Ebook Cuộc đấu tranh của C.Mác, Ph.Awngghen, V.I. Lênin chống chủ nghĩa cơ hội - Phan 1

Biên m c trên xu t b n ph m
c a Th vi n Qu c gia Vi t Nam
Ph m V n Phong
Cu c
ch ng ch

u tranh c a C. Mác, Ph.
ngh a c

h i và ý ngh a

ngghen, V.I. Lênin
i v i xây d ng

ng hi n nay / Ph m V n Phong. - H.: Chính tr qu c
gia, 2019. - 280tr.; 21cm
1. Ch

ngh a Mác - Lênin 2.

u tranh 3. Ch

ngh a c h i 4. Bài h c kinh nghi m 5. Vi t Nam
335.43 - dc23
CTM0313p-CIP

V IS
GS. NGUY N

THAM GIA GĨP Ý C A

C BÌNH

Ngun

y viên B Chính tr -

nguyên Ch
Lý lu n Trung
Giám

t ch H i

ng

ng - nguyên

c H c vi n Chính tr

qu c gia H Chí Minh
GS.TSKH. PHAN XUÂN S N

H c vi n Chính tr qu c gia
H Chí Minh

PGS.TS.

CƠNG TU N

H c vi n Báo chí và Tuyên
truy n

PGS.TS. NGUY N

C ÁI

H c vi n Báo chí và Tuyên
truy n

PGS.TS. KH NG MINH TRÀ
TS. NGUY N V N D

NG

H c vi n C nh sát nhân dân
i h c Chính tr - B
phòng

Qu c


L I NHÀ XU T B N
C. Mác, Ph. ngghen và V.I. Lênin là nh ng nhà t
t ng v
i, lãnh
o l i l c c a giai c p cơng nhân và

nhân dân lao
ng trên tồn th gi i. Cùng v i vi c xây
d ng h t t ng, h c thuy t c a giai c p công nhân; lãnh
o phong trào c ng s n và cơng nhân qu c t , thì C. Mác,
Ph. ngghen và V.I. Lênin còn tr c ti p
u tranh v i
nh ng quan i m, t t ng, tr ng phái phi mácxít, c h i
ch ngh a,... B ng nh ng lu n c khoa h c s c bén, t
t ng chính tr v ng vàng và tinh th n không khoan
nh ng, cu c
u tranh trên l nh v c t t ng b ng v khí
lý lu n y c ng chính là q trình t hoàn thi n c a ch
ngh a Mác - Lênin nh m ph n bác l i nh ng lu n i u
ch ng phá c a các th l c thù ch,
a phong trào c ng
s n và công nhân qu c t phát tri n trong th c ti n.
Cu c
Ph.

u tranh ch ng l i ch

ngghen, V.I. Lênin ã

ngh a c h i c a C. Mác,

l i nhi u bài h c kinh nghi m

quý báu cho phong trào công nhân qu c t và các

ng c ng

s n trên toàn th gi i. Trong b i c nh hi n nay, khi tình
hình th gi i có r t nhi u bi n
qu c t

ng tr

ng, phong trào công nhân

c nh ng th thách to l n thì s kiên

nh ng nguyên lý c b n c a ch

ngh a Mác - Lênin,

nh
u

tranh ch ng m i bi u hi n c h i, nâng cao vai trò và s c

5


chi n

uc a

phát tri n ch
ngh a xã h i.
Ph.

ng C ng s n có ý ngh a to l n nh m b o v ,
ngh a Mác - Lênin và con
góp ph n làm rõ cu c

u tranh c a C. Mác,

ngghen và V.I. Lênin ch ng ch

xu t b n Chính tr qu c gia S
Cu c

ngh a c

ngh a c

h i, Nhà

th t xu t b n cu n sách:

u tranh c a C. Mác, Ph.

ch ng ch

ng i lên ch

ngghen, V.I. Lênin

h i và ý ngh a

i v i xây d ng

ng hi n nay c a tác gi Ph m V n Phong - Gi ng viên
Tr

ng

b n ch
pháp

i h c Chính tr - B Qu c phòng. Cu n sách g m
ng, t p trung phân tích nh ng n i dung và ph
u tranh ch ng các

ng

i di n c a ch ngh a c h i nh

phái Pru ông, Látxan, Bacunin, Bécxtanh, Cauxky, phái
Mensêvích, phái “t khuynh”,...

b o v ch

ngh a Mác -

Lênin. Trên c s các phân tích ó, tác gi rút ra m t s bài
h c kinh nghi m cho Vi t Nam trong công tác t
lu n nh m nâng cao n ng l c lãnh

t

ng, lý

o và s c chi n

uc a

ng, “v n d ng sáng t o, phát tri n ch ngh a Mác - Lênin,
t t
ch

ng H Chí Minh, kiên

nh m c tiêu

c l p dân t c và

ngh a xã h i”, th c hi n thành công công cu c
tn

i m i

c.

