0877 cách tiếp cận mới trong phát triển cộng đồng

28

TÂP SAN KHOA HOC SƯ 5(6)-2005

CÁCH TIÜP C@N MĨI
TRONG PHÁT TRIÊN C@NG
DONG
CHU DÛNG/*)

khúc vói dáng vé theat Ià dáng thi ong t/oi
nghiep de disc nhcan so giúp dõ.

(’)Thac si”, Trung tâm Nghiên edu TU vâ“n
CTXH &
PTCD (SDRC)

Hğp tác qućíc tê" trong cơng tác PTCD
Hien nay niJóc ta phudng pháp Phát
trien cong dong dã diJ c áp dung r/ong rãi
cho các chUdng trình xóa dói giàm nghèo,
dem Iąi hieu q cao. Tuy nhiên moi noi kit
quå có khác nhau do múc do áp dung phi
ong pháp này có khác nhau. Trong chuyen
di thÿc d!a ơ m jot xã nghèo ị dƯng bang sơng
Cùu Long. Khi vào nhà dân thăm hơi, tìm hieu
dịi song cúa bà con thi nhóm cơng tác nghe
nhúng lịi than thị, thieu cái nay, he cái kia,
hong có vƯn..v..v..Dieu nay cûng de hieu thơi
vì trc nay cán bo xóa dói giåm nghèo den
thng hơi "bà con có khó khăn gì, thieu thon
gì, có vän de gì can du?c giåi quyet hay giúp

dõ" và cú the bà con tuôn ra nhLf m jot diep


Oe tránh tình trang trên ngi ta khơng
theo cách cú nhL/ trcfóc dây Ià nhåy bư vào vän
de cúa c/ong dƯng hơi ve nhúng khó khăn
thieu thƯn cúa hg de lap nên cây vän dỵê mà
ngi ta cùng ngi dân trị chuyen ve nhúng
meat tích cfc cùa hg nhu tham gia nhóm tiet
kiem cúa hơi Nơng dân mua duqc bị con ni ,
hay khoi dmay tiem năng trong gia dình hay
trong cțong dong cúa hg, nói chung Ià hg nhcan
ra nhúng gì hg dang có. Cách tiep ccan này
ngi ta ggi Ià "Phát trien clong dÖng dia trên
nguÖn ldc tąi chÖ", diJqc d!Ch tù tieng Anh
"Asset - based Community Development", disc
viet tat Ià ABCD
A: asset Ià tài sàn, nguon
ldc B: based Ià cd sơ nen
tång C: Community Ià cğng
dƯng D: Development Ià
phát trien

Cách tiep ccan ABCD dia trên các
nguyên Iÿ
Vcan d/ong tät cå nhúng tiem năng
(tài năng, ky năng, và nguon ldc) cùa c/ong
dÖng và cùa các cá nhân trong c/ong dƯng
hdn Ià trap trung vào các vän dỵê và nhu cäu
cúa c/ong dÖng

- Phát trien v/an dong theo xu hLfóng tù trong
clong dong ra, hdn là nhcan tác d/ong cùa
các to chúc ngoài c/ong dong (Anh The 2005). Cách tiep ccan ABCD duqc xây ğLfng
dia trên:
- Xác d|nh và phân tích nhúng thành cơng cúa
cơng dƯng trong q khú. Oieu này cúng cÖ
st th tin cùa c/ong dÖng vào khå năng


KY NUM NGÀY CƠNG TÁC XA HƠ I THE GIỊI (12/11/2005)
cùa chính bàn thân hg và thúc day sȘ tham gia
o cac hoat dơng phăt trien cúa cơng dƯng.
Phát hien ra cac ngn vƯn xã hơi
(social capital) và tâm quan trong cùa nó nhü Ià
mơt tài sãn chong dƯng. Do dó each tiep cân
cúa ABCD tâp trung vào st‘c mąnh cúa cac to chúc
và mƯi liên ket khơng chính thúc trong phąm vi
cưng dƯng, và mƯi quan he date xây ding theo
thịi gian giúa cac to chúc trong và ngồi cơng
dƯng.

