Nghiên cứu phương án vận chuyển đảm bảo an toàn đối với hàng thủy hải sản đông lạnh

Kỷ yếu Hội thảo khoa học cấp Trường 2022

Tiểu ban Khoa học hàng hải

Nghiên Cứu Phương Án Vận Chuyển Đảm Bảo An Tồn
Đối Với Hàng Thủy Hải Sản Đơng Lạnh
Đặng Trường Giang
Nghiên cứu sinh Khoa học Hàng hải
Trường Đại học Giao thơng vận tải
Thành phố Hồ Chí Minh
Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam


Nguyễn Duy Anh
Phịng đào tạo
Trường Đại học Bách Khoa
ĐHQG Thành phố Hồ Chí Minh
Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam


Tóm tắt–Chuỗi cung ứng lạnh rất quan trọng bởi vì
khơng những u cầu quản lý, kiểm sốt hàng hóa an
tồn q trình vận chuyển cịn kể đến việc kiểm tra, duy
trì nhiệt độ đối với từng loại hàng hóa thủy hải sản đơng
lạnh khác nhau từ khâu lưu kho, đóng gói, vận chuyển
nhằm đảm bảo chất lượng suốt q trình. Hàng thủy
hải sản đơng lạnh rất dễ hư hỏng, tổn thất nên bảo
quản hàng hóa từ khâu sản xuất đến người tiêu dùng
hay khâu xuất khẩu luôn đảm bảo sự an toàn và giám
sát nhiệt độ để kết nối giữa các giai đoạn không để
gián đoạn. Ngày nay, với nhiều mơ hình được sử dụng

để hỗ trợ thiết kế hệ thống làm lạnh hàng hóa đơng
lạnh, mục đích của hệ thống này là duy trì nhiệt độ
của hàng hóa. Bài báo nghiên cứu chuỗi cung ứng
lạnh để kiểm tra việc giữ nhiệt độ thích ứng với các
loại hàng hóa lạnh khác nhau đặc biệt mặt hàng thủy
hải sản đông lạnh nhằm kéo dài tuổi thọ và đảm bảo
chất lượng như ban đầu.
Từ khóa-Chuỗi cung ứng lạnh, thủy hải sản đông
lạnh, vận chuyển hàng hải.
I. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ

CHUỔI CUNG ỨNG LẠNH
Theo thống kê hằng năm có hàng tỷ tấn hàng hóa
đơng lạnh được vận chuyển trên tồn cầu, trong đó
5% bằng đường hàng khơng 35% bằng đường bộ và
60% bằng đường biển. Tuy nhiên, nhiều yếu tố gây ô
nhiễm quá trình sản xuất không phù hợp, nhiệt độ
không phù, khu vực hàng hóa khơng hợp vệ sinh, quy
trình bốc dỡ khơng đúng qui trình, bao bì bị hư hỏng,
thùng chứa hoặc hầm hàng rò rỉ, bất cẩn của người
làm công hay người làm thuê và điều kiện thời tiết
khơng thuận lợi khi hành trình trên biển…. Theo tác
giả Nyssa Ackerley, Aylin Sertkaya và Rachel Lange
cho biết các mối nguy hại đối với hàng lạnh [1]:
 Quá trình làm lạnh hoặc kiểm soát nhiệt độ và sử
dụng thiết bị lạnh không đúng cách;
 Người vận chuyển tắt thiết bị làm lạnh trong khi
vận chuyển hoặc vận hành các thiết bị chưa đúng;
 Sử dụng hệ thống chứa hàng như container, hầm
hàng không đúng chuyên dùng;

Võ Công Phương
Viện Hàng hải
Trường Đại học Giao thơng vận tải
Thành phố Hồ Chí Minh
Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam


 Đóng gói hay lưu trữ khơng đúng cách, sử dụng
khơng đúng vật liệu đóng gói và chất lượng pallet kém
hoặc ngăn cách nhiệt khơng phù hợp;
 Vận hành phương tiện không phù hợp đối với
hàng hóa, bao gồm việc vệ sinh thiết bị chất hàng hóa
hay dụng cụ chun dụng ở những nơi khơng thích
hợp;
 Khơng sử dụng cơng nghệ thiết bị như nhận dạng
vệ tinh (GPS) hoặc tần số vô tuyến khi vận chuyển để
theo dõi;
 Tài liệu chưa thích hợp đi kèm với mỗi chuyến
vận chuyển như hồ sơ rửa tàu, số niêm phong, số đọc
nhiệt độ, thời gian vận chuyển và thời gian rời bến tàu;
 Bảo trì khơng đầy đủ đối với các thiết bị vận
chuyển hoặc hệ thống lưu trữ hàng hóa dẫn đến ngưng
tụ hay tích tụ hơi nước trong hệ thống;
 Khi vận hành lưu kho, chờ lấy hàng hoặc kiểm
tra hàng, giám sát hàng,… trong khi kiểm dịch chưa
đúng quy trình.
Vì vậy, đối với hàng đơng lạnh nhiều rủi ro, nhất
là trong quá trình vận chuyển hàng. Có thể nói, việc
đảm bảo vận chuyển hàng hóa đạt chất lượng như ban

