BƯỚC ĐẦU NGHIÊN CỨU TÁC DỤNG CỦA NẤM LINH CHI VIỆT NAM (GANODERMA LUCIDUM) QUA MỘT SỐ CHỈ SỐ LIPID MÁU Ở CHUỘT CỐNG pptx

TCNCYH 38 (5) - 2005
BƯỚC ĐẦU NGHIÊN CỨU TÁC DỤNG CỦA NẤM LINH CHI VIỆT
NAM (GANODERMA LUCIDUM) QUA MỘT SỐ
CHỈ SỐ LIPID MÁU Ở CHUỘT CỐNG
Nguyễn Thị Mai Anh, Đào Văn Phan, Phạm Thị Vân Anh
Bộ môn Dược lý – Trường Đại học Y Hà Nội

.
r





/
ỉ
t
NLC có nhiều công dụng như tăng cường trí nhớ, chữa viêm gan, làm tăng tuổi thọ chúng tôi giả thiết
ằng NLC có thể có khả năng làm hạ lipid máu.

Mục tiêu: Đánh giá tác dụng của cao lỏng nấm linh chi
Việt Nam qua một số chỉ số lipid máu chuột cống. Đối tượng và phương pháp: Chuột cống được uống
cholesterol liên tục trong 8 tuần để gây tăng lipid máu. Từ tuần thứ 5, chuột cống được uống đồng thời
cholesterol và cao lỏng nấm linh chi với liều 2g/kg, 4g/kg liên tục trong 4 tuần. Kết quả: Cao lỏng nấm
linh chi có tác dụng làm giảm các chỉ s
ố cholesterol toàn phần, triglycerid và LDL - C, đồng thời làm tăng
HDL - C huyết tương chuột cống trắng được gây tăng lipid máu thực nghiệm. Tác dụng của linh chi ở 2 liều
là tương đương nhau và tương đương với Lipid (gemfibrozil) liều 140mg kg. Kết luận: Cao lỏng nấm linh
chi liều 2g/kg và 4g/kg cân nặng có tác dụng hạ lipid máu ở chuột cống thực nghiệm.
Từ khoá: nấm linh chi, lipid máu, chuột cống tăng cholesterol.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ

Nấm linh chi (NLC) có tên khoa học là
Ganoderma lucidum (Leyssex. Fr.) Krst, thuộc họ
nấm gỗ Ganodermataceae, còn gọi là linh chi thảo,
nấm trường thọ, nấm lim, thuốc thần tiên. Theo y
học cổ truyền, NLC có nhiều công dụng như tăng
cường trí nhớ, chữa viêm gan, làm tăng tuổi thọ…
[2]. Một số tác giả nước ngoài đã cho thấy NLC tác
dụng chống oxyhoá, điều hoà miễn dịch, chống
khối u, bảo vệ phóng xạ, chống lão hoá [5], [6],
[7]. Trong mộ
t nghiên cứu trước, chúng tôi đã
chứng minh tác dụng bảo vệ gan của NLC trên
thực nghiệm [1]. Từ những tác dụng chống oxy
hoá, bảo vệ gan của NLC; chúng tôi giả thiết rằng
NLC có thể có khả năng làm hạ lipid máu. Vì vậy
đề tài nhằm mục tiêu:
Đánh giá tác dụng của
NLC Việt Nam qua một số ch số lipid máu
trên mô hình thực nghiệm gây ăng
cholesterol ở chuột cống.

II. CHẤT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU
1. Chất liệu nghiên cứu
- Thuốc: Nấm linh chi Việt Nam sau khi thu
hoạch được phơi sấy khô để cả cuống và mũ nấm.
Trong nghiên cứu, thuốc được bào chế ở dạng cao
lỏng, có dung môi là nước, cô đặc đến tỷ lệ 1:2 (2
ml dung dịch cao lỏng chứa 1 gam nấm).
- Hoá chất:

+ Lopid viên nang chứa gemfibrozil 300mg của
Hãng Pfizer, Mỹ.
+ Cholesterol dạng bột của hãng Merck -
Germany.
+ Các loại hoá chất chuẩn để định lượng
cholesterol toàn ph
ần, triglycerid, HDL -
cholesterol, LDL - cholesterol của hãng Hospitex
Diagnostics (Italy).
+ Xét nghiệm sinh hoá máu bằng máy Screen
master của hãng Hospitex Diagnostics (Italy).
2. Súc vật thực nghiệm
Chuột cống trắng, cả 2 giống, khoẻ mạnh,
trọng lượng 160 - 200g, được nuôi trong điều kiện
đầy đủ thức ăn và nước uống tại phòng thí nghiệm
của Bộ môn Dược lý.
3. Phương pháp nghiên cứu
Gây tăng cholesterol máu theo phương pháp
của Trovato A. [8]. Chuột cống trắng được uống
cholesterol với liều 0,5 g/kg thể
trọng (dưới dạng
dầu cholesterol 10%) mỗi ngày một lần, liên tục
trong 8 tuần.
Chuột cống trắng được chia thành 6 lô:
- Lô 1 (chứng) (n = 10): Chuột được uống nước
cất cùng thể tích như lô 2, liên tục trong 8 tuần.
- Lô 2 (n = 10): Gây tăng cholesterol máu bằng
cách hàng ngày cho chuột uống dầu cholesterol
10% (0,5 ml/100gchuột), liên tục trong 8 tuần. Bắt
1

TCNCYH 38 (5) - 2005
đầu từ tuần thứ 5, sau 2 giờ uống cholesterol,
chuột được uống thêm nước cất 0,5ml/100g.
- Lô 3 (n = 10): Uống dầu cholesterol 10% như
lô 2, liên tục trong 8 tuần. Bắt đầu từ tuần thứ 5,
sau 2 giờ uống cholesterol, chuột được uống thêm
Lopid liều 140mg/kg thể trọng với thể tích như lô 2.
- Lô 4 (n = 10): Uống dầu cholesterol 10% như
lô 2. Bắt đầu từ tuần thứ 5, sau 2 giờ uống
cholesterol, chuột được uống thêm cao lỏng NLC
liều 2g /kg thể trọng với thể tích như lô 2.
- Lô 5 (n = 10): Uống dầu cholesterol 10% như
lô 2. Bắt đầu từ tuần thứ 5, sau 2 giờ uống
cholesterol, chuột được uống thêm cao lỏng NLC
liều 4g /kg thể trọng với thể tích như lô 2.
Sau 4 tuần uống cholesterol nhưng chưa uống
các thuốc thử, cho chuột nhịn ăn qua đêm, giết
một nửa số chuột ở lô 1, ở lô 2, 3, 4, 5 giết 3 con
mỗi lô (t
ổng số 12 con uống cholesterol liên tục 4
tuần bị giết), lấy máu tim để định lượng
cholesterol toàn phần (TC), triglycerid (TG), HDL -
C, LDL - C nhằm khẳng định chuột đã bị tăng
cholesterol máu. Những chuột còn lại vẫn tiếp tục
được thí nghiệm theo mô hình trên.
Từ tuần thứ 5, các lô chuột được uống thêm
NLC và Lopid. Sau 8 tuần, cho chuột nhịn ăn qua
đêm, giết toàn bộ số chuột còn lại ở các lô, lấy
máu tim để định l
ượng cholesterol toàn phần (TC),

triglycerid (TG), HDL - C, LDL - C.
0 tuÇn 4 tuÇn








8 uÇn











Sơ đồ nghiên cứu
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
1. Ảnh hưởng của uống cholesterol ở chuột cống trắng qua một số chỉ số lipid máu
Cho chuột cống uống cholesterol 0,5g/kg liên tục trong 4 tuần, để gây mô hình tăng lipid máu
Bảng 1. Ảnh hưởng của cholesterol qua một số chỉ số lipid máu chuột
sau 4 tuần uống cholesterol
Các chỉ số lipid máu
Lô nghiên cứu N

TC
(mmol/l)
HDL - C
(mmol/l)
LDL - C
(mmol/l)
TG
(mmol/l)
Nước cất 5 1,38 ± 0,30 0,24 ± 0,05 0,91 ± 0.28 0,50 ± 0,08
Cholesterol 10% 12
2,32 ± 0,42
p < 0,01
0.38 ± 0,11
p < 0,05
1,45 ± 0,37
p < 0,01
0,93 ± 0,33
p < 0,05
Kết quả ở bảng 1 cho thấy: Tất cả các chỉ số lipid máu ở chuột uống cholesterol đều tăng lên có ý
nghĩa so với nhóm chứng chỉ uống nước cất (p < 0,05 - 0,01).