- Phát trien vói st tham gia dia trèn các ngun Iy
cùa cúng cƯ nơi Inc và sơ húu trap the dƯi vói
q trình phát trien.
Hình thái phát trien kinh te cong dong
dăt nhúng no ldc hip tac dƯi vói phát trien kinh
te cong dƯng lơn Ju tiơn hàng dau, du'a trèn nen
táng và van dung tài nguyên cúa còng dÖng.
- No Inc de cúng cÖ và phat trien cac hoąt dlong
cúa ngüòi dân trong clong dong. NhUng no Iu'c

này nham vào st tham gia cúa ng0”oi dân nhü
môt "công dân" (hdn là mơt khách hàng) cùa
q trình phat trien. Chính q trinh này sé
dóng góp vào viec Iàm cho chính quyen dna
phJong trơ nên hiêu q và trách nhiem hdn
(Anh The, 2005).

29

hien trong pham ví cho phép".(2)
Tài sán trong bÖi cánh cach tiep cân
ABCD düğc hieu nhu Ià tài ldc, bao gƯm con
ngi vói nhûng kinh nghiem sƯng, kien thúc,
ky năng ví du nhu: tay nghe Iàm nón, hàng mây
tre truyen thÖng, nh”u’ng hieu biet và kinh
nghiêm nhân giÖng Iúa mói trong cong dƯng; cd
sị ha tang nhu’, dơ dieu, dien..; tài ngun thiơn
nhiên; cd quan và cac tƯ chúc hơi dồn, doanh
nghiep và cac tƯ chúc khơng chính thúc
(Berkowtz and wadud 2003). Trong bƯi cánh ơ
Viet Nam, cac tư chúc chính thúc bao gom cac
dồn the nhu hoi Phu nú, hơi Nơng dân, dồn
Thanh niên CSHCM; cac tƯ chúc khơng chính
thu“ c bao gƯm cac nhóm nhơ do dân thành lap
phat xuat tù nhu cau cúa ho nh0 cac nhóm
nghe nghiep, cac thành viên chia sè kinh
nghiem làm ăn, ho try nhau khi khó khăn
Trong Ian di thúc hành cac ly thuyet dã
hoc tąi ap MDoc Anh, Xa Lu’u Nguyet Anh,
huyen Trà Cú, tïnh Trà Vinh, cach tiep ccan

ABCD mang ląi bat ngò và thú v¡ cho ngü”di
trap hn viơn, hgc viên vä ngi dân tai cong
dƯng khi hg cùng nhau liet kê ra het nhJng vƯn
cúa cơng dƯng và phân tích nhUng khá năng
dóng góp nhúng vƯn này vào viec phat trien
cơng dƯng ket q cho thäy măc dù ap MDoc
Anh dù ià duğc xem Ià ap nghèo, dang hu’ơng
chudng trình 135 nhUng có nhđng tiem năng to
Ión dóng góp vào so phat trien cúa clong dƯng
vói nhUng thành phan nhU sau:

Khái niem xem ngJòi dân nhU Ià mơt
cơng dân rat Ià mói me dƯi vdi nhúng cán b/o
xóa dói giám nghèo, tae viên cơng dƯng. Khơng
phàiaicûng de dàng hieu vàxăc dinh dÜng
mäi quan he giúa dân và cán bó khi thúc hien - VƯn nhân ldc: ngi dân trong cơng dơng,
cac chudng trình này. Trong m jot tài lieu tâp nhúng ca nhàn, nhóm có kinh nghiem trong Iàm
huan cho cán bo Iàm cơng tae xóa dói giám an, to chúc cong dƯng; ngüịi có ky năng tay
nghèo ve quan diem dƯi vói ngi lao dlong: "ho nghe cao, hat giƯng tƯt can nhân rơng ra; Ià
so dăng ky dș tuyen thay hÖ sd xin viec làm nhúng ngi có ånh hng tích cfc den nh”Eng
trc dây xác d|nh vi the cúa ngùịi lao dơng doi ngịai khac.
vói ngi sù dung lao dơng, tranh mac cám và
nhìn nhan theo kieu "xin - cho" trong tun dung
Ví dq
lao dong".(1) Dieu này cho thay ngüịi dân khơng
phåi di xin mà là dăng ky, trinh bày nhu cau cùa
Thğ mDoc, thy ho: dóng góp vào cac
minh. Cán bơ khơng phái Ià ngu"di ban cho mà cơng trình xây dơng cúa cong dƯng.
là ngi có trách nhiem dap úng nhu cau cúa
dân theo chính sách dã qui d|nh.

