BA TIẾP CẬN LỢI THẾ CẠNH TRANH CỦA CÔNG TY potx

BA TIẾP CẬN GIẢI THÍCH LỢI THẾ
CẠNH TRANH CỦA CÔNG TY






Science & Technology Development, Vol 15, No.Q1 2012

Trang 14
BA TIP CN GII THÍCH LI TH CNH TRANH CA CÔNG TY
Nguyn Thành Long
Trng i hc An Giang
(Bài nhn ngày 04 tháng 04 năm 2011, hoàn chnh s a cha ngày 11 tháng 09 năm 2011)
TÓM TT: S t!n ti, phát trin hay vưt tri ca công ty trong môi trưng ngành quyt ñnh
bi li th cnh tranh mà công ty có ñưc so vi các ñi th. Bài vit này lưc kho các lý thuyt nhm

làm rõ ñnh nghĩa li th cnh tranh và ngu!n to ra các li th cnh tranh ñó. Trong ñó, ba tip cn
gii thích li th cnh tranh công ty g!m: (1) lý thuyt chin lưc cnh tranh 5 tác lc ca Porter, (2) lý
thuyt quan ñim cơ s ngu!n lc và (3) lý thuyt entrepreneurship.
T khóa: li th cnh tranh, quan ñim ngu!n lc, entrepreneurship, chin lưc cnh tranh ca
Porter.
Cnh tranh (compete) có ngun gc latin:
competere, ngha là tham gia ua tranh vi
nhau (Neufeldt, 1996). Cnh tranh cng có
ngha là n lc hành ng  thành công hn,
t kt qu tt hn ngi ang có hành ng
nh mình. Do ó, s cnh tranh (competition)
là s kin, trong ó, cá nhân hay t chc cnh
tranh nhau  t thành qu mà không phi mi
ngi u giành c (Wehmeier, 2000). Có
nhiu lý thuyt kinh t và qun tr v cnh
tranh, trong ó hai khái nim c  cp n
nhiu nht là năng lc cnh tranh
(competitiveness) và li th cnh tranh
(competitive advantage) trong gii thích s
khác bit trong thành qu (performance) cnh
tranh gia các thc th kinh t (quc gia,
ngành, công ty, h gia ình).
Lc kho này tp trung cho vic h thng
hóa các dòng lý thuyt v li th cnh tranh ca
công ty và ngun ca các li th ó trong quan
h vi thành qu cnh tranh qua 03 phn. Phn
th nh$t, gii thiu các nh ngha nng lc
cnh tranh và li th cnh tranh ca doanh
nghip; mi quan h c bn ca hai khái nim
này i vi thành qu công ty. Phn th hai,

trình bày các nh t to li th/thành qu công
ty qua 03 tip cn: (1) lý thuyt cnh tranh ca
Porter vi mô hình tác lc; (2) lý thuyt quan
im c s ngun lc vi thuc tính VRIN ca
ngun lc mà công ty kim soát, s! d"ng 
cnh tranh, trong ó, nng lc ng, tri thc và
vn xã hi là các ngun lc áng quan tâm; (3)
entrepreneurship và entrepreneur, c hai tuy có
th xem nh mt ngun lc #c bit ca công
ty, nhng g$n lin vi ph%m cht, nng lc ca
doanh nhân. Cui cùng, Phn th ba tng hp,
i chiu c ba tip cn trên và a ra các ý
kin tho lun.
NĂNG LC CNH TRANH VÀ LI TH
CNH TRANH CA CÔNG TY
Nhiu nhà nghiên cu (Vd: Ericsson,
Henricsson, & Jewell, 2005; Siggel, 2006) cho
r&ng, nng lc cnh tranh là mt khái nim khó
TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 15, SỐ Q1 2012
Trang 15
n$m (ill-defined). i vi cơng ty, có các nh
ngha nng lc cnh tranh tiêu biu sau:
• Cơng ty là cnh tranh nu có th sn xu$t
sn ph%m-dch v" vi ch$t lưng vưt tri và
chi phí th$p hơn i th cnh tranh trong nc
và quc t. Nng lc cnh tranh ng ngha vi
thành qu li nhun dài hn ca cơng ty và
năng lc ca cơng ty trong b!i đ%p nhân viên
và cung c$p li nhun vưt tri cho ngưi ch
(House of Lords on Overseas Trade (1985) –

The Aldington Report, d'n theo Garelli (2005))
• Nng lc cnh tranh là năng lc tc thì và
tương lai ca doanh nhân, và là các cơ hi cho
doanh nhân thit k, sn xut và tip th hàng
hóa tồn cu vi mt gói giá và ch$t lưng phi
giá vt tri hn các i th ni a và hi
ngoi (European Management Produce &
Market, 1991, d'n theo Garelli (2005)).
• Nng lc cnh tranh bao hàm s kt hp
tài sn và q trình, trong ó, tài sn là th(a
h ng ho#c to mi và q trình  chuyn tài
sn thành li nhun kinh t t( bán hàng cho
ngi tiêu dùng (DC, 2001, d'n theo Ambastha
& Momaya (2004)).
Các nh ngha trên khác nhau v hình thc
nhng  cp n ít nht 2 trong 3 thành t: (1)
ngun lc ca cơng ty (tài sn, nng lc, q
trình); (2) u ra trc tip ca ngun lc này
(hàng hóa-dch v") vi mt mc chi phí hay
cht lng so sánh vi i th và (3) thành qu
trên th trng mang li t( u ra ó. Theo
Waheeduzzaman & John K. Ryans (1996),
nng lc cnh tranh tip cn cp vi mơ (cơng
ty) ã và ang c các dòng nghiên cu tp
trung cho vic ánh giá li th cnh tranh và
xác đnh ngu!n (sources) ca nhng li th
cnh tranh
1
ó theo quan im qun tr và
chin lc.

Cng có nhiu nh ngha li th cnh tranh
khác nhau, in hình là:
• Li th cnh tranh cơng ty giành c
thơng qua cung cp cho khách hàng giá tr ln
hơn h kỳ vng, d'n n thành qu vt tri th
hin qua các ch) tiêu thơng thng nh th
trng và tài chính (Bharadwaj, Varadarajan &
Fahy, 1993; Hunt & Morgan , 1995, d'n theo
Fahy & Smithee (1999)).
• Porter (2004) cho r&ng li th cnh tranh là
có chi phí th$p, li th khác bit ho'c có chin
lưc tp trung thành cơng. Li th cnh tranh
tng tr ng da trên c s cơng ty có nng lc
to giá tr cho ngưi mua vưt chi phí cơng ty
to ra nó.
• Kay (1993) (Rumelt, Kunin, & Kunin,
2003) cho r&ng năng lc đ'c trưng (nng lc
bn vng, thích hp mà các cơng ty khác thiu)
ca mt cơng ty tr thành li th cnh tranh khi
c áp d"ng vào mt ngành hay th trng.
• Theo Collis & Montgomery (2008), bt k
ngun t( âu, li th cnh tranh c qui v s
hu ngu!n lc có giá tr, làm cho cơng ty có
th thc hin tt hơn ho'c r( hơn đi th.
Rumelt, et al. (2003) nhn xét r&ng, im
chung ca các nh ngha này là li th có c
khi sáng to ra giá tr, nhng giá tr i vi ai,

1
Waheeduzzaman & John K. Ryans (1996): có 4 quan

im/tiêu im nghiên cu nng lc cnh tranh: (1) Li th
so sánh và nng lc cnh tranh giá, (2) Mơ hình ph qt
và nghiên cu thc ti*n, (3) Chin lc và qun tr, (4)
Lch s!, chính tr và vn hóa. Trong ó, quan im chin
lc và qun tr c dùng nghiên cu cp  vi mơ
(cơng ty), các quan im/tiêu im khác quan tâm n nng
lc cnh tranh ca quc gia, vùng, hay ngành
Science & Technology Development, Vol 15, No.Q1 2012