đầu luôn là yêu cầu đặt ra cho doanh nghiệp xuất nhập
khẩu và người vận chuyển. Quan trọng là điều kiện
nhiệt độ cần thiết có thể duy trì trong thời gian đóng
gói, lưu kho và vận chuyển. Để thực hiện việc này, hệ
thống làm lạnh phải xây dựng bằng nguồn điện
phương tiện khi vận chuyển hoặc tại bãi container lấy
từ nguồn điện bên ngoài một cách liên tục không để
gián đoạn hoặc tại bãi container lấy từ nguồn điện bên
ngồi một cách liên tục khơng để gián đoạn [2], [3].
Ở các nước phát triển như Pháp, Đức, Phần Lan, Tây
Ban Nha,… nhân tố tác động đến sự phát triển chuỗi
cung ứng lạnh là:
 Thứ nhất, tốc độ tồn cầu hóa tăng nhanh cho
phép vận chuyển về mặt hàng này lưu thông giữa các
quốc gia với nhau;

213


Đặng Trường Giang, Nguyễn Duy Anh, Võ Công Phương

 Thứ hai, xu hướng tăng trưởng nhu cầu tiêu dùng
hàng hóa chất lượng cao dẫn tới nhu cầu tại các nước
phát triển tăng theo;
 Thứ ba, trình độ chun mơn hóa và tính hiệu quả
của ngành logistics tại các nước phát triển cho phép
ứng dụng các chuỗi cung ứng lạnh có nhiệt độ phù hợp
với hàng hóa và đẩy nhanh tốc độ vận chuyển hàng
hóa đến thị trường tiêu thụ.
Ở Việt Nam thì theo số liệu thống kê sơ bộ của

Tổng cục Hải quan và Hiệp hội Chế biến và Xuất
khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho thấy tổng trị

giá xuất khẩu hàng hóa thủy hải sản đơng lạnh của
Việt Nam bắt đầu hướng tới con số 12 tỷ USD đến
năm 2025 [4], [5], [6]. Như vậy, kim ngạch xuất khẩu
đối mặt hàng này tăng khá cao so với những năm
trước. Đồng nghĩa với phát triển chuỗi vận chuyển
hàng đông lạnh để đáp ứng với nhu cầu ở Việt Nam
như hiện nay vơ cùng cần thiết. Ngồi ra, chun mơn
hóa khâu vận chuyển và yêu cầu mức am hiểu nhất
định của các nhà cung ứng vận chuyển nhằm đảm bảo
an toàn cao nhất đối với mặt hàng thủy hải sản đơng
lạnh.

Hình 1. Quá trình bảo quản từng khâu đối hàng thủy sản đông lạnh Cỏ May.

Đứng trước nhu cầu cấp thiết, Việt Nam cần có
một chuỗi cung ứng lạnh để đáp ứng kịp thời và an
tồn. Vì thế, Chính phủ đã đưa ra nhiều chính sách ưu
đãi về thuế, tạo mọi thuận lợi cho doanh nghiệp từ cơ
sở vật chất và sẵn sàng đào tạo những ứng dụng công
nghệ mới, tiên tiến, hiện đại máy móc, trang thiết bị
nhằm bảo quản mặt hàng kho lạnh nói chung và hàng
thủy hải sản đơng lại nói riêng sao cho vẫn đảm bảo
chất lượng khi vận chuyển xuất ra thị trường thế giới.
Đến nay, chưa có giải pháp khả thi để xây dựng
một phương án chuỗi cung ứng lạnh tại Việt Nam.
II. TỔNG QUAN VỀ ĐẢM BẢO AN TỒN
VẬN CHUYỂN HÀNG THỦY HẢI SẢN

ĐƠNG LẠNH
Việt Nam có lợi thế về vùng biển và cảng nước
sâu, vì vậy, việc đẩy mạnh phát triển về vận tải biển
kéo theo sự phát triển của ngành logistics cung ứng
lạnh. Dựa trên đánh giá của Tổ chức Hợp tác và Phát
triển Kinh tế (Organization for Economic
Cooperation and Development - OECD): Ngành
logistics nói chung và chuỗi cung ứng lạnh tại Việt

