Giáo trình hàn TIG nâng cao (nghề hàn cao đẳng)
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (582.06 KB, 54 trang )
BỘ LAO ĐỘNG - THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI
TỔNG CỤC DẠY NGHỀ
GIÁO TRÌNH
Tên mơ đun: Hàn TIG nâng cao
NGHỀ: HÀN
TRÌNH ĐỘ CAO ĐẲNG NGHỀ
(Ban hành kèm theo Quyết định số:120/QĐ-TCDN, ngày 25 tháng 02 năm 2013
của Tổng Cục trưởng Tổng cục Dạy nghề)
Hà Nội, năm 2013
1
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thơng tin có thể
được phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và
tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh
doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
LỜI GIỚI THIỆU
Trong những năm gần đây, với nhu cầu cơng nghiệp hố hiện đại hố dạy
nghề đã có những bước tiến nhằm thay đổi chất lượng dạy và học, để thực hiện
nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân lực kỹ thuật trực tiếp đáp ứng nhu cầu xã hội.
Cùng với sự phát triển của khoa học cơng nghệ trên thế giới, lĩnh vực cơ khí chế
tạo nói chung và ngành Hàn ở Việt Nam nói riêng đã có những bước phát triển
đáng kể.
Chương trình khung quốc gia nghề hàn đã được xây dựng trên cơ sở phân
tích nghề, phần kỹ thuật nghề được kết cấu theo các môđun. Để tạo điều kiện
thuận lợi cho các cơ sở dạy nghề trong quá trình thực hiện, việc biên soạn giáo
trình kỹ thuật nghề theo các mơđun đào tạo nghề là cấp thiết hiện nay.
Mô đun 21: Hàn TIG nâng cao là mô đun đào tạo nghề được biên soạn
theo hình thức tích hợp lý thuyết và thực hành. Trong q trình thực hiện, nhóm
biên soạn đã tham khảo nhiều tài liệu cơng nghệ hàn trong và ngồi nước, kết
hợp với kinh nghiệm trong thực tế sản xuất.
Mặc dù có rất nhiều cố gắng, nhưng khơng tránh khỏi những khiếm
khuyết, rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của độc giả để giáo trình được
hồn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày tháng năm 2013
Chủ biên: Nguyễn Văn Tuấn
2
MỤC LỤC
I. Lời giới thiệu
II. Mục lục
Vị trí, ý nghĩa, vai trị của mơ đun
Mục tiêu của mơ đun
Nội dung mô đun
III. Nội dung chi tiết mô đun
Bài 1: Hàn TIG thép tấm các bon thấp - Vị trí hàn (2G)
Bài 2: Hàn TIG thép tấm các bon thấp - Vị trí hàn (3G)
Bài 3: Hàn TIG thép ống, thép các bon thấp - Vị trí (1G)
Bài 4: Hàn TIG thép ống, thép các bon thấp - Vị trí (2G)
Tài liệu tham khảo
TRANG
1
2
3
3
3
4
18
32
43
54
3
TÊN MƠ ĐUN: HÀN TIG NÂNG CAO
Mã mơ đun: MĐ21
Vị trí, tính chất, ý nghĩa và vai trị của mơ đun:
- Vị trí: Mơ đun này được bố trí sau khi học xong hoặc học song song với
các môn học MH07-MH12 và MĐ13-MĐ19.
- Tính chất của mơ đun: Mơđun Hàn TIG là mô đun chuyên môn nghề.
- Ý nghĩa và vai trị của mơ đun: Là mơđun có vai trị rất quan trọng,
người học được trang bị những kiến thức, kỹ năng hàn công nghệ cao.
Mục tiêu của mô đun:
- Trình bày được kỹ thuật hàn TIG ở vị trí hàn 2G, 3G và ống ở vị trí hàn
1G, 2G;
- Hàn được các mối hàn ở vị trí hàn 2G, 3G và ống ở vị trí hàn 1G, 2G
đảm bảo độ sâu ngấu, đúng kích thước theo yêu cầu, ít bị khuyết tật;
- Kiểm tra đánh giá được chất lượng của mối hàn, kết cấu hàn;
- Tuân thủ các nguyên tắc an toàn và vệ sinh phân xưởng khi hàn hồ
quang trong mơi trường khí bảo vệ.
Nội dung của mơ đun:
Số
TT
1
2
3
4
5
Tên các bài trong mô đun
Hàn TIG thép tấm các bon thấp - Vị trí
hàn (2G)
Hàn TIG thépấm các bon thấp - Vị trí hàn
(3G)
Hàn TIG thép ống, thép các bon thấp - Vị
trí (1G)
Hàn TIG thép ống, thép các bon thấp - Vị
trí (2G)
Kiểm tra kết thúc Mơ đun
Cộng
Thời gian
Tổn
Lý
Thực
g số thuyết hành
Kiểm
tra*
16
1
14
1
18
1
16
1
24
1
22
1
28
1
26
1
78
4
8
4
90
4
4
BÀI 1: HÀN TIG THÉP TẤM CÁC BON THẤP – VỊ TRÍ HÀN 2G
Mã bài: MĐ21.1
Giới thiệu:
Kỹ thuật hàn ống ở vị trí 2G (TIG) là tư thế hàn ngang, ống có trục
thẳng đứng cố định, khơng quay khi hàn. Đây là tư thế hàn tương đối khó, mối
hàn hình thành trên mặt phẳng đứng. Do trọng lượng giọt kim loại lỏng ln
ln có xu hướng rơi xuống phía dưới làm cho mối hàn hình thành khó khi hàn
bằng phương pháp hàn SMAW.