Trang 16
khi nào là cha nht trí. Li th cnh tranh còn
c dùng l'n vi ho#c nh ngha qua năng
lc/tài sn ñc trưng hay mt chin lưc
c thc thi. Mt im chung khác là li th
cnh tranh – ging nh nng lc cnh tranh –
mang tính tng i và ch) có ý ngha khi so
sánh vi thc th khác (làm tt hn, s hu
ngun lc giá tr hn, bn vng hn ).
 gii thích li th cnh tranh, theo Barney
& Hesterley (1999), Teece, Pisano, & Shuen
(1997), có ba hng tip cn chính: (1) th lc
th trưng (market power) mà doanh nghip to
dng c vi hai mô thc: tác lc cnh tranh
ca Porter (five forces/competitive forces) và
xung t chin lc (strategic conflict : nghiên
cu v hành vi cnh tranh chin lc qua lý
thuyt trò chi, thông ng và liên minh); (2)
hiu qu mà doanh nghip t c da vào
ngun lc cùa mình (resource-based). (3)
doanh nhân vi các phm ch$t, năng lc cá

nhân ñ'c trưng, ch$p nhn ri ro to ra các
ñ)i mi ñt phá, c xem là mt nhân t
quyt nh s tn ti và phát trin ca doanh
nghip. Cách tip cn này d'n t( quan im
cnh tranh ng ca Schumpeter.
Phn di ây trình bày s+ gii thiu tng
quát v ba tip cn này.
TIP CN (1): CHIN LƯC CNH
TRANH MÔ THC SCP CA PORTER,
XUNG ĐT CHIN LƯC HAY HÀNH
VI CHIN LƯC CP CÔNG TY
Chin lưc cnh tranh mô thc SCP ca
Porter
Nguyên thy, mô thc SCP (Structure –
Conduct – Performance) ca Bain và Mason 
xut nh&m ph"c v" cho chính ph thit lp
chính sách iu tit các th trng thiu tính
cnh tranh. Các #c trng cu trúc th trng
gm: (1) mc tp trung ngành, (2) mc khác
bit hóa sn ph%m, (3) hàng rào gia nhp s+ to
ra s khác bit thành qu gia các công ty khi
cnh tranh, và là ngun to ra li nhun trên
trung bình (t( thông ng, c quyn) ca công
ty. Trong khi ó, các yu t này d'n n gim
cnh tranh, hiu qu kinh t thp, không thúc
%y i mi, do vy, chính ph phi can thip.
Theo Barney & Hesterley (1999), Porter và
các ng s ã o ngc m"c tiêu khi s! d"ng
mô thc SCP cho qun tr chin lc. Vic to
lp, chn la và áp d"ng chin lc c phân

tích qua 3 mô hình (1) nm tác lc ca nguy c
môi trng
2
, (2) cu trúc c bn ngành và c
hi môi trng
3
, (3) khái nim nhóm chin
lc (strategic groups)
4
. Công ty có th to ra
thành qu trên trung bình b&ng cách hn ch
các tác lc cnh tranh trên qua khai thác 03 yu
t #c trng cho cu trúc th trng mô thc
SCP. V ng d"ng, Porter  xut 03 chin
lc cnh tranh tng quát: (1) khác bit hóa,
(2) chi phí thp, (3) tp trung: chi phí, khác

2
Nm tác lc to nên nguy c môi trng là: (1) ngi
mua, (2) ngi cung cp, (3) sn ph%m thay th, (4) i th
cnh tranh, (5) i th s+ gia nhp. Nm lc này làm gim
doanh thu ho#c tng chi phí kinh t cho n khi công ty t
li nhun (thành qu) kinh t trung bình.

3
Theo Porter, có 05 cu trúc c bn ca ngành, tng ng
vi các c hi chin lc nh sau: (1) mi ni (emerging)
– li th ngi d'n u, (2) phân mnh (fragmented) – hp
nht, (3) tr ng thành (matured) – nhn mnh dch v", tin
trình i mi, (4) xung dc (declining) – d'n u, khu trú,

thu hoch, ri b,, (5) toàn cu (global) – t chc a quc
gia, t chc tích hp toàn cu.

4
Nhóm chin lc là tp hp các công ty cùng ngành có
chin lc tng t nhau. Nhóm này có th ngn cn s gia
nhp mi ca các công ty khác trong ngành b&ng hàng rào
di chuyn (mobility barries)

TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 15, SỐ Q1 2012
Trang 17
bit, chi phí-khác bit.  duy trì li th bn
vng và trin khai chin lc, Porter a ra mơ
hình chui giá tr (value chain) cho phân tích
ngun lc ni b.
Nh vy, cu trúc ngành óng vai trò trung
tâm cho hành ng chin lc. Li tc kinh t
(economic rents) mà cơng ty có c t( mơ
hình tác lc cnh tranh là li tc c quyn
(monopoly rents) do s nh v chin lc ca
cơng ty so vi các i th, nhà cung cp trong
ngành cho phép hn ch tác lc cnh tranh.
Li tc ó c to ra mc ngành ho#c phân
khúc (subsectors) hn là mc cơng ty (Teece,
et al., 1997).
Các mơ hình trên khơng ch) góp phn gii
thích s khác bit thành qu gia các cơng ty
b&ng mơ hình kinh t SCP mà còn là cơng c"
phân tích, hoch nh chin lc cho cơng ty.
Tuy nhiên, mơ hình này v'n nhn mt s phê

phán áng chú ý: (1) n v phân tích là ngành
ho#c nhóm chin lc nhng cha gii thích
c s khác bit thành qu gia các ngành,
(2) SCP tip t"c gi nh các cơng ty trong
ngành/nhóm chin lc là ng nht, trong khi
ó, tn ti s khác bit gia các cơng ty
(Barney & Hesterley, 1999).
Xung đ t chin lưc
Chin lc cnh tranh mơ thc SCP v(a 
cp trên ch) kho sát hot ng cnh tranh n
phng ca mt cơng ty (ho#c mt nhóm cơng
ty ng nht) trong ngành. Xung t chin lc
 cp n s tng tác gia các cơng ty qua
các hành vi cnh tranh. Lý thuyt Trò chi
phân tích cách thc hai (hay nhiu) ngi trong
mt cuc chi chn la chin lc  thc
hin, mà các chin lc này tác ng qua li
l'n nhau vi hai gi nh c s : (1) thơng tin là
bt i xng, (2) chi tiêu là khơng th thu hi
và trit lý  chn la chin lc ca mình,
ngi ra quyt nh phi nhn nh và ốn
bit i th phân tích chin lc ca mình 
chn la chin lc ca h. S tng tác chin
lc c mơ hình hóa qua mt bng kt c"c
cho 2 kt xut áng chú ý nh sau: (1) Chin
lưc tri: là chin lc tt nht ca mt ngi
chi, bt chp i phng thi hành chin lc
nào, có th xy ra, nhng thng hn là (2)
Cân bng Nash: trng thái mà khơng ngi nào
có th ci thin thành qu ca mình khi chin

lc i phng ã thc thi.
Lý thuyt Trò chi c áp d"ng  phân
tích hành vi chin lc ca cơng ty trong t
chc ngành nh: (1) chin lc gia nhp ngành
ca cơng ty mi vi phn ng ca cơng ty ti v
(incumbent) (rào cn kiu Porter), (2) tng tác
gia các cơng ty c quyn nhóm – k c s
thơng ng, (3) các ch  liên quan n cam
kt chin lc và danh ting (Ormanidhi &
Stringa, 2008; Rumelt, Schendel, & Teece,
1991). Li tc cơng ty có c theo quan im
này, là kt qu ca nng lc trí tu nhà qun lý.
Lu ý, mơ hình này khơng có ý ngha áng k
khi hai cơng ty có s chênh lnh ln v li th
cnh tranh (cơng ty vt tri khơng cn phi
làm gì, vì ang v th chin lc tri) (Teece,
et al., 1997)
Science & Technology Development, Vol 15, No.Q1 2012