M c dù ban biên t p

ã r t c n tr ng trong quá trình

biên t p - xu t b n cu n sách, song ây là v n

nghiên c u

ph c t p nên cu n sách khó tránh kh i nh ng h n ch . R t
mong nh n
cu n sách

c ý ki n

óng góp c a b n

c

n i dung

c hoàn thi n h n trong l n xu t b n sau.

Xin trân tr ng gi i thi u cu n sách cùng b n

c.

Tháng 6 n m 2019
NHÀ XU T B N CHÍNH TR QU C GIA S

6

TH T


L IM
K

t

khi ra

i và trong su t quá trình t n t i,

phát tri n c a mình, ch
ph i s

U

ngh a Mác - Lênin luôn v p

ch ng phá quy t li t c a nh ng quan

i m phi

mácxít nói chung, c a ch ngh a c h i trong phong trào
c ng s n và công nhân qu c t nói riêng. Ch
h i d

i nhi u màu s c, v i nh ng th

khóe

ã gây ra

nh h

không nh t i ho t

o n và mánh

ng tiêu c c, nh ng thi t h i

ng c a các chính

và phong trào cơng nhân. Do v y,
ngh a c h i là m t quy lu t v n

ng cách m ng

u tranh ch ng ch
ng và phát tri n c a

phong trào c ng s n và công nhân qu c t ,
v

s

ngh a c

ng th i b o

trong sáng, tính cách m ng, khoa h c c a ch

ngh a Mác - Lênin và

cho ch

ngh a Mác - Lênin

khơng ng ng phát tri n, hồn thi n, hi n th c hóa nó
trong cu c s ng.
Trong su t cu c
C. Mác và Ph.

i ho t

ng cách m ng c a mình,

ngghen liên t c

u tranh ch ng l i ch

ngh a c h i trong phong trào c ng s n và công nhân qu c
t d

i nhi u màu s c khác nhau c a

uyrinh, Bacunin,
7


Látxan, Pru ông... Sau khi C. Mác và Ph. ngghen qua

i,

ch ngh a c h i phát tri n m nh m , l ng o n Qu c t II

và phong trào c ng s n và công nhân qu c t . Tr
hình ó,

c tình

b o v và phát tri n ch ngh a Mác c ng nh

phong trào c ng s n và công nhân qu c t
phát tri n, V.I. Lênin ã kiên quy t
trào l u c h i nh

ch

ti p t c

u tranh ch ng các

ngh a E. Bécxtanh, ch

ngh a

C. Cauxky, ch ngh a dân túy, phái kinh t , phái mácxít
h p pháp, phái th tiêu, phái tri u h i, phái Mensêvích và
ch ngh a c h i “t khuynh” trong phong trào c ng s n...
Th ng l i c a các cu c

u tranh y có ý ngh a lý lu n và

th c ti n vô cùng to l n

i v i phong trào công nhân qu c

t ,

ng th i

cho cu c

l i nhi u bài h c, kinh nghi m quý báu

u tranh ch ng ch ngh a c h i trong giai o n

hi n nay.
T i Vi t Nam, trong nh ng n m g n ây, t t

ng c

h i chính tr cùng v i nh ng bi u hi n c h i th c d ng
phát tri n d

i nhi u hình th c và m c

m i nguy h i to l n
o c a

i v i s c chi n

u, vai trò lãnh

ng, e d a t i v n m nh c a

xã h i ch ngh a. Vì v y, cu c
t

khác nhau, là

ng, bi u hi n c

h i ch

ng và ch

u tranh ch ng nh ng t

ngh a

c

t ra r t c p

thi t trong tình hình hi n nay. Ngh quy t s 37-NQ/TW
ngày 09/10/2014 c a B Chính tr (khóa XI) “v cơng tác lý
lu n và

nh h

ng nghiên c u

n n m 2030” xác

Cơng tác nghiên c u lý lu n có nhi m v “Kiên quy t
8

nh:
u


tranh ch ng ch

ngh a giáo i u, ch

ngh a c h i và các t t
nh m “b o v ch
Minh,

ch d

i m i màu s c”

ngh a Mác - Lênin, t

ng l i, ch tr

lu t c a Nhà n

ng thù

ngh a xét l i, ch

ng c a

t

ng H Chí

ng, chính sách, pháp

c, truy n th ng t t c a dân t c”. Vì v y,

nghiên c u cu c

u tranh c a C. Mác, Ph.