Mục tiêu:
- Trình bày được kỹ thuật hàn TIG giáp mối ở vị trí hàn 2G;
- Chuẩn bị được khí bảo vệ, đầu điện cực, que hàn phụ, dụng cụ bảo hộ
lao động thích hợp cho cơng việc hàn TIG mối hàn giáp mối vị trí 2G đạt u
cầu;
- Chuẩn bị được phơi hàn đúng kích thước bản vẽ, đảm bảo yêu cầu kỹ
thuật;
- Chọn được chế độ hàn (Ih, Uh, Vh, dđ, đường kính điện cực) và lưu
lượng khí bảo vệ phù hợp với chiều dày, tính chất của kim loại và vị trí hàn;
- Hàn được mối hàn giáp mối ở vị trí hàn 2G đảm bảo độ sâu ngấu, đúng
kích thước, khơng rỗ khí, chảy xệ và ít biến dạng kim loại;
- Kiểm tra đánh giá được chất lượng mối hàn theo tiêu chuẩn;
- Tuân thủ quy định về an toàn lao động và vệ sinh phân xưởng.
Nội dung:
1. Vật liệu hàn TIG
Mục tiêu:
- Trình bày được các loại vật liệu khi hàn TIG;
- Chuẩn bị khí bảo vệ, đầu điện cực, que hàn phụ trong công việc hàn TIG,
phân biệt được công dụng của từng loại khí bảo vệ phù hợp với từng loại điện
cực hàn và kim loại hàn;
- Đảm bảo an toàn và vệ sinh phâ n xưởng.
1.1. Que hàn phụ
Que hàn phụ có các kích thước tiêu chuẩn theo ISO/R564 như sau: chiều
dài từ 500 ÷ 1000mm, đường kính 1,2; 1,6; 2,0; 2,4; 3,2 mm.
Loại que hàn thép hợp kim thấp.
1.2. Khí hàn TIG
Khí bảo vệ - khí trơ: Như Ar tinh khiết 99,99 % hoặc hỗn hợp khí Ar- He
với hàn lượng He đến 75 %.
1.3. Điện cực hàn TIG
Wonfram được dùng làm điện cực do có tính chịu nhiệt cao (nhiệt độ
nóng chảy tới 34100C).
5
Bảng 1.1. Thành phần hóa học của một số loại điện cực Wonfram
Tiêu chuẩn
W (min)
Th
Zr
Tổng tạp chất
AWS
%
%
%
(max) %
EWP
99,5
0,5
EWTh-1
98,5
0,8 - 1,2
0,5
EWTh-2
97,5
1,7 – 2,2
0,5
EWTh-3
98,95
0,35 – 0,55
0,5
EWZr
99,2
0,15 – 0,40
0,5
Các điện cực Wonfram có đường kính từ 0,25 ÷ 6,4 mm với chiều dài 76
÷ 610 mm. Điện cực Wonfram được bơi mầu ở đầu để nhận diện loại điện cực
theo tiêu chuẩn AWS
Bảng 1.2. Màu nhận diện một số loại điện cực thông dụng
Ký hiệu
Thành phần
Màu nhận diện
EWP
Wolfram tinh khiết
Xanh lá cây
EWCe - 2
97,3 %W, 2 % oxit ceri
Da cam
EWLe – 1
98,3 %W, 1 % oxit lantan
Đên
EWTh – 1
98,3 %W, 1 % oxit thôri
Vàng
EWTh – 2
97,3 %W, 2 % oxit thôri
Đỏ
EWZa – 1
99,1 %W, 0,25 % oxit zircon
Nâu
EWG
94,5 %W
Xám
* Hàn thép các bon thấp ta sử dụng điện cực EWTh – 1 hoặc EWTh – 2
2. Chuẩn bị phôi hàn, thiết bị, dụng cụ hàn TIG
Mục tiêu:
- Trình bày được các bước chuẩn bị phôi hàn,thiết bị dung cụ hàn TIG;
- Chuẩn bị được thiết bị, dụng cụ đảm bảo đúng theo yêu cầu;
- Đảm bảo an toàn lao động, tự giác trong công việc.
2.1. Chuẩn bị phôi hàn
Xác định dạng liên kết
Liên kết hàn khơng vát mép
3
100
6
0 ÷ 1,5
200
Hình 1.1. Chuẩn bị phơi hàn khơng vát mép
1÷2
6
Liên kết hàn có vát mép chữ V
6
200
80
0÷2
8÷10
300
1÷2
Hình 1.2. Chuẩn bị phôi hàn vát mép
Làm sạch vật hàn
Sau khi chuẩn bị liên kết ta tiến hành làm sạch về hai phía của mép vật
hàn từ 20 ÷ 30 mm
Gá phơi và hàn đính.
15
10
300
Hình 1.3. Gá phơi và hàn đính
Kiểm tra phơi.
Đặt phơi lên bàn gá.
Chọn thơng số hàn đính
Tiến hành hàn đính khoảng cách từ mép vật hàn đến mối đính là 10mm,
chiều dài của các mối đính là 15mm, khoảng cách giữa các mối đính nhỏ hơn
300mm.
2.2. Thiết bị hàn TIG
Thiết bị dùng cho hàn TIG gồm các bộ phận sau
Nguồn điện hàn, bao gồm cả hệ thống khí bảo vệ, nước làm mát, dòng
điện và điện áp hàn.
Mỏ hàn
Chai khí trơ, van điều khiển lưu lượng khí.
2.3. Dụng cụ hàn TIG
Bàn chải thép, máy mài điện cực, mỏ lết, bảo hộ lao động.
3. Chọn chế độ hàn TIG
Mục tiêu:
- Trình bày được các thơng số cơ bản của chế độ hàn;
7
- Chọn chế độ hàn phù hợp với kiểu liên kết hàn, chiều dày và tính chất
của vật liệu, vị trí hàn;
- Đảm bảo an tồn lao động cho mình và cho mọi người khi tiến hành
chọn chế độ hàn.