Trang 18
TIP CN (2): LÝ THUYT QUAN ĐI!M
CƠ S# NGU$N LC (RESOURCE-
BASED VIEW)
Ngc vi lý thuyt chin lc ca Porter, lý
thuyt quan im c s ngun lc xem các
nhân t bên trong mà công ty s hu, kim soát
c, cùng vi kh nng qun tr là nh t cho
li th cnh tranh và thành qu. Phn di ây
trình bày (1) các lun im c s ca Penrose
và Wernerfelt, (2) các thuc tính VRIN ca

ngun lc, (3) quan h gia ngun lc bên
trong và môi trng ngoài, (4) các ngun lc
áng chú ý: tri thc, nng lc ng, vn xã hi.
Lý thuyt phát tri%n công ty ca Penrose
và quan ñi%m cơ s& ngu'n lc ca
Wernerfelt
Penrose trong The Growth of the Firm (1959)
ã phát trin lý thuyt v s tng tr ng ca
công ty trên c s s d bit và c áo ca
ngun lc mà mình s hu cùng vi vai trò nhà
qun tr
5
, tóm t$t nh sau (Tng hp t( Fahy
& Smithee, 1999; N. J. Foss, 1999; Kor &
Mahoney, 2004). Công ty là tp hp các ngu!n
lc sn xu$t (productive resources) c t
chc trong mt khuôn thc iu hành. Trong
ó, nhà qun tr xác lp m"c ích, chn lc và
quyt nh cách s! d"ng các ngun lc sn
xut  to các ph"c v" sn xut (productive
services). Công ty to ra giá tr không ch bng
ngu!n lc s hu mà còn bng s qun tr ñ)i

5
Ngun lc khác bit gia các công ty ã c các nghiên
cu cnh tranh không hoàn ho ca Chamberlin và
Robinson  cp t( nm 1933, trong ó, cn c trên gi
nh công ty s hu nng lc ch o (key abilities) và tài
sn không ng nht (bí quyt, danh ting, thng hiu,
hp lc ca nhóm qun tr…)  kt lun r&ng nh ó,

công ty to c sc mnh c quyn nht nh và giành
li nhun trên chu%n trung bình.

mi, hiu qu ca nhà qun tr. S khác bit
gia các công ty b$t ngun t( s! d"ng ngun
lc mt cách sáng to d'n n các c hi sn
xut và thành qu tài chính khác nhau gia các
công ty và to ra s c áo ca công ty. Nhà
qun tr cng thu c kin thc, kinh nghim
c áo, riêng có v s ph"c v" có th thu
c t( ngun lc. Các ngu!n lc công ty chưa
s dng ht cùng tài nng qun tr, kinh
nghim s-n có ca nhà qun lý là ñng cơ thúc
ñy công ty bành trưng, và là nh t cho tc
 và hng phát trin ca công ty. S tăng
trưng ca công ty theo s ph thuc l trình
(path dependency), ngha là, ph" thuc vào
ngun lc mà công ty ã tích ly và th(a
h ng trc ó. Ngun lc bên trong kích
thích tng tr ng nhng cng có lúc óng vai
trò ràng buc tng tr ng khi xy ra s không
cân b&ng gia ngun lc và qun tr. Kh i u
tng tr ng thng không mang li hiu qu và
li nhun. Cnh tranh theo quan im ca
Penrose mang tính ng.
Sau ó, Wernerfelt (1984) cho r&ng “ngun
lc và sn ph%m là hai m#t ca mt ng xu”:
b&ng ch) nh qui mô hot ng ca công ty
trong các th trng khác nhau, có th suy ra
ngun lc yêu cu ti thiu, ngc li, b&ng ch)

nh tp ngun lc cho công ty, có th suy ra
các hot ng th trng sn ph%m ti u.
Wernerfelt nh ngha ngun lc mt thi
im là các tài sn (hu hình ho#c vô hình) g$n
bó theo cách n!a thng trc
(semipermanently) vi công ty, ch.ng hn:
nhãn hiu, tri thc công ngh, nhân viên gi,i,
quan h kinh doanh, máy móc, th t"c hiu
TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 15, SỐ Q1 2012
Trang 19
qu…. Wernerfelt s! d"ng phng pháp lun
Nm tác lc ca Porter  phân tích kh nng
sinh li (profitability) ca ngun lc:
• Hiu ng t)ng qt. Khi ngu!n lc đưc
mt nhóm đc quyn s hu ho#c sn ph%m
cui ca ngun lc ch) c mt nhóm c
quyn tiêu th", phn li nhun s+ nghiêng v
nhóm c quyn. S s-n có ngu!n lc thay th
là áp lc thu nhp i vi ngi gi ngun lc.
• Li th ngưi d*n đu – rào cn v th
ngu!n lc. Ngi cm gi ngun lc có th gi
v th tng i i vi ngi gi ngun lc
khác và bên th ba, ch(/01 /23145/1 62/61 ng
hp lý. Ngha là, h to c rào cn v th v
ngun lc.
• Ngu!n lc h$p d*n. Vic xác nh các
ngun lc có th to dng rào cn ngun lc là
cn thit. Cơng ty có th to dng c tình
th, trong ó, v th ca ngun lc có tim lc
sinh li cao trc tip ho#c gián tip làm cho các

cơng ty khác khơng th b$t kp, khơng th thâu
tóm vì chi phí cao (ch.ng hn: cơng sut thit
b, lòng trung thành khách hàng, kinh nghim
sn xut…).
Ngu'n lc và ngu'n lc to li th cnh
tranh
Sau Wernerfelt, lý thuyt quan im c s
ngun lc phát trin nhanh vi s tham gia ca
nhiu nhà nghiên cu theo nhiu hng khác
nhau, trong ó có hai ni dung c bn: (1) th
nào là ngun lc và (2) ngun lc nào có th
to li th cnh tranh. Fahy & Smithee (1999)
tng hp t( các nghiên cu trc (Rumelt,
1987; Wernerfelt, 1989; Hall, 1989; Hall, 1992;
William, 1992; Grant, 1991; Dierickx & Cool,
1993; Collis, 1994) a ra phân loi các ngun
lc c bn sau ây:
• Tài sn hu hình (tangible assets) gm các
tài sn lu ng và c nh có cơng sut dài
hn c nh, có tính s hu và d* o lng,
tính minh bch cao và kh nng chng sao chép
thp.
• Tài sn vơ hình (intangible assets) gm s
hu trí tu, thng hiu, danh ting, mng và
c s d liu cơng ty. Tài sn vơ hình to ra sai
bit gia giá tr th trng và giá tr s sách, có
nng sut gn nh khơng gii hn mà cơng ty
có th khai thác  to giá tr b&ng dùng riêng
hay cho th, có kh nng nht nh chng li
s sao chép t( các i th.

