Vi khuẩn Erwinia carotovora tác nhân gây bệnh thối nhũn cây Địa Lan Cymbidium sp. ở Đà Lạt potx

chỉ đạo bảo vệ thực vật BVTV - Số 2/2008

38

Vi khuẩn
Erwinia carotovora
tác nhân gây bệnh thối nhũn
cây Địa Lan
Cymbidium
sp. ở Đà Lạt
Studies on
Erwinia carotovora causing solf rot diseases
on
Cymbidium
sp.

Nguyễn Thanh Trà
1
, Đặng Vũ Thị Thanh
2

Abstract
The solf rot diseases on Cymbidium sp. was found in Da Lat Lam Dong. This
disease usually happened in wet season when rain- water bring pathogens cause
rotten parts of plants, or cause the plant to die. Pathogens were isolated on TTC
medium. Then, colony of bacteria grew on petri were obtained after 1-2 days.
Carrot had been infected in vitro with this bacteria. After that strong plants had
been infected in vivo with this bacteria. All plants were infectious. The result
showed that bacteria Erwinia carotovora was an agent cause the solt rot
disease.
Key words: Solf solf rot diseases, Cymbidium sp., Erwinia carotovora

I- Mở đầu
Địa Lan là loài hoa đặc hữu của cao
nguyên Lang Biang- Đà Lạt, Lâm
Đồng. Địa Lan có giá trị thẩm mỹ và
giá trị kinh tế cao nhờ vẻ đẹp của hoa
và của phát hoa. Địa Lan được trồng ở
quy mô hộ gia đình và trang trại, đã
đem lại thu nhập đáng kể cho người
dân Đà Lạt và góp phần tạo thương
hiệu cho xứ sở của các loài hoa. Năm
2001, bệnh chết cây, thối giả hành đã
được phát hiện trên cây Địa Lan ở Đà
Lạt. Bệnh thể hiện trong tất cả các giai
đoạn sinh trưởng của cây. Trên cây
con, thân ngầm, gốc cây và đọt non
thường có triệu chứng thối nhũn, trên
cây trưởng thành triệu chứng thể hiện
là thối giả hành và cây bị chết. Thối
giả hành là một bệnh hại chính, gây
hại nặng trên lan, có những vườn có
tới 70% số chậu bị nhiễm bệnh. Theo
kết quả nghiên cứu kết hợp giữa
trường Đại học Nông lâm thành phố
Hồ Chí Minh và Chi cục Bảo vệ thực
vật Lâm Đồng, Đia lan bị chết là do
nhiễm một hay nhiều tác nhân khác
nhau như nấm, vi khuẩn hay virus gây
ra. Các tác nhân gây bệnh khó phân
biệt chính xác trong nhiều trường hợp.

Do không xác định được chính xác
nguyên nhân việc phòng trừ bệnh gặp
rất nhiều khó khăn. Các loài thuốc hoá
học trừ bệnh được phun thử nghiệm ở
các vườn lan trong giai đoạn 2004-
2005 ở Đà Lạt đã không mang lại hiệu
quả [1] .

1. Viện Hóa học. Viện KH&CNVN.
2. Viện Bảo vệ thực vật. Bộ
NN&PTNT

kết quả nghiên cứu khoa học BVTV - Số 2/2008

39
Trên thế giới nguyên nhân gây
bệnh thối nhũn hoa lan đã được xác
định là do vi khuẩn Erwinia
carotovora . Vi khuẩn đã gây bệnh và
phát hiện được ở hầu hết các vùng
trồng lan trên thế giới (Bradbury,1986;
Yee Keong Chan:http://
en.vikipedia.org/wiki/list_cattleya_disea
ses; Hội bệnh Cây hoa Kỳ
http:/www.apsnet.org/online/common/
name/cattlya.asp).
Để có thể bảo vệ địa lan một
cách hiệu quả trước sự xâm nhiễm
và gây bệnh chết cây, thối giả hành
ở vùng Đà Lạt việc cần thiết là phải

xác định được chính xác nguyên
nhân gây bệnh và đề ra giải pháp
phòng trừ bệnh đúng, hợp lý.
II- Vật liệu
và phương pháp nghiên cứu
- Xác định nguyên nhân gây bệnh
được tiến hành theo chu trình Koch.
- Thu thập mẫu cây Địa lan bị
bệnh và mô tả triệu chứng bệnh,
quan sát vi sinh vật gây bệnh dưới
kính hiển vi theo phương pháp của
Viện Bảo vệ thực vật [5 ].
- Phân lập vi khuẩn trên môi
trường lựa chọn TTC theo phương
pháp của De Boer và A.Kelman [4].
- Kiểm tra khả năng gây bệnh
trên cà rốt của dòng vi khuẩn phân
lập được theo phương pháp của De
Boer và A.Kelman.
- Đánh giá độc tính của các dòng
vi khuẩn phân lập được bằng cách
tiêm dịch vi khuẩn lên lá cây thuốc
lá. Theo dõi sự hình thành các vết
chết hại sau 24h, 48h.
- Chọn dòng vi khuẩn đã gây ra
vết đốm hoại tử trên lá cây thuốc lá
và có khả năng gây thối cho củ cà
rốt để dùng trong thí nghiệm lây
bệnh cho cây Địa lan.
- Địa lan được trồng trên giá thể

