Báo cáo "Xây dựng nhà nước thực sự của dân, do dân, vì dân - sợi chỉ đỏ trong tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước kiểu mới " docx

nghiên cứu - trao đổi
44 tạp chí luật học số
8/2010





Pgs.ts. nguyễn văn mạnh *
n kin i hi i biu ton quc ln
th IX ca ng cng sn Vit Nam ó
khng nh: "T tng H Chớ Minh l h
thng quan im ton din v sõu sc v
nhng vn c bn ca cỏch mng Vit
Nam, l kt qu ca s vn dng v phỏt
trin sỏng to ch ngha Mỏc-Lờnin vo iu
kin c th ca nc ta, k tha v phỏt
trin cỏc giỏ tr truyn thng tt p ca dõn
tc, tip thu tinh hoa vn hoỏ nhõn loi".
(1)

Theo dũng thi gian v lch s, t thc
tin ca cỏch mng Vit Nam cú th khng
nh t tng H Chớ Minh v nh nc kiu
mi l úng gúp to ln cú giỏ tr v ý ngha lớ
lun, thc tin khụng ch cho cỏch mng Vit
Nam m cũn cú giỏ tr ph bin cho phong
tro cỏch mng ca giai cp cụng nhõn v
nhõn loi tin b trờn ton th gii. Ni dung

ct lừi, si ch xuyờn sut t tng ca
Ngi v nh nc kiu mi l xõy dng nh
nc thc s ca dõn, do dõn, vỡ dõn mi xõy
dng c ch ngha xó hi, mang li t do,
hnh phỳc thc s cho nhõn dõn. Cú th khỏi
quỏt ni dung y trong t tng H Chớ
Minh v nh nc kiu mi trờn nhng
im ch yu di õy.
Mt l cú nh nc thc s ca dõn,
do dõn, vỡ dõn, trc ht, giai cp vụ sn
phi xõy dng chớnh ng cỏch mng t
chc lónh o nhõn dõn tin hnh cỏch mng
ginh chớnh quyn v tay nhõn dõn. Theo
Ngi, cỏch mng Vit Nam khụng th i
theo con ng cỏch mng t sn nh cỏch
mng t sn Phỏp v M. Cỏch mng Vit
Nam phi i theo con ng cỏch mng vụ
sn theo kiu Cỏch mng thỏng Mi Nga:
"Trong th gii bõy gi ch cú Cỏch mng
thỏng Mi Nga l thnh cụng v thnh
cụng n ni, ngha l dõn chỳng c
hng cỏi hnh phỳc t do, bỡnh ng thc
s mun cỏch mng thnh cụng thỡ phi
ly dõn chỳng (cụng nụng) lm gc, phi cú
ng vng bn, phi bn gan, phi hi sinh,
phi thng nht".
(2)
Tuy nhiờn, trong hon
cnh nc nh ang b thc dõn Phỏp ụ h
v nhõn dõn ang rờn xit di ỏch thng tr

ca chớnh quyn phong kin tay sai ca thc
dõn Phỏp, Ngi ó sỏng to mụ hỡnh c
ỏo ca cỏch mng Vit Nam ngay t khi
thng nht cỏc t chc cỏch mng. Khi thụng
qua "Chỏnh cng vn tt v Sỏch lc
vn tt" ti Hi ngh thnh lp ng cng
sn Vit Nam, Ngi ch trng: "lm t
sn dõn quyn cỏch mng v th a cỏch
mng i ti xó hi cng sn"
(3)
v ch rừ
mt trong nhng nhim v c th ca cỏch
mng Vit Nam v phng din chớnh tr l
"dng ra chớnh ph cụng nụng binh".
(4)
Nh
vy, Chỏnh cng vn tt ó vch ra
phng hng c bn v mc tiờu ca cỏch
mng Vit Nam l ỏnh ỏch thng tr ca
V