Nam nói riêng phát triển mạnh trong những năm gần
đây và đang đứng thứ 17 trên toàn cầu. Tuy nhiên
thực tế hiện nay, tỷ lệ tổn thất đối với mặt hàng này
còn khá cao từ khâu chế biến, lưu trữ và vận chuyển
đang ở mức 25 - 45%. Trong đó, nguyên nhân chính
là do năng lực vận chuyển cũng như q trình vận
hành chuỗi cung ứng lạnh vẫn cịn hạn chế [7].
Theo số liệu của Tổ chức Lương thực và Nông
nghiệp (FAO) Liên Hiệp quốc, 63% tổn thất đến từ
quá trình vận chuyển, lưu trữ, trong đó vận chuyển
hàng đơng lạnh, doanh nghiệp hay nhà cung cấp dịch
vụ logistics luôn đóng vai trị quan trọng. Chất lượng
hàng hóa đạt u cầu tuy nhiên vẫn tồn tại rủi ro trong
quá trình vận chuyển có thể khơng đảm bảo hoặc chưa
hợp lý dẫn đến hư hỏng và tổn thất hàng hóa. Bên cạnh
đó, hệ thống kho lạnh bảo quản có tân tiến, tuy nhiên
khơng kiện tồn trong vận chuyển có thể làm giảm
chất lượng hàng hóa nhanh chóng, khơng thể sử dụng.
Vì thế, có thể nói, vai trị của chuỗi cung ứng lạnh cực
kì quan trọng trong quy trình vận chuyển hàng thủy
hải sản đông lạnh.

214


Nghiên cứu phương án vận chuyển đảm bảo an toàn đối với hàng thủy hải sản đơng lạnh

Hình 1. Nhà máy chế biến thủy sản Cỏ May, Lay Vung, Đồng Tháp.
đỏ trong container, cũng như khơng để cản trở luồng
khí lạnh. Điện điều khiển lạnh container phải được
đóng kín và tránh nước, không để hệ thống lạnh chạy
trong khi xếp hàng vào container.

A. Container lạnh và sắp xếp hàng đông lạnh vào
container
1) Container lạnh
Tương tự như container thông thường. Khác nhau
ở container lạnh trang bị hệ thống lạnh và kiểm sốt
nhiệt trong q trình khai thác, cấu tạo khung thép
inox, vách, nóc, sàn được lót bằng lớp PU cách nhiệt
dày 60 mm, trong cùng có lớp inox dập sóng nhằm
đảm bảo an tồn cho hàng hóa lạnh khi trải qua các
nhiệt độ khác nhau. Hiện nay có loại container lạnh
10 feet (3.05 m), 20 feet (6.1 m), 40 feet (12.2 m) và
container lạnh 45 feet (13.7 m). Tùy theo mục đích
sử dụng, doanh nghiệp xuất, nhập khẩu hay nhà vận
chuyển đối với loại hàng hóa khác nhau có thể chọn
kích thước container phù hợp giúp bảo vệ hàng hóa
một cách hiệu quả nhất. Container lạnh khơng có bố
trí các điểm chằng buộc hàng trong container.
2) Quy cách sắp xếp hàng đơng lạnh vào

container lạnh

Hình 3. Chèn lót bằng túi khí chèn hàng lạnh [8].

Container lạnh cần được thiết lập chế độ lạnh
trước khi đóng hàng vào container. Hàng trước khi
xếp vào container phải làm lạnh nhiệt độ cho phép
nhằm đảm bảo hoạt động.

B. Q trình vận chuyển hàng đơng lạnh
Trong suốt q trình vận chuyển ln theo dõi
nhiệt độ cảnh báo, thời gian lấy mẫu, ghi số container
và số chuyến hành trình...

Hàng hóa thủy hải sản đơng lạnh rất dễ hư hỏng
nên sử dụng các loại vật liệu chèn lót chun dụng
như túi khí hoặc khóa chân pallet hàng để cố định
hàng hóa trong container khi vận chuyển khơng xê
dịch. Không xếp hàng vượt quá vạch đỏ hoặc đè vạch

Nhiệt độ từng loại hàng hóa cần phù hợp từng
chặng vận chuyển, chú ý sử dụng phương tiện chuyên
dùng có hệ thống làm lạnh.

215


Đặng Trường Giang, Nguyễn Duy Anh, Võ Công Phương

III. CÁC PHƯƠNG THỨC VẬN CHUYỂN HÀNG THỦY HẢI SẢN ĐƠNG LẠNH

Hình 4. Phương thức vận chuyển hàng của nhà máy chế biển thủy sản Cỏ May.

A. Vận chuyển bằng đường hàng không
Vận chuyển bằng đường hàng không phần lớn sử
dụng cho các mặt hàng có giá trị cao hay mặt hàng
dễ hỏng [9]. Tuy nhiên, không nhất thiết phải thuộc
loại mặt hàng giá trị cao mới vận chuyển bằng
đường hàng không vì theo thực tế cho thấy “giá trị
của một mặt hàng không liên quan nhiều đến lợi
nhuận hay giá của nó”. Mặc dù, vận chuyển bằng
đường hàng khơng thường phục vụ nhanh chóng,
B. Vận chuyển bằng đường đường bộ

kịp thời cho các thị trường có khoảng cách xa,
nhưng hàng hóa khơng được bảo vệ lạnh xun suốt
hành trình ví như tại thời điểm chờ trên đường băng
và vận chuyển đến sân bay. Do đó, điều kiện nhiệt
độ trong thời gian này thường gián đoạn hoặc nhiệt
độ cho phép không đáp ứng, dẫn đến việc hư hỏng
dễ xảy ra. Theo thống kê vận chuyển bằng phương
tiện này hư hỏng và tổn thất chiếm tỷ lệ từ 10% đến
12% hằng năm.