• Năng lc (capabilities) bao gm các k7
nng ca cá nhân ho#c nhóm, các qui trình
(routines) t chc và s tng tác gia các yu
t này, thơng qua ó các ngun lc cơng ty
c liên kt li. Nng lc rt khó có th nh
ngha quyn tác gi, him khi là ch th ca
mt giao dch, tuy có nng sut hn ch trong
ng$n hn, nhng khơng gii hn trong dài hn.
K7 nng cá nhân có th b cơng ty khác chép
hình b&ng th vi giá cao hn nhng chép
hình s tng tác là khó khn hn nhiu.
Tài sn mang yu t tnh, thng phân b
các thành phn chc nng ca cơng ty, nng
lc mang yu t ng, tác ng lên các tài sn
trong phm vi nhiu thành phn chc nng
ho#c tồn cơng ty. Cơng ty là tp hp các
ngun lc, nhng khơng phi ngun lc nào
cng to li th cnh tranh và gi c s bn
vng ca li th ó. Trong s các quan im
khác nhau v thuc tính ngun lc to li th
Science & Technology Development, Vol 15, No.Q1 2012

Trang 20
cnh tranh bn vng, quan im ca Peteraf
(1993) và Barney (1991) là áng chú ý.
Peteraf (1993) a ra cu trúc bn tr" ct cho
li th cnh tranh, ây có th xem là mt tng
hp hoàn ch)nh cho #c trng ngun lc to li
th cnh tranh:
• S không ñ!ng nh$t (heterogeneity) – v

ngun lc và sc mnh th trng: công ty có
ngun lc vt tri him có, to chi phí thp s+
thu v li tc Ricardo (Ricardo rents) khi cung
nhân t cng nh$c (hay n!a cng nh$c); ho#c
có sc mnh th trng cao hn s+ thu v li
tc c quyn (monopoly rents).
• Gii hn hu chng (ex post limits) ñi
vi cnh tranh: to b i b$t chc không hoàn
ho và thay th không hoàn ho, óng vai trò
duy trì bn vng li tc.
• Di chuyn không hoàn ho (imperfect
mobitity): quyt nh b i (1) chi phí chuyn
i, (2) các tài sn liên kt #c bit, (3) chi phí
giao dch làm cho ngun lc không th trao i
c, óng vai trò duy trì bn vng li tc bên
trong công ty.
• Gii hn tiên lưng (ex ante limits) ñi vi
cnh tranh: hình thành do chi phí thu tóm
ngun lc (không di chuyn hoàn ho) trong
mt th trng không hoàn ho so vi kt qu
k8 vng t( s! d"ng nó.
M rng quan im v s không hoàn ho
ca th trng ngun lc mình  xut nm
1986, Barney (1991) cho r&ng công ty có li
th cnh tranh bn vng vi các ngun lc (1)
có giá tr (valuable): khai thác c c hi,
trung hòa nguy c môi trng; (2) him có
(rare) so vi i th hin hu và tim tàng; (3)
không th b$t chc hoàn ho (imperfectly
imitable) do: iu kin lch s! c áo, m h

v nhân qu, phc tp v xã hi và (4) không
th thay th chin lc. Các #c trng này n
t( s không ng nht (heterogeneity) và
không th di chuyn (immobility) ca ngun
lc công ty. #c trng này vit t$t là VRIN,
c s! d"ng tng i rng rãi trong các
nghiên cu liên quan n ngun lc. Ngun lc
th,a tiêu chí VRIN (còn c gi là ngun
lc/tài sn chin lc) làm hình thành li th
cnh tranh bn vng, li th này s+ to thành
qu vt tri. Các chn la chin lc ca
qun tr v thu tóm, phát trin, khai thác ngun
lc s+ iu tit quan h gia ngun lc VRIN
và li th cnh tranh bn vng (Fahy &
Smithee, 1999).
Ngu'n lc VRIN trong quan h( v)i yu t*
môi trư+ng bên ngoài và th% ch
Ngun lc ch) có th to thành li th cnh
tranh thc s khi c áp d"ng vào môi trng
ngoài công ty. Mi quan h này c biu hin
b&ng (1) s tng thích gia tài sn chin lc
và nhân t ngành chin lc, (2) tng tác
ngun lc-môi trng, (3) nh h ng ca th
ch n chin lc ngun lc.
Tài sn chin lưc ca công ty và nhân t*
ngành chin lưc
Theo Amit & Schoemaker (1993) Nhân t
chin lưc ngành (strategic industry factors) là
các ngun lc và nng lc nht nh gây ra s
tht bi ca th trng (market failure), là nh

t c bn cho li tc kinh t phm vi ngành.
Trong mt thi on, nhân t chin lc
ngành c xác nh thông qua tng tác ca
TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 15, SỐ Q1 2012
Trang 21
các thành phn trong mơi trng ngành: (1) i
th, (2) khách hàng, (3) chính ph, (4) ngi
mi vào ngành và (5) các nhóm li ích khác.
Tài sn chin lưc (strategic assets) là tp hp
các ngun lc và nng lc #c bit to nên li
th cnh tranh ca cơng ty. Các quyt nh ca
cơng ty v khai thác và phát trin tài sn chin
lc trùng khp nhân t chin lc ngành 
có th to mi ngun lc và duy trì li tc kinh
t. Nói khác i, ngun lc ch) to c li th
cnh tranh vi các quyt nh chin lc bo
m s tng thích vi mơi trng ngành. Có
th thy ít nhiu s tích hp vai trò cu trúc
ngành ây.
Tương tác ngu'n lc cơng ty và mơi
trư+ng ngành
Cùng quan im trên tm rng , Rindova
& Fombrun (1999) a ra quan im h thng
trong xây dng li th cnh tranh qua tng tác
cu phn mơi trng và cơng ty. Trong cơng ty
có 02 cu phn: (1) ngu!n lc (resources): các
tài sn vt cht, (2) văn hóa vi mơ (micro-
culture): tri thc, nim tin, danh v - c hai
chính là ngun lc cơng ty. Ngồi cơng ty có
02 cu phn: (3) th trưng (market): tt c các

loi th trng ngun lc, th trng u ra vi
các yu t ca cu trúc, th ch truyn thơng…,
(4) văn hóa vĩ mơ (macro-culture): nhóm nhn
thc, nh ngha danh ting, thang o thành
cơng.  có li th cnh tranh, cơng ty phi
thit k chin lc  iu khin ngun lc và
vn hóa vi mơ ca mình tác ng tng ng
vào th trng và vn hóa v mơ. n lt hai
cu phn này vi s iu khin ca mơ thc
ngành, quyt nh li th cnh tranh ca cơng
ty và tác ng ngc li các cu phn cơng ty
Ngu'n lc cơng ty và th% ch. Oliver (1997)
cng cho r&ng, q trình chn la ngun lc
to nên li th cnh tranh bn vng, tuy nhiên,
các quyt nh chn la này ln chu nh
h ng ca các yu t th ch bên trong và bên
ngồi cơng ty. Theo lý thuyt Th ch, ng c
hành vi cá nhân vt kh,i phm vi kinh t và
chu s phán xét, iu ch)nh b i quan im và
c9ng ch ca xã hi. Ràng buc th ch các
cp  cá nhân, t chc và liên t chc s+ có
các nh t th ch tng ng, song hành cùng
các nh t ngun lc.
Các lý thuyt trên cho thy bên cnh ngun
lc, li th cnh tranh còn chu tác ng ca
các yu t th trng, ngành và vn hóa v mơ
hay th ch bên ngồi cơng ty, ngc li, yu
t này cng chu tác ng nht nh ca hành
ng chin lc cơng ty.
Trong mơi trng kinh t tồn cu hóa, bin

i nhanh và y bt nh hin nay, vai trò các
ngun lc vơ hình ngày càng ln. Trong ó,
các ngun lc c quan tâm nghiên cu: tri
thc (knowledge) (Vd: Nonaka, 1994; Nonaka,
Toyama, & Nagata, 2000; Spender, 1996), vn
xã hi (social capital) và mng (network) (Vd:
Nahapiet & Ghoshal, 1998; Tsai & Ghoshal,
1998); #c bit là năng lc đng (dynamic
capabilities), sau m u ca Teece et
al.(1997), các nghiên cu v nng lc ng b$t
u phát trin, có th k: Eisenhardt & Martin
(2000), Shaker A. Zahra & George (2002),
Zollo & Winter (2002), Helfat & Peteraf
(2003), Helfat et al.(2007) …
Science & Technology Development, Vol 15, No.Q1 2012

