Bài giảng Kinh tế quốc tế: Chương 6 - Trường ĐH Bách khoa Hà Nội

TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
VIỆN Kinh tế và Quản lý

Chương

6

THỊ TRƯỜNG NGOẠI HỐI
VÀ TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI
Viện Kinh tế và Quản lý

Logo
Khoa
Viện


Nội dung:
1. Thị trường ngoại hối
- Khái niệm và chức năng của thị trường ngoại hối

- Đặc điểm của thị trường ngoại hối
- Hoạt động của thị trường ngoại hối

2. Tỷ giá hối đoái
- Tác động của tỷ giá hối đoái tới kinh doanh
- Các yếu tố ảnh hưởng tới tỷ giá hối đoái
- Dự báo tỷ giá hối đoái
- Quá trình phát triển hệ thống tiền tệ quốc tế
2

1.1. Thị trường ngoại hối
Khái niệm
Thị trường ngoại hối là nơi diễn ra việc mua bán các đồng tiền và là nới giá
cả các đồng tiền (tỷ giá hối đoái) được xác định
Chức năng
• Chuyển đổi sức mua giữa các đồng tiền, giúp khách hàng thực hiện
được các giao dịch quốc tế
• Chuyển vốn tư bản giữa các quốc gia một cách hiệu quả
• Xác định giá trị đối ngoại của tiền tệ
• Bảo hiểm rủi ro hối đối
• Thực hiện nghiệp vụ arbitrage hối đoái

3


1.1. Thị trường ngoại hối
Thành viên tham gia thị trường ngoại hối
•
•
•

•

•

Các ngân hàng trung ương (Central Bank)
Nhóm khách hàng mua lẻ (Corporations, individuals): Thực hiện các
giao dịch phục vụ cho nhu cầu kinh doanh của chính mình
Các ngân hàng thương mại (Commercial banks):
Thực hiện nhiệm vụ kinh doanh của mình

Cung cấp dịch vụ cho khách hàng
Những nhà mơi giới ngoại tệ (Foreign Exchange Brokers): Làm trung
gian trong giao dịch ngoại hối giữa các NHTM và NHTW
Các tổ chức tài chính phi ngân hàng: Các quỹ tương hỗ (mutual funds):
Quỹ hưu trí, quỹ bảo hiểm ngoại hối
4


1.1. Thị trường ngoại hối
Đặc điểm của thị trường ngoại hối
Thị trường ngoại hối thực chất là một mạng lưới điện tử nối liền các
trung tâm tài chính chủ chốt của thế giới với nhau

• Quy mơ của thị trường ngoại hối: là thị trường tài chính có quy mơ lớn
nhất thế giới
• Các trung tâm giao dịch mua bán tiền tệ quan trọng nhất thế giới là
London, New York, Singapore, Tokyo, Zurich và Pari
• Các đồng tiền quan trọng: USD (vai trò thống trị), EUR, GBP, JPY

5


1.1. Thị trường ngoại hối
Cấu trúc của thị trường ngoại hối
Có 3 bộ phận cấu thành nên thị trường ngoại hối là thị trường liên ngân
hàng, sở giao dịch ngoại hối và thị trường giao dịch phi tập trung

•
•
•

Thị trường liên ngân hàng
Sở giao dịch
Thị trường mua bán trực tiếp (OTC)

6


1.1. Thị trường ngoại hối
Cấu trúc của thị trường ngoại hối
Thị trường liên ngân hàng
- Là trung tâm của thị trường ngoại hối
- Là thị trường trong đó các ngân hàng lớn trên thế giới trao đổi các
đồng tiền theo tỷ giá giao ngay và tỷ giá có kỳ hạn.
- Khơng có địa điểm cụ thể mà là một mạng lưới thông tin liên lạc liên
ngân hàng nối mạng điện tử với nhau và và liên kết ngân hàng với những
người môi giới ngoại hối
- Yếu tố quan trọng nhất trên thị trường liên ngân hàng là cơ chế thanh
toán bù trừ (clearing mechanism)

