Con Trâu - Vật cúng tế trong các lễ hội lớn của dân tộc M’nông ở Tây Nguyên pot

Con Trâu - Vật cúng tế trong
các lễ hội lớn của dân tộc
M’nông ở Tây Nguyên

Đối với đồng bào M’nông ở Tây Nguyên, lễ vật cúng trong các nghi lễ rất quan
trọng vì nó không chỉ thể hiện sự tôn kính, biết ơn các vị thần linh đã che chở, ban
cho mưa thuận gió hòa mà còn thể hiện được sự phát triển, đi lên của dân tộc.
Trong các lễ hội lớn của người M’nông
không thể thiếu bóng dáng con trâu. Ảnh: Internet
Đồng bào M’nông ở Tây Nguyên có một hệ thống nghi lễ xung quanh cuộc sống
và mỗi nghi lễ đều gắn liền với một vật cúng nhất định. Những nghi lễ truyền
thống không chỉ thể hiện lòng biết ơn sâu sắc của đồng bào đối với các vị thần linh
mà còn thể hiện giá trị nhân văn cao cả.
Tùy theo ý nghĩa của từng nghi lễ mà đồng bào dâng lễ vật cúng. Lễ vật cúng
thường là trâu, bò, heo, dê, gà… Đối với các lễ hội lớn, đặc trưng như: lễ ăn cơm
mới, lễ cúng bến nước, lễ mừng thắng lợi, lễ mừng được mùa… thì vật hiến sinh
bao giờ cũng là con trâu, nếu không có “ăn trâu” thì chưa được gọi là một lễ quan
trọng.
Dựa vào sự non, già của con trâu (độ dài và cong của chiếc sừng) để đánh giá lễ
hội đó lớn hay nhỏ. Ngày xưa, đồng bào M’nông quan niệm rằng, con trâu càng
già, sừng càng dài thì đó mới thực sự là một lễ lớn. Ngày nay, vật hiến sinh cho các
nghi lễ truyền thống phụ thuộc vào quy mô, tầm quan trọng của chúng mà đồng
bào làm lễ hiến sinh.
Theo quan niệm của đồng bào M’nông, con trâu chính là “vật tổ” xa xưa và “hồn
trâu” giúp con người gần gũi với thần linh hơn “các hồn” khác như “hồn nhện”,
“hồn dế”, “hồn cào cào”… Ở đây, con trâu là con vật nuôi có giá trị kinh tế lớn của
gia đình nên khi giết trâu tế thần là thể hiện lòng tôn kính, hiếu thảo cao nhất của
con người với thế giới tâm linh. Đồng bào tin rằng “thần trâu”, “hồn trâu” luôn ở
bên cạnh sẽ mang lại may mắn cho gia đình và cộng đồng…

Mặt khác, “ăn trâu” còn là dịp thể hiện sự hưng thịnh, trù phú của cộng đồng và là
sợi dây gắn kết giữa con người với thế giới tâm linh. Con trâu là “linh hồn”, làm
cho buổi lễ thêm sinh động, náo nhiệt và như một “sứ giả” chịu trách nhiệm trình
lên các vị thần linh những lời thỉnh cầu, biết ơn của đồng bào.
Do đó, trước khi bị giết, trâu được chọn thường được chăm sóc, vuốt ve, tắm rửa
sạch sẽ để tạo nên sự linh thiêng khác với những con trâu bình thường. Đặc biệt
hơn, đồng bào M’nông còn có nghi thức “khóc trâu” để đưa tiễn “linh hồn” trâu về
với thế giới tâm linh.
Đối với đồng bào M’nông, lễ vật cúng trong các nghi lễ rất quan trọng vì nó không
chỉ thể hiện sự tôn kính, biết ơn các vị thần linh đã che chở, ban cho mưa thuận gió
hòa mà còn thể hiện được sự phát triển, đi lên của dân tộc”.
Việc dâng lên các Yàng những tặng phẩm là những bằng chứng của đức tin, lòng
biết ơn sâu sắc của bà con dân làng đối với thần linh và các thế lực siêu nhiên. Mỗi
khi dâng hiến các lễ vật, chúng tôi cảm thấy yên lòng hơn rất nhiều vì được sự che
chở, dẫn dắt của thần linh.
Có thể nói, lễ vật cúng trong các nghi lễ truyền thống của đồng bào M’nông nói
riêng và các dân tộc Tây Nguyên nói chung là “lá chắn” mang lại sự an toàn, yên
vui cho bà con dân làng. Ngày nay, nhịp sống đã thay đổi, nhưng đồng bào
M’nông vẫn duy trì được phong tục truyền thống đặc sắc của dân tộc mình.