Phân tích Vẻ đẹp của bài thơ Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

Văn mẫu lớp 11: Phân tích Vẻ đẹp của bài thơ Bài ca ngất
ngưởng của Nguyễn Công Trứ
Nguyễn Công Trứ (1778-1858) biệt hiệu là Hi Văn, một danh tướng
triều Nguyễn, văn võ toàn tài. về sự nghiệp văn chương, ông để lại
khoảng 150 bài thơ, câu đối, bài "Hàn nho phong vị phú" là một kiệt tác.
Với những bài thơ hát nói, Nguyễn Cơng Trứ có giọng điệu mạnh mẽ,
hào hùng: "Chí nam nhi", "Chí khí anh hùng", "Nợ tang bồng"... trong đó,
độc đáo nhất là "Bài ca ngất ngưởng".
Vẻ đẹp của "Bài ca ngất ngưởng" thật đặc sắc và rất thú vị. Đó là vẻ
đẹp của một nhà nho giàu cá tính, dám đem tài năng thi thố với đời, dám
hành động cho thoả chí nam nhi, đồng thời cũng dám hành lạc biểu lộ bản
ngã của một khách tài tử.
Vẻ đẹp của "Bài ca ngất ngưởng" còn là chất thơ, chất nhạc in đậm
dấu ấn của một tao nhân mặc khách, một tài tử mang cốt cách anh hùng.
Thơ trung đại vốn phi ngã, nhưng "Bài ca ngất ngưởng" đã thể hiện
cái tôi một cách đàng hoàng với tất cả niềm tự hào hiếm thấy.
Một cách xưng danh thật hào hùng. Trong xã hội phong kiến đã mấy
ai dám nói như Nguyễn Cơng Trứ?
"Vũ trụ nội mạc phi phận sự,
Ông Hi Vân tài bộ đã vào lồng."
Kẻ nam nhi dám đem "tài bộ " ra thi thố với thiên hạ, làm tròn trách
nhiệm với đời.
Phải ngất ngưởng, phải sống khác người, vì đã có cơng danh, về cử
nghiệp đã đỗ thủ khoa. Về binh nghiệp đã làm Tham tán. về hoạn lộ đã
làm Tổng đốc Đông. Có tài thao lược mới có thể ngất ngưởng, mới dám
sống ngất ngưởng:
"Khi Thủ khoa, khi Tham tán, khi Tổng đốc Đơng,
Gồm thao lược đã nên tay ngất ngưởng".
Có thể hiểu ngất ngưởng vì hơn đời, hơn người, do có "tài bộ".

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

Con đường cơng danh như được trải dài và mở rộng. Ông Hi Văn
đang sống lại những tháng ngày oanh liệt:
"Lúc bình Tây cờ đại tướng,
Có khi về Phủ doãn Thừa Thiên".
Chữ "khi" được điệp lại bốn lần, đan xen với chữ "lúc", đã nêu bật
tính thời gian và con đường công danh của một kẻ sĩ anh hùng được mở
ra với bao tự hào, kiêu hãnh. Giọng thơ mạnh mẽ hào hùng thể hiện cốt
cách của một đấng nam nhi tài ba lỗi lạc. Con người ấy đã sống đẹp hơn
bao giờ hết:
"Đã mang tiếng ở trong trời đất,
Phải có danh gì với núi sơng".
(Nợ tang bồng)
Bức chân dung tự hoạ của ông Hi Văn là một trong những vẻ đẹp của
"Bài ca ngất ngưởng" mà ta cảm nhận được.
Giữa triều đình, ơng Hi Văn đã sống hết mình, đem tài bộ ra thi thố
với thiên hạ "đã nên tay ngất ngưởng". Lúc trả áo mũ về trí sĩ, ơng Hi
Văn lại chơi hết mình: "Đạc ngựa bị vàng đeo ngất ngưởng". Chiếc mo
cau đeo sau đi con bò cái như để che miệng thế gian, như để giễu đời.
Thật ung dung và thảnh thơi giữa chốn lâm tuyền. Như có một sự hố
thân kì lạ:
"Kìa núi nọ phau phau mây trắng,
Tay kiếm cung mà nên dạng từ bi.
Gót tiên theo đủng đỉnh một đơi dì,
Bụt cũng nực cười ơng ngất ngưởng".
Nhìn thấy "dạng từ bi" đó của ông Hi Văn, làm sao Bụt chẳng "nực
cười" được?