ngghen,

V.I. Lênin ch ng ch ngh a c h i c ng chính là góp ph n
làm sáng rõ h n n i dung, ph
u tranh này, t

ng pháp c a nh ng cu c

ó rút ra nh ng bài h c kinh nghi m

v n d ng vào nâng cao ch t l
t t

ng, hi u qu

ng, lý lu n trong giai o n hi n nay, góp ph n b o

v ch ngh a Mác - Lênin, vai trò lãnh
con

u tranh

ng i lên ch ngh a xã h i

n

oc a

c ta.

Cu n sách t p trung nghiên c u nh ng v n
nh t trong n i dung
V.I. Lênin ch ng nh ng
ch

ng và

u tranh c a C. Mác, Ph.

c b n
ngghen,

i di n, nh ng phái tiêu bi u c a

ngh a c h i trong phong trào công nhân qu c t và

phong trào cơng nhân Nga ó là: ch ngh a Pru ông, ch

ngh a Látxan, ch ngh a vơ chính ph Bacunin, ch ngh a
Bécxtanh, ch

ngh a Cauxky, ch

ngh a dân túy, phái

kinh t , phái Mensêvích và phái “t khuynh” trong phong
trào c ng s n qu c t .
Hy v ng cu n sách là tài li u nghiên c u, tham kh o
h u ích cho cán b , gi ng viên, h c viên các chun
ngành lý lu n chính tr và

ơng

o b n

c quan tâm

n l nh v c nghiên c u này.
9


Trong quá trình nghiên c u, biên so n cu n sách, m c
dù tác gi

ã có nhi u c g ng, song n i dung cu n sách

khó tránh kh i nh ng h n ch , thi u sót. R t mong nh n
cs

óng góp c a các nhà khoa h c và

c gi

tác

gi ti p t c hoàn thi n n i dung cu n sách trong l n xu t
b n sau.
Xin trân tr ng c m n.
Hà N i, tháng 01 n m 2019
TÁC GI

10


Ch

NH NG V N

ng I

CHUNG V CH NGH A C H I

I- QUAN NI M V CH

“C

h i”, “k

c

h i”, “ch

NGH A C

ngh a c

H I

h i” và “c

chính tr ” là nh ng thu t ng , khái ni m

c nhi u nhà

nghiên c u, chính tr gia s d ng t lâu song
ch a có m t quan ni m t
v nh ng v n

ng

i

y

h i

n nay v n

, c th , toàn di n

này.

i v i thu t ng “c h i” có th hi u theo hai ngh a
khác nhau trong

i s ng sinh ho t thơng th

ng và

trong chính tr . Theo ngh a t t, tích c c thì c h i là ch
nh ng hoàn c nh thu n l i g p
mong

c;

c

làm vi c gì

ó là v n may mà con ng

phát hi n ra và t n d ng trong ho t

ó

i c n nh n th c,
ng

h

ng t i s

phát tri n. Hi u theo ngh a x u, tiêu c c thì c h i g n
li n v i thái
cá nhân ch

, hành vi,

ng c , m c ích v k , v l i,

ngh a hay thái

tùy th i, nghiêng ng ,

khơng có chính ki n riêng, ch y theo nh ng khuynh
h

ng, nh ng l c l

ng có l i cho mình.
11


Thu t ng

“k

c

h i” th

khái ni m ch m t hi n t

ng

c dùng nh

m t

ng, m t hành vi x u c a m t

ch th nh m l i d ng khó kh n c a ng
c u l i ích cho mình, ví d nh hi n t

i khác

ng: “

cn

m u
c béo

cị”, “gió chi u nào che chi u y”, hành vi th a hi p, ph n
b i... Trong phong trào c ng s n và cơng nhân qu c t
y khó kh n, gian kh , th thách, ã có khơng ít ng
r i b hàng ng , th a hi p, nhân nh

i

ng, ph n b i l i s

nghi p cách m ng và l i ích c a giai c p cơng nhân, c a
ng C ng s n nh nh ng ng
phong trào công nhân