* Vin nh nc v phỏp lut
Hc vin chớnh tr - hnh chớnh quc gia H Chớ Minh



nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 8/2010 45

thc dõn Phỏp v bn phong kin, lm cho

nc Nam hon ton c lp, dng ra Chớnh
ph cụng nụng binh. Cỏch mng Vit Nam
phi tp hp on kt ca mi giai cp, tng
lp xó hi vo hng ng cỏch mng, tranh
th c t sn, trung, tiu a ch cú tinh thn
dõn tc nhm mc tiờu gii phúng dõn tc,
ginh c lp cho dõn tc. Ti Hi ngh
trung ng 8 (thỏng 5/1941), Ngi nhn
mnh: Nhim v gii phúng dõn tc, c
lp cho t nc l mt nhim v trc tiờn
ca ng ta,
(5)
Trong lỳc ny quyn li
gii phúng ca b phn, giai cp phi t
di quyn li gii phúng ca ton th dõn
tc.
(6)
Nột c ỏo, sỏng to ca H Chớ
Minh l ch xỏc nh cuc cỏch mng
Vit Nam phi do ng cng sn lónh o,
lc lng cỏch mng l ton th nhng ngi
Vit Nam yờu nc nhng mc tiờu cui
cựng l dng ra Chớnh ph cụng nụng binh,
ginh chớnh quyn v tay nhõn dõn. ú chớnh
l s kt hp ch ngha Mỏc-Lờnin vi phong
tro cụng nhõn v phong tro yờu nc nhng
nm 30 ca th k XX, l t tng c lp
dõn tc gn lin vi ch ngha xó hi.
Chớnh ph cụng nụng binh l kiu nh
nc theo mụ hỡnh ca nh nc Xụ-vit

Nga. Sau ny, khi xỏc nh tớnh cht ca
cuc cỏch mng Vit Nam l cỏch mng dõn
tc xoỏ b s thng tr ca thc dõn Phỏp
ginh c lp ch quyn cho dõn tc, H Chớ
Minh ó tip tc phỏt trin sỏng to mụ hỡnh
chớnh quyn dõn ch nhõn dõn. Trong
"Chng trỡnh Vit Minh", Ngi ó ch rừ:
"Sau khi ỏnh ui c quc phỏt xớt
Nht s lp nờn Chớnh ph nhõn dõn ca
nc Vit Nam dõn ch cng ho".
(7)
Nh
vy, H Chớ Minh ó khng nh s cn thit
phi t chc, lónh o nhõn dõn lm cỏch
mng ginh chớnh quyn v tay nhõn dõn
mi cú iu kin t chc, xõy dng nh
nc kiu mi thc s ca nhõn dõn, mi
xõy dng c xó hi tt c vỡ hnh phỳc
ca con ngi.
Hai l m bo xõy dng nh nc
thc s ca dõn, do dõn, vỡ dõn thỡ nh nc
y phi do ng cng sn - i tiờn phong ca
giai cp cụng nhõn lónh o. H Chớ Minh ch
ra, trong quỏ trỡnh xõy dng nh nc ca dõn,
do dõn, vỡ dõn phi gi vng bn cht giai cp
ca nh nc kiu mi. Ngha l nh nc
kiu mi phi do ng cng sn lónh o, phi
th hin ý chớ ca giai cp cụng nhõn v nhõn
dõn lao ng. Ngi cho rng: s d giai cp
cụng nhõn v ng ca giai cp cụng nhõn

cú vai trũ lónh o nh nc v xó hi l do
nú cú "c tớnh cỏch mng"
(8)
m khụng giai
cp no cú c. "c tớnh cỏch mng ca
giai cp cụng nhõn l: kiờn quyt, trit ,
tp th cú t chc, cú k lut. Li vỡ l giai
cp tiờn tin nht trong sc sn xut, gỏnh
trỏch nhim ỏnh ch t bn v
quc, xõy dng mt xó hi mi, giai cp
cụng nhõn cú th thm nhun mt t tng
cỏch mng nht, tc l ch ngha Mỏc-
Lờnin. ng thi tinh thn u tranh ca h
nh hng vo giỏo dc cỏc tng lp khỏc.
Vỡ vy, v mt chớnh tr, t tng, t chc v
hnh ng, giai cp cụng nhõn u gi vai
trũ lónh o".
(9)

H Chớ Minh ó phõn bit rừ rng s
khỏc nhau gia nh nc kiu mi vi nh
nc ó cú trong lch s. Ngi ch rừ: "Nh
nc c nm trong tay quc v phong
kin, tớnh cht nú l quc, phong kin, l
phn ng. Nh nc ta ngy nay l nm
trong tay nhõn dõn chng quc v phong


