LOP_9_CHU_DE_4 VÀI NÉT VỀ MĨ THUẬT CHÂU Á

Ngày soạn:
Ngày giảng:
CHỦ ĐỀ 4 : VÀI NÉT VỀ MĨ THUẬT CHÂU Á
MĨ THUẬT ẤN ĐỘ, NHẬT BẢN VÀ TRUNG QUỐC
(Thời lượng 3 tiết)
I. MỤC TIÊU CHUNG :
Ấn Độ, Nhật Bản, Trung Quốc được coi là ba trong số những cái nôi của nền nghệ thuật, hội họa Châu Á
1. Kiến thức: Nhận biết được nét tiêu biểu của Mĩ thuật Ấn Độ, Nhật Bản và Trung Quốc.
2. Kĩ năng: Mơ phỏng được bức tranh mình u thích theo cảm nhận riêng.
3. Thái độ: Cảm thụ được vẻ đẹp và giá trị thẩm mĩ của một số tác phẩm Mĩ thuật Ấn Độ, Nhật Bản và Trung Quốc..
II. PHƯƠNG PHÁP - HÌNH THỨC TỔ CHỨC :
1. Phương pháp
- Phương pháp trực quan gợi mở
- Phương pháp luyện tập, thực hành sáng tạo
2. Hình thức tổ chức
+ Hoạt động cá nhân
+ Hoạt động nhóm
III. ĐỒ DÙNG - PHƯƠNG TIỆN :
1. GV chuẩn bị:
- Hình ảnh phù hợp với chủ đề:
+ Tranh, ảnh về một số tác phẩm Mĩ thuật Ấn Độ, Nhật Bản và Trung Quốc.
- Sách mĩ thuật 9.
2. HS chuẩn bị:
- Sách mĩ thuật lớp 9
- Tranh, ảnh sưu tầm về Mĩ thuật Ấn Độ, Nhật Bản và Trung Quốc.
- Giấy vẽ, bút chì, màu vẽ, kéo, hồ dán…
1


IV. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC :
(TIẾT 1)

HOẠT ĐỘNG 1: MỸ THUẬT ẤN ĐỘ
Mục tiêu

Kết quả
HS có khả năng
- Kiến thức: Nhận biết được những nét tiêu biểu của Mỹ thuật Ấn Độ
- Nhận biết được nét tiêu biểu của hội họa Mỹ
- Kĩ năng: Mô phỏng được một bức tranh mình u thích theo cảm nhận riêng thuật Ấn Độ.
dựa trên những tác phẩm hội họa Mỹ thuật Ấn Độ
- Mơ phỏng được bức tranh mình u thích
- Thái độ: Cảm thụ được vẻ đẹp và giá trị thẩm mĩ của một số tác phẩm hội theo cảm nhận riêng.
họa Mỹ thuật Ấn Độ
- Cảm thụ được vẻ đẹp và giá trị thẩm mĩ của
một số tác phẩm hội họa Mỹ thuật Ấn Độ
Nội dung

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của HS

- Lắng nghe
1. Kiến trúc Ấn Độ
giáo

Kiến trúc Ấn Độ giáo là tôn giáo lớn nhất của Ấn
Độ chiếm 85% dân số. Có nhiều cơng trình mang
phong cách Ấn Độ
giáo như: Khu đền thơ ở miền Nam Ấn Độ, gần
thành Ma-đrát bên vịnh Ben-gan đó là di tích Maha-ba-li-pu-ram (khoang
630-715).

Gồm nhiều ngơi đền to nhỏ khác nhau và đền thờ
thàn Si-va xây bằng đá. Các ngôi đề đều đ-ược tạc
bằng đá liền khối..
2

Đồ dùng/
phương
tiện/sản phẩm
của HS


Một trong những ngơi đền đó mang tên Đác-ma-dadi-a có thân vuộng và bộ mái 3 tầng nhỏ dần về phía
đỉnh. Tần trên
cùng là khối vịng trong lớn, đền cao 12,2m gây
được ấn tượng hồnh tráng. Các ngơi đền khác có
cấu trúc chữ nhật, với
những bộ mái cong, mái tranh bốn múi...rất phong
phú và đựoc trang trí bằng dãy phù điêu đá diễn tả
các truyền thuyết bộ
sử thi ma-ha-bha-rát-ta nổi tiếng của Ấn Độ.