3.1. Chế độ hàn không xung
Bảng 1.3. Chế độ hàn không xung
Chiều
Cỡ
Đường
Đường kình Lưu lượng
Vật
dầy vật Dịng điện
chụp
kính điện que hàn phụ
khí bảo
liệu
hàn (A)
liệu
khí Ar
cực (mm)
(mm)
vệ lít/phút
(mm)
(mm)
0,6
20÷40
1÷1,6
0÷1,6
5
9
1,0
30÷60
1÷1,6
0÷1,6
5
9
1,6
60÷90
1,6÷2,4
0÷1,6
5
9
2,0
80÷120
1,6÷2,6
1,6÷2,6
5
9 ÷11
Thép
3,0
110÷150
2,4÷3,2
2,4÷3,2
5
9 ÷11
các
bon
4,0
130÷180
2,4÷3,2
2,6÷4,0
5
11÷12
thấp
5,0
150÷220
2,6÷4,0
3,2÷5,0
5
12
6,0
180÷250
3,2÷4,7
3,2÷5,5
5
12÷16
8,0
220÷300
3,2÷4,7
4,0÷6,3
6
12÷16
12,0
300÷400
4,0÷5,5
5,0÷6,3
6
12÷19
3.2. Chế độ hàn xung
Bảng 1.4. Chế độ hàn xung
Chế độ xung
Khe
Tốc độ
Tốc độ đẩy
Vật
Dòng Dòng Tần số
Tỉ lệ
hở
hàn
dây hàn phụ
liệu
xung cơ bản xung
xung
(m)
(cm/phút) (cm/phút)
(A)
(A)
(Hz)
(%)
Thép
0
200
100
2,5
50
60
60
các bon 1,2
150
70
1,5
45
30
60
thấp
1,6
130
60
1,0
50
15
40
4. Gá phơi hàn
Mục tiêu:
- Trình bày được quy cách lắp ráp phôi hàn;
- Gá được phôi hàn ở vị trí hàn 2G đúng theo yêu cầu kỹ thuật, đúng
quy cách;
- Thực hiện tốt công tác an tồn và vệ sinh phân xưởng.
4.1. Gá phơi hàn khơng vát mép
Đảm bảo đúng tiêu chuẩn, chắc chắn.
8
15÷20
3δ÷4δ
Hình 1.4. Gá phơi hàn khơng vát mép
4.2. Gá phơi vát mép
Đảm bảo đúng tiêu chuẩn, chắc chắn
Hai tấm phôi hàn được đặt sấp xuống trên cùng mặt phẳng, kiểm tra độ
lệch của hai bên mép phần không vát.
Đặt khe hở 0÷2mm “bằng đường kính que hàn 3.2mm”, đệm vào giữa khe
hở để tránh sự co ngót khi hàn đính và đảm bảo được đúng khe hở cần thiết.
60 0+/- 5 0
300
30 0
α
=
2
1
1/16"
5
4 2 mm
1/16"
2
3
0 - 2 mm
Hình 1.5. Gá phơi vát mép
Bắt đầu hàn đính ở một đầu của rãnh hàn (tại tấm đệm tiếp giáp với đầu
của rãnh hàn), kiểm tra lại khe hở và độ phẳng của mẫu hàn, đầu cịn lại có thể
cho khe hở lớn hơn một chút để tránh bị co hẹp lại khi mối hàn lót gần kết thúc.
Sau khi hàn đính xong gõ xỉ mối hàn gá đính xem đã hàn gắn chặt chưa,
kiểm tra lại khe hở, gia cường thêm gông ở mặt sau để chống biến dạng.
5. Kỹ thuật hàn mối hàn giáp mối vị trí hàn 2G
Mục tiêu:
- Trình bày được kỹ thuật hàn giáp mối không vát mép và có vát mép ở vị
trí 2G bằng phương pháp hàn TIG;
- Hàn được mối hàn giáp mối không vát mép và có vát mép ở vị trí 2G
đảm bảo độ sâu ngấu, khơng bị nứt, vón cục, cháy cạch, ít biến dạng, đúng kích
thước theo yeu cầu;
- Thực hiện tốt cơng tác an tồn và vệ sinh phân xưởng.
5.1. Hàn không vát mép
5.1.1.Kỹ thuật hàn
Chế độ hàn
9
Vật liệu
Thép các
bon thấp
Khe
hở
(m)
Dòng
xung
(A)
130
1,6
Chế độ xung
Dòng Tần số
cơ bản xung
(A)
(Hz)
60
1,0
Bảng1.5. Chế độ hàn xung
Tốc độ Tốc độ đẩy
hàn
day hàn
Tỉ lệ
phụ
xung (cm/phút)
(cm/phút)
(%)
50
1,5
40
Mối hàn giáp mối khơng vát có thể áp dụng cho vật liệu dày dưới 2mm.
Khi hàn mối hàn cần ngấu tồn phần thì phải hàn với kim loại đắp. Mối ghép
được hàn đính để có khe hở đều và có kích thước xác định. Khi hàn trên kim
loại mỏng thường bẻ gờ và thổi chảy chứ không dùng que đắp.
Hướng hàn
15÷20
75÷800
75÷800
Hình 1.6. Góc nghiêng mỏ hàn và que hàn phụ
Phương pháp chuyển động của mỏ hàn và que hàn phụ.