nghiªn cøu - trao ®æi
46 t¹p chÝ luËt häc sè

8/2010
kiến. Tính chất nó là nhân dân dân chủ
chuyên chính".
(10)
Trong đó, tính chất chuyên
chính của nhà nước kiểu mới là chuyên
chính của nhân dân dưới sự lãnh đạo của
Đảng nhằm bảo vệ lợi ích của nhân dân và
chuyên chính chỉ áp dụng với bọn đế quốc,
phong kiến, phản động.
Ba là xây dựng nhà nước thực sự của
dân, do dân, vì dân phải dựa trên nền tảng
chính trị-xã hội là lực lượng đoàn kết toàn
dân, bảo đảm mọi quyền lực nhà nước thuộc
về nhân dân, bảo đảm quyền làm chủ của
nhân dân. Theo Hồ Chí Minh, đại đoàn kết
toàn dân và bảo đảm quyền làm chủ của nhân
dân tạo cơ sở chính trị-xã hội rộng lớn và
vững chắc cho nhà nước kiểu mới. Người
từng nói: "Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết -
Thành công, thành công, đại thành công".
Theo Người, "bất kì người nào, bất kì nhóm
nào, nếu họ tán thành hoà bình, thống nhất,
độc lập, dân chủ thì chúng ta cũng sẵn sàng
thật thà đoàn kết với họ".
(11)
Đại đoàn kết là
"đoàn kết đại đa số nhân dân", "đoàn kết
rộng rãi, lâu dài", "đoàn kết là một chính
sách dân tộc không phải là một thủ đoạn

chính trị… ai có tài, có đức, có sức, có
lòng phụng sự Tổ quốc và phục vụ nhân
dân thì ta đoàn kết với họ",
(12)
tuy vậy phải
chống hai khuynh hướng sai lầm: "cô độc,
hẹp hòi và đoàn kết vô nguyên tắc".
(13)

Trên cơ sở đoàn kết tạo sự đồng thuận
của toàn dân hướng đến mục tiêu xây dựng
chế độ mới, nhà nước phải bảo đảm quyền
làm chủ của nhân dân. Hồ Chí Minh chỉ ra
rằng "Trong nước Việt Nam dân chủ cộng
hoà của chúng ta tất cả mọi quyền lực đều là
của nhân dân… ở nước ta chính quyền là
của nhân dân, do nhân dân làm chủ".
(14)

Nhân dân thực hiện quyền làm chủ nhà
nước và xã hội thông qua các cơ quan đại
biểu do nhân dân bầu ra, hoặc trực tiếp tham
gia quản lí nhà nước và xã hội, kiểm tra
giám sát hoạt động của các cơ quan nhà
nước, cán bộ công chức nhà nước, bãi miễn
những người không xứng đáng, kể cả những
người làm việc trong Chính phủ. Người chỉ
rõ: "ở nước ta chính quyền là của nhân dân,
do nhân dân làm chủ. Nhân dân bầu ra các
hội đồng nhân dân, ủy ban kháng chiến

hành chính địa phương và Quốc hội cùng
Chính phủ trung ương… đó là một cách hợp
lí để nhân dân lao động thực hành quyền
thống trị của mình, nhân dân là ông chủ
nắm chính quyền. Nhân dân bầu ra đại biểu
thay mặt mình thi hành chính quyền ấy".
(15)

Theo Hồ Chí Minh, để nhân dân thực
hiện được quyền lực của mình phải giác ngộ
cho nhân dân ý thức được quyền làm chủ
của họ. Người khẳng định: "Nhà nước ta
ngày nay là của tất cả những người lao
động. Vậy công nhân, nông dân, trí thức
cách mạng cần nhận rõ rằng: hiện nay, nhân
dân lao động ta là những người làm chủ
nước ta Chúng ta có quyền và có đủ điều
kiện để tự tay mình xây dựng đời sống tự do,
hạnh phúc của mình… Đã là người chủ nhà
nước thì phải chăm lo việc nước như chăm
lo việc nhà… Đã là người chủ thì phải biết
tự mình lo toan, gánh vác, không ỷ lại,
không ngồi chờ".
(16)

Bốn là xây dựng nhà nước thực sự của
dân, do dân, vì dân là xây dựng nhà nước
hợp hiến, hợp pháp, thực hiện quản lí xã hội
theo pháp luật và kết hợp chặt chẽ với giáo
dục tư tưởng, đạo đức. Có người cho rằng

Hồ Chí Minh đề cao "đức trị", coi nhẹ "pháp
trị". Đó là điều ngộ nhận, không đúng với


nghiªn cøu - trao ®æi
t¹p chÝ luËt häc sè 8/2010 47

quan điểm của Người. Thực ra Hồ Chí Minh
đã sớm cảm nhận được tầm quan trọng của
tính hợp pháp của nhà nước và vai trò của
pháp luật trong quản lí xã hội và hoạt động
của nhà nước, nhất là trong việc bảo vệ
quyền tự do, dân chủ và lợi ích của nhân
dân. Ở Người, cả trong nhận thức và trong
hành động đã thể hiện được trình độ kết hợp
nhuần nhuyễn giữa "đức trị" và "pháp trị".
Ngay sau Cách mạng tháng Tám thành
công, trong tình thế cách mạng muôn vàn
khó khăn, tại phiên họp Chính phủ lâm thời
ngày 3/9/1945, Hồ Chí Minh đã xác định
nhiệm vụ cấp bách phải tổ chức tổng tuyển
cử bầu Quốc hội để có cơ sở xây dựng Hiến
pháp năm 1946 - Hiến pháp đầu tiên của
Việt Nam và Đông Nam Á - tạo cơ sở pháp
lí cao nhất trong cả hoạt động đối nội và đối
ngoại, khẳng định sự ra đời hợp hiến của
Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hoà trước
cộng đồng quốc tế. Trong quá trình lãnh đạo
xây dựng nhà nước kiểu mới ở Việt Nam,
Hồ Chí Minh đã kí hơn 60 sắc lệnh, chỉ đạo

