nghiên cứu - trao đổi
8
Tạp chí luật học số 3/2004
TS. NGuyễn Văn Động *
1. Lớ lun ca Mỏc v hỡnh thỏi kinh
t - xó hi - hũn ỏ tng ca ch ngha
duy vt lch s
a ra c phm trự trit hc "hỡnh
thỏi kinh t - xó hi", Mỏc ó phõn tớch sõu
sc v ton din ba vn quan trng l:
Sn xut vt cht - c s tn ti v phỏt
trin ca xó hi; quan h gia lc lng sn
xut v quan h sn xut; quan h gia c
s h tng v kin trỳc thng tng.
Trc Mỏc, hu ht cỏc nh trit hc,
xó hi hc ó xut phỏt t quan im duy
tõm gii thớch nguyờn nhõn lm cho xó
hi vn ng. H cho rng xó hi thnh hay
suy, phỏt trin hay khụng phỏt trin l do ý
thc, t tng, vai trũ ca v nhõn hoc ca
mt lc lng siờu nhiờn quyt nh. Tuyt
i hoỏ vai trũ ca khoa hc, k thut, mt
s nh trit hc, xó hi hc t sn hin i
li khng nh rng xó hi phỏt trin c
l do nhng tin b ca khoa hc, k thut.
Khỏc vi h, Mỏc ó tỡm ra mt cỏch gii
thớch mi: Chớnh con ngi lm ra lch s
nhng lm ra lch s thỡ trc ht con
ngi phi sng, tn ti; v sng c,
tn ti c thỡ con ngi cn n, ung, ,
mc vỡ vy, con ngi phi sn xut ra
ca ci vt cht. Nh vy, chớnh sn xut
vt cht l c s tn ti v phỏt trin ca xó
hi. Mỏc vit: "Vic sn xut ra cỏc t liu
sinh hot vt cht trc tip to ra mt c
s, t ú ngi ta phỏt trin cỏc th ch
nh nc, cỏc quan im phỏp quyn, ngh
thut v thm chớ c nhng quan nim tụn
giỏo ca con ngi ta".
(1)
i vi s phỏt
trin ca xó hi, vai trũ ca sn xut vt
cht th hin ch nú l iu kin cho s
tn ti ca xó hi nu ngng sn xut thỡ xó
hi khụng th tn ti c; nú cũn l c s
hỡnh thnh nờn cỏc quan h xó hi, trong
quỏ trỡnh lao ng sn xut, con ngi cú
mi quan h hp tỏc, trao i vi nhau to
nờn quan h sn xut v quan h sn xut
tr thnh quan h c bn hỡnh thnh cỏc
quan h khỏc nh quan h chớnh tr, quan
h phỏp lut, quan h o c, quan h tụn
giỏo, quan h vn hoỏ; sn xut vt cht
cng l c s cho s tin b ca xó hi,
trong quỏ trỡnh sn xut vt cht, cỏc
phng tin k thut sn xut ngy cng
phỏt trin, hon thin dn ti nng sut lao
ng tng lờn v sn phm lao ng va
nhiu va mi ngy mt tt hn, lm cho
* Ging viờn chớnh Khoa hnh chớnh - nh nc
Trng i hc lut H Ni
nghiên cứu - trao đổi
Tạp chí luật học số 3/2004 9
b mt xó hi khụng ngng thay i v
phỏt trin.
Mỏc tip tc phỏt trin lớ lun ca mỡnh
v xó hi bng vic lun gii vn
"phng thc sn xut" v khng nh rng
lch s xó hi loi ngi l lch s thay th
cỏc phng thc sn xut. Phng thc sn
xut l cỏch thc m con ngi s dng
sn xut ra ca ci vt cht mt giai on
lch s nht nh; l s thng nht bin
chng gia lc lng sn xut v quan h
sn xut. Mi hỡnh thỏi kinh t - xó hi cú
phng thc sn xut c thự v khi
phng thc sn xut bin i thỡ hỡnh thỏi
kinh t - xó hi s thay i theo. Mt
phng thc sn xut mi ra i vi kt
cu kinh t mi v mt giai cp cm quyn
mi s kộo theo s thay i ca cỏc quan h
v chớnh tr, t tng, phỏp lut, vn hoỏ,
o c. Theo Mỏc, nguyờn nhõn lm
cho phng thc sn xut thay i l do s
tỏc ng qua li ln nhau gia lc lng
sn xut v quan h sn xut. Lc lng
sn xut th hin mi quan h gia con
ngi vi t nhiờn trong quỏ trỡnh sn xut
vt cht; l kt qu tỏc ng ca nng lc
thc tin ca con ngi vo t nhiờn. Lc
lng sn xut cú kt cu hai thnh phn l
t liu sn xut v ngi lao ng cú kinh
nghim sn xut, va bit s dng cụng c
lao ng va sỏng to ra cụng c lao ng.
