nên éo le, thân
xác có nhu cầu riêng của nó mà lý trí tâm hồn khơng thể nào kìm chế được.
Trương Ba vơ cùng đau khổ, khi mà cô con dâu người vốn rất nể trọng bố
chồng, người hiểu cho hồn cảnh éo le của ơng nhất cũng có lúc phải thốt lên
rằng “Đến con có lúc cũng không nhận ra được thầy nữa”.
Cháu gái của ông cũng không nhận ra ông, xưa kia hai ông cháu quấn qt với
nhau suốt ngày. Nó tơn trọng u mến ơng là thế, thì nay hễ thấy ơng nội lại
gần thì nó tránh ra xa. Nó nhất quyết khơng nhận ơng là ơng nội của nó.
Q đau đớn tuyệt vọng, Trương Ba hẹn Đế Thích gặp mặt nói chuyện rồi ơng
xin cho mình được chết hắn. Cuộc sống vay mượn thân xác, hồn một nẻo, xác
một nơi khiến cho Trương Ba vô cùng tuyệt vọng, những mâu thuẫn trong gia
đình ơng cũng xuất phát từ đây khiến ơng vơ cùng đau đớn.
Trong vở kịch của mình Lưu Quang Vũ đã xây dựng chi tiết hồn Trương Ba nói
chuyện cùng thân xác anh hàng thịt. Cuộc nói chuyện vơ cùng sâu sắc thâm
thúy thể hiện sự đau khổ của tâm hồn Trương Ba khi không thể điều khiển
được thể xác “Bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo”
Trương Ba cảm thấy ghê tởm thân xác của mình, chính thân xác to kềnh càng
đó đã làm nảy sinh những ham muốn khác thường, làm đảo lộn cuộc sống

thanh tao, nho nhã trước kia của Trương Ba.
Cuộc sống xung đột này cho thấy thể xác là những tiếng nói bản năng, cũng có
những nhu cầu địi hỏi của thể xác.Sau khi đấu tranh với chính mình

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024
2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập
miễn phí

Trương Ba xin được chết hẳn, Đế Thích bảo Trương Ba hãy nhập vào xác cu Tị
vừa mới chết, làm một đứa trẻ con sẽ thanh thản, và dễ sống hơn. Nhưng
Trương Ba không đồng ý, ông chỉ xin Đế Thích một ân huệ cuối cùng là hãy
cho cu Tị sống lại, bởi nhà cu Tị chỉ duy nhất nó là con trai nối dõi tơng đường.
Khi vở kịch khép lại hồn Trương Ba thoát khỏi xác anh hàng thịt, cụ Tị sống
lại, cịn hồn Trương Ba thì sống trong những ánh lửa, trong vườn cây trong nhà,
trong những suy nghĩ tốt đẹp của mọi người nghĩ về mình. Đó chính là một kết
thúc tốt nhất có lợi nhất cho tất cả các nhân vật.
Vở kịch “Hồn Trương Ba da hàng thịt” cho chúng ta một bài học sâu sắc về cái
chết và sự sống, người ta chết nhưng vẫn sống trong suy nghĩ của mọi người
còn hơn là sống mà nhưng chết, khi không ai yêu quý khơng ai nhận ra mình.
Mời bạn đọc cùng tham khảo />
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024
2242 6188