i theo phái Látxan trong

c, phái Bécxtanh trong Qu c t II,

phái Mensêvích trong phong trào cơng nhân Nga... Khi
nh ng k c h i này

a ra nh ng t

t

ng, quan i m

có tính h th ng, mang tính th gi i quan và phát tri n
nó tr thành m t h c thuy t chính tr - xã h i, m t trào
l u và có nh ng hành

ng gây

phong trào công nhân, trong

nh h

ng x u trong

ng vơ s n thì nó tr thành

“ch ngh a c h i”.
i v i thu t ng
Vi t
tr

nh ngh a: ““Ch

“ch

ngh a c h i”, T

i n ti ng

ngh a c h i”: 1. Quan i m, ch

ng l i d ng c h i, m u c u nh ng l i ích tr

c m t và

c c b , b t k vi c làm úng hay sai. 2. Khuynh h
t

ng t

ng - chính tr trong phong trào cơng nhân, ch tr

ng

chính sách tùy th i, th a hi p”1.
_______________
1. Vi n Ngôn ng h c: T
i n ti ng Vi t, Trung tâm t
i n h c Hà N i - à N ng, Nxb. à N ng, 2005, tr.175.

12


Sinh th i, C. Mác và Ph.
ti n hành cu c

ngghen

ã liên t c ph i

u tranh ch ng l i nhi u trào l u c h i

ch ngh a trong phong trào công nhân qu c t , tuy nhiên
hai ông ch a

a ra m t quan ni m c

ngh a c h i. V.I. Lênin ã

th nào v ch

a ra khái ni m v ch ngh a

c h i: “Ch ngh a c h i là s hy sinh l i ích c n b n c a
qu n chúng cho l i ích t m th i c a m t s

h t s c ít

cơng nhân, nói cách khác t c là s liên minh gi a m t b
ph n công nhân v i giai c p t

s n

ch ng l i qu n

chúng vô s n”1.
T

khái ni m c a V.I. Lênin và th c ti n l ch s

th y, ch ngh a c h i là m t trào l u t t
cùng v i s ra

ng xu t hi n

i c a giai c p cơng nhân và chính

C ng s n, n y sinh trong cu c

cho
ng

u tranh gi a giai c p vô

s n v i giai c p t s n, gi a ch ngh a xã h i và ch ngh a
t b n, ó là vi c làm cho chính tr và t t

ng c a phong

trào cơng nhân thích nghi v i l i ích và nhu c u c a các
giai t ng phi vơ s n,
nhân thích

em l i ích c a m t b ph n công

ng v i nh ng bi n

i nh t th i, tr

mà hy sinh l i ích c b n, có tính chi n l

c m t

c c a giai c p

cơng nhân.
Tóm l i, ch ngh a c h i là m t khuynh h
n y sinh trong n i b chính

ng t t

ng

ng vơ s n, thốt ly và ph n

b i l i nh ng nguyên lý c b n c a ch ngh a Mác - Lênin,
_______________
1. V.I. Lênin: Toàn t p, Nxb. Ti n b , Mátxc va, 1977, t.26,
tr. 307-308.

13


i ng

c l i quan

i m, l p tr

ng, l i ích c a giai c p

cơng nhân nh m làm suy gi m n ng l c lãnh
chi n
nhân

u c a các
các n

o và s c

ng C ng s n, kéo lùi phong trào công

c.

II- NGU N G C C A CH

NGH A C

H I

1. Ngu n g c kinh t
Ngu n g c kinh t d n t i s ra
h i là s
t

i c a ch ngh a c

mua chu c c a giai c p t

s n

i v i các lãnh

và t ng l p trên c a giai c p cơng nhân. Trong q

trình theo dõi s

phát tri n c a ch

ngh a t

b n

c

quy n, V.I. Lênin ã phân tích “c ch ” kinh t làm xu t
hi n ch ngh a c h i trong phong trào công nhân: “

t t

c các n

và

c tiên ti n, chúng ta

u th y các lãnh t

t ng l p trên c a giai c p công nhân b h
chu c, ch y theo giai c p t s n.

hóa, b mua

ó là vì giai c p t s n

ném ra c a b thí, ban cho các lãnh t

ó nh ng “ch c v

béo b ”, b t m t s r t nh trong các kho n l i nhu n c a
chúng

em cho ng

i l p trên

c a công vi c n ng nh c nh t và
cho nh ng công nhân l c h u
thêm

ó, chuy n gánh n ng
c tr cơng t i t nh t

at n

c ngoài vào, t ng

c quy n cho b n “công nhân quý t c” so v i qu n

chúng”1. Trong tác ph m Ch

ngh a

qu c và s

phân

li t trong phong trào xã h i ch ngh a, V.I. Lênin ch rõ:
_______________
1. V.I. Lênin: Toàn t p, S d, t.39, tr.218-219.