T liu sn xut gm i tng lao ng v
t liu lao ng. Trong t liu lao ng cú
cụng c lao ng v cỏc vt liu ph tr
khỏc bo qun cụng c lao ng v
chuyờn ch, bo qun sn phm lao ng.
Quan h sn xut l quan h gia ngi vi
ngi trong quỏ trỡnh sn xut vt cht,
gm quan h s hu i vi t liu sn
xut, quan h v t chc v qun lớ lao
ng v quan h phõn phi sn phm lao
ng, trong ú quan h s hu i vi t
liu sn xut l quan trng nht vỡ nú quyt
nh a v thng tr v kinh t ca ngi
sn xut, t ú chi phi vic t chc, phõn
cụng lao ng v phõn phi sn phm lao
ng xó hi.
Gia lc lng sn xut v quan h sn
xut cú mi quan h cht ch, tỏc ng qua
li ln nhau, th hin ch quan h sn
xut phự hp vi tớnh cht, trỡnh ca lc
lng sn xut v õy l quy lut c bn,
chi phi tt c cỏc giai on phỏt trin ca
xó hi loi ngi. Trong quan h gia lc
lng sn xut v quan h sn xut thỡ lc
lng sn xut (ni dung) quyt nh quan
h sn xut (hỡnh thc), vỡ lc lng sn
xut l yu t ng nht, cỏch mng nht
trong phng thc sn xut, luụn luụn phỏt
trin theo xu hng ngy cng cao, cng
hon thin, trc ht v ch yu l cụng c
lao ng v ngi lao ng. Bờn cnh ú,
hỡnh thc cng tỏc ng mnh m ti ni
dung theo hai hng: Nu quan h sn xut
phự hp vi tớnh cht, trỡnh ca lc
lng sn xut thỡ nú s thỳc y, m
ng cho lc lng sn xut phỏt trin;
ngc li thỡ quan h sn xut s kỡm hóm
s phỏt trin ca lc lng sn xut, lm
cho nn sn xut xó hi khụng tin trin
nghiên cứu - trao đổi
10
Tạp chí luật học số 3/2004
c. Tuy nhiờn, s kỡm hóm ú ch l tm
thi, vỡ lc lng sn xut luụn cú xu
hng phỏt trin ngy cng cao, do ú, sm
mun thỡ quan h sn xut c s b thay th
bng quan h sn xut mi phự hp vi tớnh
cht v trỡnh ca lc lng sn xut.
Vic xoỏ b quan h sn xut c chớnh l s
dit vong ca phng thc sn xut c
(cng l hỡnh thỏi kinh t - xó hi c) v s
ra i ca phng thc sn xut mi (cng
l hỡnh thỏi kinh t - xó hi mi).
C s h tng l ton b cỏc quan h
sn xut to thnh c cu kinh t ca mt
hỡnh thỏi kinh t - xó hi, trờn ú hỡnh
thnh nờn kin trỳc thng tng chớnh tr -
phỏp lớ tng ng. Mỏc vit: "Ton b
nhng quan h sn xut y hp thnh c
cu kinh t ca xó hi, tc l cỏi c s hin
thc, trờn ú dng nờn mt kin trỳc phỏp
lớ, chớnh tr v nhng hỡnh thỏi ý thc xó
hi nht nh tng ng vi c s hin thc
ú".
(2)
Kt cu ca c s h tng gm quan
h sn xut thng tr, quan h sn xut l
tn d ca xó hi c, quan h sn xut l
mm mng ca xó hi tng lai. Cỏc quan
h sn xut ny tn ti khỏch quan v thay
i khi tớnh cht v trỡnh ca lc lng
sn xut bin i.