Giao vièn cùa cac trUdng trên d! £t ban:
tham gia cac chüdng trình xóa mù, giao duc
Trong mơt lóp tâp huan vê phat trien phịng chong HIV..
cong dƯng cán bơ Iãnh dąo xã nhan thúc ve
khái niơm cơng dàn trong bƯi cánh xóa dĨi giám
Thay thc nam bƯc thc vói gia re
nghèo nhü sau: "cu thê coi nguòi dân nhu Ià hay mien phí cho bà con nghèo.
mot cơng dân, Ià ngJịi có quyen lği, ngJịi lánh
dąo clong dƯng Ià ngJ'di có trách nhiêm thúc


30

TÂP SAN KHOA HOC SÖ 5(6)-2005

- VÖn vat chät: Nhúng cd sô veat chät mang ląi
phúc Iği trong clong dong, ví du nhü nhà c/ong
dƯng, hKoi qn, nhà tré, trq sô ban ap, dien,
du“dng giao thông liên äp, liên xã, chğ...
- VƯn thiên nhiên: dät dai, ngn nc, sơng
ngịi

t phù hdp trƯng mía cho năng st
cao, bàu hay ho chúa nüóc nggt có the tuói tiêu
cho m jot vùng trong cong dong, kênh rach dan
núc vào cac cánh dƯng. Mía duğc ti nc sè
cho năng suat cao. Oat giịng pha cát rät tƯt cho
viec trƯng trgt mía, bap, dau...
- VƯn xã hKoi, mơi trng chính sách: Ià nhúng
thiet che trong clong dƯng nhu’ các to chúc dồn

the, tơn giáo, to nhóm, câu ląc bơ, trung tâm hgc
tâp clong dƯng; cac chính sách uu dãi cho
ngi nghèo, phong tuc tmap qn có ånh hng
tích cfc den cuDoc sƯng.

Chùa cúa ngu”oi Khmer, moi tuan hay
thang nguòi dân den chùa nghe sãi cå giáo
duc làm dieu, throng yêu giúp dõ moi ngûòi,
tránh dieu ác nhU ăn cap, gây go, bài bac. Sãi
cå có tieng nói tąo st dƯng thuan trong clong
dƯng, tien den hành dlong chung.
Thánh thät Cao dài thng Iàm cơng
tác tù thíen nhu van d/ong giúp dõ nhúng hơ
nghèo, ngi già neo don, tang ma mà khơng
có tien chơn cät.
Nhúng phong tqc tap quán lành mąnh,
câu chuyen truyen thuyet trong công dƯng
mang tình giáo dqc ngi dân (câu ”chuyen dào
ao cúa nam và nú ô äp Moc Anh mang tinh giáo
duc ve giói, giúp phu nú th tin )

Nhóm hui bị cûng xem nhu Ià mơt ví du
thành cơng cúa clong dong, tąo niem tin cho
ngûòi dân ve cach Iàm phat huy nKoi Iu'c.
- Von tài chánh và cd hoi kinh te: các
doanh nghiep, cac cd sô sán xuät trong công
dong, ví du cúa hàng bán phân bón cho nơng
dân theo phudng thúc trå sau thu hoąch vu mùa
bang vói lãi suät ngân hàng, mot to høp sàn
xuät giài quyet düğc mơt lao dong nhàn roi trong

chong dong, góp phan tăng thu nhmap cho nguòi
dân. Quy tiet kigem tin dung trong cong dong.
Cach tiep can ABCD giúp cho tác viên
phát trien clong dƯng khơng xem clong dong nhü
là m{ot Iy nc trƯng tran mà Ià dã có phân núa
Ià cúa chong dƯng. M jot cong dƯng nghèo, yeu
kém khơng có nghỵa Ià khơng có gì cå, vän de ơ
cho Ià tac vièn biet phat huy phân nùa này cûng
vói st ho trd bên ngịai. Chính vì the viec dau
tiên dƯi vói tác viên phat triên clong dƯng Ià giúp
cho ngûịi dân vè bàn dƯ vƯn tài sån cúa clong
dong thay vì vè cây vän de trc. Sau dó phân
tích khå năng dóng góp tùng loąi vƯn tài sån cúa
clong dƯng . vào viec giåi quyet nh”u’ng vän
de clong dÖng nhu the nào. Neu chùa dù khi dó
mói tinh tiep can ” ho tree thêm gì tù bên ngồi.
Cac bu’óc thúc hien Phudng phap tiep