7


1.1. Thị trường ngoại hối
Cấu trúc của thị trường ngoại hối
Sở giao dịch
- Là nơi tiến hành các giao dịch ngoại hối giao sau (currency futures) và
quyền chọn ngoại hối (currency option)
- Các giao dịch thường có quy mơ nhỏ hơn rất nhiều so với các giao
dịch trên thị trường tiền tệ liên ngân hàng

- Vd: Sở giao dịch Chicago, sở giao dịch tương lai quốc tế London
Thị trường mua bán trực tiếp (OTC)
- Tất cả các giao dịch ngoại hối đều có thể diễn ra trên thị trường OTC
- Chủ thể chính: tổ chức tài chính lớn và ngân hàng đầu tư
- Phát triển mạnh những năm gần đây
8


1.1. Thị trường ngoại hối
Phân loại thị trường ngoại hối
● Thị trường giao ngay (spot market)
- Thực hiện các giao dịch trong vòng 2 ngày làm việc
- Phương tiện giao dịch: điện thoại, fax, telex, hệ thống mạng máy tính
- Thỏa thuận thường gồm: tỷ giá mua bán, số lượng giao dịch, địa điểm
chuyển tiền đi/đến vào ngày thanh toán
● Thị trường kỳ hạn (forward market)
- Thực hiện các giao dịch có kỳ hạn lớn hơn 2 ngày
- Hợp đồng kỳ hạn: hợp đồng mua hoặc bán đồng tiền nào đó với số lượng
thỏa thuận trước, tại mức tỷ giá được ấn định và vào thời điểm xác định
trong tương lai.
- Thời hạn thông thường: 30, 60, 180 ngày hoặc theo thỏa thuận riêng giữa
các bên
10


1.1. Thị trường ngoại hối
Phân loại thị trường ngoại hối

● Thị trường giao ngay (spot market)
Thực hiện các giao dịch trong vòng 2 ngày làm việc

● Thị trường kỳ hạn (forward market)
Thực hiện các giao dịch có kỳ hạn lớn hơn 2 ngày
Các thị trường phái sinh (derivatives)
- Thị trường tương lai– furture market
- Thị trường quyền chọn tiền tệ– option market
- Thị trường hoán đổi ngoại tệ– swap market

11


1.1. Thị trường ngoại hối
Thị trường giao ngay

Khái niệm:
• Các giao dịch mua, bán và thanh toán giữa các đồng tiền khác nhau diễn ra
đồng thời và ngay lập tức
Đặc điểm
• Khối lượng giao dịch lớn, tốc độ giao dịch nhanh
• Đồng tiền ở dạng tiền gửi ngân hàng
• Thị trường phi tổ chức (không giao dịch trên sở giao dịch) bao gồm các
NHTM và những nhà môi giới ngoại hối
• Spread rất nhỏ (<0,1%
• Tỷ giá được xác định dựa trên quan hệ cung – cầu về ngoại tệ
12


1.1. Thị trường ngoại hối
Thị trường kỳ hạn
Khái niệm:
•

Người mua và người bán thỏa thuận trao đổi các đồng tiền khác
nhau tại một thời điểm nhất định trong tương lai
•
Giúp nhà xuất khẩu hoặc nhập khẩu bảo hiểm ngoại hối
F=

(rd – rf)S
(1 + rf)

+S

F: Tỷ giá kỳ hạn 1 năm
S: Tỷ giá giao ngay
rd: mức lãi suất năm của đồng tiền định giá
rf: mức lãi suất năm của đồng tiền yết giá
13


1.1. Thị trường ngoại hối
Thị trường kỳ hạn
Khái niệm:
•
Người mua và người bán thỏa thuận trao đổi các đồng tiền khác
nhau tại một thời điểm nhất định trong tương lai
•
Giúp nhà xuất khẩu hoặc nhập khẩu bảo hiểm ngoại hối
F=

(rd – rf)S
(1 + rf)

+S

F: Tỷ giá kỳ hạn 1 năm
S: Tỷ giá giao ngay
rd: mức lãi suất năm của đồng tiền định giá
rf: mức lãi suất năm của đồng tiền yết giá
14