đã khử trùng ở 1,5 at trong 30 phút.
Phương pháp lây bệnh: theo phương
pháp tạo vết thương cơ giới: dùng
kim tạo vết thương nhẹ ở vùng thân
gần gốc của cây Địa lan. Bôi dịch vi
khuẩn vào chỗ gây thương. Nhúng
bông thấm nước vào dịch vi khuẩn
quấn quanh chỗ lây bệnh. Để các cây
Lan đã được lây bệnh trong nơi râm
mát sau 3 ngày chuyển vào nhà lưới.
- Đối chứng lây bệnh bằng nước
cất.
- Theo dõi thời gian bắt đầu xuất
hiện triệu chứng bệnh.
- Tỉ lệ cây bị nhiễm bệnh sau 1
tháng, 2 tháng và 3 tháng.
III- Kết quả và thảo luận
1. Triệu chứng bệnh thối nhũn
cây Địa lan
Địa lan thường xuất hiện triệu
chứng thối, chết cây vào mùa mưa,
đặc biệt khi độ ẩm không khí cao và
khi mà trên cây có nhiều vết thương.
Trong mùa mưa, nếu cây không
được chăm sóc kỹ bệnh rất dễ xảy ra
, khi bị nhiễm bệnh nặng, địa lan có
thể chết sau 2-3 ngày. Triệu chứng
kết quả nghiên cứu khoa học BVTV - Số 2/2008

40

ban đầu trên thân cây có những
chấm nhỏ màu nâu, úng nước vết
bệnh lan dần khắp cây. Lan dễ bị
thối ở vùng thân, củ hành,
lá…Những vùng bị thối thường có
màu nâu, dính tay, nếu là củ hành thì
ấn thấy mềm nhũn, thường có mùi
khó chịu.
2. Kết quả phân lập
Từ các cây Địa lan có triệu chứng
thối nhũn, chết cây con hay thối giả
hành thu thập từ Đà Lạt đều phân lập
được vi khuẩn. Trên môi trường
TTC khuẩn lạc có màu vàng, ở giữa
có màu hồng nhạt. Trên môi trường
PDA-pepton khuẩn lạc có hình tròn
nhỏ, hơi bóng, màu vàng nhạt hay
màu kem.Vi khuẩn hình gậy, hai
đầu hơi tròn, gram âm.
Lây nhiễm các dòng vi khuẩn
phân lập được trên miếng cà rốt để
trong 30
0
C sau 24h triệu chứng thối
xuất hiện trên cà rốt. Sau 48h thì
triệu chứng càng rõ nét, miếng cà rốt
từ màu vàng cam chuyển dần sang
màu nâu sẫm, thối nhũn lan nhanh
khắp bề mặt miếng cà rốt và dịch

màu nâu đen chảy ra. Công thức đối
chứng cà rốt không bị thối.
Theo dõi tốc độ tăng trưởng của vi
khuẩn bằng cách nuôi cấy dòng vi
khuẩn thuần khiết trong môi trường
lỏng ở 28-30
0
C. Đọc độ đục tế bào
trên máy quang phổ spectrometer ở
bước sóng 405nm. Kết quả được thể
hiện ở hình 1

0
0 . 2
0 . 4
0 . 6
0 . 8
1
1 . 2
1 . 4
1 . 6
s a u 0 h
s a u 2 h
s a u 4 h
s a u 6 h
s a u 8 h
s a u 1 0 h
s a u 1 2 h
s a u 1 4 h
s a u 1 6 h

s a u 1 8 h
s a u 2 0 h
s a u 2 1 h
s a u 2 2 h
s a u 2 4 h
th o i g i a n
d o d u c


Hình 1: Đồ thị biểu diễn tốc độ sinh
trưởng của vi khuẩn Erwinia
carotovora

Vi khuẩn có tốc độ tăng trưởng
rất nhanh, pha nghỉ (hay pha tiềm
tàng) chỉ diễn ra trong 4-6h giờ đầu,
sau 6-8h vi khuẩn đã bước vào pha
tăng trưởng (hay pha log), pha log
đạt cực đại ở thời điểm khoảng 13-
14h, sau đó vi khuẩn bước vào pha
cân bằng, khi đó số lượng tế bào đạt
maximum và cuối cùng là pha suy
vong.
Dựa vào triệu chứng thối nhũn
trên vườn lan và kết quả thu được
từ các thí nghiệm đối với các dòng
vi khuẩn phân lập được từ cây địa
lan bị bệnh đã chứng tỏ nguồn vi
khuẩn phân lập được là vi khuẩn
Erwinia carotovora.