2. Kiến trúc Phật Kiến trúc Phật giáo Ấn Độ ra đời vào thế kỉ thứ II - - Lắng nghe
giáo:
thứ I TCN. đó là những dãy núi trong hang động.
Gọi là chùa Hang,
cơng trình nổi tiếng là chua At-gian-ta chùa Các-li
hay đền lộ thiên tạc trong núi đá như đền Cai-la-ra ở
En-lô-ra.
Đặc sắc nhất là ngôi chùa đầu tiên chỉ là gò đất sá
lợi của đức Phật sau đó được thay thế bằng các hình

tháp, hình nón.
Tháp San-chi ở bắc Ấn Độ thời hồng đó A-so-ka,
3


tháp có hình chiếc bát úp đây là nơi lưu giữ những
tác phẩm điêu khắc
của Ấn Độ

Nghệ thuật bích hoạ A-gian-ta (Ajanta). Đây thực sự
là một kho báu của 3 loại hình nghệ thuật của kiến
trúc điêu khắc và hội hoạ (từ thế kỉ I TCN – VI).
Hầu hết các bức tranh tường ở đây thể hiện truyền
thuyết và các đoạn đời khác nhau của
Đức phật ngồi ra chúng cịn diễn tả cuộc sống và
những phong tục của người Ấn Độ

4


(TIẾT 2)
HOẠT ĐỘNG 2: TÌM HIỂU MỸ THUẬT NHẬT BẢN
Mục tiêu

Kết quả
HS có khả năng
- Kiến thức: Nhận biết được những nét tiêu biểu của Mĩ thuật Nhật Bản
- Nhận biết được nét tiêu biểu của Mĩ thuật
- Kĩ năng: Mơ phỏng được một bức tranh mình u thích theo cảm nhận riêng Nhật Bản.
dựa trên những tác phẩm Mĩ thuật Nhật Bản

- Mơ phỏng được bức tranh mình u thích
- Thái độ: Cảm thụ được vẻ đẹp và giá trị thẩm mĩ của một số tác phẩm Mĩ theo cảm nhận riêng.
thuật Nhật Bản.
- Cảm thụ được vẻ đẹp và giá trị thẩm mĩ của
một số tác phẩm Mĩ thuật Nhật Bản.
Nội dung

1. Nghệ thuật kiến
trúc

Hoạt động của giáo viên

Nghệ thuật kiến trúc Nhật Bản gồm 2 đặc điểm:
Thần đạo và Phật giáo Kiến trúc mang tinh thần
Thần đạo. Người Nhật cho rằng linh hồn có sẳn
trong mọi chất liệu vì vậy họ thích sử dụng các vật
liệu tự nhiên ít gia cơng chạm chỗ. Kiến trúc Nhật
Bản có cách trang trí rất riêng: nhẹ nhàng tinh tế,
thanh tịnh và cao siêu Kiến trúc Phật giáo.
Với điện phật Tô-đai-đi đây là chùa chính của phái
Tơng hoa nghiêm (752) trong điện được đặt tượng
Phật Thích-ca-mẫu ni bằng đồng thau lớn nhất thế
giới
5

