Tài liệu Thăng long Hà Nội trong ca dao ngạn ngữ (phần 2) doc

Thăng long Hà Nội trong ca dao ngạn ngữ - 2
Nhà xuất bản Hà Nội - 2002
Giang Quân sưu tầm, biên soạn
(In lần thứ hai có bổ sung, sửa chữa)


Phần Một


A - Ca Dao


Ca dao cổ trước cách mạng


1. Thăng Long, Hà Nội đô thành
Nước non ai vẽ nên tranh họa đồ
Cố đô rồi lại tân đô
Nghìn năm văn vật bây giờ vẫn đây

2. Đồng xanh sông Nhị chạy dài
Mây quang non Tản chiếu ngời Thăng Long.

3. Nhất cao là núi Ba Vì
Nhất lịch, nhất sắc kinh kỳ Thăng Long.

4. Chẳng thơm cũng thể hoa nhài
Dẫu chưa thanh lịch cũng người Tràng An.

5. Chẳng thơm cũng thể hoa mai
Chẳng lịch cũng thể con người Thượng Kinh.

6. Người khôn ai chả nâng niu
Hoa thơm ai chả chắt chiu để dành.

7. Đất tốt trồng cây rườm rà
Những người thanh lịch nói ra dịu dàng.

8. Tiếc nồi cơm trắng để ôi
Tiếc con người lịch mà soi gương mờ.

9. Kim vàng ai nỡ uốn câu
Người khôn ai nỡ nói nhau nặng lời.

10. Chim khôn chết mệt vì mồi
Người khôn chết mệt vì lời nhỏ to.

11. Vàng thì thử lửa thử than
Chuông kêu thử tiếng, người ngoan thử lời.

12. Khen ai khéo họa dư đồ
Trước sông Nhị Thủy, sau hồ Hoàn Gươm.

13. Hồ Gươm in bóng Tháp Rùa
ánh đèn soi tỏ mái chùa Ngọc Sơn.

14. Nhác trông lên chốn kinh đô
Kìa đền Quan Thánh, nọ hồ Hoàn Gươm.

15. Khen ai khéo họa dư đồ
Giữa nơi thành thị có hồ xanh trong

Ngựa xe vắng khách bụi hồng
Một tòa cổ miếu, đôi dòng thanh lưu
Trăng soi nước, nước in cầu
Bức tranh thiên cổ đượm màu tang thương
Cỏ hoa ánh bóng tà dương
Nghìn xưa hưng bá đồ vương chốn này.

16. Rủ nhau xem cảnh Kiếm hồ
Xem cầu Thê Húc, xem chùa Ngọc Sơn
Đài Nghiên, Tháp Bút chưa mòn
Hỏi ai gây dựng nên non nước này.

17. Gương kia lỡ để bụi nhòa
Sông có Nhị Hà, núi có Tản Viên
Thề kia nỡ để lỡ duyên
Trăng còn soi mãi vùng sen Tây Hồ.

18. Những lời mình nói với ta
Sông có Nhị Hà, núi có Tản Viên
Còn bây giờ, nàng ở thế sao nên
Tôi khấn Nam Tào, Bắc Đẩu ghi tên rành rành
Đã yêu anh thời quyết lấy anh
Nhà tre, cột nứa, lợp tranh vững vàng
Chớ tham nhà gỗ bức bàn
Gỗ li, chẳng có, làm xoàng gỗ vông
Chỉ nhọc mình, thôi lại uổng công
Phòng khi gỗ mục lại dùng nhà tre
Còn duyên anh bảo chẳng nghe.

19. Đấy vàng đây cũng đồng đen

Đấy hoa thiên lý, đây sen Tây Hồ.

20. Gươm vàng rớt xuống Hồ Tây
Công cha cũng trọng, nghĩa thày cũng sâu

21. Gió đưa cành trúc la đà
Tiếng chuông Trấn Vũ, canh gà Thọ Xương
Mịt mù khói tỏa màn sương
Nhịp chày Yên Thái, mặt gương Tây Hồ.

22. Chẳng vui cũng thể hội Thày
Chẳng trong cũng thể Hồ Tây xứ Đoài
Rửa chân đi hán đi hài
Rửa chân đi đất sao hoài rửa chân.

23. Trên trời có một ông sao
Chỗ quang chẳng mọc mọc vào đám mây
Nước Hồ Tây biết bao giờ cạn
Nhị vườn đào biết vạn nào hoa
Đưa nhau một quãng đường xa
Hỏi thăm anh Tú có nhà Cửa Nam.