soạn thảo Hiến pháp năm 1946 và Hiến pháp
năm 1959, tạo cơ sở pháp lí cho tổ chức hoạt
động của nhà nước kiểu mới ở Việt Nam.
Đặc biệt trong hoàn cảnh sau kháng chiến
chống Pháp bộn bề công việc, Hồ Chí Minh
vẫn quan tâm chỉ đạo xây dựng Luật hôn
nhân - gia đình, Luật lao động, Luật cải cách
ruộng đất, là những văn bản luật quan trọng
liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích của
nhân dân lao động, không thể sử dụng các
văn bản luật cũ. Trong lãnh đạo, nhà nước
quản lí xã hội theo pháp luật, tăng cường
pháp chế, Hồ Chí Minh coi trọng các biện
pháp phòng ngừa, răn đe hơn là trừng trị,
"phòng bệnh" hơn "chữa bệnh". Từ quan
điểm đó, Người chỉ đạo tăng cường các biện
pháp phổ biến, tuyên truyền, giáo dục, hướng
dẫn thực hiện pháp luật, kết hợp với giáo dục
tư tưởng, đạo đức cho cán bộ và nhân dân.
Trong công tác lãnh đạo Đảng và Chính
phủ cũng như đi bất cứ địa phương nào, Hồ
Chí Minh luôn luôn thể hiện tình cảm
thương yêu, độ lượng nhưng Người cũng thể
hiện rất rõ ràng thái độ nghiêm khắc đối với
khuyết điểm và các vi phạm của các cán bộ,
công chức. Hồ Chí Minh không chỉ quan tâm
vấn đề xây dựng pháp luật, quản lí xã hội
theo pháp luật mà Người còn quan tâm đến
nội dung của pháp luật xã hội chủ nghĩa, bảo
đảm tính giai cấp, tính dân chủ trong pháp

luật, bảo đảm cho pháp luật thể hiện được
quyền tự do, dân chủ, ý chí và lợi ích của nhân
dân. Người chỉ rõ: "Luật pháp của chúng
ta… là ý chí của giai cấp công nhân lãnh
đạo cách mạng… pháp luật của ta hiện nay
bảo vệ quyền lợi của hàng triệu người lao
động… pháp luật của ta là pháp luật thật sự
dân chủ, vì nó bảo vệ quyền tự do dân chủ
rộng rãi cho nhân dân lao động".
(17)

Năm là xây dựng nhà nước thực sự của
dân, do dân, vì dân là xây dựng nhà nước có
trách nhiệm và chịu trách nhiệm trước nhân
dân, bảo đảm cho công dân làm tròn nghĩa
vụ đối với Nhà nước và xã hội. Hồ Chí Minh
luôn luôn khẳng định "chế độ ta là chế độ
dân chủ, tức là nhân dân là người chủ mà
Chính phủ là người đầy tớ trung thành của
nhân dân. Chính phủ có một mục đích là: hết
lòng hết sức phụng sự Tổ quốc, phụng sự
nhân dân".
(18)
Mặt khác, Hồ Chí Minh nhấn
mạnh trách nhiệm pháp lí của Đảng, Nhà
nước và cán bộ đảng viên nếu không làm tốt
chức năng nhiệm vụ, quyền hạn của mình.
Người chỉ rõ: "Nếu dân đói, Đảng và Chính
phủ có lỗi; nếu dân rét là Đảng và Chính

nghiên cứu - trao đổi
48 tạp chí luật học số
8/2010
ph cú li; nu dõn dt l ng v Chớnh
ph cú li; nu dõn m l ng v Chớnh
ph cú li".
(19)
Trong nh nc xó hi ch
ngha, i vi cụng dõn, quyn v ngha v
luụn luụn gn bú vi nhau. Nh nc cụng
nhn v to iu kin nhõn dõn thc hin
quyn t do, dõn ch ca mỡnh, cũn cụng
dõn phi lm trũn cỏc ngha v i vi nh
nc v xó hi. Phỏt biu v sa i Hin
phỏp nm 1946, H Chớ Minh ch rừ: "Do
tớnh cht ca Nh nc ta, do ch kinh t
v xó hi ca chỳng ta, Nh nc chng
nhng cụng nhn nhng quyn li ca cụng
dõn thc s c hng cỏc quyn li ú
Trong ch ta, li ớch ca Nh nc, ca
tp th cựng li ớch ca cỏ nhõn cn bn l
nht trớ. Cho nờn trong khi c hng
nhng quyn li do Nh nc v tp th
mang li cho mỡnh thỡ mi ngi cụng dõn
phi t giỏc lm trũn ngha v i vi Nh
nc, i vi tp th".
(20)