Chuyển động theo kiểu bán nguyệt
5.1.2. Hàn 2G không vát mép
Bảng 1.6. Bảng hướng dẫn thực hiện hàn 2G không vát mép
THỰC HIỆN
THIẾT BỊ, DỤNG
TT
YÊU CẦU
NỘI DUNG
CỤ
1
Đọc bản vẽ
- Nắm được các kích thước cơ
bản
- Hiểu được yêu cầu kỹ thuật
2
- Kiểm tra phôi
- Máy hànTIG
- Phôi phẳng, thẳng không bị
-Chuẩn bị mép
- Đồng hồ khí Ar pavia, đúng kích thước
hàn
- Mỏ hàn
- Đánh sạch mặt phôi bằng bàn
- Gá đính
- Phơi hàn
chải sắt hoặc máy mài tay
- Điều chỉnh chế - Dây hàn
- Gá phôi đảm bảo chắc chắn
độ hàn không vát - Mặt nạ hàn
,đảm bảo khe hở hàn
cạnh
- Kìm cắt
- Thao tác chính xác, đảm bảo an
- Mỏ lết
tồn lao động
- Điều chỉnh chính xác dịng
10
3
4
điện, điện áp hàn, lưu lượng khí
* Tiến hành hàn
- Tư thế hàn
- Máy hàn TIG
- Góc độ mỏ hàn - Đồng hồ khí Ar
- Mỏ hàn
- Chuyển động
- Phơi hàn
của mỏ hàn
- Dây hàn
- Mặt nạ hàn
- Kìm cắt
- Mỏ lết
- Kiểm tra
- Vững vàng, thoải mái dễ thao
tác trong q trình hàn
- Duy trì chính xác góc độ của
mỏ hàn trong suốt q trình hàn
-Duy trì chính xác chuyển động
trong suốt quá trình hàn
- Phát hiện được các khuyết
tậtcủa mối hàn
- Kiểm tra bằng mắt và thước đo
5.2. Hàn có vát mép
5.2.1. Kỹ thuật hàn
Chế độ hàn
Vật
liệu
Tép
các
bon
thấp
Lớp
hàn
1
2
Dịng
xung
(A)
120
150
Bảng 1.7. Chế độ hàn xung
Chế độ xung
Dòng
Tần số
cơ bản
xung
(A)
(Hz)
90
1
100
1
Tỉ lệ
xung
(%)
50
50
Tốc độ hàn
(cm/phút)
1,5
Tốc độ
đẩy day
hàn phụ
(cm/phút)
50
1,5
50
Góc nghiêng mỏ hàn và que hàn phụ
Khi hàn các tấm dày hơn 3mm phải vát mép, thông thường chọn kiểu
vát V hoặc J. Kiểu V đôi hoặc J đôi được dùng khi bề dày lớn hơn 25mm. Khi
mối hàn có thể hàn từ hai phía thì nên chọn kiểu vát đơi để giảm lượng đắp và
có hiệu quả kinh tế hơn.
Thực tế khi hàn trên tấm dày, chỉ có lớp lót là thực hiện bằng phương
pháp hàn TIG còn các lớp phủ sẽ được thực hiện bằng phương pháp hàn que
hoặc phương pháp hàn MIG-MAG. Yếu tố quan trọng bậc nhất để chọn kiểu
vát và phương pháp hàn là chất lượng yêu cầu của mối hàn và vật liệu hàn. Khi
hàn trên thép carbon thường và thép hợp kim thấp thì phương pháp hàn que và
phương pháp hàn MIG-MAG hoàn toàn đáp ứng được các yêu cầu về chất
lượng mối hàn. Khi hàn trên thép inox và các hợp kim nicken thì phương pháp
hàn TIG lại phù hợp và hiệu quả hơn.
Phương pháp chuyển động của mỏ hàn và que hàn phụ.
Chuyển động theo kiểu bán nguyệt
5.2.2. Hàn 2G có vát mép
11
Bảng 1.8. Bảng hướng dẫn thực hiện hàn 2G không vát mép
THỰC HIỆN
THIẾT BỊ, DỤNG
TT
YÊU CẦU
NỘI DUNG
CỤ
1
Đọc bản vẽ
- Nắm được các kích thước cơ
bản
- Hiểu được yêu cầu kỹ thuật
2
- Kiểm tra phôi
- Máy hànTIG
- Phôi phẳng, thẳng không bị
-Chuẩn bị mép
- Đồng hồ khí Ar pavia, đúng kích thước
hàn
- Mỏ hàn
- Đánh sạch mặt phôi bằng bàn
- Gá đính
- Phơi hàn
chải sắt hoặc máy mài tay
- Điều chỉnh chế - Dây hàn
- Gá phôi đảm bảo chắc chắn
độ hàn không vát - Mặt nạ hàn
,đảm bảo khe hở hàn
cạnh
- Kìm cắt
- Thao tác chính xác, đảm bảo an
- Mỏ lết
tồn lao động
- Điều chỉnh chính xác dịng
điện, điện áp hàn, lưu lượng khí
3
* Tiến hành hàn - Máy hàn TIG
- Tư thế hàn
- Đồng hồ khí Ar - Vững vàng, thoải mái dễ thao
- Mỏ hàn
tác trong quá trình hàn
- Góc độ mỏ hàn - Phơi hàn
- Duy trì chính xác góc độ của
- Dây hàn
mỏ hàn trong suốt quá trình hàn
- Chuyển động
- Mặt nạ hàn
-Duy trì chính xác chuyển động
của mỏ hàn
- Kìm cắt
trong suốt q trình hàn
- Mỏ lết
4
- Kiểm tra
- Khuyết tật của mối hàn
- Kiểm tra bằng mắt và thước đo
6. Kiểm tra chất lượng mối hàn
Mục tiêu:
- Trình bày được các phương pháp kiểm tra chất lượng mối hàn;
- Kiểm tra đúng chất lượng mối hàn theo yêu cầu kỹ thuật;
- Thực hiện tốt cơng tác an tồn và vệ sinh phân xưởng.