14


“... B n c h i ch ngh a,

ng v m t khách quan, là m t

b ph n c a giai c p ti u t s n và c a m t vài t ng l p
thu c giai c p công nhân, b b n

qu c dùng siêu l i

nhu n mua chu c và bi n thành nh ng con chó gi
cho ch

ngh a t

b n, thành nh ng k

làm h

nhà
h ng

phong trào công nhân”1.
xoa d u mâu thu n giai c p, h n ch các cu c

u

tranh c a giai c p công nhân, giai c p t s n ã tìm cách

mua chu c m t b ph n công nhân, bi n h tr thành t ng
l p công nhân quý t c, cơng nhân quan liêu, hay cịn g i là
cơng nhân “c c n”, làm tay sai cho mình. S hình thành
và phát tri n c a t ng l p công nhân quý t c, công nhân
quan liêu là m t trong nh ng nét

i n hình nh t trong

phân hóa c c u bên trong giai c p công nhân

các n

c

t b n ch ngh a cu i th k XIX.
T ng l p công nhân quý t c xu t hi n s m nh t
Trong tác ph m Tình c nh giai c p cơng nhân
1892), Ph.
t

ng

th

Anh (n m

ngghen ch ng minh r ng: có hai h ng ng

i

i

c u ãi trong giai c p công nhân Anh, h ng

nh t là công nhân công x

nhân

Anh.

ng; h ng th

các H i Công liên l n. Theo Ph.

hai là cơng

ngghen, hồn

c nh c a h có th k t thành m t t ch c m nh m ch ng
l i b n ch
m i th

và giành th ng l i. Do

o n

u ãi nh t

ó, gi i ch

ã dùng

phá v kh n ng liên k t này b ng m t s
nh. Vì v y, i u ki n s ng c a nh ng công

_______________
1. V.I. Lênin: Toàn t p, S d, t.30, tr.215.

15


c c i thi n, không nh ng gi i ch

nhân này ngày càng

h t lòng v i h mà c h c ng hài lòng v gi i ch . B ph n
công nhân này t o thành t ng l p cơng nhân “q t c”, có
c

av t

ng

i d ch u và h cho ó là m c ích cu i

cùng c a mình.
Trong n n s n xu t

i công nghi p, nh ng kho n l i

nhu n c a n n s n xu t l n
công nhân, song s

c phân ph i m t ph n cho

phân ph i này khơng

u gi a các

nhóm cơng nhân. Th m chí, tính ch t u ãi t

ng

ic a

m t “t ng l p trên” trong giai c p vô s n không ch bi u
hi n

m c ti n cơng mà cịn bi u hi n

nó. Trong th i gian này,

s

n

nh c a

Anh hình thành nh ng H i

Công liên khá v ng ch c, trong tr

ng h p h i viên c a

h i này m t vi c v n có th s ng nh vào nh ng kho n tr
c p t qu c a h i. B n thân th l nh các H i Công liên
các n

c t b n ngày càng ít s d ng bi n pháp

tích c c nh

bãi cơng vì h s

nh h

u tranh

ng t i ngu n qu

Cơng ồn có th b gi i ch c t gi m. Các h i viên thì hy
v ng vi c h n ch bãi công s làm giai c p t s n n i r ng
qu Công oàn
mua c ph n,
hi m và t

h có th s d ng vào vi c kinh doanh,
u t ch ng khốn ho c vào m c ích b o

ng tr

xã h i. B n thân các th

l nh Cơng

ồn c ng mang th gi i quan t s n, h cho r ng nhi m
v c a H i Công liên ch
lao

y u là tác

n th tr

ng

ng, gi cho công nhân lành ngh có i u ki n thu n

l i trong vi c bán s c lao

ng. H gieo r c trong các h i

này tinh th n h p hịi có tính ch t ph
16

ng

ng h i.


T ng l p công nhân quý t c v n coi mình có

h i nh nh ng th th công, ti u th

a v xã

ng và nh ng ng

i

c li t vào “giai c p trung l u h ng th p”. Nhi u cơng
nhân có nhà riêng t

ng

i

y

ti n nghi

khu ph .