Hình 5. Xuất hàng thủy sản đông lạnh từ nhà máy Cỏ May, Lai Vung, Đồng Tháp
đi cảng Cát Lái, Thành phố Hồ Chí Minh bằng xe container.

Hệ thống vận chuyển đường bộ, đường sắt dành
cho vận chuyển đông lạnh cũng khá lớn và các
phương tiện thường cung cấp hàng hóa cho các cửa

hàng bán lẻ địa phương, siêu thị hay trực tiếp đến
người tiêu dùng. Một số phương tiện vận chuyển bằng
loại hình này thường được làm lạnh cho hàng hóa,

216


Nghiên cứu phương án vận chuyển đảm bảo an toàn đối với hàng thủy hải sản đơng lạnh

khơng khí ln chuyển bằng hệ thống tự do hoặc
cưỡng bức bằng nước đá [10], [11]. Ngày nay, hầu hết
các phương tiện đường bộ vận chuyển đường dài bằng
cơ giới lạnh có sự gia tăng. Tuy nhiên, các yêu cầu
đối với một số loại hàng hóa với tính chất cụ thể có
thể u cầu nhiệt độ bảo quản khác nhau dẫn đến ảnh
hưởng nhất định. Vì thế, có những khó khăn đáng kể
trong việc duy trì nhiệt độ của hàng đơng lạnh khi vận
chuyển đường dài bằng container lạnh hay tải thông
thường.
C. Vận chuyển bằng đường biển
Trong lịch sử, nhu cầu bảo quản hàng hóa thủy
sản đơng lạnh vận chuyển đường biển đã phát triển
mạnh do thương mại quốc tế về lĩnh vực này phát
triển mạnh và mạng lưới phủ rộng toàn cầu. Theo
Tổ chức Tiêu chuẩn Quốc tế (ISO-International
Standard Organisation), vận chuyển hàng hóa đơng
lạnh bằng container, quan trọng nhất là thiết bị cách
nhiệt, làm lạnh. Các thiết bị này hoạt động bằng điện
từ trên tàu, bến tàu hoặc từ máy phát điện trên

phương tiện giao thông đường bộ. Thông thường
vận chuyển bằng đường biển dễ dàng và vận chuyển
được số lượng lớn. Tuy nhiên, hầu như các
container thường xếp trên boong khi vận chuyển
nên chúng phải chịu nhiệt độ môi trường xung
quanh cao. Nhiệt độ tiếp nhận từ mơi trường ngồi
lớn hơn khiến việc kiểm sốt nhiệt độ hàng hóa trở
nên khó khăn. Bên cạnh đó, các container được xếp
chồng lên nhau và những continer nằm trên cùng
chịu bức xạ Mặt Trời rất lớn hay chịu áp lực nhiệt
độ từ khí hậu... Đây cũng là nguyên nhân lớn gây
tổn thất đối với hàng hóa mà nhiệt độ là tác nhân
chính. Ngồi ra, đối các container xếp gần hoặc
cạnh buồng máy cũng ảnh hưởng do nhiệt phát ra.
Nguồn điện cung cấp trên tàu đôi khi không cung
cấp đủ cho môi trường làm lạnh đối với hàng hóa
xếp trong container trong suốt quá trình vận chuyển.
Các vụ tổn thất gần đây thuộc các nhà xuất khẩu như
Cỏ May, Phát Tiến,... phần lớn phát sinh từ nguồn
nhiệt giai đoạn vận chuyển hàng hóa trên tàu chiếm
khá cao và gây ra tổn thất rất lớn cho các doanh
nghiệp này cũng như các nhà bảo hiểm hiện nay.
IV. CÁC VỤ TỔN THẤT HÀNG THỦY SẢN
ĐÔNG LẠNH TRONG Q TRÌNH
VẬN CHUYỂN
Vận chuyển hàng đơng lạnh là vấn đề đa dạng,
phức tạp, trong đó nguyên nhân gây ra tổn thất chiếm
tỷ lê cao thường đề cập đến nhiệt độ hàng trong
container hay hầm hàng quá trình vận chuyển. Trong