Sỏu l xõy dng nh nc thc s ca

dõn, do dõn, vỡ dõn l xõy dng nh nc
trong sch; ngn chn, loi tr c quan
liờu, tham nhng, lóng phớ v cỏc hin tng
tiờu cc khỏc trong b mỏy nh nc.
Nghiờn cu di sn lớ lun ca H Chớ Minh
thy rừ s quan tõm c bit, s bn khon
trn tr ca Ngi v vn ny. H Chớ
Minh thy rừ nhng cn bnh ny e da
sinh mnh ca ng, ca nh nc kiu mi
v ch xó hi ch ngha, chỳng l gic ni
xõm, l k thự ca ch ngha xó hi. Ngay t
tp ti liu "ng kỏch mnh" dựng
hun luyn cỏn b chun b cho cỏch mng
Vit Nam t nhng nm 1925-1930 Qung
Chõu, H Chớ Minh ó dnh bi hc u tiờn
"T cỏch mt ngi cỏch mnh" hun
luyn cỏn b, trong ú chỳ ý n o c v
nhng phm cht ca ngi cỏn b cỏch
mng. Sau khi Nh nc Vit Nam dõn ch
cng ho ra i c 45 ngy, H Chớ Minh
phỏt hin nhng cn bnh quan liờu, tham
nhng, lóng phớ v tiờu cc khỏc ó phỏt sinh
trong b mỏy nh nc kiu mi. Ngy
17/10/1945, trong "Th gi y ban nhõn dõn
cỏc kỡ, tnh, huyn v lng" Ngi nhc nh:
"Chỳng ta phi hiu rng cỏc c quan ca
Chớnh ph t ton quc cho n cỏc lng
u l cụng bc ca dõn, ngha l gỏnh
vỏc vic chung ca dõn, ch khụng phi
ố u dõn nh trong thi k di quyn

thng tr ca Phỏp, Nht. Vic gỡ cú li cho
dõn ta phi ht sc lm. Vic gỡ cú hi n
dõn, ta phi ht sc trỏnh".
(21)
Trong th H
Ch tch ó nhc nh nhng cn bnh mi
xut hin v cn phi khc phc l: trỏi phộp,
cy th, h hoỏ, t tỳng, chia r, kiờu
ngo.
(22)
Trong nhng giai on khú khn
ca cỏch mng hoc nhng ngy l ln, H
Ch tch ó vit nhng tỏc phm riờng
cp vn o c, phm cht ca cỏn b.
Chng hn, "Sa i li lm vic" (1947),
"Phi ty sch bnh quan liờu" (2/9/1950),
"Cn ty sch bnh quan liờu" (2/9/1951),
"Thc hnh tit kim, chng tham ụ, lóng
phớ, chng bnh quan liờu" (1952), "Chng
quan liờu, tham ụ, lóng phớ" (31/7/1952),
"Nõng cao o c cỏch mng quột sch ch
ngha cỏ nhõn" (3/2/1969) Trong hu ht
cỏc bi núi, bi vit t din vn i hi
ng cho n cỏc bui núi chuyn gp g
ngn ngi vi cỏn b cỏc cp, H Chớ Minh
u cp vn cn, kim, liờm, chớnh, chớ
cụng, vụ t ca i ng cỏn b.
By l xõy dng nh nc thc s ca
dõn, do dõn, vỡ dõn phi chm lo xõy dng
i ng cỏn b, cụng chc nng lc,

nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 8/2010 49

phm cht phc v nhõn dõn, thc hin cỏc
nhim v ca cỏch mng. õy cng l vn
m Ch tch H Chớ Minh c bit quan
tõm. Ngi cho rng: "Cỏn b l gc ca mi
cụng vic".
(23)
"Muụn vic thnh cụng hoc
tht bi u do cỏn b tt hoc kộm. ú l
mt chõn lớ nht nh".
(24)
Trong vn xõy
dng i ng cỏn b ca ng, Nh nc,
Ch tch H Chớ Minh nhn mnh nhng
vn ch yu sau:
- H Chớ Minh luụn khng nh vai trũ
quan trng ca cụng tỏc o to hun luyn
cỏn b. Ngi cho rng "hun luyn cỏn b
l cụng vic gc ca ng".
(25)
Cụng vic
gc cú ngha l cụng vic phi lm u tiờn,
thng xuyờn, lõu di, cú tm nhỡn chin
lc. o to, hun luyn cỏn b luụn luụn
l yờu cu bc xỳc ca ng, ca s nghip
cỏch mng. Ngi ch rừ "cuc cỏch mng