Hoạt động của HS

- Lắng nghe

Đồ dùng/

phương
tiện/sản phẩm
của HS


2. Nghệ thuật hội
hoạ, đồ hoạ

Nghệ thuật hội hoạ, đồ hoạ
- Lắng nghe
Giống như ở Trung Quốc các nghệ sĩ dùng bút lông
để vẽ nhưng nghệ thuật hội hoạ Nhật Bản phát
triển muộn hơn điêu khắc vào khoảng thế kỉ V-VI,
đến cuối thế kỉ VI mới bắt đầu phát triển. đến thế kỉ
IX một số nhà sư Nhật Bản sang Trung Quốc hoạ vẽ
về Nhât truyền đạo qua các tranh tượng Phật giáo
một số thể loại tiêu biểu như: Tranh tơn giáo, tranh
trang trí vách ngăn, tranh thuỷ mặc, tranh cuộn
mang tính chất minh hoạ cho tiểu thuyết giả sử...
Đến thế kỉ XIX các hoạ sĩ ấn tượng ở Pháp đã phát
hiện ra thể loại tranh khắc gỗ của Nhật dưới hình
thức bọc hàng Gơ-ganh, Van-gốc rất ngạc nhiên
trước cách sử lí tranh của người Nhật. Các hoạ sĩ
tiêu biểu là U-ta-ma-rô, Hô-ku-shai, Hi-rô-shi-rê,
Hi-rô-shi-rê ông nổi tiếng với các bức vẽ về gió mưa
bão tuyết...với tranh: cảnh Sơ-nơ. Cảnh thứ 46 trong
bộ tranh “53 chặng đường Tô-kai-đô”
U-ta-ma-rô nổi tiếng với tranh vẽ về đề tài phụ nữ
như bức: Điểm trang (28x23cm)
*Hô-ku-shai nổi tiếng với tranh vẽ về thiên nhiên

với tranh Phú sĩ ông là người thành tài vào tuổi ngũ
tuần với tranh: Núi Phú sĩ đỏ ngày đẹp trời
(26x35cm) , ngọn núi (25x38cm).
Tranh Nhật Bản ở mọi thể loại đều có đặc điểm
chung là giàu tính trang trí,mang đạm đà chất dân
tộc, mầu sắc trong sáng, đường nét mềm mại, bố cục
6


đơn giản mà hiện thực sống động.
3. Mô phỏng tranh

- GV yêu cầu học sinh quan sát hình
- Quan sát hình
- Tranh, ảnh về
- Yêu cầu học sinh lựa chọn một tác phẩm mình u
tranh khắc gỗ
thích và mơ phỏng lại theo cảm nhận riêng.
của Nhật Bản.
- Lựa chọn tác phẩm để mô
phỏng lại.

7


- Nêu cảm nhận của cá
nhân sau khi hoàn thiện bài
mô phỏng.

- GV yêu cầu học sinh nêu cảm nhận riêng sau khi

trải nghiệm hoạt động mô phỏng bức tranh u
thích.
+ Em thích bức tranh đã chọn ở điều gì?
8


+ Khi vẽ lại bức tranh đó, em thấy dễ hay khó, vì
sao?
+ Em học tập được gì qua bức tranh mẫu.
4. Tìm hiểu nét đặc - GV hướng dẫn học sinh trưng bày sản phẩm mô
trưng của tranh khắc phỏng tác phẩm hội họa.
gỗ Nhật Bản
- GV hướng dẫn HS tìm hiểu những nét đặc trưng
trong tranh khắc gỗ Nhật Bản.
- Yêu cầu học sinh so sánh tranh mẫu và tranh vừa
chép để nắm được nét đặc trưng của tranh khắc gỗ
Nhật Bản.
- GV nhấn mạnh: Tranh khắc gỗ Nhật Bản là thể
loại tranh mộc bản với nhiều chi tiết và và màu sắc
rất tinh tế. Nghệ thuật tranh khắc gỗ thể hiện nhân
sinh quan, thế giới quan và và gu thẩm mĩ độc đáo
của người Nhật.

- Trưng bày sản phẩm mơ - Bài mơ phỏng
phỏng.
của học sinh.
- Tìm hiểu nét đặc trưng
trong tranh khắc gỗ Nhật
Bản.
- Đọc nội dung và so sánh.

- Lắng nghe

(TIẾT 3)
HOẠT ĐỘNG 3: MỸ THUẬT TRUNG QUỐC
Kết quả
HS có khả năng
- Nhận biết được nét tiêu biểu của Mĩ thuật
- Kiến thức: Nhận biết được những nét tiêu biểu của Mĩ thuật Trung Quốc.
- Kĩ năng: Mơ phỏng được một bức tranh mình u thích theo cảm nhận riêng Trung Quốc.
- Mơ phỏng được bức tranh mình u thích
dựa trên những tác phẩm Mĩ thuật Trung Quốc.
theo cảm nhận riêng.
- Thái độ: Cảm thụ được vẻ đẹp và giá trị thẩm mĩ của một số tác phẩm Mĩ
- Cảm thụ được vẻ đẹp và giá trị thẩm mĩ của
thuật Trung Quốc.
một số tác phẩm Mĩ thuật Trung Quốc.
Mục tiêu