bài báo này, nhóm tác giả khơng đề cập đến điều kiện
mơi trường biến động, cửa mở, tính chất hàng hóa,…
A. Sự tổn thất hàng thủy sản đơng lạnh trên tàu
HAIAN MIND V.092S trong q trình vận chuyển
Ngày 22/02/2021, cơng ty trách nhiệm hữu hạn
thủy sản Phát Tiến ký hợp đồng thương mại số
FTF0128-CAF02-21 với GOLFO SEA FOOD SAS
với lô hàng cá phi lê ba sa đông lạnh đi từ Thành phố
Hồ Chí Minh (TP.HCM), Việt Nam đến
Buenaventura, Colombia. Ngày 11/06/2021, lơ hàng
nói trên đóng vào các carton chuyển vào conatiner
lạnh số GESU 9482510 với niêm phong số
HLB8342304 tại kho Phát Tiến và sau đó vận
chuyển bằng xe chuyên dùng đi cảng Cát Lái,
TP.HCM, Việt Nam. Ngày 28/06/2021, lô hàng
được xếp lên tàu HAINA MIND chuyến 029S tại
cảng Cát Lái, vận chuyển đến cảng Buenaventura,
Colombia. Tại đây, trước khi nhận hàng lên tàu
người giao hàng, cảng và đại diện người vận chuyển
kiểm tra tình trạng container bình thường và nhiệt
độ ghi nhận khi q trình đóng hàng vào container
là -180C [11].
Ngày 27/09/2021, tàu cập cảng Buenaventura,
Colombia dỡ container lạnh số GESU 9482510 lưu
tại kho cảng cho đến ngày 29/09/2021 và tiến hành
vận chuyển container về kho lạnh Rionegro của
người mua hàng bằng phương tiện chuyên dùng, qua
đó, phát hiện các carton hàng rị rỉ nước có mùi hơi
thối chảy ra từ cửa container. Sau đó, người nhận
hàng thơng báo với các bên vận chuyển, người bán,

cảng nhận hàng, nhà bảo hiểm và các bên liên quan
về việc lơ hàng nói trên. Các bên tiến hành mở cửa
conatiner kiểm tra tình trạng container, nhiệt độ và
ghi nhận như sau [11]:
 Container ghi nhận: Cửa, vách trần bình thường,
tuy nhiên có nhiều vết bẩn và mùi hôi thối lây lan từ
các carton hàng gây ra;
 Hàng hóa ghi nhận: Những carton hàng cửa mở
ra xác định có mùi hơi, tình trạng kém, bìa cứng ẩm
và hư hỏng, nước rơi xuống, một số carton hàng hóa
tan đá, một vài carton hàng xuất hiện dịi trên các bề
mặt hàng hóa và có hiện tượng biến màu;
 Theo biên bản điều tra nhiệt độ trong suốt q
trình đóng hàng tại kho người bán cho đến hiện tại ghi
nhận thời điểm mất dây chuyền lạnh từ khi tàu cập
cảng ngày 27/09/2021 đến khi vận chuyển đến khi
chuyển hàng về kho lạnh Rionegro ngày 30/09/2021,
nhiệt đô không đạt tiêu chuẩn cho phép;

217


Đặng Trường Giang, Nguyễn Duy Anh, Võ Công Phương

 Kiểm tra nhiệt độ đo được trong quá trình dỡ
hàng ra khỏi container lưu vào kho chủ hàng nhiệt độ

ghi nhận bên trong conataier và hàng hóa giao động từ
50C đến -8.20C như hình 6.

Hình 6.Nhiệt độ trong container và nhiệt độ hàng trong q trình rút hàng hóa ra khỏi container lạnh số GESU 9482510.

Theo ghi nhận điều tra của các bên, nguyên nhân
chính là một thời gian dài mất dây chuyền lạnh hoặc
nguồn nhiệt cung cấp không đủ đối với hàng thủy
sản đông lạnh dưới mức cho phép âm (-180c) dẫn
đến lượng hàng bên trong hấp thụ đủ nhiệt, việc rã
đơng và cấp đơng lại mất tính đồng nhất dẫn đến sản
phẩm bị phân hủy, hơi thối, khơng cịn đáp ứng yêu
cầu tiêu dùng.
B. Sự tổn thất hàng thủy sản đông lạnh trên tàu
PROGRESS C V. 0223-077N trong quá trình vận
chuyển
Ngày 25/05/2021, cơng ty trách nhiệm hữu hạn
thủy sản Phát Tiến ký hợp đồng thương mại số
FTF0440-GUO02-21 với Zhanjiang Guolian
Aquatic Products Co., Ltd với lô hàng cá phi lê ba
sa đông lạnh đi TP.HCM, Việt Nam đến Trạm
Giang, Quảng Đơng, Trung Quốc. Ngày
27/07/2021, tồn bộ hàng xếp vào conatiner lạnh số
EMCU5297115 và vận chuyển bằng xe chuyên
dùng đến cảng Cát Lái, TP.HCM, Việt Nam. Ngày
29/07/2021, lô hàng được xếp lên tàu “PROGRESS
C” chuyến V.0223-077N cập cảng Cát Lái, vận
chuyển đến cảng Hông Kông dỡ và lưu tại cảng này.

