Tài liệu hướng dẫn điện công nghiệp Chương 6 pptx

Tài liệu hướng dẫn thực tập Điện Công Nghiệp
BÀI 6
MẠCH ĐIỀU KHIỂN ĐỘNG CƠ
I. MẠCH ĐIỀU KHIỂN ĐỘNG CƠ CHẠY TẮT LUÂN PHIÊN
1. MỤC ĐÍCH
- Hiểu được trang bị điện, nguyên lý làm việc của mạch điện điều khiển động
cơ chạy tắt luân phiên.
- Lắp ráp và đấu được mạch điện trên.
2. TÓM TẮT LÝ THUYẾT
Trong một số trường hợp động cơ không cần thiết phải hoạt động liên tục mà
chỉ chạy trong một khoảng thời gian nhất định sẽ dừng lại, một khoảng thời gian
sau sẽ hoạt động trở lại việc này diễn ra tuần hoàn. Hình 6.1 trình bày sơ đồ nguyên
lý của mạch điều khiển động cơ chạy tắt luân phiên.
* Trang bị điện của mạch
- Áp tô mát ba pha (CB).
- Cầu chì (FUSE).
- Bộ nút ấn (ON, OFF).
- Công tắc tơ (K
1
).
- Rơle nhiệt (OLR).
- Rơle thời gian (T
1
, T
2
).
- Rơle trung gian (RL).
- Động cơ KĐB 3 pha (M).
3. NỘI DUNG THỰC HÀNH
3.1. Chuẩn bị dụng cụ thiết bị
TT Thiết bị, dụng cụ Số lượng Ghi chú

1 Panel đa năng MEP-1 01 chiếc
2 Cầu chì 04 chiếc
3 Công tắc tơ 01 chiếc
4 Bộ nút ấn 2 phím 01 bộ
5 Rơle nhiệt 01 chiếc
6 Rơle trung gian 01 chiếc
7 Rơle thời gian 02 chiếc
6 Động cơ KĐB ba pha 01 chiếc
7 Dây nối, jắc cắm 01 bộ
8 Đồng hồ vạn năng, tuốc nơ vít… 01 bộ
3.2. Sơ đồ thực hành
Bộ môn Kỹ thuật Điện – Đại học Cần Thơ
Trang 43
Tài liệu hướng dẫn thực tập Điện Công Nghiệp
Hình 6.1a: Mạch điều khiển điều khiển một động cơ chạy tắt luân phiên
Hình 6.1b: Mạch động lực điều khiển một động cơ chạy tắt luân phiên
3.3. Các bước thực hiện
Bước 1: Tìm hiểu cấu tạo thực tế và các thông số kỹ thuật cơ bản của thiết bị
sử dụng trong mạch.
Bước 2: Xem xét thiết bị trên panel.
Bước 3: Đấu mạch điện như hình 6.1.
Bước 4: Kiểm tra nguội theo các bước sau:
- Nối dây từ bót trên mạch động lực vào động cơ.
- Kiểm tra mạch động lực.
- Kiểm tra mạch điều khiển
Bộ môn Kỹ thuật Điện – Đại học Cần Thơ
Trang 44
Tài liệu hướng dẫn thực tập Điện Công Nghiệp
Bước 5: Hoạt động thử:
- Nối dây nguồn.

- Đóng áp tô mát nguồn.
- Mở máy động cơ M:
+ Ấn nút ON.
- Dừng động cơ.
+ Ấn nút OFF.
- Cắt áp tô mát.
Theo dõi hoạt động của mạch ghi kết quả vào bảng chân lí.
4. BÁO CÁO THỰC HÀNH
4.1. Đặc tính kỹ thuật và các tham số của các thiết bị.
4.2. Sơ đồ thực hành.
4.3. Bảng chân lí.
4.4. Những nhận xét và kết luận rút ra sau khi thực hành.
5. CÂU HỎI KIỂM TRA
Câu 1: Ứng dụng trong công nghiệp?
Câu 2: Ưu và nhược điểm của mạch điện trên? Hướng khắc phục?
Câu 3: Trình bày nguyên lý hoạt động của mạch điện trên? Công dụng của T
1
và T
2
?
II. MẠCH ĐIỀU KHIỂN 2 ĐỘNG CƠ CHẠY TẮT LUÂN PHIÊN
1. MỤC ĐÍCH
- Hiểu được trang bị điện, nguyên lý làm việc của mạch điện điều khiển 2
động cơ chạy tắt luân phiên.
- Lắp ráp và đấu được mạch điện trên.
2. TÓM TẮT LÝ THUYẾT
Trong một dây chuyền sản xuất có nhiều động cơ, nhưng không phải lúc nào
cũng hoạt động hết các động cơ. Có động cơ chạy một thời rồi nghỉ rồi sau 1 thời
gian động cơ khác hoạt động… Hình 6.2 trình bày sơ đồ nguyên lý của mạch điều
khiển 2 động cơ chạy tắt luân phiên.