Nội dung

Hoạt động của giáo viên
9

Hoạt động của HS

Đồ dùng/


phương

tiện/sản phẩm
của HS
1. Nghệ thuật kiến trúc Nghệ thuật kiến trúc cung điện Châu Á: Thời nhà - Lắng nghe
Thương đã có kiến trúc cung điện với qui mơ nhỏ.
Từ nhà Tần trở đi kiến trúc cung điện đã phát triển
có kinh đơ nổi tiếng như Lac Dương, Khai Phong,
Trường an, Bắc Kinh đến thời nhà Minh hoàng
thành, Tủ cấm thành được xây dựng. Thủ đô Bắc
Kinh với Cố Cung, Di Hoà Viên, Thập Tam
Lăng, Vạn Lý Trường Thành, Thiên Đàn đã trở
thành di sản thế giới. Kiến trúc phật giáo
Với các cơng trình chùa cổ như: Nam thuyền tự
(782), Phật quang tự (857). Ngồi ra cịn có rất
nhiều hang nhỏ trong lịng núi và trang trí cho thiên
phật động bằng tranh vẽ trên vách hang và tượng
cũng được đục ra từ núi (có khoảng 496 hang). Ngơi
chùa sớm nhất là chùa Bạch mã (Hồng)
Tháp Stupa được truyền từ Ấn Độ vào nhưng mang
kiến trúc Trung Quốc tạo ra phong cách rất riêng
như:Tháp Thiên Ninh Tự – Bắc Kinh (907-1025),
Tháp Thiên Nga Đại Tự (652) tại Tây An Trung
Quốc.
2. Nghệ thuật điêu Nghệ Thuật điêu khắc Trung Quốc xuất hiện từ
khắc
rất sớm cách đây 6000 năm và phát triển với nhiều

thể lloại: Tượng thờ, tượng Phật, tượng Sư tử và các
bức phù điêu rất đẹp như: Chu Công giúp Thành
10

- Lắng nghe


Vương. nhà điêu khắc nổi tiếng nhà
Đường là ông Dương Huệ Chi với tác phẩm tượng
Phật Nghìn mắt nghìn tay và 500 tượng La Hán.
Ở Tứ Xuyên có tượng phật cao 36mét, ở Đơn Hồng
có tượng Phật bằng đá mềm cao 33mét, nhng bức
tượng lớn nhất thế giới là tượng phật Di Lặc cao
71mét tại Lạc Sơn Tứ Xuyên. Năm 1974 phát hiện
ra 8000 pho tượng bằng đát nung chôn bên cạnh Tần
Thuỷ Hoàng.
Tranh đời Tùy (581-618) đa số mang chủ đề Phật
giáo. Vào đời Đường (618-907) nổi tiếng nhất là
Ngô Đạo Tử. Mặc dù ngày nay người ta không cịn
tác phẩm nào của Ngơ Đạo Tử, nhưng các bức tranh
khai quật ở lăng mộ cũng biểu lộ thành tựu tốt đẹp
về tranh nhân vật đời Đường. Tương truyền vào đầu
nhà Đường, Ngô Đạo Tử và Lý Tư Huấn mỗi người
vẽ một bức sơn thủy trên vách Đại Đồng Điện. Tuy
bút pháp hai người khác nhau nhưng cả hai tác phẩm
đều được tán dương là thần bút. Điều này cho thấy
sự tiến triển về tranh phong cảnh từ đời Lục Triều
cho tới đời Đường.
Đời nhà Tống (giữa thế kỷ X), Đổng Nguyên, Lý
Thành, Quyách Hy và Phạm Khoan bắt đầu bộc lộ
cái vẻ tươi mới và tự do trước đó chưa hề có trong
hội họa. Khơng nên lẫn lộn tinh thần này với sự cẩu
thả, vì tranh của họ đều hoàn hảo trong đậm nhạt,
cấu trúc, phân bổ và gợi ý xa gần… Thực sự phát

triển rực rỡ nhất vào đời Đường, mặc dù khơng có
những lý thuyết mới và những sự phân liệt nào với
11


các thời kỳ trước được ghi chép cả, nhưng với
những quan điểm huyền bí đầy tính triết học của
phương Đơng thì đó quả là một kho tàng mà chúng
ta khơng bao giờ tìm hiểu hết được.
3. Nghệ thuật hội họa

