Bài giảng Lý thuyết tài chính tiền tệ: Chương 1.2 - Nguyễn Thị Bích Nguyệt

NỘI DUNG CHƯƠNG 1
1.1. TIỀN VÀ CÁC CHỨC NĂNG CỦATIỀN

1.2. CÁC LOẠI TIỀN VÀ ĐO LƯỢNG TIỀN
1.3. SỰ RA ĐỜI VÀ PHÁT TRIỂN CỦA TÀI CHÍNH
1.4. BẢN CHẤT VÀ CHỨC NĂNG CỦA TÀICHÍNH

1.5. HỆ THỐNG TÀI CHÍNH

10/8/202
1

Monetary and Financial Theories

31


1.2. CÁC LOẠI TIỀN VÀ ĐO LƯỢNG TIỀN
1.2.1. Các loại tiền
Tiêu thức: Theo sự tiến triển của hình thức thanh tốn

A. Tiền hàng hóa
B. Tiền giấy
C. Tiền ghi sổ
D. Tiền điện tử

10/8/202
1

Monetary and Financial Theories

32


1.2. CÁC LOẠI TIỀN VÀ ĐO LƯỢNG TIỀN
1.2.1. Các loại tiền

A. Tiền hàng hóa (hóa tệ)
- Một hàng hóa bất kỳ sẽ được lựa chọn trở thành tiền thường có những đặc

điểm thuận lợi để đóng vai trị là phương tiện trao đổi
- 2 loại: Hóa tệ phi kim loại và kim loại

- Lịch sử ghi nhận vào khoảng 9000 năm TCN lúa mỳ và gia súc là loại hàng
hóa được trao đổi phổ biến nhất, và việc trao đổi hàng hóa diễn ra đầu tiên ở
Ai Cập.
- Hóa tệ phi kim đã được sử dụng: Lúa mỳ, gia súc, bia, rượu, vỏ sò, chè…
10/8/202
1

Monetary and Financial Theories

33


1.2. CÁC LOẠI TIỀN VÀ ĐO LƯỢNG TIỀN
1.2.1. Các loại tiền
A. Tiền hàng hóa (hóa tệ)

HĨA TỆ

QUỐC GIA

Răng cá voi

Fiji

Gỗ hương

Hawaii

Lưỡi câu cá

Gilbert Islands

Vỏ sị

Marianas

Lơng chim cắt đỏ Santa Cruz island (cho đến 1961)

4/1/2019
10/8/202
1

Lúa, gạo

Philipine

Muối

Rất nhiều nơi

Hạt tiêu

Quần đảo Sumatra (Indonesia)

Đồng

Ai cập, Việt Nam, Trung Quốc

Rượu vang

Úc

Con bị

Ấn độ

Nơ lệ

Lục địa châu Phi

Monetary and Financial Theories

34


1.2. CÁC LOẠI TIỀN VÀ ĐO LƯỢNG TIỀN
1.2.1. Các loại tiền
A. Tiền hàng hóa (hóa tệ)

- Hóa tệ kim loại đã được sử dụng: Sắt, đồng, bạc, vàng...
- Ưu điểm: dễ dàng xác định được trọng lượng , độ bền cao hơn

- Đến cuối thời kỳ tiện tệ bằng hàng hóa, vai trị tiền tệ được cố định ở vàng
bởi tính năng ưu việt của nó lúc bấy giờ (tính đồng nhất, dễ phân chia, dễ

vận chuyển và bản thân vàng có giá trị cao, và độ bền được đảm bảo)
10/8/202
1

Monetary and Financial Theories

35


1.2. CÁC LOẠI TIỀN VÀ ĐO LƯỢNG TIỀN
1.2.1. Các loại tiền

B. Tiền giấy (Tiền pháp định– qui ước)
- Tiền giấy là tiền quy ước, là một phương tiện thanh toán mà giá trị hay sức

mua của nó với tư cách là tiền vượt xa chi phí sản xuất ra nó
- Tiền giấy được chính phủ (Ngân hàng Trung ương) giữ độc quyền phát

hành và được pháp luật bảo vệ nghiêm ngặt
- Tiền giấy khả hoàn và tiền giấy bất khả hoàn
10/8/202
1