3. Kết quả lây bệnh nhân tạo
trên cây con
Thí nghiệm lây bệnh nhân tạo cho
kết quả nghiên cứu khoa học BVTV - Số 2/2008

41
địa lan đã được tiến hành tại nhà
lưới Viện Bảo vệ thực vật trong
tháng 8 năm 2006. Thí nghiệm được
tiến hành trên 60 cây con khoẻ. Tổng
số cây được chia thành 2 công thức:
Công thức 1 có 30 cây lây bệnh với
nguồn vi khuẩn có độ độc cao đã
được đánh giá độc tính trên cây
thuốc lá; Công thức 2: 30 cây lây
bệnh bằng nước cất. Kết quả lây
bệnh được thể hiện ở bảng 1:
Sau 3-5 ngày triệu chứng bệnh
đầu tiên xuất hiện trên một số cây
lây bệnh. Tại phần thân cây sát gốc
xuất hiện những vệt màu nâu, dạng
ngấm nước, sau đó vết bệnh lan
rộng, và lan dần lên lá. Lá mềm
nhũn, sũng nước và có thể bị rụng.
Trong công thức đối chứng các cây
đều khoẻ mạnh, phát triển bình
thường.
Từ các cây bị bệnh ở công thức
lây bệnh nhân tạo đã phân lập
được vi khuẩn Erwinia carotovora

trong phòng thí nghiệm. Triệu
chứng bệnh trên đồng ruộng ở Đà
Lạt và triệu chứng bệnh thu được
trong thí nghiệm lây bệnh nhân tạo
cũng giống như triệu chứng thối
nhũn trên cây hoa lan đã được mô
tả bởi Yee Keong Chan và Hội
Bệnh cây Hoa Kỳ.
Bảng 1. Kết quả lây bệnh nhân tạo bằng vi khuẩn Erwinia carotovora
cho Địa lan (Viện Bảo vệ thực vật tháng 8-2006)
STT

Thời gian
theo dừi
Lõy bệnh bằng vi khuẩn

Lây bệnh bằng nước
cất
Số cõy bị
bệnh
% bị bệnh

cõy bị
bệnh
% bị
bệnh
2 Sau 5 ngày 3 10% 0 0
3 Sau 10 ngày 11 36,66% 0 0
4 Sau 15 ngày 18 60,33% 0 0
5 Sau 20 ngày 20 66,66% 0 0

6 Sau 25 ngày 21 70,0% 0 0
7 Sau 30 ngày 21 70,0% 0 0

IV- Kết luận và đề nghị
1. Kết luận
kết quả nghiên cứu khoa học BVTV - Số 2/2008

42

Từ các cây địa lan bị bệnh thối nhũn
chết cây đã phân lập được vi khuẩn
Erwinia carotovora. Dùng vi khuẩn
phân lập được lây bệnh lại cho địa lan
sau 3 ngày triệu chứng bệnh xuất hiện
và sau 30 ngày tỷ lệ bệnh đạt tới 70%.
Vi khuẩn Erwinia carotovora là tác
nhân gây bệnh thối giả hành, chết cây
Địa lan ở vùng Đà Lạt.
2. Đề nghị
Tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về quy
luật phát sinh gây bệnh của vi khuẩn
và biện pháp phòng trừ bệnh thối nhũn
chết cây trên địa lan.
TàI LIệU THAM KHảO
1. Nhóm nghiên cứu Đại học Nông
lâm HCM và Chi cục BVTV Lâm
Đồng. 2005. Bệnh chết cây Địa lan.
Nguyên nhân và biện pháp phòng trừ.
2. Trương Trỗ. 1988. Đà Lạt
Cymbidium. Ban Khoa học kỹ thuật

Đà Lạt và trạm nuôi cấy mô.
3. Bradbury J.F 1986. Guide to
plant Pathogenic Bacteria. C.A.B
Internatinal Farham House U.K. p 331.
4. De Boer S.H, Coplin D.L, Jones
A.L., 2001. Gram negative bacteria in
Plant Pathogenic Bacteria. APS Press
Minnesota. p 36 - 72.
5. Viện Bảo vệ thực vật ,1999.
Phương pháp nghiên cứu Bảo vệ thực
vật, tập 1, NXB Nông nghiệp Hà Nội.