Ngày 05/08/2021, container hàng xếp lên tàu
“GREEN CELEBRITY” vận chuyển bằng đường
thủy về cảng Trạm Giang và dỡ hàng vào ngày
11/08/2021 để chờ các thủ tục hải quan. Ngày

18/08/2021, container tiếp tục được vận chuyển
đồng bộ bằng xe chuyên dùng về kho người nhận
hàng, phát hiện hàng hóa có tình trạng hư hỏng,
người nhận hàng thông báo cho các bên liên quan
về sự việc nói trên [12].
Ngày 20/08/2021, các bên có mặt kho người
nhận hàng Trạm Giang. Các bên ghi nhận container
lạnh số EMCU5297115 niêm phong vẫn còn nguyên
vẹn, vẫn xếp trên phương tiện vận chuyển [12]:
 Trước và sau khi hồn tất việc dỡ hàng container
trước tình trạng bình thường;
 Ghi nhận thùng carton đóng gói bên trong nhìn
chung trong tình trạng tốt, các thùng carton ở trạng
thái đơng cứng, sau khi mở gói, đá vụn rải đều trên
hàng hóa;
 Van thơng gió được đóng lại trong khi nhiệt độ
cài đặt ghi nhận là -20℃ và nhiệt độ khơng khí cung
cấp là -19.6℃ (hình 7).

218


Nghiên cứu phương án vận chuyển đảm bảo an toàn đối với hàng thủy hải sản đơng lạnh

Hình 7. Nhiệt độ trước rút hàng hóa ra khỏi container lạnh số EMCU5297115.

rằng nhiệt độ dao động từ -4.1℃ đến -15.9℃. Theo
ghi nhận qua hồ sơ nhiệt độ từ dữ liệu Người nhận
hàng cung cấp được mơ tả tại hình 8 và đồ thị dữ
liệu nhiệt đơ như hình 9.

Q trình dỡ hàng ra khỏi conatiner ghi nhận
nhiệt độ của hàng hóa trong quá trình vận chuyển
và thời điểm kiểm tra nhiệt độ hàng hóa nhận thấy

Hình 8. Ghi nhận nhiệt độ hàng hóa trong container lạnh số EMCU5297115.

219


Đặng Trường Giang, Nguyễn Duy Anh, Võ Cơng Phương

Hình 9. Ghi nhận nhiệt độ hàng hóa trong container lạnh số EMCU5297115 từ ngày 25/07/2021 đến 18/08/2021.

Qua hình 9 cho thấy nhiệt độ được duy trì trong
khoảng -16 ~ 18℃ trong thời gian ngày 27/07/2021
đến 11/08/2021, nhiệt độ duy trì ở khoảng -14 ℃
sau ngày 11/08/2021 cho đến ngày 18/08/2021.

trình giám định và ghi nhận của các bên, container
EMCU5297115 niêm còn ngun vẹn, van thơng
gió được đóng lại trong suốt q trình vận chuyển
và hoạt động bình thường. Nhiệt độ được duy trì
trong khoảng -16 xuống -18℃ trong thời gian ngày
27/07/2021 đến 11/08/2021. sau ngày 11 tháng 8
năm 2021 cho đến ngày 18 tháng 8 năm 2021nhiệt
độ duy trì ở khoảng -14℃. Đây chính là nguyên
nhân tổn thất bởi: Nhiệt độ ghi nhận trong container
từ khi xếp hàng vào container tại kho Người gửi
hàng ngày 27/09/2021 cho đến trước thời điểm

container xếp lên tàu đều cao hơn nhiệt độ tiêu
chuẩn quy định (-18°C). Trong quá trình vận
chuyển trên tàu, nhiệt độ ghi nhận trong container
không ổn định mà biến động trong khoảng -14°C ~
-18°C và giai đoạn từ tàu đưa về kho người nhận
hàng nhiệt độ biến động quá lớn vượt mức qui định
cho phép (hình 9) cho thấy đây là nguyên nhân
chính gây ra tổn thất cho lo hàng này.

C. Đánh giá các vụ tổn thất và đề xuất đối với vận
chuyển thủy sản đông lạnh nhằm đảm bảo an tồn
Kết quả ghi nhận sự vụ lơ hàng đơng lạnh đóng
container số GESU 9482510 của Phát Tiến chuyển
cho Golfo Seafood vận chuyển từ kho người bán đến
kho người mua và vận chuyển trên biển dài ngày
bởi tàu HAIAN MIND V.092S bị tổn thất trong quá
trình vận chuyển. Sau khi giám định và ghi nhận
các bên về nguyên nhân gây ra tổn thất chính là do
một thời gian dài mất dây chuyền lạnh hoặc nguồn
nhiệt cung cấp không đủ đối với hàng thủy sản đông
lạnh dưới mức cho phép âm (-180C). Nhiệt độ
không đủ cho lượng hàng bên trong dẫn đến một số
carton hàng bị rã đông, sản phẩm bị phân hủy, hơi
thối, khơng cịn đáp ứng khả năng phục vụ cho con
người. Theo kiểm tra nhiệt độ ghi lại cho thấy thời
gian mất điện cung cấp cho container lạnh là giai
đoạn từ khi hàng xuất phát tại kho Phát Tiến đến
cảng Cát Lái bằng phương tiện xe container chuyên
dùng. Có khả năng, người vận không lưu ý về cung
cấp nguồn điện hoặc vơ tình ngắt nguồn điện cho

container từ khi khởi hành tại Phát Tiến đến cảng
Cát Lái.