2. Tác dụng của NLC hạn chế rối loạn lipid máu do uống cholesterol
Bảng 2 ghi lại các chỉ số lipid ở các lô chuột sau 8 tuần uống cholesterol. Trong đó lô 2 không được
điều trị, dùng làm chứng, còn các lô khác, từ tuần thứ 4 cho uống song song các thuốc điều trị Lopid (lô 3)
hoặc NLC (lô 4, lô 5).
t
N−ícc cÊt
N
−
ícc

cÊt
L« 1
Cholesterol 10% Cholesterol 10%
L« 2
Cholesterol 10% Cholesterol 10% + Lo
p
id
L« 3
Cholesterol 10% Cholesterol 10% + NLC 2
g
L« 4
Cholesterol 10% Cholesterol 10% + NLC 4
g
L« 5
2
TCNCYH 38 (5) - 2005
Bảng 2. Tác dụng của nấm linh chi trên lipid máu chuột cống

;


, -
t
%: mức Ç hoặc È so với lô 2 *, **, ***: p <
0,05 ; < 0,01 ; < 0,001.
Kết quả ở bảng 2 cho thấy: ở tuần thứ 8, các
chỉ số lipid máu của lô 2 đều khác biệt có ý nghĩa
so với lô 1. Lopid liều 140mg/kg (lô 3) và NLC với
liều 2g/kg, 4g/kg (lô 4, 5) đều có tác dụng hạn chế
sự rối loạn cả 4 chỉ số lipid máu, làm giảm rõ rệt

sự tăng TC, TG LDL - C, đồng thời làm tăng HDL
C (p < 0,05 - 0,001). Tác dụng hạn chế sự tăng
lipid máu khi uố
ng cholesterol của NLC ở 2 liều là
ương đương nhau (p > 0,05) và tương đương với
Lopid liều 140mg/kg. Tuy nhiên ở lô dùng liều
4g/kg tác dụng hạn chế sự rối loạn các chỉ số lipid
có xu hướng tốt hơn.
IV. BÀN LUẬN
Cho chuột uống cholesterol với liều 0,5g/kg
trong thời gian 4 tuần trở lên đã có tác dụng làm
tăng các chỉ số lipid máu rõ rệt. Các kết quả này
đã cho thấy có thể áp dụng mô hình của Trovato
A. trên chuột cống trắng Việt Nam để gây tăng
lipid máu.
Trong nghiên cứu trước về tác dụng bảo vệ
gan của NLC [1], chúng tôi đã dùng NLC với liều
4g/kg là liều gấp 2 lần liều dùng trên lâm sàng.
Tuy nhiên vì điều trị tăng lipid máu sẽ phả
i dùng
thuốc gần như suốt đời cho nên chúng tôi đã thử
đánh giá tác dụng của thuốc với liều thấp hơn một
nửa. Kết quả đã cho thấy liều 2g/kg và 4g/kg có
tác dụng hạ rõ rệt sự tăng TC, TG, LDL - C, đồng
thời làm tăng HDL - C tương đương nhau và bằng
với Lopid liều 140mg/kg.
Lopid (gemfibrozil) thuộc nhóm acid fibric có
tác dụng hạ lipid máu theo nhiều cơ chế: ức chế
tổng hợp và làm tăng th
ải trừ. Hiện nay

gemfibrozil vẫn là thuốc được chọn lựa cho điều trị
tăng lipid máu týp III và tăng triglycerid máu [4].
Nấm linh chi với liều thực nghiệm của chúng tôi đã
có tác dụng hạ các chỉ số lipid máu tương đương
với Lopid liều 140mg/kg.
Các chỉ số lipid máu
Lô nghiên cứu N
TC
(mmol/l)
HDL - C
(mmol/l)
LDL - C
(mmol/l)
TG
(mmol/l)
1. Lô
Nước cất
5
1,38 ± 0,21 0,31 ± 0,03 0,82 ± 0,19 0,56 ± 0,04
2. Lô
Cholesterol
7
2,44 ± 0,21
***
0,36 ± 0,11
*
1,70 ± 0,26
**
0,80 ± 0,10
*

3. Lô 3 Cholesterol +
Lopid 140mg/kg
7
1,50 ± 0,14
(È38,5%)
***
0,57 ± 0,20
(Ç58,3%)
*
0,70 ± 0,21
(È58,8%)
***
0,50 ± 0,04
(È 37,5%)
**
4. Lô 4
Cholesterol + NLC
2g/kg
7
1,55 ± 0,23
(È36,5%)
***
0,57 ± 0,05
(Ç 58,3%)
**
0,68 ± 0,23
(È 60%)
***
0,60 ± 0,08
(È 25%)

*
5. Lô 5
Cholesterol + NLC
4g/kg

7
1,46 ± 0,10
(È40,2%)
***
0,57 ± 0,04
(Ç 58,3%)
**
0,67 ± 0,13
(È60,6%)
***
0,51 ± 0,10
(È 36,3%)
**
Mô hình thực nghiệm tăng cholesterol trên
chuột cống bằng cho uống cholesterol thường chỉ
dùng cho thử các thuốc có ảnh hưởng làm giảm
hấp thu, hoặc tăng giáng hoá, tăng th
ải trừ
cholesterol, ít có giá trị đánh giá tác dụng ngăn
cản tổng hợp cholesterol [3].
Trong thực nghiệm, chúng tôi đã chọn 2 liều
2g/kg và 4g/kg, kết quả cho thấy tác dụng là
tương đương nhau. Phải chăng 2g/kg là liều "trần"
gây ra tác dụng "trần". Để kiểm tra, chúng tôi lặp
lại 1 thí nghiệm khác với liều 6g/kg. Kết quả cho