xó hi ch ngha l mt cuc bin i khú
khn nht v sõu sc nht. Chỳng ta phi
xõy dng mt xó hi hon ton mi, xa nay
cha tng cú trong lch s dõn tc Chỳng
ta phi bin mt nc dt nỏt, cc kh thnh
mt nc vn hoỏ cao v i sng ti vui
hnh phỳc. Chỳng ta phi tin hnh nhng
nhim v ú trong nhng iu kin c bit
ca nc ta, ngha l trờn c s ca mt xó
hi va thoỏt khi ỏch thc dõn phong kin,
ht sc lc hu Trong nhng iu kin
nh th chỳng ta phi dựng nhng phng
phỏp gỡ, hỡnh thc gỡ, i theo tc no
tin dn lờn ch ngha xó hi. Mun gii
quyt tt nhng vn ú, mun bt mũ
mm, mun phm sai lm thỡ chỳng ta
phi hc tp kinh nghim ca cỏc nc anh
em v ỏp dng nhng kinh nghim y mt
cỏch sỏng to"
(26)
(tỏc gi nhn mnh).
Trong bi "Núi v cụng tỏc hun luyn v
hc tp" ti Hi ngh hun luyn ton quc
ln th nht, H Chớ Minh rt coi trng vai
trũ ca ngi thy v ch ra yờu cu tiờu
chun ca ngi thy, ngi i hun
luyn.
(27)
Ngi ch rừ: "Ngi hun luyn
ca on th phi lm kiu mu v mi mt:

t tng, o c, li lm vic". Nh vy,
ngi thy l ngi gng mu c v t
tng, o c, tỏc phong lm vic; ni
dung, chng trỡnh, ti liu ging dy "phi
ly nhng ti liu v ch ngha Mỏc - Lờnin
lm gc" nhng phi "la chn, xp t li"
cho phự hp vi trỡnh ngi hc; "kinh
nghim do ngi hc mang n" u l
"nhng ti liu thit thc" cn "trao i, gom
gúp li"; "phi hc tp, nghiờn cu nhng
ch th, ngh quyt, lut, lnh ca on th v
Chớnh ph"; "phi thc hnh khu hiu: lm
vic gỡ, hc vic ny Cỏn b mụn no
phi hc tho cụng vic trong mụn y".
(28)

Mt khỏc, phi nghiờn cu c lớ lun v thc
tin ca nhõn loi. Ngi cho rng "Lớ lun
l s tng kt nhng kinh nghim ca loi
ngi, l tng hp nhng tri thc v t
nhiờn v xó hi, tớch tr li trong quỏ trỡnh
lch s"
(29)
vỡ vy chỳng ta phi nghiờn cu,
tip thu cú chn lc tri thc, kinh nghim
ca c nhõn loi. V phng chõm, dy v
hc trong tỏc phm ny, Ngi nhn mnh
yờu cu
(30)
"Ct thit thc, chu ỏo hn tham

nhiu"; "hun luyn t di lờn"; "gn lớ
lun vi cụng tỏc thc t v phi nhm ỏp
ng ỳng nhu cu ca thc tin". V phng
phỏp dy v hc Ngi cao vic t hc:
"Hc tp trng ca on th khụng phi
nh hc cỏc trng lp c", "phi bit
t ng hc tp". Thy giỏo phi "nõng cao


nghiªn cøu - trao ®æi
50 t¹p chÝ luËt häc sè
8/2010
và hướng dẫn việc tự học". Người học có
thái độ, động cơ, mục đích học tập đúng đắn.
Người chỉ rõ: "học để sửa chữa tư tưởng",
"tu dưỡng đạo đức cách mạng"; "học để tin
tưởng", "học để hành"; "học ở trường, học ở
sách vở, học lẫn nhau và học nhân dân",
"khiêm tốn, thật thà, tự nguyện, tự giác",
"độc lập suy nghĩ và tự do tư tưởng", "bảo vệ
chân lí, có nguyên tắc tính, không được ba
phải, điều hoà” Hồ Chí Minh đã khái quát
một cách cô đọng nhất yêu cầu học tập đối
với cán bộ, công chức trong sổ vàng truyền
thống của Trường Nguyễn Ái Quốc trung
ương (nay là Học viện chính trị - hành chính
quốc gia Hồ Chí Minh): "Học để làm việc,
làm người, làm cán bộ, học để phụng sự
đoàn thể, Tổ quốc, nhân dân và nhân loại".
- Trong công tác cán bộ, Chủ tịch Hồ Chí

Minh còn quan tâm đến công tác lựa chọn,
đánh giá, sử dụng và chính sách đối với cán
bộ, công chức cán bộ. Người dạy "phải biết
rõ cán bộ", "phải cất nhắc cán bộ cho đúng",
"phải khéo dùng cán bộ", "phải giúp cán bộ
cho đúng", "phải giữ gìn cán bộ".
(31)

Muốn lựa chọn cán bộ đúng phải căn cứ
vào những yêu cầu sau đây:
(32)

+ Những người tỏ ra rất trung thành và
hăng hái trong công việc, trong đấu tranh.
+ Những người liên lạc mật thiết với dân
chúng, hiểu biết dân chúng. Luôn luôn chú ý
đến lợi ích của dân chúng.
+ Những người có thể phụ trách giải
quyết các vấn đề trong những hoàn cảnh khó
khăn. Ai sợ phụ trách, không có sáng kiến,
thì không phải là người lãnh đạo.
+ Những người luôn luôn giữ đúng kỉ luật.
Để xây dựng đội ngũ cán bộ đủ năng lực
phẩm chất đáp ứng yêu cầu xây dựng nhà
nước kiểu mới, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã
tổng kết năm cách đối xử đúng đắn với đội
ngũ cán bộ là
(33)
: "Chỉ đạo": thả cho họ làm,
thả cho họ phụ trách, dù sai lầm chút ít cũng

không sợ. Nhưng phải luôn luôn tùy theo
hoàn cảnh mà bày vẽ cho họ về phương
hướng công tác, cách thức công tác để họ
phát triển năng lực và sáng kiến của họ…;
Nâng cao: luôn luôn tìm cách cho họ học thêm
lí luận và cách làm việc…; Kiểm tra: không
phải ngày nào cũng kiểm tra nhưng thường
thường kiểm tra để giúp họ rút kinh nghiệm,
sửa chữa khuyết điểm, phát triển ưu điểm.
Giao công việc mà không kiểm tra, đến lúc
thất bại mới chú ý đến. Thế là không biết
yêu dấu cán bộ; Cải tạo: khi họ sai lầm thì dùng
cách "thuyết phục" giúp cho họ sửa chữa…;
Giúp đỡ: phải cho họ điều kiện sinh sống
đầy đủ mà làm việc. Khi họ đau ốm phải có
thuốc thang. Tùy theo hoàn cảnh mà giúp họ
giải quyết vấn đề gia đình…
Tám là xây dựng nhà nước kiểu mới thực
sự của dân, do dân, vì dân phải có biện pháp
kiểm tra, giám sát hoạt động của bộ máy nhà
nước, cán bộ, công chức nhà nước. Theo tư
tưởng Hồ Chí Minh, trong hoạt động của bộ
máy nhà nước kiểu mới, việc kiểm tra, giám
sát là yêu cầu khách quan. Nó giúp phát
hiện, ngăn chặn khuyết điểm, biểu dương ưu
điểm của cán bộ, theo dõi việc thi hành
chính sách, pháp luật.
Ngay từ những ngày đầu của chính
quyền cách mạng, ngày 23/11/1945, Hồ Chủ
tịch kí Sắc lệnh thành lập ban thanh tra đặc

biệt với nhiệm vụ "thanh tra tất cả các công
việc và các nhân viên của ủy ban nhân dân
và các cơ quan của Chính phủ". Người nhấn
mạnh: "Muốn chống bệnh quan liêu, bệnh
bàn giấy, muốn biết các nghị quyết có được


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 8/2010 51

thi hnh khụng, thi hnh cú ỳng khụng,
mun bit ai ra sc lm, ai lm qua chuyn,
ch mt cỏch, l khộo kim soỏt. Kim soỏt
khộo bao nhiờu, khuyt im lũi ra ht, hn
na kim tra khộo v sau khuyt im bt
i".
(34)
"Cú kim soỏt mi bit rừ cỏn b
v nhõn viờn tt hay xu, mi bit rừ u
im v khuyt im ca cỏc c quan, mi
bit rừ u im v khuyt im ca cỏc mnh
lnh v ngh quyt".
(35)
Ngi cũn ch rừ
mun kim soỏt cú kt qu tt "vic kim
soỏt phi cú h thng, phi thng lm",
"ngi kim soỏt phi l nhng ngi rt cú
uy tớn" v "khụng phi c ngi trong phũng
giy m ch ngi bỏo cỏo, m phi i tn
ni, xem tn ch" kt hp kim soỏt "t di

lờn" v "t trờn xung".
(36)

Vi nhng t tng v quan im nờu
trờn, H Chớ Minh ch rừ thanh tra, kim tra,
giỏm sỏt trong nh nc kiu mi khụng ch
l x lớ vi phm m ch yu l sa cha
khuyt im.
Nhng t tng quan im ca H Chớ
Minh v nh nc kiu mi mói mói l di
sn lớ lun vụ giỏ ca cỏch mng Vit Nam
ng thi cú giỏ tr ph bin i vi phong
tro cỏch mng ca giai cp cụng nhõn v
nhõn loi tin b. Ch ngha Mỏc - Lờnin v
t tng H Chớ Minh l nn tng t tng,
lớ lun ca ng ta, vỡ vy chỳng ta cn tip
tc nghiờn cu, quỏn trit, vn dng y
t tng H Chớ Minh v nh nc kiu mi
gúp phn xõy dng nh nc phỏp quyn xó
hi ch ngha ca nhõn dõn, do nhõn dõn, vỡ
nhõn dõn nc ta hin nay./.

(1).Xem: ng Cng sn Vit Nam, Vn kin i hi
i biu ton quc ln th IX, Nxb. Chớnh tr quc
gia, H Ni, 2001, tr. 38.

(2).Xem: H Chớ Minh, Ton tp, tp 2, Nxb. Chớnh
tr quc gia, H Ni, 2000, tr. 280.
(3).Xem: H Chớ Minh, Ton tp, tp 3, Nxb. Chớnh
tr quc gia, H Ni, 1995, tr. 1 - 2.

(4).Xem: H Chớ Minh, Ton tp, tp 3, Nxb. Chớnh
tr quc gia, H Ni, 1995, tr. 2.
(5).Xem: ng cng sn Vit Nam, Vn kin ng
ton tp, Nxb. Chớnh tr quc gia, H Ni, 2000, tp
7, tr. 118 - 119.
(6).Xem: ng Cng sn Vit Nam, Sd, tp 7, tr.
118 - 119.
(7).Xem: H Chớ Minh, Ton tp, tp 3, Nxb. Chớnh
tr quc gia, H Ni, 2000, tr. 583.
(8).Xem: H Chớ Minh, Ton tp, tp 7, Nxb. Chớnh
tr quc gia, H Ni, 1996, tr. 212.
(9).Xem: Sd, tr. 212.
(10).Xem: Sd, tr. 217.
(11).Xem: H Chớ Minh, Ton tp, tp 7, Nxb. Chớnh
tr quc gia, H Ni, 1996, tr. 429.
(12).Xem: H Chớ Minh, Ton tp, tp 7, Nxb. Chớnh
tr quc gia, H Ni, 1996, tr. 438.
(13).Xem: Sd, tr. 438.
(14).Xem: Sd, tr. 218.
(15).Xem: H Chớ Minh, Sd, tp 7, tr. 218.
(16).Xem: H Chớ Minh, Sd, tp 10, tr.310-311.
(17).Xem: H Chớ Minh, V nh nc v phỏp lut,
Nxb. Phỏp lớ, H Ni, 1995, tr. 186.
(18).Xem: H Chớ Minh, Sd, tp 7, tr. 217.
(19).Xem: H Chớ Minh, Sd, tp 7, tr. 572.
(20).Xem: H Chớ Minh, Sd, tp 9, tr. 579 - 597.
(21).Xem: H Chớ Minh, Sd, tp 4, tr. 56.
(22).Xem: H Chớ Minh, Sd, tp 4, tr. 57.
(23).Xem: H Chớ Minh, Sd, tp 5, tr. 269.
(24).Xem: Sd, tp 5, tr. 240.

(25).Xem: Sd, tp 5, tr. 269.
(26).Xem: Sd, tp 8, tr. 493 - 494.
(27).Xem: Sd, tp 6, tr. 45 - 53
(28).Xem: H Chớ Minh, Sd, tp 5, tr. 270 - 271.
(29).Xem: H Chớ Minh, Sd, tp 8, tr. 499 - 500.
(30).Xem: H Chớ Minh, Sd, tp 6, tr. 45 - 53.
(31).Xem: Sd, tp 5, tr. 274.
(32).Xem: Sd, tp 5, tr. 275.
(33).Xem: Sd, tp 5, tr. 276.
(34).Xem: H Chớ Minh, Sd, tp 5, tr. 287 - 288.
(35).Xem: Sd, tp 5, tr. 287 - 288.
(36).Xem: Sd, tp 5, tr. 287 - 288.