Một số đề xuất cần lưu ý khi vận chuyển hàng
thủy hải sản đơng lạnh để đảm bảo an tồn:
 Nhiệt độ vận chuyển: Nếu hàng hóa thơng
thường có thể vận chuyển trong điều kiện nhiệt độ
thơng thường thì hàng đơng lạnh nói chung và hàng
thủy hải sản đông lạnh cần điều kiện nhiệt lạnh. Bởi
vì, thực phẩm đã được bảo quản ở nhiệt độ thấp
ngay từ khi sơ chế, chế biết và sản xuất.

Với kết quả ghi nhận lô hàng cá phi lê ba sa đơng
lạnh đóng container số EMCU5297115 của Phát
Tiến chuyển cho Zhanjiang Guolian Aquatic
Products Co., Ltd đi từ kho Phát Tiến đến kho của
người nhận hàng, đặt tại thành phố Trạm Giang,
tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc bằng nhiều phương
thức vận chuyển bởi thời gian dài. Tuy nhiên, quá

Do đó, trong suốt quá trình vận chuyển đều phải
bảo quản ở nhiệt độ phù hợp. Tùy thuộc vào từng
loại hàng đông lạnh, nhiệt độ bảo quản có sự khác
biệt, nhưng phần lớn là dưới 0oC trở xuống.
 Sử dụng phương tiện chuyên dụng: Để có
thể vận chuyển được hàng thủy hải sản đông lạnh,
các đơn vị giao nhận cần sử dụng các loại phương
220

Nghiên cứu phương án vận chuyển đảm bảo an toàn đối với hàng thủy hải sản đông lạnh

tiện chuyên dụng để thực hiện. Phương tiện vận tải
phải được lắp đặt hệ thống điều chỉnh nhiệt độ và
có những yêu cầu về mặt kỹ thuật để đảm bảo khi
vận chuyển luôn giữ được chất lượng như ban
đầu. Vận chuyển hàng đông lạnh có yêu cầu riêng
về phương tiện vận chuyển như trang bị hệ thống
làm lạnh,có thể điều chỉnh nhiệt độ và bảo quản
hàng hóa trong điều kiện tốt nhất.
 Đóng gói hàng hóa đúng quy cách: Đối
hàng thủy sản đơng lạnh, nên đóng gói trong
loại thùng chuyên dụng như thùng xốp, thùng
nhiệt, container lạnh và hầm hàng lạnh đúng
nhiệt độ của hàng hóa.

V. KẾT LUẬN
Trong chuỗi cung ứng lạnh, hàng hóa được vận
chuyển bằng các phương tiện lưu thơng đường bộ,
đường sắt, đường hàng không hay đường thủy sẽ phát
sinh nhiều rủi ro trong quá trình vận chuyển ảnh
hưởng đến chất lượng hàng hóa. Các nguyên nhân tạo
nên rủi ro khi vận chuyển có thể kể đến như làm lạnh
khơng đúng cách, vận hành bảo quản chưa đúng,
nhân viên chưa trang bị kiến thức đầy đủ về bảo quản
hàng hóa đông lạnh, ý thức của nhân viên về vệ sinh
hàng hóa cịn kém, thiếu truy xuất nguồn gốc,…

với
các

giữ
với

 Ln kiểm soát nhiệt độ khi vận chuyển:
Kiểm soát nhiệt độ trong q trình vận chuyển hàng
thủy sản đơng lạnh ln được giữ ổn định trong
suốt thời gian vận chuyển và thông thường hàng
thủy hải sản đông lạnh, nhiệt độ bảo quản là -180C
đến -220C. Q trình kiểm sốt nhiệt độ khi vận
chuyển nên được thực hiện trước, trong và sau khi
hàng hóa được chuyển đi. Ngồi ra, cịn kiểm tra
nhiệt độ trước khi vận chuyển, trong suốt quá trình
giao nhận, vận chuyển. Việc kiểm soát nhiệt độ
thường xuyên giúp hạn chế những tình huống như
rị rỉ nhiệt, nhiệt độ thay đổi,… Qua đó, hàng đơng
lạnh ln được đảm bảo an tồn khi đến người nhận.
 Sắp xếp hàng hóa khoa học: Khi sắp xếp
khơng nên để hàng hóa khít nhau nên tạo một
khoảng trống để luồng khí lạnh trong thùng và hầm
hàng có thể lưu thơng. Nếu khí lạnh khơng thể lưu
thơng thì rất khó làm lạnh đều cho tồn bộ hàng hóa.
Với những đơn hàng đóng vào container nên giữ
đúng nhiệt độ đã chỉ định trong suốt thời gian vận
chuyển. Hàng nên được đóng thành một khối vững
chắc, khơng có khoảng trống giữa các khối. Đặc
biệt, khi vận chuyển luôn đóng van thơng gió để
đảm bảo điều kiện tốt nhất cho q trình giao nhận
hàng đơng lạnh.
 Rút ngắn tối đa thời gian vận chuyển: Mặc
dù hàng đông lạnh luôn được bảo quản trong nhiệt