* Trang bị điện của mạch
- Áp tô mát ba pha (CB), Cầu chì (FUSE), Bộ nút ấn (ON, OFF), Công
tắc tơ (K
1
, K
2
), Rơle nhiệt (OLR
1
, OLR
2
), Rơle thời gian (T
1
, T
2
), Rơle trung gian
(RL), Động cơ KĐB 3 pha (M
1
, M
2
).
3. NỘI DUNG THỰC HÀNH
3.1. Chuẩn bị dụng cụ thiết bị
TT Thiết bị, dụng cụ Số lượng Ghi chú
1 Panel đa năng MEP-1 01 chiếc
2 Cầu chì 04 chiếc
3 Công tắc tơ 02 chiếc
4 Bộ nút ấn 2 phím 01 bộ
5 Rơle nhiệt 02 chiếc
6 Rơle trung gian 01 chiếc
Bộ môn Kỹ thuật Điện – Đại học Cần Thơ

Trang 45
Tài liệu hướng dẫn thực tập Điện Công Nghiệp
7 Rơle thời gian 02 chiếc
6 Động cơ KĐB ba pha 02 chiếc
7 Dây nối, jắc cắm 01 bộ
8 Đồng hồ vạn năng, tuốc nơ vít… 01 bộ
3.2. Sơ đồ thực hành
Hình 6.2a: Mạch điều khiển điều khiển hai động cơ chạy tắt luân phiên
Hình 6.2b: Mạch động lực điều khiển hai động cơ chạy tắt luân phiên
Bộ môn Kỹ thuật Điện – Đại học Cần Thơ
Trang 46
Tài liệu hướng dẫn thực tập Điện Công Nghiệp
3.3. Các bước thực hiện
Bước 1: Tìm hiểu cấu tạo thực tế và các thông số kỹ thuật cơ bản của thiết bị
sử dụng trong mạch.
Bước 2: Xem xét thiết bị trên panel.
Bước 3: Đấu mạch điện như hình 6.2.
Bước 4: Kiểm tra nguội theo các bước sau:
- Nối dây từ bót trên mạch động lực vào động cơ.
- Kiểm tra mạch động lực.
- Kiểm tra mạch điều khiển
Bước 5: Hoạt động thử:
- Nối dây nguồn.
- Đóng áp tô mát nguồn.
- Mở máy động cơ :
+ Ấn nút ON.
- Dừng động cơ.
+ Ấn nút OFF.
- Cắt áp tô mát.
Theo dõi hoạt động của mạch ghi kết quả vào bảng chân lí.

4. BÁO CÁO THỰC HÀNH
4.1. Đặc tính kỹ thuật và các tham số của các thiết bị.
4.2. Sơ đồ thực hành.
4.3. Bảng chân lí.
4.4. Những nhận xét và kết luận rút ra sau khi thực hành.
Thứ tự
điều khiển
Trạng thái
điều khiển
Hoạt động của các phần tử trong mạch
K
1
K
2
M
1
M
2
1 Ấn ON
2 Ấn OFF
3 Tác động OLR
5. CÂU HỎI KIỂM TRA
Câu 1: Ví dụ trong công nghiệp?
Câu 2: Hãy kể ưu điểm và nhược điểm của mạch điện trên? Hướng khắc
phục?
Câu 3: Trình bày nguyên lý hoạt động của mạch điện trên?
Câu 4: Hoàn chỉnh mạch điện trên (nếu có) để điều khiển một động cơ M
chạy thuận nghịch luân phiên?
Câu 5: Có thể chỉnh thời gian T
2

lớn hơn T
1
được không? Tại sao?
III. MẠCH ĐIỀU KHIỂN ĐỘNG CƠ CHẠY DỪNG CÓ HÃM LUÂN
PHIÊN
1. MỤC ĐÍCH
- Hiểu được trang bị điện, nguyên lý làm việc của mạch điện điều khiển
động cơ chạy tắt có hãm luân phiên.
- Lắp ráp và đấu được mạch điện trên.
2. TÓM TẮT LÝ THUYẾT
* Trang bị điện của mạch
Bộ môn Kỹ thuật Điện – Đại học Cần Thơ
Trang 47
Tài liệu hướng dẫn thực tập Điện Công Nghiệp
- Áp tô mát ba pha (CB).
- Cầu chì (FUSE).
- Bộ nút ấn (ON, OFF).
- Công tắc tơ (K
1
, K
2
).
- Rơle nhiệt (OLR
1
, OLR
2
).
- Rơle thời gian (T
1
, T