V cách s ng c ng nh v th gi i quan h khơng khác gì
so v i nh ng t ng l p ti u t s n. T ng l p công nhân quý
t c khơng tách mình ra kh i t ng l p trung l u, h r t chú
ý và coi tr ng vi c duy trì kho ng cách xã h i v i các t ng
l p vô s n “l p d

i” là nh ng cơng nhân ít lành ngh và

ch a có nhi u ki n th c. H

th m chí tr ch th

có thái

khinh th

ng,

ng v i giai c p vô s n.

T ng l p công nhân quan liêu là t ng l p trên trong
giai c p cơng nhân. H có trình

v n hóa nh t

nh,

c giao các vi c giám th , qu n lý, viên ch c v n phòng...
M t ph n nh trong s h có kh n ng tr thành ch

xí

nghi p nh ti n hành kinh doanh riêng. M c dù kh n ng
này khó tr thành hi n th c, song m t s công nhân này
ot

ng hy v ng thay

i

c

a v giai c p c a mình.

Nh ng th p k cu i th k XIX,

u th k XX là th i

k phát tri n m nh m c a t ng l p công nhân quý t c
các n

c Anh,

c, M . Theo s li u th ng kê,

Anh s

cách bi t ngày càng t ng gi a t ng l p công nhân quý t c
v i giai c p vô s n, trong th i gian t n m 1886

nn m

1906, s chênh l ch v ti n công trong ngành công nghi p
Anh ã t ng lên khá l n.

M , quy lu t ó cịn th hi n

rõ h n, n m 1870, ti n công c a công nhân quý t c cao g p
2/3 so v i a s công nhân l p d

i.

c, s chênh l ch

ó t ng nhanh trong nh ng n m 70 - 80 c a th k XIX,
17


trong 20 n m ti p theo nó v n t ng và ch gi m khi Chi n
tranh th gi i th nh t bùng n .
Nh ng y u t khách quan liên quan

n các i u ki n

và tính ch t s n xu t v i tình hình th tr
ã

c giai c p t s n l i d ng

c p công nhân.

ng s c lao

gây chia r trong giai

ó chính là c s xã h i

a ra các chính sách

ng

giai c p t s n

i phó v i phong trào cơng nhân

ang ngày m t phát tri n. Chính sách u ãi c a giai c p
t

s n nh m lôi kéo t ng l p công nhân quý t c vào h p

tác giai c p, qua ó làm suy y u cu c

u tranh c a giai

c p vô s n. T ng l p trung gian, nh ng công nhân quý t c,
công nhân quan liêu y

c ch ngh a t b n l i d ng

b o v l i ích, quy n l i c a giai c p t s n trong cu c

u

tranh c a giai c p cơng nhân. V.I. Lênin g i ó là “nh ng
s quan công nhân c a giai c p t s n”.
Bên c nh ó, chính ph các n

c t s n cịn tìm cách

mua chu c giai c p cơng nhân b ng cách ban hành m t s

o lu t
c, Th

m dân, xoa d u mâu thu n giai c p. Ví nh
t

ng Bixmác d

d giai c p cơng nhân b ng

cách ti n hành nhi u cu c c i cách xã h i, có th
là nh ng i u lu t lao

ng

c xem

u tiên trên th gi i và làm

m u cho các qu c gia khác. Ví d nh : Lu t b o hi m y t
thơng qua n m 1883 quy
ph n ba, cịn ng

nh ng

i ch

ph i tr

m t

i làm công tr hai ph n ba kho n ti n

b o hi m; Lu t b o hi m tai n n thông qua n m 1884;
Lu t b o hi m h u trí và tàn t t thơng qua n m 1889.
Bên c nh ó cịn có nh ng i u lu t khác h n ch vi c s
d ng lao
18

ng là ph n và tr em... Chính i u này khi n


khơng ít cơng nhân l m t

ng v b n ch t c a chính ph

t s n, xoa d u mâu thu n giai c p.
S mua chu c c a giai c p t s n có th di n ra theo
nhi u cách khác nhau, “tr c ti p” ho c “gián ti p”... cùng
m t lúc ã gây ra r t nhi u tác h i cho phong trào công
nhân. Tr

c h t, t ng l p cơng nhân

c quy n,

cl it

nó ã gây ra s phân bi t, chia r , th m chí là mâu thu n
trong phong trào công nhân, t o i u ki n cho ch ngh a