Kin trỳc thng tng l ton b nhng
quan im t tng, chớnh tr, phỏp lut,
o c, xó hi, vn hoỏ, ngh thut, tụn
giỏo cựng vi cỏc thit ch xó hi tng
ng nh nh nc, ng phỏi chớnh tr, t
chc xó hi, t chc tụn giỏo v mi quan
h gia chỳng vi nhau, c thit lp trờn
c s h tng nht nh v phn ỏnh c s
h tng y. Kt cu ca kin trỳc thng
tng trong xó hi cú nhiu giai cp, tng
lp xó hi cú li ớch khỏc nhau, thm chớ
i lp nhau gm h t tng v th ch
ca giai cp thng tr, cỏc quan im t
tng l tn d ca xó hi c li, quan
im t tng ca cỏc giai cp mi ra i,
quan im t tng ca cỏc tng lp trung
gian. B phn ch yu, quyt nh trong
kin trỳc thng tng l h t tng, cỏc
quan im chớnh tr - phỏp lớ, vn hoỏ, o
c v cỏc th ch ca giai cp thng tr.
Nh nc v phỏp lut l hai thit ch trng
yu ca kin trỳc thng tng, vỡ nh nc
l t chc quyn lc chớnh tr c bit ca
giai cp thng tr cũn phỏp lut l phng
tin hu hiu nht nh nc s dng
trong vic thc hin nhng nhim v, mc
tiờu c bn m giai cp thng tr t ra.
Gia c s h tng vi kin trỳc thng
tng cú mi quan h cht ch, tỏc ng qua
li ln nhau: C s h tng quyt nh kin
trỳc thng tng cũn kin trỳc thng tng
tỏc ng tr li mt cỏch mnh m i vi
c s h tng. Tớnh quyt nh ca c s h
tng i vi kin trỳc thng tng th hin
ch c s h tng no thỡ sinh ra kin trỳc
thng tng y, giai cp no thng tr v
kinh t thỡ cng thng tr v chớnh tr v t
tng, tớnh cht ca quan h sn xut thng
tr quyt nh tớnh cht ca cỏc mi quan h
trong kin trỳc thng tng, s thay i hay
nghiên cứu - trao đổi
Tạp chí luật học số 3/2004 11
mt i ca c s h tng s lm thay i
hoc mt i ca kin trỳc thng tng: "C
s kinh t thay i thỡ ton b cỏi kin trỳc
thng tng s cng b o ln ớt nhiu
nhanh chúng".
(3)
Kin trỳc thng tng
cng tỏc ng mnh m ti c s h tng,
nú bo v, cng c, duy trỡ v phỏt trin c
s h tng ó sinh ra nú. S tỏc ng tr li
ca kin trỳc thng tng i vi c s h
tng theo hai hng tớch cc v tiờu cc.
Nu kin trỳc thng tng vn ng phự
hp vi quy lut kinh t mang tớnh khỏch
quan thỡ nú s tỏc ng tớch cc. Cũn ngc
li thỡ nú s l tr lc, gõy tỏc hi cho phỏt
trin kinh t - xó hi. Tuy nhiờn, s kỡm
hóm ny cng ch l tm thi, vỡ vi vai trũ
quyt nh ca mỡnh thỡ sm hay mun, c
s h tng s phỏ v kin trỳc thng tng
lc hu thụng qua cuc cỏch mng xó hi.
T s phõn tớch a ra nhng lun
c khoa hc trờn, Mỏc a ra nhn thc
khỏi quỏt v hỡnh thỏi kinh t - xó hi v
kt cu ca nú. Hỡnh thỏi kinh t - xó hi l
phm trự trit hc, dựng ch xó hi mt
giai on lch s nht nh vi mt phng
thc sn xut nht nh, trong ú, quan h
sn xut phự hp vi tớnh cht, trỡnh
phỏt trin ca lc lng sn xut; vi mt
kin trỳc thng tng nht nh c xõy
dng trờn quan h sn xut ú v phự hp
vi nú. Kt cu ca hỡnh thỏi kinh t - xó
hi gm ba yu t c bn l lc lng sn
xut, quan h sn xut v kin trỳc thng
tng. Ngoi ra, cũn cú cỏc quan h xó hi
quan trng nh quan h dõn tc, quan h
giai cp, quan h gia ỡnh, quan h h hng
v cỏc hot ng xó hi khỏc, gúp phn to
nờn tớnh ton vn ca xó hi v lm cho xó
hi vn ng, phỏt trin khụng ngng.