6.1. Kiểm tra
Hình 1.8. Mối hàn đạt yêu cầu
Yêu cầu đạt được
Phát hiện được khuyết tật của mối hàn
6.2. Sửa chữa các khuyết tật mối hàn
Mối hàn cháy cạnh trên
12
Hình 1.9. Mối hàn cháy cạnh trên
Nguyên nhân
Do vận tốc hàn nhanh, dòng điện hàn lớn
Do dao động mỏ hàn khơng có điểm dừng tại các biên độ dao động
Cách khắc phục
Điều chỉnh dòng điện, tốc độ hàn hợp lý
Dừng hồ quang ở cạnh trên đường hàn
Hình 1.10. Mối hàn bị rỗ khí
Ngun nhân
Thiếu khí bảo vệ
Do hàn trong mơi trường có gió thổi với vận tốc gió > 5m/giây
Cách khắc phục
Tăng lưu lượng khí bảo vệ
Che chắn gió tại khu vực hàn
Mối hàn khơng ngấu
Hình 1.11. Mối hàn khơng ngấu
13
Nguyên nhân
Do vận tốc hàn chậm lượng kim loại nóng chảy vận chuyển từ đầu dây
hàn vào vũng hàn lớn dẫn đến tình trang chảy tràn kim loại lỏng lên phía trước
vũng hàn cản trở sự nỏng chảy của kim loại cơ bản
Cách khắc phục
Tăng tốc độ hàn
Mối hàn lệch tâm
Hình 1.12. Mối hàn lệch tâm
Ngun nhân:
Do góc độ mỏ hàn khơng chính xác
Cách khắc phục
Điều chỉnh lại góc độ mỏ hàn
7. An toàn lao động và vệ sinh phân xưởng
Mục tiêu:
- Trình bày được các biện pháp an tồn lao động trong q trình hàn;
- Thực hiện chính xác các biện pháp an tồn trong q trình hàn;
- Đảm bảo an toàn và tuân thủ theo các biện pháp an toàn.
Trang bị đầy đủ bảo hộ lao động.
Khu vực hàn phải được thơng gió tốt để đảm bảo đủ lượng ô xy cho
người thợ.
BÀI TẬP VÀ SẢN PHẨM THỰC HÀNH
Câu 1: Trình bày cơng tác chuẩn bị, tính tốn chế độ hàn cho mối hàn
giáp mối vị trí bằng 2G với chiều dày phơi là 4 mm
Câu 2: Trình bày cơng tác chuẩn bị, tính tốn chế độ hàn cho mối hàn
giáp mối vát mép vị trí bằng 2G với chiều dày phôi là 8 mm
Câu 3: Thực hiện mối hàn theo bản vẽ sau:
a. Mối hàn không vát mép:
250
4
0÷1
100
8÷10
Hình 1.12. Bản vẽ chi tiết hàn khơng vát cạnh
1÷2,5
14
Yêu cầu kỹ thuật:
- Mối hàn đúng kích thước
- Mối hàn khơng bị khuyết tật
b. Mối hàn vát mép
250
8
100
10÷14
2÷3
u cầu kỹ thuật:
- Mối hàn đúng kích thước
- Mối hàn khơng bị khuyết tật
Hình 1.13. Bản vẽ chi tiết hàn vát cạnh
GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI:
Câu 1,2: Nêu được các bước của công việc chuẩn bị và chọn được chế độ hàn
để hàn được sản phẩm.
Câu 3: Chuẩn bị đầy đủ các công việc rồi tiến hành hàn trên phôi.
Bảng 1.8. Đánh giá kết quả học tập
Kết quả
Điểm
Cách thức và
thực
TT
Tiêu chí đánh giá
phương pháp
hiện của
tối
đánh giá
người
đa
học
Kiến thức
I
1
Chọn chế độ hàn 2G
1.1 Trình bày cách chọn đường
kính dây hàn phù hợp
1.2 Trình bày cách chọn cường độ
dịng điện, điện thế hàn đúng
1.3 Trình bày cách chọn lưu lượng
khí chính xác
2 Trình bày kỹ thuật hàn mối hàn
giáp mối 2G không vát mép
2
Làm bài tự luận và
trắc nghiệm, đối
chiếu với nội dung
bài học
0,5
1
0,5
Làm bài tự luận,
đối chiếu với nội
3,5
15
TT
Tiêu chí đánh giá
2.1 Nêu đúng tư thế hàn
Cách thức và
phương pháp
đánh giá
dung bài học
Kết quả
Điểm
thực
hiện của
tối
người
đa
học
0,5
2.2 Nêu đúng góc độ mỏ hàn
1
2.3 Nêu đúng kiểu dao động mỏ
hàn
1
2.4 Nêu đúng tốc độ hàn
1
Trình tự thực hiện mối hàn
giáp mối 2G của phương pháp
hàn TIG
3.1 Nêu đầy đủ công tác chuẩn bị:
Đọc bản vẽ; Chuẩn bị phơi hàn
Trình bày đúng góc độ mỏ hàn,
3.2 cách giao động mỏ hàn, hướng
hàn.
3.3 Nêu chính xác cách kiểm tra
mối hàn
Trình bày cách khắc phục các
4 khuyết tật thường gặp của mối
hàn phù hợp
Cộng:
3
II
1
2
3
3
Làm bài tự luận,
đối chiếu với nội
dung bài học
1
1
1
Làm bài tự luận,
đối chiếu với nội
dung bài học
1,5
10 đ
Kỹ năng
Kiểm tra công tác
chuẩn bị, đối
chiếu
với
kế
hoạch đã lập
Quan sát các thao
Vận hành và sử dụng thành thạo tác, đối chiếu với
thiết bị, dụng cụ hàn TIG
quy trình vận
hành
Kiểm tra cơng tác
Chuẩn bị đầy đủ vật liệu đúng
chuẩn bị, đối
theo yêu cầu của bài thực tập
chiếu
với
kế
Chuẩn bị đầy đủ dụng cụ, thiết
bị đúng theo yêu cầu của bài
thực tập
1
0,5
1
16
TT
4
5
6
Tiêu chí đánh giá
Cách thức và
phương pháp
đánh giá
hoạch đã lập
Chọn đúng chế độ hàn khi hàn
Kiểm tra các yêu
giáp mối ở vị trí 2G của phương cầu, đối chiếu với
pháp hàn TIG
tiêu chuẩn.
Sự thành thạo và chuẩn xác các Quan sát các thao
thao tác khi hàn giáp mối ở vị trí tác đối chiếu với
2G của phương pháp hàn TIG
quy trinh thao tác.
Kiểm tra chất lượng mối hàn
6.1 Mối hàn đúng kích thước (bề
rộng, chiều cao của mối hàn).
6.2 Mối hàn khơng bị khuyết tật
(cháy cạnh, rỗ khí, khơng ngấu)
6.3 Kết cấu hàn biến dạng trong
phạm vi cho phép
Cộng:
Kết quả
Điểm
thực
hiện của
tối
người
đa
học
1,5
2,5
3
Theo dõi việc
thực hiện, đối
chiếu với quy
trình kiểm tra
1,5
1
1
10 đ
III
Thái độ
1
Tác phong công nghiệp
5
1.1 Đi học đầy đủ, đúng giờ
1
1.2
1
1.3
1.4
1.5
Theo dõi việc
thực hiện, đối
Không vi phạm nội quy lớp học chiếu với nội quy
của trường.
Theo dõi q
trình làm việc,
Bố trí hợp lý vị trí làm việc
đối chiếu với tính
chất, yêu cầu của
cơng việc.
Quan sát việc
Tính cẩn thận, chính xác
thực hiện bài tập
Quan sát quá
Ý thức hợp tác làm việc theo tổ, trình thực hiện
nhóm
bài tập theo tổ,
nhóm
1
1
1
17
TT
Tiêu chí đánh giá
Cách thức và
phương pháp
đánh giá
Theo dõi thời
gian thực hiện bài
Đảm bảo thời gian thực hiện bài
tập, đối chiếu với
2
tập
thời gian quy
định.
Đảm bảo an toàn lao động và vệ
3
sinh công nghiệp
Theo dõi việc
3.1 Tuân thủ quy định về an toàn
thực hiện, đối
chiếu với quy
Đầy đủ bảo hộ lao động (quần
định về an toàn
3.2 áo bảo hộ, thẻ học sinh, giày,
và vệ sinh công
mũ, yếm da, găng tay da,…)
nghiệp
Vệ sinh xưởng thực tập đúng
3.3
quy định
Cộng:
Kết quả
Điểm
thực
hiện của
tối
người
đa
học
2
3
1
1
1
10 đ
KẾT QUẢ HỌC TẬP
Kết quả
thực hiện
Tiêu chí đánh giá
Kiến thức
Kỹ năng
Thái độ
Cộng:
Hệ số
0,3
0,5
0,2
Kết quả
học tập
18
BÀI 2: HÀN TIG THÉP TẤM CÁC BON THẤP – VỊ TRÍ HÀN 3G
Mã bài: MĐ21.2
Giới thiệu:
Kỹ thuật hàn ở vị trí 3G (TIG) là tư thế hàn đứng. Đây là tư thế hàn tương
đối khó, mối hàn hình thành trên mặt phẳng đứng. Do trọng lượng giọt kim loại
lỏng ln ln có xu hướng rơi xuống phía dưới làm cho mối hàn khó hình
thành, đồng thời mối hàn thường hay mắc các khuyết tật như chảy xệ đóng cục.
Mục tiêu:
- Chuẩn bị khí bảo vệ, đầu điện cực, que hàn phụ, dụng cụ làm sạch, dụng
cụ bảo hộ lao động thích hợp cho cơng việc hàn TIG, mối hàn giáp mối vị trí
3G đạt u cầu;
- Phân biệt cơng dụng của từng loại khí bảo vệ phù hợp với từng loại điện
cực hàn và kim loại hàn;
- Chuẩn phôi hàn đúng kích thước bản vẽ, đảm bảo yêu cầu kỹ thuật;
- Chọn chế độ hàn (Ih, Uh, Vh, dđ, đường kính điện cực) và lưu lượng khí
bảo vệ phù hợp với chiều dày, tính chất của kim loại và vị trí hàn;
- Xác định đúng góc độ mỏ hàn, phương pháp chuyển động que hàn, tầm
với điện cực trong quá trình hàn;
- Thực hiện các thao tác hàn TIG thành thạo;
- Gá phơi hàn chắc chắn, hàn đính đúng kích thước theo bản vẽ;
- Hàn mối hàn giáp mối ở vị trí hàn 3G đảm bảo độ sâu ngấu, đúng kích
thước, khơng rỗ khí, chảy sệ và ít biến dạng kim loại;
- Kiểm tra đánh giá đúng chất lượng mối hàn;
- Thực hiện tốt cơng tác an tồn và vệ sinh phân xưởng.
Nội dung:
1. Vật liệu hàn TIG
Mục tiêu:
- Trình bày được các loại vật liệu khi hàn TIG;
- Chuẩn bị khí bảo vệ, đầu điện cực, que hàn phụ trong công việc hàn TIG,
Phân biệt được công dụng của từng loại khí bảo vệ phù hợp với từng loại điện
cực hàn và kim loại hàn;
- Đảm bảo an tồn và thực hiện thành thạo các thao tác đó.
1.1. Que hàn phụ
Que hàn phụ có các kích thước tiêu chuẩn theo ISO/R564 như sau: chiều
dài từ 500 ÷ 1000mm, đường kính 1,2; 1,6; 2,0;2,4;3,2 mm.
Loại que hàn thép hợp kim thấp.
1.2. Khí hàn TIG
Khí bảo vệ - khí trơ: Như Ar tinh khiết 99,99 % hoặc hỗn hợp khí Ar- He
với hàn lượng He đến 75 %.
1.3. Điện cực hàn TIG
Wonfram được dùng làm điện cực do có tính chịu nhiệt cao ( nhiệt độ
nóng chảy tới 34100c.
19
3
200
Bảng 2.1. Thành phần hóa học của một số loại điện cực Wolfram
Tiêu chuẩn
W (min)
Th
Zr
Tổng tạp chất
AWS
%
%
%
(max) %
EWP
99,5
0,5
EWTh-1
98,5
0,8 - 1,2
0,5
EWTh-2
97,5
1,7 – 2,2
0,5
EWTh-3
98,95
0,35 – 0,55
0,5
EWZr
99,2
0,15 – 0,40
0,5
Các điện cực Wolfram có đường kính từ 0,25 ÷ 6,4 mm với chiều dài 76 ÷
610 mm. Điện cực Wolfram được bơi mầu ở đầu để nhận diện loại điện cực theo
tiêu chuẩn AWS
Bảng 2. 2. Màu nhận diện một số loại điện cực thông dụng
Ký hiệu
Thành phần
Màu nhận diện
EWP
Wolfram tinh khiết
Xanh lá cây
EWCe - 2
97,3 %W, 2 % oxit ceri
Da cam
EWLe – 1
98,3 %W, 1 % oxit lantan
Đên
EWTh – 1
98,3 %W, 1 % oxit thôri
Vàng
EWTh – 2
97,3 %W, 2 % oxit thôri
Đỏ
EWZa – 1
99,1 %W, 0,25 % oxit zircon
Nâu
EWG
94,5 %W
Xám
* Hàn thép các bon thấp ta sử dụng điện cực EWTh – 1 hoặc EWTh – 2
2. Chuẩn bị phôi hàn, thiết bị, dụng cụ hàn TIG
Mục tiêu:
- Trình bày được các bước chuẩn bị phôi hàn, thiết bị dung cụ hàn TIG;
- Chuẩn bị được thiết bị, dụng cụ đảm bảo đúng theo yêu cầu;
- Đảm bảo an toàn lao động, tự giác trong công việc.
2.1. Chuẩn bị phôi hàn
Xác định dạng liên kết
Liên kết hàn khơng vát mép
80
0÷1,5
Hình 2.1. Chuẩn bị phôi hàn không vát mép
20
Liên kết hàn có vát mép chữ V
300
6
250
100
0÷1,5
Hình 2.2. Chuẩn bị phôi hàn không vát mép
Làm sạch vật hàn
Sau khi chuẩn bị liên kết ta tiến hành làm sạch về hai phía của mép vật
hàn từ 20 ÷ 30 mm
2.2. Thiết bị hàn TIG.
Thiết bị dùng cho hàn TIG gồm các bộ phận sau
Nguồn điện hàn, bao gồm cả hệ thống khí bảo vệ, nước làm mát, dịng
điện và điện áp hàn
Mỏ hàn
Chai khí trơ, van điều khiển lưu lượng khí
2.3. Dụng cụ hàn TIG.
Bàn chải thép, máy mài điện cực, mỏ lết, bảo hộ lao động
3. Chọn chế độ hàn TIG
Mục tiêu:
- Trình bày được các thơng số cơ bản của chế độ hàn;
- Chọn chế độ hàn phù hợp với kiểu liên kết hàn, chiều dày và tính chất
của vật liệu, vị trí hàn;
- Đảm bảo an tồn lao động cho mình và cho mọi người khi tiến hành
chọn chế độ hàn.
3.1. Chế độ hàn không xung
Bảng 2.3. Chế độ hàn khơng xung
Vật
Chiều dầy
Dịng
Đường
Đường kình Lưu lượng Cỡ chụp
liệu
vật liệu
điện hàn kính điện que hàn phụ khí bảo
khí Ar
(mm)
(A)
cực (mm)
(mm)
vệ lít/phút
(mm)
Thép
0,6
20÷40
1÷1,6
0÷1,6
5
9
các
1,0
30÷60
1÷1,6
0÷1,6
5
9
21
Vật
liệu
Chiều dầy
Dịng
vật liệu
điện hàn
(mm)
(A)
bon
1,6
60÷90
thấp
2,0
80÷120
3,0
110÷150
4,0
130÷180
5,0
150÷220
6,0
180÷250
8,0
220÷300
12,0
300÷400
3.2. Chế độ hàn xung
Vật
liệu
Khe
hở
(m)
Dịng
xung
(A)
200
150
130
Đường
kính điện
cực (mm)
1,6÷2,4
1,6÷2,6
2,4÷3,2
2,4÷3,2
2,6÷4,0
3,2÷4,7
3,2÷4,7
4,0÷5,5
Chế độ xung
Dịng
Tần số
cơ bản
xung
(A)
(Hz)
100
2,5
70
1,5
60
1,0
Đường kình Lưu lượng Cỡ chụp
que hàn phụ khí bảo
khí Ar
(mm)
vệ lít/phút
(mm)
0÷1,6
5
9
1,6÷2,6
5
9 ÷11
2,4÷3,2
5
9 ÷11
2,6÷4,0
5
11÷12
3,2÷5,0
5
12
3,2÷5,5
5
12÷16
4,0÷6,3
6
12÷16
5,0÷6,3
6
12÷19
Bảng 2.4. Chế độ hàn xung
Tốc độ hàn Tốc độ đẩy
(cm/phút)
day hàn
Tỉ lệ
phụ
xung
(cm/phút)
(%)
50
60
60
45
30
60
50
15
40
Tép
0
các
1,2
bon
1,6
thấp
4. Gá phơi hàn
Mục tiêu:
- Trình bày được quy cách lắp ráp phơi hàn;
- Gá được phơi hàn ở vị trí hàn 3G đúng theo yêu cầu kỹ thuật, đúng
quy cách;
- Thực hiện tốt cơng tác an tồn và vệ sinh phân xưởng.
4.1. Gá phôi hàn không vát mép
Đảm bảo đúng tiêu chuẩn, chắc chắn
Gá phơi và hàn đính.
15
10
300
Hình 2.3. Gá đính phôi
Sau khi kiểm tra phôi xong ta tiến hành đặt phơi lên bàn gá như hình vẽ
Chọn thơng số hàn đính
22
Tiến hành hàn đính khoảng cách từ mép vật hàn đến mối đính là 10mm,
chiều dài của các mối đính là 15mm, khoảng cách giữa các mối đính nhỏ hơn
300mm.
4.2. Gá phôi vát mép
Đảm bảo đúng tiêu chuẩn, chắc chắn
Hai tấm phôi hàn được đặt sấp xuống trên cùng mặt phẳng, kiểm tra độ
lệch của hai bên mép phần không vát.
