FTA thế hệ mới và cơ chế thực thi

FTA thế hệ mới và cơ chế thực thi

TS. Phạm Thị Thu Lan
Viện Cơng nhân và Cơng đồn


Hiệp định thương mại tự do
- Hiệp định thương mại (TA) VN-US BTA 2001 và
Hiệp định thương mại tự do (FTA) – rõ ràng về
quy tắc “luật chơi” và xóa bỏ các rào cản
thương mại (thuế quan và phi thuế quan: thủ
tục hành chính, giấy phép, hạn ngạch….)
- FTA và FTA thế hệ mới (dịch vụ, đầu tư, lao
động, môi trường…)


Xu thế FTA hiện nay
- Có sự gia tăng nhanh chóng về FTA: 1970s –
phổ biến 1990s và 2000s. Hiện nay 265 FTA
(2015)
- Có sự gia tăng nhanh chóng các FTA có quy
định về lao động: 4 FTA (1994) - 21FTA
(2005) – 58FTA (2013) – 76FTA (2015) bao
phủ 135 nước; 16 FTA Nam – Nam.
- Nguyên nhân: Bế tắc đàm phán WTO


Lợi ích đối với các quốc gia khi
tham gia các FTA
- Lợi ích về tiếp cận thị trường xuất khẩu: việc
làm cho người lao động và tiền lương

- Cơ hội thu hút đầu tư nước ngoài
- Cơ hội cải cách thể chế phù hợp với tiêu
chuẩn quốc tế
- Cơ hội cải thiện điều kiện cho người lao động


Khía cạnh lao động trong
các FTA


Nguồn gốc gắn lao động với
thương mại
- Từ nửa sau thế kỷ XIX: Lộ trình đơn phương
chống sử dụng lao động tù nhân và lao động
cưỡng bức – ký kết điều ước, luật thương mại
quốc gia
- 1984: Mỹ tiếp cận toàn diện hơn trong quan hệ
thương mại: ưu đãi thương mại và rút ưu đãi
thương mại.
- 1995: EU thực hiện rút ưu đãi thương mại và tăng
ưu đãi thương mại.


Nguồn gốc gắn lao động với
thương mại
- Khung thương mại đa phương: Hiến chương Hava-na 1947 của Tổ chức Thương mại Quốc tế
(ITO); Điều khoản xã hội trong WTO (159 quốc
gia); Tổ chức Lao động Quốc tế giám sát chung về
vấn đề lao động.
- Hiệp định thương mại tự do song phương và khu

vực: NAFTA (1994) - 21FTA (2005) – 58FTA (2013) –
76FTA (2015) bao phủ 135 nước; 16 FTA Nam – Nam.
- Quay lại lộ trình đa phương trong tương lai


Các thế hệ điều khoản về lao
động trong FTA
- Có sự thay đổi tăng dần
- NAFTA: theo pháp luật quốc gia
- Thế hệ 2: Tuân thủ các tiêu chuẩn lao động tối thiểu
theo Tuyên bố ILO 1998
- Thế hệ mới: phê chuẩn công ước, sửa đổi pháp luật
(EU), sửa đổi pháp luật (Mỹ) + cơ chế thực thi chặt
chẽ hơn: Mỹ (NAFTA: cùng cơ chế với các vi phạm lao
động và thương mại); EU: yêu cầu phê chuẩn trước và
cam kết thực hiện rõ ràng.


Hai cơ chế thực thi