Mỏc cho rng s phỏt trin ca cỏc
hỡnh thỏi kinh t - xó hi l quỏ trỡnh lch s
- t nhiờn, khụng ph thuc vo ý mun
ch quan ca con ngi m nguyờn nhõn
ch yu l do s phỏt trin ca lc lng
sn xut. Tớnh cht xó hi hoỏ v trỡnh
phỏt trin ngy cng cao ca lc lng sn
xut tỏc ng mnh m ti quan h sn
xut. Nu quan h sn xut khụng phự hp
vi tớnh cht v trỡnh phỏt trin ca lc
lng sn xut thỡ nú tr thnh vt cn ca
lc lng sn xut. Do ú, quan h sn xut
ny phi b xoỏ b, b thay th bng quan
h sn xut mi cho phự hp vi tớnh cht
v trỡnh phỏt trin ca lc lng sn
xut. Quan h sn xut thay i s lm cho
phng thc sn xut thay i. Phng
thc sn xut thay i dn ti s thay i
ca thng tng kin trỳc, trong ú cú nh
nc v phỏp lut. Ton b s thay i ú
dn ti s thay i ca c hỡnh thỏi kinh t -
xó hi. Theo Mỏc, nu tớnh c ch cụng
xó th tc thỡ cú nm hỡnh thỏi kinh t - xó
hi ó tn ti trong lch s l hỡnh thỏi kinh
t - xó hi cụng xó th tc (hay hỡnh thỏi
kinh t - xó hi cng sn nguyờn thu),
hỡnh thỏi kinh t - xó hi chim hu nụ l,
hỡnh thỏi kinh t - xó hi phong kin, hỡnh
thỏi kinh t - xó hi t bn ch ngha, hỡnh
nghiªn cøu - trao ®æi
12
T¹p chÝ luËt häc sè 3/2004
thái kinh tế - xã hội xã hội chủ nghĩa.
2. Sự vận dụng lí luận của Mác về
hình thái kinh tế - xã hội vào việc nghiên
cứu và giảng dạy vấn đề "kiểu nhà nước
và kiểu pháp luật"
Khoa học lí luận về nhà nước và pháp
luật đã vận dụng sáng tạo lí luận của Mác
về hình thái kinh tế - xã hội trong việc
nghiên cứu và đưa vào giảng dạy cho sinh
viên luật vấn đề "kiểu nhà nước và kiểu
pháp luật". Thành tựu nghiên cứu đó gồm
ba điểm chính: Một là: Dựa vào lí luận của
Mác về hình thái kinh tế - xã hội (cơ sở
khoa học) để phân chia các nhà nước và
pháp luật trong lịch sử ra thành từng kiểu
và nêu rõ ý nghĩa nhận thức của các khái
niệm "kiểu nhà nước", "kiểu pháp luật"; hai
là: Phân tích quá trình thay thế các kiểu
nhà nước và các kiểu pháp luật trong lịch
sử; ba là: Phân tích vị trí, vai trò, sứ mệnh
lịch sử của kiểu nhà nước xã hội chủ nghĩa
và kiểu pháp luật xã hội chủ nghĩa.
- Sự phân chia các nhà nước và pháp
luật trong lịch sử thành từng kiểu và ý
nghĩa nhận thức của các khái niệm "kiểu
nhà nước" và "kiểu pháp luật"
Các nhà khoa học mácxít đã dựa trên lí
luận của Mác về hình thái kinh tế - xã hội
để phân chia các nhà nước và pháp luật
trong lịch sử thành từng kiểu, theo đó, các
nhà nước và pháp luật trong lịch sử được
phân thành bốn kiểu tương ứng với bốn
hình thái kinh tế - xã hội mà trong đó có
nhà nước và pháp luật. Đó là: Kiểu nhà
nước và pháp luật chủ nô (tương ứng với
hình thái kinh tế - xã hội chiếm hữu nô lệ),
kiểu nhà nước và pháp luật phong kiến
(tương ứng với hình thái kinh tế - xã hội
phong kiến), kiểu nhà nước và pháp luật tư
sản (tương ứng với hình thái kinh tế - xã
hội tư bản chủ nghĩa) và kiểu nhà nước và
pháp luật xã hội chủ nghĩa (tương ứng với
hình thái kinh tế - xã hội xã hội chủ nghĩa).