thấy: thuốc làm giảm rõ rệt sự tăng TC, TG, LDL -
C, đồng thời làm tăng HDL - C, các kết quả này
cũng không khác biệt so với liều 2g/kg (p > 0,05).
Như vậy, liều 2g/kg đúng là liều "trần" gây ra tác
dụng "trần", liều cao hơn không có tác dụng cao
hơn. Các tác dụng khác như chống oxy hoá, bảo
vệ gan thường dùng NLC liều 4g/kg cho nên chúng
tôi không có điều kiện thử tác dụng của thuốc với
liều thấp hơn 2g/kg. Từ kết quả này, chúng tôi cho
rằng NLC gây hạ lipid máu theo một cơ chế hoặc là
ức chế quá trình hấp thu tích cự
c hoặc là tăng quá
trình thải trừ tích cực cholesterol. Để làm sáng tỏ
điều này cần có những nghiên cứu tiếp. Theo Sun
3
TCNCYH 38 (5) - 2005
J. [7], tác dụng chống oxy hóa, bảo vệ gan của
NLC là do NLC có chứa các peptid có tác dụng
chống oxy hoá, làm vững bền màng tế bào do ức
chế quá trình peroxid hóa màng.
V. KẾT LUẬN
- Nấm linh chi với liều 2g/kg, 4g/kg có tác dụng
làm giảm các chỉ số cholesterol toàn phần,
triglycerid và LDL - C, đồng thời làm tăng HDL - C
trong huyết tương chuột cống trắng có tăng
cholesterol máu thực nghiệm.
- Tác dụng hạ lipid máu của nấm linh chi ở 2
liều là tương đương nhau, tương đương với Lopid
liều 140mg/kg.
TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Đỗ Tất Lợi (1999), Những cây thuốc và vị
thuốc Việt Nam, Nhà xuất bản Y học Hà Nội; tr 75
- 77.
2. Nguyễn Thị Mai Anh, Đào Văn Phan
(2003), Nghiên cứu tác dụng bảo vệ gan của nấm
linh chi Việt Nam trên chuột gây suy gan thực
nghiệm, Tạp chí Nghiên cứu Y học, số 4, tr 29 - 34.
3. Gerhard Volgel H. (2002), Drug discovery
and evaluation, Springer, pp. 1097.
4. Goodman and Gilman’s (2001), The
pharmacological basic of therapeutics (10
th

edition), pp. 993 - 995.
5. Kubo N. et al (2005), Protective effects of
a water - soluble extracts from cultured medium of
Ganoderma lucidum mycelia and Agaricus blazei
murill against X - irradiation in B6C3F1 mice:
increased small intestinal crypt survival and
prolongation of average time to animal death, Int J
Mol Med, Vol 15 (3), pp 401 - 6.
6. Lin Z. , Zhang H. (2004), Anti- tumor and
immunoregulatory activities of Ganoderma lucidum
and its possible mechanisms, Acta Pharmacol, Vol
25 (11), pp 1387 - 95.
7. Sun J. et al (2004), Novel antioxidant
peptids from fermented mushroom Ganoderma
lucidum, Agric Food Chem, Vol 52 (21), pp 6646 -
52.
8. Trovato A. et al (1996), Effects of fruit

juices of Citrus sinensis L and Citrus limon L on
experimental hypercholesterolemia in the rat,
Phytomedicine Vol 23; pp 221 - 7.

Summary

EFFECT OF GANODERMA LUCIDUM ON CHOLESTEROL DRUNK- INDUCED
HYPERLIPIDEMIA RATS
Objectives: To evaluate the influence of Ganoderma lucidum on cholesterol drunk - induced
hyperlipidemia rats. Methods: Rats were received cholesterol in the oral daily during 8 consecutive weeks
in order to hyperlipidemia rats. From 5th week, extract of Ganoderma lucidum (GL) at the doses of 2g/kg,
4g/kg administered orally was investigated in cholesterol drunk - induced hyperlipidemia rats. Results: GL
significantly decreased plasma triglycerid, total cholesterol, LDL - C, but increased HDL - C. The effect of
GL on plasma lipid level at the oral doses of 2g/kg, 4g/kg was equal to each other and to Lopid
(gemfibrozil) at the dose of 140mg/kg. Conclusions: GL have a hypolipidemia effect on rats
Key words: Ganoderma lucidum, plasma lipid level, rats.




4