24. Giăng xưa đã khuyết mấy lần.
Phẩm tiên trong giá trắng ngần còn chăng?
Xa xôi ta nhắn chị Hằng
Hồ Tây nước bạc xin đừng bóng soi.

25. Ngồi trên bờ dốc buông câu
Trách ai xui giục con cá sầu không ăn
Cá không ăn câu anh vác cần về

Để ống lại đây
Đêm khuya thanh vắng hồ Tây
Anh thả mồi bận nữa, con cá này cũng ăn.

26. Năm trai năm gái là mười
Năm dâu năm rể là đôi mươi tròn
Hai bên phụ mẫu song toàn
Rồi ra kéo được trâu vàng Hồ Tây.

27. Chàng về thiếp cũng xin về
Chàng về Hồ Bắc, thiếp về Hồ Tây
Chàng bao nhiêu tuổi năm nay?
Chàng rằng mười tám, thiếp rày bốn ba
Mồ cha đứa chê thiếp già
Thiếp còn gánh nổi một và trăm kim
Trăm kim đổi lấy lạng vàng
Mua gương Tự Mã, để thiếp với chàng soi chung
Chàng về sắm sửa loan phòng
Thiếp xin điểm phấn, tô hồng thiếp theo.

28. Thuyền ai lờ lững bên sông
Có về Hà Nội, Hà Đông cùng về.

29. Ai về Hà Nội, ngược nước Hồng Hà
Buồm giong ba ngọn vui đà nên vui.

30. Đường về xứ Lạng mù xa
Có về Hà Nội với ta thì về
Đường thủy thì tiện thuyền bè
Đường bộ cứ bến Bồ Đề mà sang.

31. Đường vô xứ Nghệ quanh quanh
Đường ra Hà Nội như tranh vẽ rồng.

32. Đường ra Kẻ chợ quanh quanh
Đường về Kẻ Gối như tranh vẽ đồ.

33. Đường đi cách núi Ba Vì
Cách con sông Cái chàng đi đàng nào?

34. Rủ nhau lên núi hái chè
Hái dăm ba mớ xuống khe ta ngồi
Ta ngồi cho ráo mồ hôi
Xuống sông tắm mát thảnh thơi ta về.
Ta về thăm quán thăm quê
Thăm chợ Bồ Đề, thăm giếng Ô Long
Bồ Đề họp chợ mồng mười
Trên đánh cờ người, dưới thổi cơm thi
Ba bốn năm nay anh dở việc gì
Để em bắt chạch, thổi cơm thi một mình.

35. Đố ai tát bể cấy kê
Tát sông Bồ Đềm nhổ mạ cấy chơi.

36. Sông Bồ Đề nước đỏ như son
Em mà dối bạn tội bằng hòn Thái Sơn.

37. Trên trời có sông Ngân Hà
Tỉnh Nam sông cái, Bắc là sông sâu
Bắc Ninh lại có sông Cầu

Anh còn tơ tưởng sông Dâu, sông Đào
Anh còn tơ tưởng sông Thao
Qua sông Hà Nội anh vào Kinh đô
Đại Đồng lại có sông Hồ
Bước qua sông Đuống thờ ơ với tình
Sông Thương chơi đã thập thành
Bước qua sông Cái bẻ cành phù dung.

38. Anh về xẻ ván cho dày
Bắc cầu sông Cái cho thày mẹ sang
Thày mẹ sang em cũng theo sang
Đò dọc quan cấm, đò ngang không chèo.

39. Đò tôi ở bến sông Dâu
Buôn chè mạn hảo tháng sau mới về
Lênh đênh ba bốn chiếc thuyền kề
Chiếc về Hà Nội chiếc về Vạn Vân
Vạn Vân có bến Thổ Hà
Vạn Vân nấu rượu, Thổ Hà nung vôi
Nghĩ rằng đá nát thì thôi
Ai ngờ đá nát nung vôi lại nồng
Chăn đơn gối chiếc lạnh lùng
Nửa thì mình đắp, nửa phòng tình nhân.

40. Lênh đênh ba bốn thuyền kề
Thuyền ra Kẻ Chợ, thuyền về sông Dâu.

41. Hồng Hà nước đỏ như son
Chết đi thì chớ, sống còn lấy anh.

42. Con sông chạy tuột về Hà
Nhớ ai Hà Nội trông mà ngùi thương
Nhớ người cố quận tha hương
Nhớ ai thì nhớ nhưng đường thời xa.