Monetary and Financial Theories

36


1.2. CÁC LOẠI TIỀN VÀ ĐO LƯỢNG TIỀN
1.2.1. Các loại tiền
B. Tiền giấy (Tiền pháp định– qui ước)
Tại châu Âu
- Nguồn gốc của tiền giấy là các chứng chỉ ngân hàng, sự biên nhận đối với tiền
vàng được khách hàng ký gửi tại ngân hàng phát hành
-Việc đem theo tiền vàng đi giao dịch có biều bất tiện nên dùng ln chứng chỉ để
giao dịch, sau đó thanh tốn lại với nhau bằng tiền vàng tương ứng thông qua
ngân hàng phát hành
- Qua thời gian, người ta cảm thấy chẳng cần thiết phải đến ngân hàng rút tiền
vàng ra để thanh tốn cho nhau làm gì, vì vậy những chứng chỉ này dần dần biến
thành tiền giấy
10/8/202
1

Monetary and Financial Theories

37


1.2. CÁC LOẠI TIỀN VÀ ĐO LƯỢNG TIỀN
1.2.1. Các loại tiền
B. Tiền giấy (Tiền pháp định– qui ước)
Tại Mỹ
- Thế kỷ 18, ở Mỹ thiếu hụt tiền kim loại trong thời gian dài và bất tiện trong
việc sử dụng tiền hiện vật .Chính phủ dùng loại tiền giấy có tên là Colonial

Scrip – loại tiền chuẩn được pháp luật quy định thống nhất

- Loại tiền này không cần bất cứ khoản hiện vật vàng hay bạc nào đảm bảo
mà chỉ là 1 loại phiếu tín dụng Chính phủ
10/8/202
1

Monetary and Financial Theories

38


1.2. CÁC LOẠI TIỀN VÀ ĐO LƯỢNG TIỀN
1.2.1. Các loại tiền
B. Tiền giấy (Tiền pháp định– qui ước)
Tại Mỹ
Sau đại chiến thế giới thứ nhất, nhằm siết chặt quản lý trong việc phát hành

tiền giấy, việc phát hành tiền giấy chỉ do một ngân hàng duy nhất gọi là ngân
hàng trung ương thực hiện.

Hàm lượng vàng của đồng tiền giấy bây giờ được qui định theo luật từng quốc
gia. Ví dụ: hàm lượng vàng của đồng đô la Mỹ công bố tháng 1 năm 1939 là

0.888671g.
10/8/202
1

Monetary and Financial Theories

39


1.2. CÁC LOẠI TIỀN VÀ ĐO LƯỢNG TIỀN
1.2.1. Các loại tiền
B. Tiền giấy (Tiền pháp định– qui ước)
- Ở Pháp, tiền giấy bị mất khả năng đổi ra vàng vào các năm 1720, 1848 –
1850, 1870 – 1875, 1914 – 1928 và sau cùng là kể từ 1/10/1936 tới nay
- Ở Mỹ có giai đoạn cả tiền giấy được đổi ra vàng và tiền giấy không đổi được
ra vàng cùng song song tồn tại.

- Sau CTTG thứ 2, duy nhất chỉ cịn đồng USD là có thể đổi được ra vàng
- Đến năm 1971, với việc Mỹ tuyên bố ngừng đổi đồng USD ra vàng, sự tồn tại
của đồng tiền giấy khả hồn trong lưu thơng thực sự chấm dứt.
10/8/202
1

Monetary and Financial Theories

40


1.2. CÁC LOẠI TIỀN VÀ ĐO LƯỢNG TIỀN
1.2.1. Các loại tiền
B. Tiền giấy (Tiền pháp định– qui ước)
Việt Nam:
- Trước năm 1400: tiền đồng.
- 1400, Hồ Quý Ly thu hồi hết tiền đồng để đúc súng, chống lại nhà Minh.
Đồng thời cho in tiền bằng giấy tốt và cưỡng chế nhân dân sử dụng.
- 10 đồng: in hình rong biển, 30 đồng: in hình sóng nước, 1 tiền: in hình đám

mây, 5 tiền: in hình con phượng, 1 quan: in hình con rồng
- Ai khơng chấp nhận tiền hoặc làm giả tiền sẽ bị chém đầu
- 1407, nhà Hồ sụp đổ: lại quay lại tiền đồng.
10/8/202
1