Sự phân chia này là hoàn toàn khoa học và
đúng đắn, phù hợp với quy luật hình thành,
phát triển, tiêu vong của nhà nước và pháp
luật trong lịch sử nhân loại. Đồng thời, đây
cũng là sự phản bác có căn cứ vững chắc
đối với các cách phân loại nhà nước và
pháp luật theo quan điểm duy tâm, siêu
hình, phản khoa học đã từng tồn tại trước
Mác và cả những cách phân chia trong các
nước tư bản phát triển hiện nay chỉ dựa trên
một vài tiêu chí đơn thuần về trình độ phát
triển kinh tế hoặc về chủng tộc hay về điều
kiện, môi trường tự nhiên…
Từ cách phân chia nêu trên đã ra đời hai
khái niệm khoa học là "kiểu nhà nước" và
"kiểu pháp luật". Kiểu nhà nước là tổng thể
những đặc điểm cơ bản của nhà nước, phản
ánh nguồn gốc phát sinh, bản chất, vai trò
xã hội và các điều kiện tồn tại, phát triển
của nhà nước trong một hình thái kinh tế -
xã hội nhất định. Kiểu pháp luật là tổng thể
những đặc điểm cơ bản của pháp luật, thể
hiện nguồn gốc phát sinh, bản chất, vai trò
xã hội và các điều kiện tồn tại, phát triển
của pháp luật trong một hình thái kinh tế -
xã hội nhất định. Ý nghĩa nhận thức của các
khái niệm "kiểu nhà nước" và "kiểu pháp
nghiên cứu - trao đổi
Tạp chí luật học số 3/2004 13
lut" th hin ch mi khi tip cn chỳng
thỡ iu u tiờn ngi ta cú th cm nhn
c l nh nc v phỏp lut y ra i
nh th no, chỳng da trờn c s kinh t -
xó hi gỡ, bo v v phc v quyn li ca
giai cp no, vai trũ trong xó hi ra sao v
xu hng phỏt trin nh th no.
- Quỏ trỡnh thay th cỏc kiu nh nc
v cỏc kiu phỏp lut trong lch s
Nu nh s thay i hỡnh thỏi kinh t -
xó hi ny bng hỡnh thỏi kinh t - xó hi
khỏc l quy lut thỡ s thay th kiu nh
nc v kiu phỏp lut ny bng kiu nh
nc v kiu phỏp lut khỏc tin b hn
cng l tt yu khỏch quan (hay quy lut),
gn lin vi s thay th cỏc hỡnh thỏi kinh
t - xó hi. Cng ging s thay th cỏc hỡnh
thỏi kinh t - xó hi, phng thc thc
hin s thay th kiu nh nc v phỏp lut
ny bng kiu nh nc v phỏp lut khỏc
l cỏch mng xó hi. Cỏch mng xó hi nh
thc tin ó chng minh, cú th c tin
hnh di hỡnh thc bo lc hoc hỡnh thc
ci cỏch, i mi xó hi dn dn nhng
mc ớch cui cựng m giai cp, tng lp
xó hi tin hnh cỏch mng phi t c l
ginh ton b quyn lc nh nc v tay
mỡnh tc l phi xoỏ b nh nc c, thit
lp nh nc mi. Tt c cỏc cuc cỏch
mng xó hi theo mc tiờu ú ó din ra
trong lch s u dn ti kt qu l nh
nc v phỏp lut phong kin thay th nh
nc v phỏp lut ch nụ, nh nc v
phỏp lut t sn thay th nh nc v phỏp
lut phong kin, nh nc v phỏp lut xó
hi ch ngha thay th nh nc v phỏp
lut t sn.
- V trớ, vai trũ, s mnh lch s ca
kiu nh nc xó hi ch ngha v kiu
phỏp lut xó hi ch ngha
Nh nc v phỏp lut xó hi ch ngha
l kiu nh nc v kiu phỏp lut cao nht
v tin b nht trong lch s, c xõy
dng v hot ng trờn c s kinh t - xó
hi xó hi ch ngha, do giai cp cụng nhõn
lónh o nhm thc hin mc tiờu: Dõn
giu, nc mnh, xó hi cụng bng, dõn
ch vn minh, dn dn tin ti mt xó hi
khụng cú giai cp.
Vn dng sỏng to nhng quan im
ca ch ngha Mỏc- Lờnin v ca Ch tch
H Chớ Minh v nh nc v phỏp lut xó
hi ch ngha, ng cng sn Vit Nam
xỏc nh: Nh nc ta l cụng c ch yu
thc hin quyn lm ch ca nhõn dõn,
l nh nc phỏp quyn ca dõn, do dõn, vỡ
dõn. Quyn lc nh nc l thng nht, cú
s phõn cụng v phi hp gia cỏc c quan
nh nc trong vic thc hin cỏc quyn
lp phỏp, hnh phỏp, t phỏp. Nh nc
qun lớ xó hi bng phỏp lut. Mi c
quan, t chc, cỏn b, cụng chc, mi cụng
dõn cú ngha v chp hnh hin phỏp v
phỏp lut.