Mọi chuyện được mất, khen chê bỏ hết ngồi tai, "ơng ngất ngưởng"
chính là một khách tài tử, rất thanh cao. Các điệp ngữ (khi, không) làm
cho nhịp thơ, điệu thơ, giọng thơ như nhún nhảy. Cũng là một nét đẹp của


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

ơng Hi Văn, cũng là một nét đẹp của "Bài ca ngất ngưởng":
"Khi ca, khi tửu, khi cắc, khi tùng,
Không Phật, không Tiên, không vướng tục".
Bức chân dung tự hoạ của "ơng ngất ngưởng" đã hồn chỉnh, vừa bề
thế, vừa trang trọng. Sự thuỷ chung về "nghĩa vua tôi" là cái thần của bức
chân dung tự hoạ ấy. Sao không tự hào được?
"Chẳng Trái, Nhạc cũng phường Hàn, Phú,
Nghĩa vua tôi cho vẹn dạo sơ chung,
Trong triều ai ngất ngưởng như ông!".
Vẻ đẹp của "Bài ca ngất ngưởng" đâu chỉ có thế. Cịn là vẻ đẹp văn
chương, vẻ đẹp của một bài thơ hát nói dơi khổ (hai khổ thơ). Ngơn từ
thật biến hố: khi là "tay ngất ngưởng" rồi lại "đeo ngất ngưởng lúc trở
thành "ông ngất ngưởng" rồi còn cất tiếng hỏi: ’Trong triều ai ngất
ngưởng như ơng!".
Câu thơ co duỗi biến hố: sáu chữ, bảy chữ, tám chữ; sử dụng điệp
ngữ thần tình, giọng thơ du dương, trầm bổng. Chất nhạc cũng làm nên vẻ
đẹp của "Bài ca ngất ngưởng".
Nguyễn Công Trứ đã làm Dinh điền sứ tổ chức di dân lấn biển, lập
nên hai huyện Kim Sơn (Ninh Bình), Tiền Hải (Thái Bình) đến nay vẫn
được nhân dân hai miền quê ấy thờ cúng, đội ơn sâu.
Nguyễn Công Trứ đã trải qua nhiều thăng trầm trên con đường hoạn
lộ, nhưng lúc nào ông cũng thể hiện một bản lĩnh đáng trọng và tự hào:
"Lúc làm đại tướng, ta không thấy thế làm vinh; lúc làm lính thú, ta cũng

khơng lấy thế làm nhục".
Nói về vẻ đẹp của "Bài ca ngất ngưởng" là nói về vẻ đẹp của chí anh
hùng, chí nam nhi là nói về vẻ đẹp ung dung thanh cao của một tao nhân
mặc khách đã để lại nhiều bài thơ hát nói nổi tiếng.
Ngất ngưởng sao mà đẹp vậy!
Các tài liệu liên quan:


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
•

Soạn văn 11 bài: Bài ca ngất ngưởng

•

Soạn bài Bài ca ngất ngưởng

•

Phân tích Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ và rút ra bài

học cho bản thân
Trên đây VnDoc.com đã giới thiệu tới bạn đọc tài liệu: Phân tích Vẻ
đẹp của bài thơ Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Cơng Trứ. Để có kết quả
cao hơn trong học tập, VnDoc xin giới thiệu tới các bạn học sinh tài liệu
soạn bài lớp 11 ngắn gọn, soạn văn lớp 11, Đề thi học kì 2 lớp 11, các tài
liệu môn Ngữ văn 11 mà VnDoc tổng hợp và đăng tải.