Monetary and Financial Theories

41


1.2. CÁC LOẠI TIỀN VÀ ĐO LƯỢNG TIỀN
1.2.1. Các loại tiền
B. Tiền giấy (Tiền pháp định– qui ước)
Ưu điểm
- Dễ mang theo để làm phương tiện trao đổi hàng hoá, thanh toán nợ
- Thuận tiện khi thực hiện chức năng phương tiện dự trữ
- Thay đổi các con số trên mặt đồng tiền, một lượng giá trị lớn hay nhỏ được
biểu hiện
- Bằng chế độ độc quyền phát hành giấy bạc với những quy định nghiêm ngặt
của Chính phủ, tiền giấy có thể giữ được giá trị của nó...
- Xã hội chấp nhận sử dụng tiền giấy vì tiền giấy được luật định là phương tiện
trao đổi, vì mọi người tin tưởng vào uy tín của cơ quan phát hành và vì những
ưu điểm của nó
10/8/202
1

Monetary and Financial Theories

42

1.2. CÁC LOẠI TIỀN VÀ ĐO LƯỢNG TIỀN
1.2.1. Các loại tiền

B. Tiền giấy (Tiền pháp định– qui ước)
Nhược điểm

- Không bền, dễ rách
- Chi phí lưu thơng vẫn cịn lớn

- Khi trao đổi hàng hoá diễn ra trên phạm vi quốc tế địi hỏi tốc độ thanh
tốn nhanh gọn, an tồn thì tiền giấy vẫn chưa đáp ứng được, những rủi ro

trong khi vận chuyển;
- Có thể bị làm giả…
10/8/202
1

Monetary and Financial Theories

43


1.2. CÁC LOẠI TIỀN VÀ ĐO LƯỢNG TIỀN
1.2.1. Các loại tiền
C. Tiền ghi sổ (bút tệ)

- Tiền ghi sổ hay còn gọi là bút tệ được tạo ra khi phát tín dụng thơng qua tài
khoản tại ngân hàng, là những khoản tiền gửi không kỳ hạn ở ngân hàng

- Tiền ghi sổ khơng có hình thái vật chất, nó chỉ là những con số trả tiền hay
chuyển tiền thể hiện trên tài khoản ngân hàng.
- Tiền ngân hàng đảm nhận 9/10 lượng giao dịch mua bán
10/8/202
1

Monetary and Financial Theories

44


1.2. CÁC LOẠI TIỀN VÀ ĐO LƯỢNG TIỀN
1.2.1. Các loại tiền
C. Tiền ghi sổ (bút tệ)
Ưu điểm

Hạn chế

- Giảm bớt chi phí về lưu thơng tiền mặt: in tiền, bảo

- Địi hỏi một khoảng thời
quản, vận chuyển, đếm, đóng gói...
gian nhất định
- Thanh tốn nhanh chóng và thuận tiện qua ngân hàng - Lưu giữ, xử lý chứng từ,
sổ sách
- Giảm thiểu rủi ro
- Thời hạn và phạm vi hạn
-Tạo điều kiện thuận lợi cho Ngân hàng trung ương chế
trong việc quản lý và điều tiết lượng tiền cung ứng...
10/8/202

1

Monetary and Financial Theories

45


1.2. CÁC LOẠI TIỀN VÀ ĐO LƯỢNG TIỀN
1.2.1. Các loại tiền
D. Tiền điện tử

4/1/2019
10/8/202
1

Monetary and Financial Theories

36
46


1.2. CÁC LOẠI TIỀN VÀ ĐO LƯỢNG TIỀN
1.2.1. Các loại tiền
D. Tiền điện tử

4/1/2019
10/8/202
1

Monetary and Financial Theories

36
47


1.2. CÁC LOẠI TIỀN VