Các bệnh thường gặp ở cá hồi potx

Các bệnh thường gặp ở
cá hồi

Việt Linh trích đăng một phần "Các loại bệnh thường gặp nơi
cá Salmonid" trong quyển sách "Phương pháp nuôi cá
Salmonid tại Việt Nam" của tác giả Vũ Thế Trụ để giới thiệu
tới bạn đọc.
Các vùng cao nguyên Việt Nam, về mặt môi trường khá thích
hợp cho việc nuôi cá hồi (Salmon, Rainbow trout, đặc biệt là
Donaldson trout). Do đó đây là quyển sách quý giá cho
chúng tôi và những người quan tâm đến kỹ thuật nuôi cá hồi
nói riêng và cá nước lạnh nói chung.


Các loại bệnh thường gặp nơi cá Salmonid
Để phân định rõ ràng các bệnh của loài cá Salmonid, chúng
ta tạm chia các bệnh tật của loài cá Salmonid làm 5 loại khác
nhau.

- Bệnh do vi khuẩn (Bacterial diseases)
- Bệnh do virus (Viral diseases)
- Bệnh nấm (Fungal diseases)
- Ký sinh Protozoan (Protozoan parasites)
- Ký sinh Metazoan (Metazoan parasites)
1/ Bệnh do vi khuẩn (Bacterial diseases):
Với cá Salmonids thì các bệnh do vi khuẩn gây nên khá
nhiều, một số bệnh thường gặp:
Furunculosis:

Bệnh gây ra bởi vi khuẩn Aeromonas salmonicida. Trong
môi trường nước ngọt, bệnh Furunculosis thường xuất hiện
nhiều vào thời gian nhiệt độ gia tăng.
Triệu chứng rõ rệt nhất của bệnh Furunculosis cấp tính là
xuất huyết trên thân cá. Các triệu chứng khác là biếng ăn, đờ
đẫn. Hình thức mãn tính của bệnh này thường thấy ở những
cá đã trưởng thành với triệu chứng chảy máu cấp tính, lá lách
lớn rộng, thận bị hóa lỏng.
Đề phòng và trị liệu:
- Furazolidone, 35mg/kg cá mỗi ngày, liên tục trong 21 ngày.
- Sulfamerazine (NF-180 hoặc Furozone), 0,26gr/kg cá mỗi
ngày, trong 3 ngày liên tục, sau đó dùng 0.15gr/kg cá trong
11 ngày tiếp theo.
Các loại thuốc trụ sinh như Oxytetracycline hoặc
Sulphonamides pha trộn trong thức ăn có thể ngăn ngừa được
Furunculosis nhưng khó khăn là cá thường rất biếng ăn trong
thời gian mang bệnh Furunculosis, vì vậy cần kiên nhẫn
trong khi chữa trị. Hiện nay người ta sử dụng vaccine cho
bệnh Furunculosis trong thời gian cá còn nhỏ hơn là trị liệu
khi cá đã lớn.
Bacterial gill disease (Bệnh vi khuẩn ở mang)
Bệnh có tên như vậy vì thường xảy ra ở mang cá. Có nhiều
triệu chứng cho biết các sản phẩm của sự biến dưỡng, đặc
biệt là Ammonia, là những yếu tố về môi trường chính yếu
đưa tới bệnh vi khuẩn ở mang.
Triệu chứng: Triệu chứng đầu tiên của bệnh vi khuẩn ở mang
là cá trồi lên trên mặt nước để hít không khí. Chúng bơi chậm
chạp và vô định. Mang bắt đầu sưng lên, mang trở nên trắng
rồi có những điểm xám xuất hiện.
Trị liệu:

- Potassium permanganate > 5mg/l trong 1 giờ, 2-3 ngày liên
tiếp.
- Aureomycin, 55mg/kg cá mỗi ngày, trong 10nga2y liên
tiếp.
- Kanamycin, 20mg/kg mỗi ngày cho tới 20 ngày.

Bacterial kidney disease (BKD)
Bệnh gây ra bởi vi khuẩn Renibacterium salmoninarum.
Triệu chứng rõ rệt nhất là sau khi phá phách một số nội tạng
cơ thể cá Salmonid, bệnh BKD sẽ tạo nên các mụn nhỏ xuất
hiện trên các bắp cơ và sau đó tạo thành cá hố sâu tại đây. Cá
mắc bệnh, cơ thể có màu đậm hơn thường lệ, mắt lồi ra và có
các đốm máu ở phía dưới các vi ngực. Trong nội tạng, thận
sưng lên và có thể chứa những nốt màu trắng như sữa.
Trị liệu: Bệnh BKD là 1 trong những bệnh khó trị liệu với
thuốc men vì là bệnh kinh niên trong môi trường và vi khuẩn
lại nằm sâu trong tế bào. Hiện tại người ta chỉ thấy:
- Erythromycin là tương đối có khả năng ngăn ngừa được sự
phát triển của BKD, với 190-220mg/kg cá mỗi ngày và trị
liệu như vậy liên tục trong 21 ngày.
- Sulfadiazine, 0,26gr/kg cá mỗi ngày, cho 7 ngày, sau đó
dùng 0,13gr/kg cá cho 21 ngày tiếp theo.