c h i hoành hành, tác

ng và m r ng nh h

ng. Ti p

ó, t ng l p trên trong phong trào công nhân b giai c p t
s n mua chu c - t c là nh ng k c h i ch ngh a - s “c
tình phát tri n” phong trào cơng nhân n m trong “gi i h n
có th ch p nh n

c”

i v i giai c p t s n, t c là làm

cho phong trào công nhân tr thành “cái uôi” c a giai c p
t

s n. S

ph n b i c a m t b

ph n công nhân, vi c

phong trào công nhân ch “gi m chân t i ch ”... t o hình
nh x u trong m t m t b ph n công nhân khác v nh ng
“con ng

i xã h i ch ngh a”, v ch ngh a xã h i, gây tâm

lý hoài nghi, hoang mang v th ng l i c a phong trào công
nhân, c a ch ngh a xã h i.
2. Ngu n g c l ch s , xã h i
Tr

c h t,

ó là do s

ngh a t b n nh h

ph n vinh t m th i c a ch

ng t i nh n th c c a m t s ph n t

ti u t s n.
Cu i th k

XIX,

u th k

XX, ch

ngh a t

b n

chuy n t giai o n t do c nh tranh sang giai o n ch
19

ngh a t

b n

c quy n, s

ngh a t b n d n
v th c a ch
H ph

n cách nhìn nh n phi n di n,

ngh a t

nh n quan

c p nh m th

ph n vinh t m th i c a ch
cao

b n trong t ng l p ti u t

i m c a C. Mác v

tiêu giai c p t

s n.

u tranh giai

s n và ch

t

b n ch

ngh a. Theo V.I. Lênin thì: ch có nh ng k kém sáng su t
nh t, ch u nh h

ng c a m t vài n m công nghi p phát

tri n và th nh v

ng m i có th

ngh

n vi c

o l n

nguyên lý c a ch ngh a Mác.
V.I. Lênin cho r ng: “Nh ng ng

i c h i ch

ngh a

ti u t s n bao gi c ng th a mãn v i tình th nh t th i,
v i ánh sáng chói l i c a nh ng cái t i tân, v i “s

ti n

b ” t m th i”1. Nh ng ph n t c h i ch nhìn th y i m
ti n b c a ch

ngh a t

ã phá h y ph
l

b n nh

vi c ch

ng th c s n xu t c

ngh a t

và làm cho l c

ng s n xu t phát tri n, khoa h c - k thu t d

ch

ngh a t

nghi p, th

b n
i th i

b n phát tri n nhanh, s n xu t công

ng m i phát tri n;

ng th i h nh n th y

nh ng ti n b trong n n dân ch t b n ch ngh a so v i
d

i ch

phong ki n mà khơng nh n th c

n m t trình
t

phát tri n nào ó thì chính ch

b n s làm tr ng i cho s

ngh a

phát tri n c a l c l

s n xu t. Nh ng mâu thu n trong

l ch s sinh

c r ng
ng

i s ng th c t , trong

ng c a ch ngh a t b n và c a phong trào

công nhân là nh ng mâu thu n mà ch ngh a Mác ã có
_______________
1. V.I. Lênin: Tồn t p, S d, t.12, tr.416.

20


th gi i áp
ki m
t

c. Song vì qu n chúng là ng

i h c t p,

nh lý lu n ó trên th c ti n l ch s , nên các ph n

c h i

ã l i d ng, phóng

i

c

i m này hay

c

i m khác trong s phát tri n c a ch ngh a t b n, ho c
“m t s

bài h c” c a s

phát tri n

ó thành lý thuy t

phi n di n m t chi u ca ng i ch ngh a t b n. Nh ng lý
thuy t

y

ã

nh h

ng không nh

n nh n th c c a

qu n chúng, làm l ng o n trong phong trào công nhân
cu i th k XIX,
Hai là, do

u th k XX.

a v và thái

c a t ng l p ti u t s n.

Ngu n g c sâu xa làm xu t hi n ch
chính là t ng l p ti u t s n, h v a là

ngh a c

h i

ng minh c a giai

c p vô s n, v a ti p tay cho giai c p t s n ch ng l i giai
c p vơ s n khi l i ích c a h b
vào hàng ng

e d a.

