Ca Dao Đối nhân xử thế doc

Ca Dao Đối nhân xử thế
Ai ơi chớ nghĩ mình hèn
Nước kia dù đục lóng phèn cũng trong
Cười người chớ vội cười lâu
Cười người hôm trước hôm sau người cười
Ai ơi chớ vội cười nhau
Cây nào mà chẳng có sâu chạm cành
Ai ơi đã quyết thì hành
Ðã đốn thì vác cả cành lẫn cây
Ai ơi đã quyết thì hành
Ðã đan thì lận, tròn vành mới thôi
Bạn bè là nghĩa tương tri
Sao cho sau trước vẹn bề mới nên
Bạn nghèo thuở trước chớ quên
Vợ cùng kham khổ, chẳng nên phụ tình
Bàn tay còn có ngón dài, ngón vắn,
Con một nhà đứa trắng đứa đen,
Hễ ăn vóc học quen,
Dẫu họ chê mình vụng, tập rèn cũng phải hay
Bao giờ cá Lý hóa Long
Ðền ơn cha mẹ ẵm bồng ngày xưa
Bầu ơi thương lấy bí cùng
Tuy rằng khác giống, nhưng chung một giàn
Cách sông mới phải luỵ thuyền
Còn như đường liền ai phải luỵ ai
Cây xanh thời lá cũng xanh
Cha mẹ hiền lành để đức cho con
Mừng cây rồi lại mừng cành
Cây đức lắm chồi, người đức lắm con
Ba vuông sánh với bảy tròn
Ðời cha vinh hiển đời con sang giàu

Có làm thì mới có ăn
Khi không ai dễ đem phần tới cho
Chim khôn chưa bắt đã bay
Người khôn chưa nói dang tay đỡ lời
Chim khôn kêu tiếng rảnh rang
Người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe
Chim khôn lót ổ, lựa chỗ nhiều cành
Gái khôn lựa chỗ trai lành gởi thân
Chim khôn tránh lưới, tránh dò
Người khôn tránh chốn hồ đồ, xa hoa
Chồng giận thì vợ bớt lời
Cơm sôi nhỏ lửa một đời không khê
Chồng giận thì vợ làm lành
Miệng cười chúm chím: Thưa anh giận gì
Thưa anh, anh giận em chi
Muốn lấy vợ bé em thì lấy cho
Cờ bạc là bác thằng bần
Cửa nhà bán hết, tra chân vào cùm
Con cá không ăn câu
Nghĩ rằng con cá dại
Xách câu về nhà
Nghĩ lại con cá khôn
Con quốc khắc khoải mùa hè
Làm thân con gái phải nghe lời chồng
Sách cho chữ rằng: phu xướng phụ tòng
Làm thân con gái lấy chồng xuất gia
Lấy em về thờ mẹ kính cha
Thờ cha kính mẹ ấy là người ngoan
Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra

Một lòng thờ mẹ kính cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con
Công danh theo đuổi mà chi
Sao bằng chăm chỉ giữ nghề canh nông
Sớm khuya có vợ có chồng
Cày sâu, bừa kỹ mà mong được mùa
Cu kêu ba tiếng cu kêu
Kêu mau đến Tết, dựng nêu ăn chè
Cu kêu từng cặp trên cây
Tào khương nghĩa nặng, sao đành bỏ nhau
Cũ người thì lại mới ta
Người chê rách rưới, ta cho là gấm nhung
Cứ trong nghĩa lý luân thường
Làm người phải giữ kỹ cương mới mầu
Ðừng cậy khoẻ, chớ khoe giầu
Trời kia còn ở trên đầu, còn kinh
Phấn son tô điểm sơn hà
Làm cho rỡ mặt đàn bà nước Nam
Phượng hoàng ở chốn cheo leo
Sa cơ lỡ vận phải theo đàn gà
Bao giờ gió thuận mưa hòa
Thay lông đổi cánh lại ra phượng hoàng
Tiền trao cháo múc
Không tiền cháo trút trở ra
Tin nhau buôn bán cùng nhau
Thiệt hơn, hơn thiệt, trước sau như lời
Thay gì lừa đảo kiếm lời
Một nhà ăn uống, tội trời riêng mang
Theo chi những thói gian tham
Pha phôi thực giả tìm đường dối nhau

Của phi nghĩa có giàu đâu
Ở cho ngay thật giàu sau mới bền
Trời sinh ra đã làm người
Hay ăn, hay nói, hay cười, hay chơi
Khi ăn thì phải lựa nồi
Khi nói, thì phải lựa lời chớ sai
Cả vui chớ có vội cười
Nơi không lễ phép chớ chơi làm gì
Thói đời
Ba trăng là mấy mươi hôm,
Mai Nam nắng trước, chiều Nồm quạnh sau
Chàng ơi đừng phụ khó tham giàu
Khi lành tôn trượng, khi đau phụ phàng.
Bần cư náo thị vô nhân vấn
Phú tại lâm sơn hữu viễn thân
Cái vòng danh lợi cong cong
Kẻ hòng ra khỏi, người mong bước vào
Có cây mới có dây leo
Có cột có kèo, mới có đòn tay
Có chả anh tính phụ xôi
Có cam phụ quít, có người phụ ta
Có quán đình, phụ cây đa
Ba năm quán đổ cây đa vẫn còn
Có mực thì anh phụ son
Có kẻ đẹp giòn tình phụ nhân duyên
Có bạc anh tính phụ tiền
Có nhân nghĩa mới, quên tình người xưa
Có chồng mà chẳng có con
Khác gì hoa nở trên non một mình
Có chuôm, cá mới ở đià

Có em, anh mới sớm khuya chốn này
Có của thì có mẹ nàng
Có bạc có vàng thì có kẻ ưa
Chiếc tàu lặn chạy mau đường gió
Cái xe hơi chạy lẹ như dông
Việc ở đời vợ vợ chồng chồng
Thương nhau cũng vội, dứt lòng cũng mau
Chị là con gái nhà giầu
Ăn mặc tốt đẹp vào chầu tòa sen
Em là con gái nhà hèn
Ăn mặc rách rưới mon men ngoài hè
Ðói lòng ăn nắm lá sung
Chồng một thì lấy, chồng chung thì đừng
Ðói lòng ăn trái kkhổ qua
Nuốt vô thì đắng nhả ra chúng bạn cười
Giàu đổi bạn sang đổi vợ
Mười năm cắp sách theo thầy
Năm thứ mười một vác cày theo trâu
Mực văng vô giấy khó chùi
Vào vòng chồng vợ, đui cùi cũng phải theo
Ngày xưa anh bủng anh beo
Tay bưng chén thuốc tay đèo múi chanh
Bây giờ anh khỏi anh lành
Anh theo duyên mới anh đành phụ em
Ở sao cho vừa lòng người
Ở rộng người cười, ở hẹp người chê
Cao chê ngỏng, thấp chê lùn
Béo chê béo trục béo tròn
Gầy chê xương sống, xương sườn phơi ra
Tay mang túi bạc kè kè

Nói bậy nói bạ thiên hạ nghe rầm rầm
Trồng trầu trồng lộn dây tiêu
Con theo hát bội mẹ liều con hư
Yêu nhau đắp điếm mọi bề
Một trăm chỗ lệch cũng kê cho bằng
Yêu nhau yêu cả đường đi
Ghét nhau ghét cả tông chi họ hàng
Bàn tay còn có ngón dài, ngón vắn,
Con một nhà đứa trắng đứa đen,
Hễ mà ăn vóc học quen,
Dẫu ai chê vụng, tập rèn cũng phải hay
Bao giờ cá Lý hóa Long
Ðền ơn cha mẹ ẵm bồng ngày xưa
Bầu ơi thương lấy bí cùng
Tuy rằng khác giống, nhưng chung một giàn
Cách sông mới phải luỵ thuyền
Còn như đường liền ai phải luỵ ai
Cây xanh thời lá cũng xanh
Cha mẹ hiền lành để đức cho con
Mừng cây rồi lại mừng cành
Cây đức lắm chồi, người đức lắm con
Ba vuông sánh với bảy tròn
Ðời cha vinh hiển đời con sang giàu
Có làm thì mới có ăn
Khi không ai dễ đem phần tới cho
Chim khôn chưa bắt đã bay
Người khôn chưa nói dang tay đỡ lời
Chim khôn kêu tiếng rảnh rang
Người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe
Chim khôn lót ổ, lựa chỗ nhiều cành

Gái khôn lựa chỗ trai lành gởi thân
Chim khôn tránh lưới, tránh dò
Người khôn tránh chốn hồ đồ, xa hoa
Chồng giận thì vợ bớt lời
Cơm sôi nhỏ lửa một đời không khê
Chồng giận thì vợ làm lành
Miệng cười chúm chím: Thưa anh giận gì
Thưa anh, anh giận em chi
Muốn lấy vợ bé em thì lấy cho
Cờ bạc là bác thằng bần
Cửa nhà bán hết, tra chân vào cùm
Con cá không ăn câu
Nghĩ rằng con cá dại
Xách câu về nhà
Nghĩ lại con cá khôn
Con quốc khắc khoải mùa hè
Làm thân con gái phải nghe lời chồng
Sách cho chữ rằng: phu xướng phụ tòng
Làm thân con gái lấy chồng xuất gia
Lấy em về thờ mẹ kính cha
Thờ cha kính mẹ ấy là người ngoan
Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Một lòng thờ mẹ kính cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con
Công danh theo đuổi mà chi
Sao bằng chăm chỉ giữ nghề canh nông
Sớm khuya có vợ có chồng
Cày sâu, bừa kỹ mà mong được mùa
Cu kêu ba tiếng cu kêu

Kêu mau đến Tết, dựng nêu ăn chè
Cu kêu từng cặp trên cây
Tào khương nghĩa nặng, sao đành bỏ nhau
Cũ người thì lại mới ta
Người chê rách rưới, ta cho là gấm nhung
Cứ trong nghĩa lý luân thường
Làm người phải giữ kỹ cương mới mầu
Ðừng cậy khoẻ, chớ khoe giầu
Trời kia còn ở trên đầu, còn kinh
Phấn son tô điểm sơn hà
Làm cho rỡ mặt đàn bà nước Nam
Phượng hoàng ở chốn cheo leo
Sa cơ lỡ vận phải theo đàn gà
Bao giờ gió thuận mưa hòa
Thay lông đổi cánh lại ra phượng hoàng
Tiền trao cháo múc
Không tiền cháo trút trở ra
Tin nhau buôn bán cùng nhau
Thiệt hơn, hơn thiệt, trước sau như lời
Thay gì lừa đảo kiếm lời
Một nhà ăn uống, tội trời riêng mang
Theo chi những thói gian tham
Pha phôi thực giả tìm đường dối nhau
Của phi nghĩa có giàu đâu
Ở cho ngay thật giàu sau mới bền
Trời sinh ra đã làm người
Hay ăn, hay nói, hay cười, hay chơi
Khi ăn thì phải lựa nồi
Khi nói, thì phải lựa lời chớ sai
Cả vui chớ có vội cười

Nơi không lễ phép chớ chơi làm gì
Ba trăng là mấy mươi hôm,
Mai Nam nắng trước, chiều Nồm quạnh sau
Chàng ơi đừng phụ khó tham giàu
Khi lành tôn trượng, khi đau phụ phàng.
Bần cư náo thị vô nhân vấn
Phú tại lâm sơn hữu viễn thân
Cái vòng danh lợi cong cong
Kẻ hòng ra khỏi, người mong bước vào
Có cây mới có dây leo
Có cột có kèo, mới có đòn tay
Có chuôm, cá mới ở đià
Có em, anh mới sớm khuya chốn này
Có của thì có mẹ nàng
Có bạc có vàng thì có kẻ ưa
Chiếc tàu lặn chạy mau đường gió
Cái xe hơi chạy lẹ như dông
Việc ở đời vợ vợ chồng chồng
Thương nhau cũng vội, dứt lòng cũng mau
Chị là con gái nhà giầu
Ăn mặc tốt đẹp vào chầu tòa sen
Em là con gái nhà hèn
Ăn mặc rách rưới mon men ngoài hè
Ðói lòng ăn nắm lá sung
Chồng một thì lấy, chồng chung thì đừng
Ðói lòng ăn trái khổ qua
Nuốt vô thì đắng nhả ra chúng bạn cười
Giàu đổi bạn sang đổi vợ
Mười năm cắp sách theo thầy
Năm thứ mười một vác cày theo trâu

Mực văng vô giấy khó chùi
Vào vòng chồng vợ, đui cùi cũng phải theo
Ngày xưa anh bủng anh beo
Tay bưng chén thuốc tay đèo múi chanh
Bây giờ anh khỏi anh lành
Anh theo duyên mới anh đành phụ em
Ở sao cho vừa lòng người
Ở rộng người cười, ở hẹp người chê
Cao chê ngỏng, thấp chê lùn
Béo chê béo trục béo tròn
Gầy chê xương sống, xương sườn phơi ra
Tay mang túi bạc kè kè
Nói bậy nói bạ người nghe rầm rầm
Trồng trầu trồng lộn dây tiêu
Con theo hát bội mẹ liều con hư.