Đặt khe hở 0÷1,5mm
Bắt đầu hàn đính ở một đầu của rãnh hàn (tại tấm đệm tiếp giáp với đầu
của rãnh hàn), kiểm tra lại khe hở và độ phẳng của mẫu hàn, đầu cịn lại có thể
cho khe hở lớn hơn một chút để tránh bị co hẹp lại khi mối hàn lót gần kết thúc.
Sau khi hàn đính xong gõ xỉ mối hàn gá đính xem đã hàn gắn chặt chưa,
kiểm tra lại khe hở, gia cường thêm gông ở mặt sau để chống biến dạng.
5. Kỹ thuật hàn mối hàn giáp mối vị trí hàn 3G
Mục tiêu:
- Trình bày được kỹ thuật hàn giáp mối khơng vát mép và có vát mép ở vị
trí 3G bằng phương pháp hàn TIG;
- Hàn mối hàn giáp mối không vát mép và có vát mép ở vị trí 3G đảm bảo
độ sâu ngấu, khơng bị nứt, vón cục, cháy cạch, ít biến dạng, đúng kích thước
bản vẽ;
- Làm sạch, kiểm tra đúng chất lượng mối hàn;
- Thực hiện tốt công tác an tồn và vệ sinh phân xưởng.
5.1. Hàn khơng vát mép
5.1.1.Kỹ thuật hàn
Chế độ hàn
Bảng 2.5. Chế độ hàn xung
Vật liệu Khe
Chế độ xung
Tốc độ
Tốc độ
hở
hàn
đẩy dây
Dòng Dòng
Tần số
Tỉ lệ
(m)
(cm/phút) hàn phụ
xung cơ bản
xung
xung
(cm/phút)
(A)
(A)
(Hz)
(%)
Thép các
1
120
60
1,0
50
1,5
30
bon thấp
* Góc nghiêng mỏ hàn và que hàn phụ.
23
Hướng hàn
150÷200
90
600÷700
Hình 2.4. Góc nghiêng mỏ hàn và que hàn phụ
* Phương pháp chuyển động của mỏ hàn và que hàn phụ.
Chuyển động theo kiểu bán nguyệt
5.1.2. Hàn 2G không vát mép
Bảng 2.6. Bảng hướng dẫn thực hiện hàn 3G không vát mép
THỰC HIỆN
THIẾT BỊ, DỤNG
TT
YÊU CẦU
NỘI DUNG
CỤ
- Nắm được các kích thước cơ
bản
1
Đọc bản vẽ
- Hiểu được yêu cầu kỹ thuật
- Kiểm tra phôi
- Phôi phẳng, thẳng không bị
- Máy hànTIG
pavia, đúng kích thước
- Đồng hồ khí Ar - Đánh sạch mặt phôi bằng bàn
-Chuẩn bị mép
- Mỏ hàn
hàn
chải sắt hoặc máy mài tay
- Phơi hàn
- Gá đính
- Gá phôi đảm bảo chắc chắn
2
- Dây hàn
,đảm bảo khe hở hàn
- Mặt nạ hàn
- Thao tác chính xác, đảm bảo an
- Điều chỉnh chế - Kìm cắt
tồn lao động
độ hàn khơng vát - Mỏ lết
- Điều chỉnh chính xác dịng
cạnh
điện, điện áp hàn, lưu lượng khí
* Tiến hành hàn - Máy hàn TIG
- Tư thế hàn
- Đồng hồ khí Ar
- Vững vàng, thoải mái dễ thao
- Mỏ hàn
tác trong quá trình hàn
- Góc độ mỏ hàn - Phơi hàn
- Duy trì chính xác góc độ của
3
- Dây hàn
mỏ hàn trong suốt quá trình hàn
- Chuyển động
- Mặt nạ hàn
-Duy trì chính xác chuyển động
của mỏ hàn
- Kìm cắt
trong suốt q trình hàn
- Mỏ lết
- Phát hiện được các khuyết
tậtcủa mối hàn
4
- Kiểm tra
- Kiểm tra bằng mắt và thước đo
24
5.2. Hàn có vát mép
5.2.1.Kỹ thuật hàn
Chế độ hàn.
Vật liệu
Lớp
hàn
Chế độ xung
Dịng Dịng
xung
cơ bản
(A)
(A)
60
100
Tần số
xung
(Hz)
Thép
1
1
các bon
thấp
2
130
90
1
Góc nghiêng mỏ hàn và que hàn phụ.
Bảng 2.7. Chế độ hàn xung
Tốc độ
Tốc độ
đẩy dây
Tỉ lệ
hàn
hàn phụ
xung
(cm/phút)
(cm/phút)
(%)
50
1,5
40
50
1,5
50
Hướng hàn
150÷200
90
600÷700
Hình 2.5. Góc nghiêng mỏ hàn và que hàn phụ
Phương pháp chuyển động của mỏ hàn và que hàn phụ.
Chuyển động theo kiểu bán nguyệt
5.2.2. Hàn 3G có vát mép
Bảng 2.8: Bảng hướng dẫn thực hiện hàn 3G không vát mép
THỰC HIỆN
THIẾT BỊ, DỤNG
TT
YÊU CẦU
NỘI DUNG
CỤ
- Nắm được các kích thước cơ
1
Đọc bản vẽ
bản
- Hiểu được yêu cầu kỹ thuật
- Kiểm tra phôi
- Máy hànTIG
- Phôi phẳng, thẳng khơng bị
- Đồng hồ khí Ar pavia, đúng kích thước
-Chuẩn bị mép
- Mỏ hàn
- Đánh sạch mặt phôi bằng bàn
2
hàn
- Phơi hàn
chải sắt hoặc máy mài tay
- Gá đính
- Dây hàn
- Gá phôi đảm bảo chắc chắn
- Mặt nạ hàn
,đảm bảo khe hở hàn