can ABCD

ABCD Ià mot quá trình th v{an dong và
th to chúc dê thay doi. Quá trình này dã xåy ra
m jot cach th phát ô nhieu cong dong. Thách
thúc dƯi vói mơt to chúc ngồi clong dƯng - ví du
niu m jot to chúc phi lii nhuan - Ià phåi kích
dong q trình này ơ cac cong dƯng mà khơng
tąo ra cac tac d/ong nào dƯi vói viec tąo dơng
tinh d/oc Imap cúa cong dƯng. Có nhieu phu’ong
pháp có the dudc van dung trong cách tiep can
này, dieu quan trgng Ià khơng có m jot khn

mau duy nhät mà di dây chi Ià m{ot so
ngun tac chỵ dąo can duğc van dung mot
cách sang tąo de dąt du’dc thành cơng trong
phát trien cong dƯng:

Nhóm hui bị, mƯi ngày tiet kiem 2000d,
thang du’ğc 60.000dx 2 tháng x 34 thành
viên = 4.080.000d mua mot con bị ve ni. Ve
mat kinh te h{o nghèo có tài sàn mơt con bị,
- Thu thmap nhúng câu chuyen thành
ve
my at xã hKoi tąo nên moi
ket trong clong
cơng trong cơng dƯng, ve cơng dong;
liên
- To chúc nhúng nhóm nịng cƯt;
dơng, tinh than dồn ket giúp dõ Ian nhau.
Mot h/o nghèo có 20 cây dùa quanh nhà, neu
biet tiet kiem bang tien bán dùa có thê mua - Ve bån do tiem năng và tài sàn cúa các cá
dU’ğc bò: 20 cây dùa x 30 trái x 1000 = thê, to chúc và doàn the tai dna phUdng;
600.000d /năm


KY NUM NGÀY CƠNG TÁC XÃ HƠI THE GIỊI (12/11/200a)
Xây dLfng kÄ hoach phát trien công

- Súc khôe sinh sán

dong;

-

-

-

- Qn Iy tài ngun dna vào cơng dƯng
- Huy dơng và nÖi ket cac tài sán vât
cnat và phi veat chat trong cơng dƯng dê phuc - Giáo duc và dào tao (Nguyen Thi Hãi, 2005)
vu cho phát trien kinh te;
Phát trien clong dƯng nham den tăng
Kích dong nhúng hoąt dơng, nhúng dau tel vù năng Inc cho ngu’ịi dàn, phat huy noi Inc de tien
nhúng nguon ldc tù bôn ngoài cúa c/ong dong de den th ldc. Cach tiep can ABCD Ià cach tÖt
ho trd st phat trien dia trơn tiem ldc d|a phuong. nhat giúp cho clong dƯng to tin và phat huy het
(Anh Thu, 2005)
tiem năng cúa mình. úng dáng dude cach
tiep can này dịi hơi tac vien cơng dƯng hay
Mơt so chrïong trình giúp xây dang tài cán bơ !àm cơng tae xóa dói giám nghèo phái
sàn:
thông tao ky năng tao thu an Iği, xúc tac, tao sȘ
tham gia giú p cho cơng dƯng nhân ra vƯn tài sán
Tin dung tiet kiem (microfinance)
cúa mình. DƯng thòi phái tin rang ngüòi dàn sõ
biet phat huy het vÖn tài sán dê giái quyet van
Tao viec Iàm, tăn g thu nhap N âng
de cong dƯng cúa mình. Cach tiep can này chüa
dJğc ap dung rong răi ô Viet Nam, tài lieu và
nhúng bài hgc kinh nghiem chüa nhieu. Hy
cao vÖn xã hKoi
vong cac dÖng nghiep dă úng dung, viet Iąi

thành case chia se lai cho cac bąn trong ngành
Xây dáng to chúc
de bo sung thêm kinh nghiem.

CHU THICH:


(1) - Tài lieu tap huan Cơng tac xố dói giám nghèo, Sô Lao dong
hôi, Tinh Trà Vinh. Page 24, 2005

Throng binh và Xá

(2) - Lóp tap huan Phát trien clong dÖng Huye n Trà Cú. Thang 8/2005

TÀI LIEU THAM KHA 0:
1 - Th.s Ngô Anh The, NKoi san không tin Khoa hoc cúa truòng CBQLNN& PTNT2. TP.HCM. page 28,
2003
2 - Handout cúa Th.s Nguyen Thi Hái trong hKoi thào chuyên môn tai SDRC, 2005