1.1. Thị trường ngoại hối
Thị trường kỳ hạn
Khái niệm:
•
Người mua và người bán thỏa thuận trao đổi các đồng tiền khác
nhau tại một thời điểm nhất định trong tương lai
•
Giúp nhà xuất khẩu hoặc nhập khẩu bảo hiểm ngoại hối
F=

(rd – rf)S
(1 + rf)

+S

F: Tỷ giá kỳ hạn 1 năm
S: Tỷ giá giao ngay
rd: mức lãi suất năm của đồng tiền định giá
rf: mức lãi suất năm của đồng tiền yết giá
15

1.1. Thị trường ngoại hối
Thị trường kỳ hạn
Khái niệm:
•
Người mua và người bán thỏa thuận trao đổi các đồng tiền khác
nhau tại một thời điểm nhất định trong tương lai
•
Giúp nhà xuất khẩu hoặc nhập khẩu bảo hiểm ngoại hối
F=

(rd – rf)S
(1 + rf)

+S

F: Tỷ giá kỳ hạn 1 năm
S: Tỷ giá giao ngay
rd: mức lãi suất năm của đồng tiền định giá
rf: mức lãi suất năm của đồng tiền yết giá
16


1.1. Thị trường ngoại hối
Phân loại thị trường ngoại hối
Các thị trường phái sinh (derivatives)
• Thị trường tương lai– furture market
Tiêu chuẩn hóa cao về loại ngoại tệ giao dịch, số lượng ngoại tệ giao dịch,
ngày chuyển giao ngoại tệ và .

Trị giá hợp đồng thường nhỏ hơn hợp đồng kỳ hạn.
• Thị trường quyền chọn tiền tệ– option market
Quyền chọn mua/bán: Cho phép người mua/người bán có quyền nhưng
khơng bắt buộc mua/bán ngoại tệ
Người mua có thể hủy bỏ hợp đồng nếu thấy khơng có lợi
• Thị trường hốn đổi ngoại tệ– swap market
Phối hợp giữa hai nghiệp vụ giao dịch ngoại hối giao ngay và giao dịch
ngoại hối cú k hn
- Thị trờng hoán đổi ngoại tệ swap market
17


1.1. Thị trường ngoại hối
Thị trường tương lai
Tiêu chí
Địa điểm giao
dịch

Thị trường kỳ hạn

Thị trường tương lai

Phi tập trung, có mạng lưới toàn Tập trung trên sàn của sở giao dịch,
cầu, các thành viên giao dịch qua các thành viên giao dịch với nhau theo
các thiết bị viễn thông
phương thức mặt đối mặt

Giá trị một hợp Không được tiêu chuẩn hóa, tùy
đồng
ý

Được tiêu chuẩn hóa, cố định, khơng
thương lượng

Các đồng tiền
giao dịch

Tất cả

Chỉ các đồng tiền chính

Mức biến động
tỷ giá hàng
ngày

Theo cung cầu thị trường hàng
ngày, khơng có giới hạn trừ khi
có can thiệp của NHTW

Mức biến động hàng ngày có thể được
giới hạn bởi sở giao dịch

Ngày đến hạn

Vào bất cứ này làm việc nào nếu Được tiêu chuẩn hóa: ngày thứ t của
được người bán/mua thỏa thuận tuần thứ ba của các tháng 3, 6, 9, 12
18


1.1. Thị trường ngoại hối

Thị trường tương lai
Tiêu chí

Thị trường kỳ hạn

Thị trường tương lai

Thời hạn tối đa

Không hạn chế

Tối đa 12 tháng

Rủi ro tín dụng

Phụ thuộc vào bên đối tác, được
phịng ngừa bằng hạn mức tín
dụng và u cầu ký quỹ

Gắn với sở giao dịch, phòng ngừa
bằng ký quỹ. Tài khoản ký quỹ được
điều chỉnh hàng ngày theo mức lãi lỗ

Không phát sinh cho đến khi
hợp đồng đến hạn

Được phản ánh hàng ngày trên tài
khoản ký quỹ

24h/ngày

4-5h/ngày

Khơng có hạn chế nào

Phải là thành viên của sở giao dịch.
Nếu không phải sở giao dịch phải sử
dụng môi giới