Trang 22
TIP CN (3) ENTREPRENEURSHIP:
DOANH NHÂN (ENTREPRENEUR) VÀ
ENTREPRENEURSHIP CÔNG TY
(CORPORATE ENTREPRENEURSHIP)
Khái nim entrepreneurship vn g$n lin vi
vai trò ca entrepreneur trong các lý thuyt
kinh t. Trong ó, quan im ca Schumpeter
(1883-1950) vào u th k: là s kh i u.
Tng quát, entrepreneurship  cp n ñ'c
trưng ca ch th và quá trình giá tr sáng to
giá tr mi trong mt môi trưng c th. Kh i
u, entrepreneurship c xem là ng ngha
vi to lp mi doanh nghip nh, nh phng

tin thích hp cho n lc kinh doanh. Sau ó,
tinh thn entrepreneurship cho và trong công ty
ti v c phát trin và xây dng thành khái
nim corporate entrepreneurship (Maes, 2003).
Phn này s+ trình bày các nh ngha, cp 
phân tích và khung phân tích entrepreneurship.
Đnh nghĩa entrepreneurship.
Cho n nay, nhiu nhà nghiên cu cho r&ng
entrepreneurship là mt khái nim m (ill-
defined) (Wennekers & Thurik, 1999), nhiu
tip cn khác nhau (Foss & Klein, 2004), và có
nhiu nh ngha nh trình bày Bng 2. Có
th nhn ra các nh ngha này s ng nht
c bn sau: (1) entreprenership là quá trình ca
cá nhân ho#c t chc, (2) quá trình này có vai
trò quan trng ca cá nhân, (3) kt qu trc tip
ca entrepreneurship là sáng to, lp mi mt
thc th hay quá trình (công ty/chi nhánh, sn
ph%m/dch v", công ngh).
Bng 2. nh ngha entrepreneurship
Ngu'n Đnh nghĩa
Gartner (1985;1989)
Quá trình to lp kinh doanh (venture) mi; quá trình mà qua ó t chc mi i vào
hin hu
Schuler (1986)
S thc thi sáng to và i mi các sn ph%m ho#c dch v" mi các hot ng kinh
doanh hin hu hay to mi
Stevension & Jarillo
(1990)
Quá trình mà các cá nhân - trong ho#c vi t chc ca chính h - eo ui các c hi

nhng không quan tâm n các ngun lc h ang kim soát
Jones & Butler (1992)
Quá trình các công ty chú tâm n các c hi và hành ng  t chc mt cách sáng
to các giao dch gia các nhân t sn xut  to giá tr th#ng d
Shane & Venka-
taraman (2000)
S khám phá, sáng to và khai thác (gm c b i ai và kt qu gì) các c hi  a
sn ph%m và dch v" vào hin thc tng lai

Ngu!n: Maes (2003)
C-p ñ phân tích
Entrepreneurship c nghiên cu theo
nhiu cp  phân tích. Lc kho 127 nghiên
cu entrepreneurship ca Davidsson &
Wiklund (2007) cho thy có cp phân tích ch
yu sau: cá nhân, công ty, ngành, vùng và các
kt hp gia nhng cp  này  mô t các
thuc tính và kt qu ca entrepreneurship.
Di ây trình bày entrepreneurship cp  cá
nhân và công ty:
Entrepreneurship  c$p ñ cá nhân. Maes
(2003) tng hp các nghiên cu  phân ra hai
TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 15, SỐ Q1 2012
Trang 23
hng tip cn: (1) cá tính (trait approach): tp
trung vào các #c trng, ph%m cht cá nhân 
phân bit ai là doanh nhân và khơng phi doanh
nhân; (2) hành vi (behavioral approach): tp
trung vào các q trình hành ng, d án ca
cá nhân  t c s sáng to giá tr mi.

Maes (2003) cng cho r&ng, hai cách tip cn
này có quan h ch#t, trong ó cá tính là c s
ca hành vi. Tng t, theo Davidsson &
Wiklund (2007) entrepreneurship c tip cn
theo tính cách tâm lý (psychological traits),
hành vi ra quyt nh, hot ng to nghip và
các yu t nhân kh%u-xã hi hc. Trong nhiu
nghiên cu, thut ng entrepreneur và
entrepreneurship còn c dùng cho khái nim
này (individual entrepreneurship).
Entrepreneurship còn c xem nh mt
ngun lc chin lc to li th cnh tranh vì
th,a tiêu chí khơng ng nht (heterogenity),
hn ch tiên lng i vi cnh tranh, hn ch
hu chng i vi cnh tranh và s di chuyn
nhân t khơng hồn ho (Alvarez & Busenitz,
2001). Hai hc gi này ã m rng ngun lc
cơng ty n nng lc ca cá nhân doanh nhân,
gm: (1) nng lc nhn thc, (2) nng lc t
chc ngun lc a vào cơng ty, (3) nng lc
sáng to u ra khác bit, a dng t( các ngun
lc ó to ra . Các nng lc này dùng  nhn
dng, khám phá, n$m b$t và khai thác c hi.
Entrepreneurship  c$p đ cơng ty. Khái
nim này dùng ch) n hin tng tinh thn
entrepreneurship ca cá nhân hay nhóm nh,
c m rng ra, pha trn vào, óng khn cho
phong thái, hành vi ca c cơng ty. Các
phng pháp qun tr cơng ty truyn thng
(iu hành mc cao, th bc cng nh$c, tp

trung gim chi phí…) t, ra khơng  sc 
gii thích thành qu cơng ty trong mơi trng
cnh tranh y bt nh. Các cách qun tr này
làm cho cơng ty có qn tính n#ng n, ngi ri
ro, khơng có nhu cu i mi.
Entrepreneurship cơng ty (corporate
entrepreneurship/entrepreneurial orientation)
ã ni lên nh mt trng phái nghiên cu
(Vd: J. G. Covin & Slevin, 1991; J. O. Covin &
Miles, 1999; Lumpkin & Dess, 1996; S. A.
Zahra, Sapienza, & Davidsson, 2006), tp trung
cho 5 thành phn ni bt: (1) t ch, (2) i
mi, (3) chp nhn ri ro, (4) ch ng, (5)
quyt lit cnh tranh. Lý thuyt quan im c
s ngun lc và qun tr chin lc cng c
vn d"ng cho tip cn này (Davidsson &
Wiklund, 2007)
Khung phân tích
Bài vit này s+ gii thiu 03 khung phân tích
ca Wennekers & Thurik (1999), Maes (2003)
và Shane & Venkataraman (2000). Khung th
nh$t tp trung cho các cp  phân tích
entrepreneurship trong quan h vi tng tr ng
kinh t; khung th hai tip cn gn hn, trình
bày các thành phn ca entrepreneurship (cá
nhân/t chc) trong quan h vi mơi trng;
khung th ba làm rõ quan h ca doanh nhân
tim nng vi c hi kinh doanh qua q trình
h khám phá, ánh giá và khai thác chúng.
Wennekers & Thurik (1999) a ra khung

gm 4 thành phn ni tip nhau  nghiên cu
quan h gia entrepreneurship và tăng
trư&ng kinh t.
Science & Technology Development, Vol 15, No.Q1 2012

Trang 24
• Điu kin (conditions): các nhân t cá
nhân là ngun gc entrepreneurship và nhân t
vn hóa, th ch bên ngoài thúc %y hình thành
entrepreneurship, nh h ng n các liên kt
trung gian
• Entrepreneurship: có nhiu cp  phân
tích khác nhau: cá nhân, công ty và v mô; là
khái nim a hng c nh ngha là kh
nng và s s-n sàng biu th ca các cá nhân,
qua chính h, qua nhóm bên trong ho#c ngoài
các t chc hin hu  (1) cm nhn và to
dng c hi kinh t (sn ph%m mi, phng
thc sn xut mi, s  t chc mi và t hp
sn ph%m-th trng mi) và  (2) gii thiu ý
t ng mi ca h ra th trng trc các bt
nh và tr ngi khác b&ng cách ra quyt nh
b trí, nh dng và s! d"ng ngun lc và th
ch.
• Liên kt trung gian (intermediate
linkages): cnh tranh, s bin hóa (variation)
và chn lc cái mi, thi loi cái lc hu (gia
nhp/ri b, th trng, ngành) là các quá trinh,
c ch chuyn hóa entrepreneurship thành các
kt qu kinh t ca công ty và ca nn kinh t.

• Tăng trưng kinh t (economic growth)
Tp trung vào entrepreneurship v)i các
thành ph.n ca nó, phân tích ri tng hp các
nghiên cu trc, (Maes, 2003) a ra khung
tng quát gm 3 thành phn thay cho mt nh
ngha tng minh. Khung phân tích này mang
tính h thng, có tính toàn din do k th(a các
quan im trc và s! d"ng c cho c 2 cp
 cá nhân và công ty.
• Ngưi sáng to (creator): có th là cá
nhân doanh nhân hay mt tp hp ngi thc
hin quá trình mt cách c lp ho#c tp th.
Entrepreneurship cng có th sinh ra và ln lên
bên trong các t chc ti v.
• Quá trình sáng to (the creating process):
quá trình này qua các bc:khám phá và nhn
dng c hi kinh doanh vi s tìm kim thông
tin; quyt nh khai thác và chn la kiu thc
khai thác c hi.
• Sáng to giá tr mi (new value creation)
là vic áp d"ng các quá trình, sn ph%m, dch
v" trc ây là xa l vi t chc. Sáng to giá
tr mi bao hàm c thành lp t chc mi.
• Ba thành phn Ngi sáng to-Quá trình
sáng to-Giá tr sáng to mi c kt
ni dc thành mt b ba (nexus) không tách
ri. B ba này là thành phn th nht trong
môi trng nht nh và tng tác vi môi
trng ó.
• Môi trưng gn (the close environment)

gm các iu kin và tác lc liên quan trc tip
n chui b ba. ó có th là nn tng kinh
doanh (gia ình, kinh nghim, hc vn…) i
vi cá nhân; và phc tp hn, là quan h gia
các thành viên hay cu trúc t chc, vn hóa,
qui trình… ca chính t chc mà nhóm ngi
sáng to thuc v. Các yu t môi trng gn
có tính ng, a dng và phc tp; có th xem
nh tp các iu kin bên trong (xut phát t(
trong chui b ba) mà quá trình
entrepreneurhip phi áp ng.
• Môi trưng xa (the remote environment)
gm các tác lc, iu kin và th ch có tác
ng dài hn, không thng xuyên lên chui
b ba và lên môi trng gn.
TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 15, SỐ Q1 2012
Trang 25
Trong khi ó, Shane & Venkataraman (2000)
có góc nhìn h;p hn, tp trung vào cá nhân và
c hi kinh doanh. Shane & Venkataraman
(2000) nh ngha entrepreneurship là khám
phá, sáng to và khai thác (bao gm b i ai và
vi kt qu gì) các c hi  to ra s tn ti
ca sn ph%m dch v" tng lai. Nh vy, các
lnh vc nghiên cu entrepreneurship g'm
ngu'n cơ h i; q trình khám phá, lưng
giá và khai thác cơ h i; các cá nhân khám
phá, lưng giá và khai thác các cơ h i đó.
Tích hp t( các nghiên cu trc (Carson,
1982; Kirzner, 1997; Baumol, 1993; Drucker,

1985…), hai hc gi trên a ra các quan im
sau  làm rõ nh ngha trên:
• Cơ hi kinh doanh (entrepreneurial
opportunities) là tình hung mà sn ph%m, dch
v", ngun liu, phng thc t chc có th
c gii thiu và bán mc giá ln hn chi
phí. V bn cht, c hi kinh doanh là hin
tng khách quan nhng khơng phi mi ngi
u bit mi lúc; nhng nhn ra c hi là q
trình ch quan g$n lin vi s khám phá mt
quan h phng tin-kt c"c (means-ends) mi.
• S t!n ti ca cơ hi kinh doanh. C hi
tn ti di nhiu dng khác nhau nh: khám
phá vt liu mi; sáng to thơng tin mi (khi
phát minh cơng ngh mi); khai thác s khơng
hiu qu ca th trng hay thơng tin bt xng;
phn ng  dch chuyn chi phí li ích tng
i trong các phng án s! d"ng ngun lc khi
có bin ng chính tr, chính sách iu tit hay
nhân kh%u hc. S hin hu ca c hi xut
phát t( nim tin khác nhau ca cá nhân v giá
tr ca ngun lc s! d"ng và v giá c th
trng có th t ca u ra. Các khác bit này
d'n n t( s khác bit ca c ốn, linh cm,
trc giác… ca cá nhân trc các thơng tin có
th là bt xng, khơng hồn ho n vi h.
• Khám phá cơ hi kinh doanh. Trong mt
thi im ch) mt b phn khám phá c c
hi nh (1) s hu thơng tin i trc, to thành
khung nhn thc, s-n sàng kt hp vi thơng

tin mi  ch) danh c hi và (2) #c tính nhn
thc cn thit  ánh giá nó vì c hi khơng
th khám phá b&ng tính tốn c hc (nh trong
q trình ti u hóa).
• Quyt đnh khai thác cơ hi kinh doanh.
Quyt nh này ph" thuc vào bàn cht c hi
và các khác bit cá nhân. Thuc tính c hi
thng có nhiu th ngun, nh h ng n
giá tr k8 vng (ch.ng hn: nhu cu, li nhun
biên, vòng i cơng ngh…). Khơng phi mi
doanh nhân tim nng u khai thác c hi có
cùng giá tr k8 vng, iu này ph" thuc vào
chi phí c hi ngun lc tiêu tn mà h c
lng, thái  i vi ri ro, mc  lc quan
ca cá nhân.
KT LUN & THO LUN
Thành qu ca cơng ty cao hay thp hn
trung bình ngành ph" thuc vào li th cnh
tranh - cái mà cơng ty s hu c, thc thi
c, chim lnh và khai thác c  to u
ra – so sánh vi cơng ty khác trong ngành,
c gii thích qua ba tip cn v(a c trình
bày trên có th tóm t$t nh sau (Hình 1):
Lý thuyt v Entrepreneurship gii thích li
th tiên phong, đc quyn tm thi ca cơng ty
xut phát t( quan im ca Schumpeter. ng
lc ca cnh tranh khơng t( ti a hóa li
Science & Technology Development, Vol 15, No.Q1 2012

Trang 26

nhun mà t( khát vng, ph%m cht, cá tính ca
doanh nhân – ngi luôn tìm cách i mi 
cnh tranh, d'n n s phá hy sáng to, to ra
chui bin ng to cái mi và hy dit cái c.
Khái nim entrepreneurship ban u g$n vi
cá tính, ph%m cht cá nhân và kh i to doanh
nghip mi ã m rng ra thành ý nh, hành
ng phm vi công ty cng nh các quá trình
i mi chin lc ca công ty hin hu.
Lý thuyt Quan ñim cơ s ngu!n lc
(resource-based view) gi nh các công ty là
khác bit v các yu t bên trong, kho sát
công ty di dng tp hp các ngun lc, c
các nhà qun tr quyt nh cách thc phi hp
s! d"ng  chuyn hóa thành sn ph%m  gii
thích thành qu trên th trng. Ngun lc công
ty gm các tài sn hu hình, tài sn vô hình và
nng lc mà công ty s hu, kim soát c.
Ch) các ngun lc có các thuc tính VRIN: (1)
to ra giá tr, (2) him, (3) không di chuyn
c, (4) không thay th c mi to c
các li th cnh tranh bn vng v hiu qu,
hiu sut, giá tr khách hàng.
Lý thuyt hành vi cnh tranh chin lưc, ni
bt là Lý thuyt Qun tr chin lưc mô thc
SCP gii thích thành qu bn vng khi công ty
duy trì c li th cnh tranh (chi phí ho#c
khác bit) qua hn ch tác lc cnh tranh t( các
công ty khác khác, b&ng cách xác lp mt v th
trên th trng có kh nng to cho công ty sc

mnh c quyn. Nm tác lc ó là (1) th lc
ca nhà cung cp, (2) th lc ngi mua, (3) e
da ca ngi s+ gia nhp, (4) e da ca sn
ph%m thay th, (5) s cnh tranh gia các i
th trong ngành. Trên c s phân tích cu trúc
ngành, công ty có th xác nh cho mình mt
trong ba chin lýc tng quát (1) d'n ðu chi
phí, (2) khác bit hóa ho#c (3) tp trung. Công
ty c xem nh mt n th khi chn la
chin lc, có cu trúc c hc và hot ng
nh mt chui quá trình ni tip qua mô hình
chui giá tr.
Câu h,i #t ra tip theo là ba tip cn này
hoàn toàn c lp hay không, tip cn nào có
hiu lc gii thích và áp d"ng tt hn, trong các
phm vi nào? Di ây là các ý kin tho lun.
Trc ht, c ba tip cn trên u có c s
kinh t hc ca nó, trong ó, hn ch ca kinh
t hc c in khi gii thích s khác bit thành
qu gia các công ty là im xut phát chung.
Do ó, thành qu vt tri, xét v khía cnh
kinh t c gii thích b&ng s chim hu, khai
thác sc mnh c quyn th trng ho#c
ngun lc ca công ty  có chi phí cung thp
ho#c to c cu cao.
Tip cn Chin lưc cnh tranh SCP có quan
im hng ngoi, c xây dng trên c s lý
thuyt kinh t vng ch$c, qua các mô khung
phân tích ch#t ch+, chi tit và suy lun hp lý
 xác lp chin lc úng $n ri hoch nh

ngun lc thc thi, do ó, c áp d"ng ph
bin trong thc hành. Tuy nhiên tip cn này có
các hn ch sau. Mt là, mô hình hóa công ty
mô hình hóa nh mt thc th có cu trúc c
hc, hot ng theo chui giá tr và d* dàng
xây dng, kim soát c theo chin lc ó là
cha tht phù hp thc t. Khi các công ty có
cùng chin lc, ngun lc (c biu di*n
qua chui giá tr) là nhân t to khác bit thành
qu. Do vy, chin lc cnh tranh mi ch) là
TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 15, SỐ Q1 2012
Trang 27
iu kin cn, ch cha   gii thích thành
qu. Hai là, khung phân tích chi tit nh trên là
khó phù hp i vi cơng ty nh, và v(a, có
ngun lc hn h;p, cu trúc n gin thng
chn s-n chin lc khác bit hóa, ph"c v" các
niche. Ba là, khi mơi trng bin ng cc
mnh, cc nhanh, vic phân tích t) m) c%n trng
ri suy di*n hp lý  chn, trin khai chin
lc là khơng còn hiu qu vì bt nh q ln
và khơng kp thi.
Tip cn Quan đim cơ s ngu!n lc có quan
im hng ni, xem các cơng ty nh các tp
hp ngun lc có cu trúc, c ch, hành vi
phc tp nh mt sinh th c iu hành bi
nhà qun tr, S khác bit và tính cht VRIN
ca ngun lc to li th cnh tranh, kt hp
vi s tng thích gia ngun lc s9 hu và
mơi trng hot ng ã gii thích tng qt

c s khác bit thành gia các cơng ty. Tip
cn này có các hn ch sau. Mt là, khái nim
ngun lc mang có cp  khái qt rt cao, 
kim nh, vn d"ng trong thc ti*n, cn tip
cn theo cu trúc ngun lc h;p hn, c" th
hn. Hai là, quan h gia yu t mơi trng và
ngun lc to li th còn d(ng mc quan
im chung, cha có nhng phân tích tng
minh (nh Chin lc cnh tranh SCP). Ba là,
trong mơi trng bin ng rt mnh, mt
ngun lc VRIN có th khơng bo m tính
bn vng khi các t phá khơng th d báo
(dng entrepreneurship) xy ra liên t"c.
Entreprenuership là mt nhân t bên trong,
nên cng là mt ngun lc. Nhng khác vi
tip cn trên, ngun lc này khơng to ra li
th nh thuc tính VRIN mà nh nng lc, ý
chí, khát vng sáng to, i mi  cnh tranh
ca cá nhân/t chc. Mt khác bit na là, li
th cnh tranh t c hay khơng ph" thuc
khơng ch) vào suy lun có lý, mà ph" thuc
khơng nh, vào s ri to, bt nh. Tip cn này
rt phù hp cho các cơng ty v(a và nh,, trong
ó, cá nhân doanh nhân óng vai trò ch o,
ho#c các cơng ty trong ngành có mc bin
ng ln, i mi cc nhanh, nhiu bt nh.
Hn ch d* thy ca tip cn này nh sau. Mt
là, khơng chú ý vai trò ca các ngun lc khác
cng nh chin lc cơng ty, do ó, khơng phù
hp vi các cơng ty có qui mơ ln và mơi

trng ít bin ng. Hai là , cng nh chin
lc, nói chung ây là iu kin cn ch cha
  to thành qu vt tri, vì  to c
u ra có giá tr, còn cn thêm các nhân t
khác.
Nh vy, ba tip cn nghiên cu li th cnh
tranh theo ba quan im khác nhau nhng
khơng hồn tồn c lp. Chin lc cnh
tranh SCP v'n #t vai trò ca ngun lc, ca
entrepreneurship; quan im c s ngun lc
v'n #t ra vn  chin lc phát trin ngun
lc và ngun lc tng thích mơi trng;
entrepreneurship là mt ngun lc #c bit, to
ra các i mi chin lc. Ba tip cn có th
c vn d"ng ng thi, có trng s ho#c
riêng l< tùy thuc vào #c trng quy mơ t
chc và mơi trng ngành.
Science & Technology Development, Vol 15, No.Q1 2012

Trang 28


Hình 1. Ba tip cn li th cnh tranh ca doanh nghip
ON THE EXPLANATION OF COMPETITIVE ADVANTAGES OF FIRMS: THREE
ALTERNATIVE APPROACHES
Nguyen Thanh Long
An Giang University
ABSTRACT: The survival, the development or the superiority of firms in an industry are
determined by the firm’s competitive advantages relative to its competitors. This article reviews the
theories on the definitions and sources of competitive advantages of firms. Three approaches to explain

competitive advantages of firms which will be discussed include: (1) Porter’s theory of Five Forces
competitive strategy, (2) resource-based view theory and (3) theories of entrepreneurship.
Keywords: competitive advantages, resource-based view, entrepreneurship, Porter’s competitive
strategies.
TÀI LIU THAM KHO
[1]. S. A. Alvarez, L. W. Busenitz, The
Entrepreneurship of Resource-based
Theory. Journal of Management, 27(6),
755-775 (2001).
[2]. A. Ambastha, K. Momaya,
Competitiveness of Firms: Review of
theory, frameworks and models.
Singapore Management Review, 26(1),
45-61 (2004).
[3]. R. Amit, P. J. H. Schoemaker, Strategic
Assets and Organizational Rent.
Strategic Management Journal . Vol.14,
33-46 (1993).
TAẽP CH PHAT TRIEN KH&CN, TAP 15, SO Q1 2012
Trang 29
[4]. J. Barney, Firm Resources and Sustained
Competitive Advantage Journal of
Management 17(1), 99-120 (1991).
[5]. J. Barney, W. Hesterley, Organizational
Economics: Understanding the
Relationship between Organizations and
Economics Analysis In S. Clegg & H.
Cynthya (Eds.), Handbook of
Organization Studies, 109-140 (1999).
[6]. D. J. Collis, C. A. Montgomery,