ó là s b sung

giai c p vô s n nh ng ng

i xu t thân t

các giai t ng phi vô s n mà ch y u chính là t ng l p ti u
t s n.
V trí xã h i c a t ng l p ti u t
trung gian,
c p t

ng gi a, “

s n là l c l

ng

m” gi a giai c p vô s n và giai

s n. C. Mác và Ph.

ngghen phân tích r ng,

nh ng ng

i ti u t s n xu t hi n trong cách m ng n m

1848 v i t

cách là nh ng ng

i dân ch

này c ng có th t x ng là nh ng ng

C ng gi ng nh

nh ng ng

coi n n c ng hòa dân ch
th

tt i

coi s

s p

c a ch

s n thì sau

i dân ch - xã h i.

i dân ch

là m t cái gì

c, nh ng ng

t

t

s n tr

c kia

ó xa xơi khơng

i dân ch - xã h i ngày nay

t b n là m t cái gì ó c ng xa
21


xơi nh

th . Do

ó

i v i h , th c ti n chính tr

ang

di n ra khơng ph i là i u quan tr ng. Vì v y, h có th
tha h làm trung gian.
Chính vì v trí xã h i

c bi t nên h không th th y

h t và không c m nh n

c h t nh ng gì mà nh ng

ng

i vơ s n ph i ch u

ng. H ch ngh

n nh ng c i

cách ch p vá, t c là mong mu n c i cách em l i cho tr t
t xã h i c nh ng ch d a m i và có th nh

ó mà bi n

tai h a cu i cùng thành m t q trình thối hóa d n d n,
t ng ph n và càng hịa bình càng t t. Theo quan i m c a
nh ng ng

i c h i ch ngh a này thì trong khi ti n hành

cách m ng không nên nh n m nh nh ng m c tiêu r t xa,
nh ng m c tiêu làm cho giai c p t
không th
V

t

s n s hãi và c ng

c.

a v kinh t , t ng l p ti u t

s n là l c l

ng

c a n n s n xu t nh , n n s n xu t mà h ng ngày,
h ng gi có xu h
ch

ng t phát theo khuynh h

ng t b n

ngh a, s n sàng ti p tay cho giai c p t

s n ch ng

l i giai c p vơ s n khi l i ích c a h b
g p r i ro thì h l i
và tr thành “b n
nh ng ng

i “b n

ng vào hàng ng

ng” này có khi l i tr

s n, em tâm lý ti u t

c p công nhân và các

giai c p vô s n

ng” c a giai c p vô s n. Th m chí

nh ng nhà “hàn lâm ti u t
ti u t

e d a, còn khi

thành

s n”, là nh ng “trí th c”
s n thâm nh p vào giai

ng C ng s n. H có th là nh ng

ph n t trí th c t s n hay ti u t s n mà m c ích t i
cao là l i ích c a chính h và c a t ng l p bé nh c a h .
22


Chính th

gi i quan và tâm lý phi vơ s n

thành nh ng k c h i ch

nhân: “Vì có nhi u
ng nh ng ng

ã bi n h

ngh a trong phong trào cơng

i bi u trí th c c p ti n trong hàng

i mácxít và nh ng ng

c a chúng ta, cho nên ch

i dân ch - xã h i

ngh a c h i, do tâm lý c a

nh ng ph n t trí th c ó s n sinh ra, ã bi u hi n ra và
t t nhiên ang ti p t c bi u hi n trong các l nh v c h t
s c khác nhau”1. Ho c h có th là t ng l p ti u ch , th
th

công... i u này

c lý gi i: “Ch

ngh a t

b n t t

nhiên ph i t o ra m t lo t “t ng l p trung gian” m i...
Chính nh ng ng

i s n xu t nh

m i này c ng không

tránh kh i l i b r i vào hàng ng giai c p vơ s n. Hồn
tồn d nhiên là th gi i quan ti u t
còn th m vào hàng ng các

s n v n th m và

ng công nhân r ng rãi”2.

Ngay c khi giai c p công nhân ã giành
quy n,
t

các n

c xã h i ch ngh a, tàn d c a n n kinh

ti u nông c ng còn r t l n và

C ng s n

ây a s

ng

c c i t o c n b n nên

t kh i d y các tâm lý, thói quen, t p quán

c a các t ng l p
ng C ng s n.

c du nh p vào giai c p vô s n và
ó c ng là ngu n g c sâu xa c a s xu t

hi n nh ng khuynh h
vô s n và

ng viên c a

c k t n p t t ng l p nông dân,

ti u t s n. Do n n kinh t ch a
ó là m nh

c chính

ng, trào l u

il pv it t

ng C ng s n. B i th C. Mác và Ph.

ng

ngghen

_______________
1. V.I. Lênin: Toàn t p, S d, t.8, tr.475-476.
2. V.I. Lênin: Toàn t p, S d, t.17, tr.29.

23