BÀI 13 địa lý 10 HSG

Câu 36. Dựa vào biểu đồ Phân bố mưa theo vĩ độ, hãy nhận xét và giải thích tình hình
phân bố mưa trên thế giới.

Gợi ý trả lời
- Lượng mưa trên Trái Đất phân bố không đều theo vĩ độ. Quan sát hình vẽ chúng ta nhận
thấy:
+ Khu vực xích đạo có lượng mưa nhiều nhất (1000 - 2000mm/năm) do khí áp thấp, nhiệt độ
cao, khu vực này có diện tích đại dương và rừng xích đạo lớn nên nước bốc hơi mạnh mẽ.
+ Hai khu vực chí tuyến mưa ít (200 - 700mm/năm) do khí áp cao, diện tích lục địa lớn.
+ Hai khu vực ôn đới lượng mưa trung bình (500 - 1000mm/năm) do có áp thấp, chịu ảnh hưởng
của gió Tây ơn đới từ biển thổi vào.
+ Hai khu vực địa cực lượng mưa ít nhất (< 200mm/năm) do khí áp cao, nhiệt độ khơng khí rất
thấp nước khó bốc hơi để ngưng tụ thành mây.
- Cùng một vĩ độ, lượng mưa giữa bán cầu Bắc và bán cầu Nam cũng có sự chênh lệch.
+ Khu vực xích đạo (đới nóng) ở bán cầu Bắc mưa ít hơn là do diện tích lục địa lớn hơn.
+ Khu vực chí tuyến ở bán cầu Nam mưa nhiều hơn khu vực chí tuyến bán cầu Bắc là do diện
tích lục địa nhỏ hơn.
+ Khu vực ôn đới bán cầu Bắc mưa ít hơn khu vực ơn đới bán cầu Nam do có diện tích lục địa
lớn hơn.
+ Khu vực cực bán cầu Bắc mưa nhiều hơn do diện tích đại dương là chủ yếu.
Câu I: (5,0 điểm)
1. Trình bày sự phân bố lượng mưa trên thế giới.
- Mưa nhiều nhất ở vùng xích đạo, trung bình trên 1500mm/năm.
- Mưa tương đối ít ở hai vùng chí tuyến Bắc và Nam, khoảng 600mm/năm
- Mưa nhiều ở hai vùng ôn đới khoảng 1000mm/năm.
- Mưa càng ít khi về phía hai cực.
2. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến lượng mưa.
- Khí áp:
+ Các khu khí áp thấp hút gió và đẩy khơng khí ấm lên cao sinh ra mây, mây gặp nhiệt độ thấp
thành giọt sinh ra mưa. Các vùng áp thấp thường là nơi lượng mưa lớn trên trái đất.
1

+ Ở các khu khí áp cao, khơng khí ấm khơng bốc lên được, chỉ có gió thổi đi, khơng có gió thổi
đến, nên mưa rất ít hoặc khơng có mưa. Vì thế dưới các khu cao áp cận chí tuyến thường là
những hoang mạc lớn.
- Frông:
+ Sự xáo trộn giữa khối khơng khí nóng và khối khơng khí lạnh sẽ dẫn đến nhiễu loạn khơng
khí và sinh ra mưa. Dọc các frơng nóng cũng như frơng lạnh, khơng khí nóng bốc lên trên
khơng khí lạnh nên bị co lại và lạnh đi, gây ra mưa trên cả frơng nóng và frơng lạnh.
+ Miền có frơng, dải hội tụ nhiệt đới đi qua, thường mưa nhiều, đó là mưa frơng hoặc mưa dải
hội tụ.
- Gió:
+ Những vùng sâu trong các lục địa, nếu khơng có gió từ đại dương thổi vào thì mưa rất ít, mưa
ở đây chủ yếu là do sự ngưng kết hơi nước từ hồ, ao, sông và rừng cây bốc lên.
+ Miền có gió mậu dịch mưa ít vì gió mậu dịch chủ yếu là gió khơ.
+ Miền có gió mùa lượng mưa lớn vì gió mùa mùa hạ thổi từ đại dương vào đem theo nhiều hơi
nước.
- Dòng biển:
+ Cùng nằm ven bờ đại dương, nơi có dịng biển nóng đi qua thường có mưa nhiều vì khơng
khí trên dịng biển nóng chứa nhiều hơi nước, gió mang hơi nước vào lục địa gây mưa; Nơi có
dịng biển lạnh đi qua mưa ít vì khơng khí trên dịng biển bị lạnh, hơi nước khơng bốc lên được,
do vậy một số nơi mặc dù nằm ven bờ đại dương nhưng vẫn là hoang mạc.
- Địa hình:
+ Cùng một sườn núi, càng lên cao nhiệt độ càng giảm, mưa càng nhiều nhưng tới một độ cao
nào đó, độ ẩm khơng khí đã giảm nhiều, sẽ khơng cịn mưa, vì thế những đỉnh núi cao thường
khơ ráo.
+ Cùng một dãy núi thì sườn đón gió mưa nhiều, cịn ở sườn khuất gió thường mưa ít, khơ ráo
3. Giải thích tại sao ở vùng ơn đới, bờ Tây các lục địa thường có lượng mưa lớn hơn bờ
Đơng?
Ở vùng ôn đới, bờ Tây các lục địa mưa nhiều hơn bờ Đơng vì:

+ Chịu ảnh hưởng của gió Tây ơn đới (bờ Tây đón gió).
+ Do ảnh hưởng của dịng biển.
4. Mùa mưa của kiểu khí hậu Địa Trung Hải diễn ra vào thời gian nào? Giải thích tại sao.
- Thời gian: mùa đông ấm áp, mưa vào mùa thu - đơng
- Giải thích: Ở Địa Trung Hải do có biển nội địa, biển làm bớt lạnh về mùa đông và khơng khí
ấm, ẩm từ biển thổi vào hỡ trợ cho xốy thuận phát triển kèm theo mưa.
Trình bày sự phân bố lượng mưa trên Trái đất. Nguyên nhân của sự phân bố đó?
* Phân bố mưa khơng đều theo vĩ độ
- Mưa nhiều nhất ở vùng xích đạo, do khí áp thấp, nhiệt độ cao, phân bố chủ yếu là đại dương,
rừng xích đạo ẩm ướt, nước bốc hơi mạnh.
- Mưa tương đối ít ở vùng chí tuyến do khí áp cao, tỷ lệ diện tích lục địa tương đối lớn.
- Mưa trung bình ở 2 vùng ơn đới ( khoảng vĩ độ 600 Bắc, Nam ) do có khí áp thấp, có gió Tây
ơn đới từ biển thổi vào.
2


- Mưa càng ít khi càng về 2 cực do khí áp cao, khơng khí lạnh, hơi nước khơng bốc hơi lên
được.
* Phân bố mưa không đều do ảnh hưởng của đại dương
- Vùng ven biển thường có lượng mưa nhiều ( trừ khu vực có dịng biển lạnh hoạt động ).
- Sâu trong lục địa thường mưa ít do ở xa đại dương khơng có khơng khí ẩm của đại dương
thổi vào.
Phân tích những nhân tố ảnh hưởng đến lượng mưa. Tại sao ở khu vực xích đạo lại có
lượng mưa nhiều nhất ?
- Khí áp:
+ Khu vực áp thấp có mưa nhiều (áp thấp xích đạo, áp thấp ôn đới)
+ Khu vực áp cao mưa ít hoặc không mưa (áp cao địa cực, áp cao cận chí tuyến thường là
hoang mạc)
- Frơng: miền có Frơng đi qua thường có mưa nhiều. (FA,FP)
- Gió:

+ Nơi có gió biển ,gió mùa mưa nhiều.
+ Nơi có gió đất, gió mậu dịch, gió phơn mưa ít.
- Dịng biển:
+ Nơi có dịng biển nóng đi qua có mưa nhiều.
+ Nơi có dịng biển lạnh đi qua mưa ít.
- Địa hình:
+ Càng lên cao càng mưa nhiều,nhưng đến một độ cao nào đó sẽ khơng cịn mưa
+ Sườn đón gió mưa nhiều hơn sườn khuất gió.
- Đại dương - lục địa.
+ Cùng một vĩ độ ven các đại dương mưa nhiều hơn lục địa. (hoặc càng đi sâu vào trong lục
địa càng ít mưa, nhiều nơi là hoang mạc.)
Khu vực xích đạo có lượng mưa nhiều nhất vì:
- Ở khu vực xích đạo là khu vực áp thấp.
- Là khu vực chịu ảnh hưởng của dải hội tụ nhiệt đới.
- Khu vực này có nhiều rừng.
- Khu vực xích đạo có diện tích đại dương lớn.

Phân tích nhân tố ảnh hưởng đến phân bố lượng mưa.
- Khí áp và gió: Vùng khí áp thấp thường mưa nhiều, các khu áp cao mưa ít. Vùng
chịu ảnh hưởng của gió mùa và gió biển thì mưa nhiều, vùng có gió mậu dịch thì mưa
ít.
- Frơng: Nơi có Frơng nhất là dải hội tụ nhiệt đới đi qua thường mưa nhiều.
- Dịng biển: Nơi có dịng biển nóng chảy qua thì mưa nhiều, dịng biển lạnh đi qua thì
mưa ít.
- Địa hình: Sườn đón gió mưa nhiều, sườn khuất gió mưa ít. Lượng mưa cịn thay đổi
theo độ cao địa hình.
Vì sao áp thấp nhiệt đới ở biển Đông gây mưa nhiều cho nước ta
3

- Áp thấp hút gió, đẩy khơng khí lạnh lên cao, gặp lạnh ngưng đọng và gây mưa.
- Phạm vi hoạt động của áp thấp rất lớn, hình thành trên biển nên lượng hơi nước rất nhiều và
diện mưa phủ rộng

4