Luồng tiền
Giờ giao dịch

Các thành viên
đủ tư cách

19


1.1. Thị trường ngoại hối
Thị trường quyền chọn
Khái niệm
Cho phép người mua hợp đồng có quyền, nhưng khơng có nghĩa vụ mua
hoặc bán một đồng tiền nào đó trong tương lai tại mức tỷ giá cố định đã
được thỏa thuận trước.
Các loại quyền chọn
• Hợp đồng quyền chọn mua (call option): người mua HĐ có quyền mua
một số lượng ngoại tệ nhất định theo mức giá và trong quãng thời gian
xác định trước.
• Hợp đồng quyền chọn bán (put option): người mua HĐ có quyền bán…
20

1.1. Thị trường ngoại hối
Thị trường hoán đổi ngoại tệ (currency swap)
Khái niệm
• Là việc mua và bán đồng thời một đồng tiền vào hai thời điểm khác
nhau.
• Hợp đồng hoán đổi phổ biến nhất là hoán đổi giao ngay – kỳ hạn (spotforward swap): hợp đồng mua bán cùng một số lượng nhất định đồng
tiền nào đó, trong đó một giao dịch được thực hiện trên cơ sở giao
ngay, cịn giao dịch kia trên cơ sở kỳ hạn
Ví dụ: Một công ty Mỹ cần ngay 120 triệu Yên để trả cho khách hàng của
mình ở Nhật, trong khi sau 3 tháng cơng ty này sẽ nhận được khoản thanh
tốn 120 triệu Yên từ một khách hàng khác Nhật khác.

21


1.2. Tỷ giá hối đối
Khái niệm
• Tỷ giá hối đối là mức giá mà tại đó các đồng tiền của các nước khác
nhau có thể trao đổi cho nhau
• Được xác định dựa trên quan hệ cung-cầu về ngoại tệ
Giá

SUSD

- Xuất khẩu
- Nhận đầu tư nước ngoài
- Kiều hối
- etc,

23200

DUSD

- Nhập khẩu
- Trả nợ vay
- Người VN du lịch nước ngoài
- etc,
Lượng tiền
22


1.2. T giỏ hi oỏi
Khỏi nim
Giá

SUSD
Tỷ giá tăng
Đồng nội tệ
mất giá

E
23200
E
23100

Tỷ giá giảm
Đồng nội tệ
tăng giá

E
23000

DUSD

DUSD
DUSD
Lợng tiền
23


1.2. Tỷ giá hối đoái
Các loại tỷ giá
Tỷ giá mua vào và tỷ giá bán ra
Tỷ giá giao ngay và tỷ giá kỳ hạn
Tỷ giá tiền mặt và tỷ giá chuyển khoản
Tỷ giá chính thức
Tỷ giá chợ đen
Tỷ giá danh nghĩa và tỷ giá thực
Tỷ giá chéo
Tỷ giá cố định và tỷ giá thả nổi

24


1.2. Tỷ giá hối đoái
Các loại tỷ giá
Tỷ giá mua vào và tỷ giá bán ra
Là tỷ giá mà ngân hàng yết giá sẵn sàng mua vào hoặc bán ra

đồng tiền yết giá
Tỷ giá giao ngay và tỷ giá kỳ hạn
• Tỷ giá giao ngay: được ấn định khi mua bán ngoại tệ, giao dịch
được thực hiện ngay tại thời điểm cơng bố hoặc sau một vài ngày
• Tỷ giá kỳ hạn : Tỷ giá được ấn định cho một ngày xác định trong
tương lai

25


1.2. Tỷ giá hối đoái
Các loại tỷ giá
Tỷ giá tiền mặt và tỷ giá chuyển khoản
• Tỷ giá tiền mặt áp dụng cho ngoại tệ tiền kim loại, tiền giấy, séc du lịch
và thẻ tín dụng
• Tỷ giá chuyền khoản áp dụng cho các giao dịch mua bán ngoại tệ là
các khoản tiền gửi ở ngân hàng
• Thơng thường tỷ giá mua tiền mặt thấp hơn và tỷ giá bán tiền mặt cao
hơn so với tỷ giá chuyển khoản

26