(4)
khụng ngng tng cng
sc mnh ca nh nc v phỏp lut, thc
hin thnh cụng s nghip i mi nc
ta. ng ó ra nm phng hng quan
trng: Xõy dng nh nc phỏp quyn xó
nghiên cứu - trao đổi
14
Tạp chí luật học số 3/2004
hi ch ngha di s lónh o ca ng;
ci cỏch th ch v phng thc hot ng
ca Nh nc; phỏt huy dõn ch gi vng
k kut, k cng tng cng phỏp ch; xõy
dng i ng cỏn b cụng chc trong sch,
cú nng lc; u tranh chng tham nhng.
(5)
3. Mt s vn quan trng ca Nh
nc v phỏp lut Vit Nam hin nay cn
c tip tc nghiờn cu v ng dng,
trờn c s lớ lun ca Mỏc v hỡnh thỏi
kinh t - xó hi
Trong iu kin i mi ton din t
nc v hi nhp quc t hin nay nc
ta, chỳng tụi cho rng cn tip tc vn dng
mt cỏch sỏng to lớ lun ca Mỏc v hỡnh
thỏi kinh t - xó hi vo vic nghiờn cu,
lm sỏng t nhng vn lớ lun v thc
tin v nh nc v phỏp lut nhm mt
mt, gúp phn xõy dng lun c khoa hc
ng, Nh nc a ra nhng ch
trng, chớnh sỏch ỳng n v nõng cao
hiu lc ca b mỏy nh nc v hiu lc
ca phỏp lut trong qun lớ kinh t - xó hi;
mt khỏc, ng dng hp lớ nhng thnh qu
nghiờn cu y vo thc tin, trong ú cú
vic truyn bỏ, ging dy cho sinh viờn lut
v cỏc i tng hc lut khỏc.
Theo chỳng tụi, trc ht cú hai nhúm
vn lớ lun v thc tin cn c tip tc
nghiờn cu, lm sỏng t sau õy:
Nhúm mt gm nhng vn liờn quan
ti cỏc mi quan h gia nh nc, phỏp
lut vi xó hi, trong ú ch yu v ni bt
nht l cỏc mi quan h gia nh nc,
phỏp lut vi kinh t, chớnh tr, vn hoỏ,
o c, tụn giỏo, dõn tc, giai cp, tng
lp xó hi, cỏ nhõn con ngi
Nhúm hai gm cỏc vn v i mi,
hon thin b mỏy nh nc v h thng
phỏp lut m quan trng v cp bỏch nht l
i mi t chc v hot ng ca Quc hi,
hi ng nhõn dõn, Chớnh ph, y ban nhõn
dõn cỏc cp, to ỏn, vin kim sỏt, cụng an,
cỏc c quan b tr t phỏp v cỏc c quan
chuyờn trỏch bo v phỏp lut khỏc; r soỏt
v h thng hoỏ vn bn quy phm phỏp
lut; tng kt hot ng xõy dng v ban
hnh vn bn quy phm phỏp lut; ỏnh giỏ
vic t chc thc hin phỏp lut, thc hin
phỏp lut v bo v phỏp lut nc ta
hin nay; iu tra, kho sỏt thc tin xõy
dng lun c cho vic hon thin h thng
phỏp lut kinh t trong iu kin ton cu
hoỏ; hon thin phỏp lut v cỏc vn xó
hi, vn hoỏ, giỏo dc, khoa hc, cụng
ngh, an ninh, quc phũng trong iu kin
i mi v hi nhp quc t; hon thin
phỏp lut v quy trỡnh xõy dng v ban
hnh vn bn quy phm phỏp lut ca hi
ng nhõn dõn v y ban nhõn dõn v
nhng vn khỏc./.
(1).Xem: C.Mỏc v Ph. ngghen, Ton tp, Tp 9,
Nxb. Chớnh tr quc gia, H. 1995, tr.500.
(2), (3). C. Mỏc v Ph. ngghen, Ton tp, Tp 13,
Nxb. Chớnh tr quc gia, H. 1993, tr 18, 15.
(4), (5). Đảng cộng sản Việt Nam. Văn kiện Đại hội
đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Nxb. Chính trị quốc gia,
H 2001, tr.131-132, 137.