2
, T
3
).
- Rơle trung gian (RL).
- Động cơ KĐB 3 pha (M).
3. NỘI DUNG THỰC HÀNH
3.1. Chuẩn bị dụng cụ thiết bị
TT Thiết bị, dụng cụ Số lượng Ghi chú
1 Panel đa năng MEP-1 01 chiếc
2 Cầu chì 04 chiếc
3 Công tắc tơ 02 chiếc
4 Bộ nút ấn 2 phím 01 bộ
5 Rơle nhiệt 02 chiếc
6 Rơle trung gian 01 chiếc
7 Rơle thời gian 03 chiếc
6 Động cơ KĐB ba pha 01 chiếc
7 Dây nối, jắc cắm 01 bộ
8 Đồng hồ vạn năng, tuốc nơ vít… 01 bộ
3.2. Sơ đồ thực hành
Hình 6.3a: Mạch điều khiển điều khiển động cơ chạy dừng có hãm luân phiên
Bộ môn Kỹ thuật Điện – Đại học Cần Thơ
Trang 48
Tài liệu hướng dẫn thực tập Điện Công Nghiệp
Hình 6.3b: Mạch động lực điều khiển động cơ chạy dừng có hãm luân phiên
3.3. Các bước thực hiện
Bước 1: Tìm hiểu cấu tạo thực tế và các thông số kỹ thuật cơ bản của thiết bị
sử dụng trong mạch.
Bước 2: Xem xét thiết bị trên panel.
Bước 3: Đấu mạch điện như hình 6.3

Bước 4: Kiểm tra nguội theo các bước sau:
- Nối dây từ bót trên mạch động lực vào động cơ.
- Kiểm tra mạch động lực.
- Kiểm tra mạch điều khiển
Bước 5: Chỉnh thời gian trên rơle thời gian T
3
nhỏ hơn T
2
(t
3
<t
2
)
Bước 6: Hoạt động thử lần 1:
- Nối dây nguồn.
- Đóng áp tô mát nguồn.
- Mở máy động cơ :
+ Ấn nút ON.
- Dừng động cơ.
+ Ấn nút OFF.
- Cắt áp tô mát.
Bước 7: Hoạt động thử lần 2:
- Mắc vôn mét và ampe mét (DC) để đo điện áp và dòng điện hãm.
- Nối dây nguồn.
- Đóng áp tô mát nguồn.
- Mở máy động cơ:
+Ấn nút ON.
Bộ môn Kỹ thuật Điện – Đại học Cần Thơ
Trang 49
Tài liệu hướng dẫn thực tập Điện Công Nghiệp

- Dừng động cơ.
+ Ấn nút OFF.
- Theo dõi hoạt động của ôm mét và ampe mét và động cơ điện.
- Thay đổi điện áp hãm, lặp lại bước 6.
- Cắt áp tô mát.
Theo dõi hoạt động của mạch ghi kết quả vào bảng chân lí.
4. BÁO CÁO THỰC HÀNH
4.1. Đặc tính kỹ thuật và các tham số của các thiết bị.
4.2. Sơ đồ thực hành.
4.3. Bảng chân lí.
4.4. Những nhận xét và kết luận rút ra sau khi thực hành.
5. CÂU HỎI KIỂM TRA
Câu 1: Hãy chỉ rõ những ưu nhược điểm của mạch điện trên? Hướng khắc
phục?
Câu 2: Nhiệm vụ của rơle T
1
, T
2
, T
3
?
Câu 3: Tiếp điểm thường mở đóng chậm T
22
trong mạch điện có nhiệm vụ
gì?
Câu 4: Nguyên lý của mạch điện trên?
Câu 5: Ứng dụng của mạch điện trong thực tế?
Bộ môn Kỹ thuật Điện – Đại học Cần Thơ
Trang 50