độ thấp để kéo dài thời gian sử dụng, nhưng để đảm
bảo hàng được chuyển đến người nhận một cách
nhanh chóng cần rút ngắn thời gian vận chuyển.
Theo đó, để tối ưu yếu tố này, đa phần các đơn vị
vận chuyển đều xử lý đơn hàng nhanh, lựa chọn lộ
trình ngắn nhất cũng như sử dụng các loại phương
tiện có khả năng giao nhận tốt nhất để thực hiện.

Vì vậy, các nhà quản lý, doanh nghiệp cung cấp
chuỗi cung ứng hàng hóa đơng lạnh cần lưu ý các giải
pháp nhằm giảm thiểu, hạn chế rủi ro trong q trình
vận chuyển. Từ đó, giảm bớt thiệt hại, tổn thất khi
xuất khẩu để nhanh chóng nắm bắt cơ hội khai thác
thị trường thương mại trong nước và quốc tế.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] N. Ackerley, A. Sertkaya, R. Lange, “Food
Transportation Safety: Characterizing Risks and
Controls by Use of Expert Opinion,” Food Protection
Trends, vol. 30, no. 4, pp. 212-222, 2010. Available:
/>59459. Accessed on: 21/6/2022.
[2] S. J. James, C. James, J. A. Evans, “Modelling of food
transportation systems–a review,” International
Journal of Refrigeration, vol. 29, no. 6, pp. 947-957,
2006. DOI:10.1016/j.ijrefrig.2006.03.017.
[3] J. P. Rodrigue, T. Notteboom, “Looking inside the box:
Evidence from the containerization of commodities
and the cold chain,” Maritime Policy & Management,
vol. 42, no. 3, pp. 207-227, 2015. DOI:
10.1080/03088839.2014.932925.
[4] T. Sơn, “Xuất khẩu thủy sản dự kiến đạt 12 tỷ USD vào

năm 2025,” Nông nghiệp Việt Nam, 2021. Available:
/>-12-ty-usd-vao-nam-2025-d297451.html. Ngày truy
cập: 21/6/2022.
[5] B. Hồng, “Xuất khẩu thủy sản bốn tháng đầu năm 2022
tăng gần 44%,” Thông Tấn xã Việt Nam, Vietnam+,
2022. Available: />789097.vnp. Ngày truy cập: 21/6/2022.
[6] B. Tâm , “Xuất khẩu thủy sản bứt phá, nhiều mặt hàng
tăng trưởng kỷ lục,” Báo điện tử Chính phủ, 2022.
Available: />220528230153312.htm. Ngày truy cập: 21/6/2022.
[7] Bộ Cơng thương, “Hoạt động Logistics đóng góp
quan trọng cho tăng trưởng xuất khẩu,” 2021.

221


Đặng Trường Giang, Nguyễn Duy Anh, Võ Công Phương

Available: hoat-dong-logistics-dong-gop-quantrong-cho-tang-truong -xuat-khau.html. Ngày truy
cập: 21/6/2022.

[10] A. Ciobanu, G. Lascu, V. Bercescu, L. Nicolescu
“Cooling technology in the food industry” Tunbridge
Wells, England: Abacus Press, 1976.
[11] Lloyd’s Agency, “Short form survey report (Goods),”
HLCUSGN2106BAFZ3, London, UK, 2021.

[8] Lashing Vietnam, “Container lạnh là gì và cách đóng
hàng an tồn vào container lạnh,” Available:
/>er-lanh-la-gi-va-cach-dong-hang-vao-container-lanh.
html. Ngày truy cập: 21/6/2022.

[12] Lloyd’s Agency, “Cargo Damaga- Frozen Pangasius
Fillet Portion (Pangasius Hypophthalmus) in carrying
container,” M21GDZJJ0110, London, UK, 2021.
[13] Techport.vn, “Chuỗi cung ứng cho vận chuyển sản
phẩm
lạnh
và
đông
lạnh”.
Available:
/>-san-pham-lanh-va-dong-lanh-80438.html. Ngày truy
cập: 21/6/2022.

[9] ASHRAE, “American Society of Heating,
Refrigerating and Air-Conditioning Engineers,”,
Georgia, USA, 1986.

222