Competing on Resources, Harvard
Business Review, 140-150 (2008).
[7]. J. G. Covin, D. P. Slevin, A Conceptual
Model of Entrepreneurship as Firm
Behavior. Entrepreneurship: Theory &
Practice, 16(1), 7-25 (1991).
[8]. J. O. Covin, M. P. Miles, Corporate
Entrepreneurship and the Pursuit of
Competitive Advantage.
Entrepreneurship: Theory & Practice,
23(3), 47-63 (1999).
[9]. P. Davidsson, J. Wiklund, Levels of
Analysis in Entrepreneurship Research:
Current Research Practice and
Suggestions for the Future. In . Cuervo,
D. Ribeiro & S. Roig (Eds.),
Entrepreneurship, 245-265 (2007).
[10]. K. M. Eisenhardt, J. A. Martin,
Dynamic capabilities: what are they?
Strategic Management Journal, 21(10-
11), 1105 - 1121 (2000).
[11]. S. Ericsson, P. Henricsson, C. Jewell,
Understanding construction industry
competitiveness: The introduction of
Hexagon framework, Proceedings of the
CIB Helsinki 2005 Joint Symposium,
13-16 June 2005, Helsinki, Finland
(2005).
[12]. J. Fahy, A. Smithee, Strategic
Marketing and the Resource Based View

of the Firm. Academy of Marketing
Science Review, 1999(10). Retrieved
from
/>0-1999.pdf (1999).
[13]. N. Foss, P. G. Klein, Entrepreneurship
and the Economic Theory of the Firm:
Any Gains from Trade. Retrieved from
http//ssrn.com/bastract=596226 (2004).
[14]. S. Garelli, Executive Summary IMD
World Competitiveness Yearbook 2005,
(2005).
[15]. C. E. Helfat, S. Finkelstein, W.
Mitchell, M. A. Peteraf, H. Singh, D. J.
Teece, S. G. Winter, Dynamic
capabilities: Understanding strategic
change in organizations. Oxford:
Blackwell (2007).
[16]. C. E. Helfat, M. A. Peteraf, The dynamic
resource-based view: Capability
lifecycles. Strategic Management
Journal, 24(10), 997-1010 (2003).
[17]. G. T. Lumpkin, G. G. Dess, Clarifying
the Entrepreneurial Orientation
Construct and Linking It to Performance.
The Academy of Management Review,
21(1), 135-172 (1996).
[18]. J. Maes, The Search for Corporate
Entrepreneurship: A Clarification of the
Concept and Its Measures (D. o. A.
Science & Technology Development, Vol 15, No.Q1 2012

Trang 30
Economics, Trans.) Open Access
publications from Katholieke
Universiteit Leuven: Katholieke
Universiteit Leuven (2003).
[19]. J. Nahapiet, S. Ghoshal, Social Capital,
Intellectual Capital, and the
Organisational Advandtage Academy of
Management Review, 23(2), 242-266
(1998).
[20]. V. Neufeldt, Webster’s New World
Colledge Dictionary (3rd ed.).
Cleverland: MacMillan (1996)
[21]. I. Nonaka, A Dynamic Theory of
Organizational Knowledge Creation,
Organization Science Vol.5, No. 1 pp14-
37, 5(1), 14-37 (1994).
[22]. I. Nonaka, R. Toyama, A. Nagata, A
Firm as a Knowledge-creating Entitiy: a
New Perspective on the Theory of the
Firm, Industrial and Corporate Change,
19(1), 1-20 (2000).
[23]. C. Oliver, Sustainable Competitive
Advantage: Combining Institutional And
Resourcebased Views, Strategic
Management Journal, 18(9), 687-703
(1997).
[24]. O. Ormanidhi, O. Stringa, Porter’s
model of generic competitive strategies,

Business Econimics, 43(3), 55-64 (2008).
[25]. M. A. Peteraf, The Cornestones of
Competitive Advandtage: A Resource-
based View. Strategic Management
Journal, Vol 12, pp 12(3), 179-191
(1993).
[26]. M. E. Porter, Competitive Strategy New
York: FREE PRESS (2004).
[27]. V. P. Rindova, C. J. Fombrun,
Constructing competitive advantage: The
role of firm-constituent interactions.
Strategic Management Journal, 20(8),
691-710 (1999).
[28]. R. P. Rumelt, H. Kunin, E. Kunin,
What in the World is Competitive
Advantage? Retrieved from
/>k.rumelt/Docs/Papers/WhatisCA_03.pdf
(2003).
[29]. R. P. Rumelt, D. Schendel, D. J. Teece,
Strategic Management and Economics.
Strategic Management Journal 12(S2),
5-29 (1991).
[30]. S. Shane, S. Venkataraman, The
promise of entrepreneurship as a field of
research. Academy of Management
Review, 25(1), 217-226 (2000).
[31]. E. Siggel, International Competitiveness
and Comparative Advantage: A Survey
and a Proposal for Measurement.
Journal of Industry, Competition and

Trade, 6(2), 137-159 (2006).
[32]. J. C. Spender, Making Knowledge the
Basis of a Dynamic Theory of the Firm.
Strategic Management Journal,
17(Special), 45-62 (1996).
[33]. D. J. Teece, G. Pisano, A. Shuen,
Dynamic Capabilities and Strategic
Management. Strategic Management
Journal, 18(7), 509-533. (1997).
TAẽP CH PHAT TRIEN KH&CN, TAP 15, SO Q1 2012
Trang 31
[34]. W. Tsai, S. Ghoshal, Social Capital and
Value Creation: The Role of Intrafirm
Networks. The Academy of Management
Journal, 41(4), 464-476 (1998).
[35]. A. N. M. Waheeduzzaman, K. Ryans, J.
John Definition, perspectives, and
understanding of international
competitiveness: A quest for a common
ground. Competitiveness Review, 6(2), 7-
26 (1996).
[36]. S. Wehmeier, (Ed.), Oxford Advanced
Learner's Dictionary. Oxford University
Press (2000).
[37]. S. Wennekers, R. Thurik, Linking
Entrepreneurship and Economic Growth.
Small Business Economics, 13(1)
(1999).
[38]. B. Wernerfelt, A Resource-based View
of the Firm Strategic Management

Journal 5(Winter special), 171-180
(1984).
[39]. S. A. Zahra, G. George, Absorptive
Capacity: A Review,
Reconceptualization, and Extension.
Academy of Management Review, 27(2),
185-203 (2002).
[40]. S. A. Zahra, H. J. Sapienza, P.
Davidsson, Entrepreneurship and
Dynamic Capabilities: A Review, Model
and Research Agenda. Journal of
Management Studies, 43(4), 917-955
(2006).
[41]. M. Zollo, S. G. Winter, Deliberate
Learning and the Evolution of Dynamic
Capabilities. Organization Science,
13(3), 339-351 (2002).