Vibriosis:
Bệnh gây ra bởi vi khuẩn Vibrio anguillarum, một loại vi
khuẩn có liên hệ rất gần với loại vi khuẩn gây bệnh dịch tả và
vi khuẩn Vibrio salmonicida. Bệnh không xuất hiện triệu
chứng rõ rệt bên ngoài nhưng lại gây thiệt hại nhanh cho nhà
sản xuất. Vì vậy, việc sử dụng thuốc trụ sinh phối hợp thuốc
chủng ngừa và công việc điều hành hoàn hảo (vệ sinh ao hồ

nuôi, di chuyển cá, thức ăn thích hợp ) ngay từ lúc cá còn
nhỏ là phương pháp hữu hiệu nhất. Bệnh thường xảy ra khi
nhiệt độ cao (>10 độ C). Cá bị bệnh nặng thường có những
vết thương trên da sưng lên, gây lở loét và tiết ra những chất
nhầy có máu. Trong nội tạng, lá lách bị lớn rộng và thận bị
mềm nhũn. Mang và cá bắp thịt trở nên nhợt nhạt.
Trên da và trong các bắp thịt thường xuất hiện những vết
thương giống như bị bỏng, không khác bệnh Furunculosis.
Trị liệu: Sulfonamide và thuốc trụ sinh có tác dụng với bệnh
Vibriosis, tương tự Sulfamerazine và Oxytetracycline.
Bệnh Columnasis
Do vi khuẩn Flexibacter Columnaris gây nên.

Triệu chứng bệnh là sự xuất hiện các chất nhầy ở các điểm
trên đầu, trong mang, vi và xung quanh các vết thương.
Trị liệu:
- Furanace 1,5mg/l trong 1 giờ, kéo dài từ 1-3 ngày.
- Oxytetracycline 50mg/kg cá trong 10 ngày.
2/ Bệnh do virus
Một số bệnh do virus như: Infectious Pancreatic Necrosis
(IPN); Viral Haemorrhagic Septicamia (VHS); Infectious
Haematopoietic Necrosis Virus (IHN); Infectious Salmon
Anaemia Virus (ISA).
Phương pháp phòng ngừa là tốt nhất.
3/ Bệnh do nấm gây nên (Fungus diseases)
Trước khi có dịch nấm, một hoặc nhiều các tình huống sau
đây xuất hiện trước: môi trường bị ô nhiễm, mật độ nuôi quá
cao, xác cá chết không được loại bỏ kịp thời, mực nước quá
thấp.
Những loại nấm thường gặp là Saprolegnia, Exophiala,

Ichthyophonus, Branchiomyces, Phialophora. Trong nước
ngọt, người ta thường thấy nhiều nhất là bệnh nấm
Saprolegnia đối với loại cá giống, xuất hiện khắp mọi nơi.
4/ Các bệnh ký sinh nguyên sinh (Protozoan
parasites)
Trong nhóm bệnh ký sinh nguyên sinh gây ra cho cá
Salmonids ta có thể kể:
- Bệnh Proliferative Kidney Disease (PKD);
- Bệnh Ceratomyxa shasta;
- Bệnh Ichthyobodo necatrix;
- Bệnh Myxobolus cerebralis.
5/ Bệnh ký sinh đa bào (Metazoan parasites)
Thường gặp:
- Nematode (Tuyến trùng);
- Cestoda (Sán lãi);
- Acanthocephala (Giun);
- Trematoda (Giun bẹt);
- Mollusca;
- Crustacea;
- Hirudinea (Đỉa)

Formalin và Potassium permanganate là 2 dung dịch có khả
năng ngăn ngừa được loại ký sinh này. Nhưng an toàn hơn
vẫn là phương pháp ngăn ngừa từ bước đầu với việc kiểm tra
nguồn giống cá và nguồn nước trước khi nuôi.

Đ ọ c t h ê m :
KS. Vũ Thế Trụ - Một chuyên gia Việt hơn 20 năm nghiên
cứu về cá hồi với quyển sách "Phương pháp nuôi cá
Salmonid tại Việt Nam" và trại giống nuôi dưỡng cá

salmon tại đại học Washington - Hoa Kỳ.