Trong nghệ thuật hội họa Trung Quốc là sự tổng
- Lắng nghe
hợp cao nhất của những quan niệm về vũ trụ, nhân
sinh quan. Bức tranh cổ nhất ở TQ là bức tranh lụa
thời chiến quốc. Hội hoạ TQ bao gồm nhiều thể loại:
tranh sơn thuỷ, tranh Đạo Phật, tranh Hoa Điểu,
tranh thảo trùng, tranh nhân vật, tranh lầu các, tranh
yên mã.
Tranh sơn thuỷ là loại tranh vẽ thiên nhiên đất trời
có 2 loại: Thuỷ mặc sơn thuỷ và thanh lục sơn thuỷ.
Hoạ sĩ mở đầu là Vương Duy (699-750). Ơng từng
nói “trước cảnh đẹp của núi sông lời không tả hết thì
phải vẽ” tranh thanh lục sơn thuỷ do hoạ gia Triển
Tử Kiên khởi xướng.
Trong cách vẽ của các hoạ sĩ TQ có 2 kỉ thuật cơ
bản là: “Cơng bút và ý bút” Công bút là lối vẽ công
phu tỉ mĩ tỉa tót tinh vi, ý bút là cách vẽ gợi tả khái
quát.
Các tác giả lớn tiêu biểu

- Cố Khải Chi (khoảng năm 344-405) ông được tôn
là ông tổ của hội hoạ TQ và chính là người mở đàu
cho loại tranh cuốn trục. Ông vẽ nhiều tranh nhân
vật chân dungvà đạo Phật. ơng rất chú ý đến kỉ thuật
“điểm nhãn”.
- Ngồi ra cịn có Lục Thám Vi và Trương Tăng
12


Giao 3 ông được coi là tam đại gia của thời Lục
Triều.
Nhiều tên tuổi nổi tiếng như Diêm Lập Bản, Ngô
Đạo Tử, Trương Huyên, Chu Phỏng, Hàn Hoảng,
Hàn Lán, Lý Huấn (đời Đường), Trương Trạch
Đoan, Cố Hoành Trung (đời Tống), Triệu Mạnh
Phú, Trần Hồng Thụ (thời Nguyên - Minh-Thanh)
Các tác phẩm nổi tiếng: bích hoạ Đơn Hồng, ở
hang Mạc cao Đơn Hồng. bích hoạ Cung Vĩnh Lạc,
Từ Hi Thái...
4. Làm quen với kĩ
thuật vẽ tranh thủy
mặc

Tìm hiểu nét đặc trưng trong tranh thủy mặc Trung Quốc.
- GV cho học sinh xem video về cách vẽ tranh thủy
mặc
+ Để vẽ tranh thủy mặc cần có những đồ dùng gì?
+ GV hướng dẫn học sinh cách vẽ tranh.
- GV yêu cầu học sinh chọn một bức tranh thủy mặc
để ô phỏng lại

- Yêu cầu các nhóm chia sẻ cảm nhận sau khi mô
phỏng.
- GV nhấn mạnh: Tranh thủy mặc là sự tổng hợp
giữa thơ, họa và dấu ấn, tranh có lối vẽ nhanh,
phóng khống, tùy hứng mang tính ẩn dụ, ngẫu hợp
tạo hiệu quả bất ngờ.

- Xem video hướng dẫn.

- Tranh minh
họa hoặc video
hướng dẫn vẽ
tranh
- Chọn một bức tranh để thủy mặc
mô phỏng lại.
- Chia sẻ, cảm nhận sau khi
mô phỏng tranh với các
bạn.
- Lắng nghe

* Phát triển – mở rộng.
Tìm hiểu thêm từ sách báo, tạp chí, .. về các họa sĩ và các tác phẩm hội họa nổi tiếng của, Ấn độ, Nhật Bản và Trung Quốc và
một số nước khác để có thêm kiến thức về mĩ thuật một số nước châu Á.
13


14