43. Sông Tô nước chảy trong ngần
Con thuyền buồm trắng chạy gần chạy xa
Thon thon hai mũi chèo hoa
Lướt đi lướt lại như là bướm gieo.

44. Sông Tô nước chảy quanh co
Cầu Đông sương sớm, quán Giò trăng khuya
Buồn tình vừa lúc phân chia
Tiếng ai như đã bên kia hẹn hò.

45. Nước sông Tô vừa trong vừa mát
Em ghé thuyền đỗ sát thuyền anh
Dừng chèo muốn tỏ âm tình
Sông bao nhiêu nước thương mình bấy nhiêu.

46. Sông Tô nước đục lờ lờ
Cắm sào mà đợi bao giờ nước trong.

47. Làng tôi có lũy trẻ xanh
Có sông Tô Lịch uốn quanh xóm làng
Bên bờ vải, nhãn hai hàng
Dưới sông cá lội từng đàn tung ăng.

48. Biết nhà cô ở đâu đây
Hỡi trăng Tô Lịch, hỡi mây Tây Hồ.

Mình đi có nhớ kinh đô
Nhớ trăng Tô Lịch, nhớ hồ Gươm trong.

49. Bao giờ đổ núi Tản viên
Cạn sông Tô Lịch thiếp mới quên nghĩa chàng.

50. Bao giờ lở núi Tản Viên
Cạn sông Tô Lịch cho quên nghĩa nàng
Thung dung từ thuở thanh nhàn
Mực nghiên giấy bút ta bàn khúc nhôi
Phen này anh quyết lấy nàng thôi
Em tránh đằng trời chẳng khỏi tay anh.
Nói ra mang tiếng dỗ dành
Mặc ý nàng liệu, mặc tình nàng lo
Yêu nhau nên phải dặn dò.

51. Yên Thái có hồ Nguyệt Nga
Có sông Tô Lịch đòi ta chèo thuyền.

52. Sông Tô mấy khúc uốn vào
ấy là có lắm anh hào ở trong
Sông Tô một dải lượn vòng
ấy nơi liệt nữ anh hùng giáng sinh
Sông Hồng một khúc uốn quanh
Văn nhân tài tử lừng danh trong ngoài.

53. Phải đây bến Chiếu Thạch Đồng
Còn đây cô lái cắm bồng đợi ai.

54. Chàng đi vực thẳm non cao

Em mong tìm vào đến núi Tản Viên
Bao giờ lở núi Tản Viên
Cạn sông Tô Lịch chẳng quên nghĩa người
Nghĩa người em để trong cơi
Nắp vàng đậy lại để nơi em nằm
Mỗi ngày sáy bảy lần thăm.

55. Trên đê Cố Ngự
Nhớ chữ đồng tâm
Hỡi cô đội nón ba tầm
Có về Yên Phụ hôm rằm lại sang
Phiên rằm chợ chính Yên Quang
Yêu hoa, anh đợi hoa nàng mới mua.

56. Tốt đẹp là chị hàng hoa
Tuy rằng thơm ngát cửa nhà sạch không
Ngày ngày đi hái hoa hồng
Chiều chiều về ngõ Cầu Đông ăn quà
Bao giờ chợ lớn hết hoa
Đồng Xuân hết chuối thì hoa hết tiền.

57. Con gái ở trại hàng Hoa
Ăn cơm nửa bữa ngủ nhà nửa đêm.

58. Cô Tây ở trại hàng Hoa
Hột vàng quấn cô, xe nhà nghênh ngang
Bố cô dọn quán bán hàng
Nhặt từng đồng kẽm còn sang nỗi gì
Cô còn bắc bực kiêu kì
Thông ngôn, kí lục, cu-li trăm thằng.

59. Giếng Ngọc Hà vừa trong vừa mát
Vườn Ngọc Hà thơm ngát gần xa
Hỏi người xách nước tưới hoa
Có cho ai được vào ra chốn này?

60. Đất Ngọc Hà tốt tươi phong cảnh
Gái Ngọc Hà vừa đảm vừa xinh
Ơi người gánh nước giếng đình
Còn chăng hay đã trao tình cho ai?

61. Công anh gánh đất trồng đào
Bây giờ em để lọt vào tay ai?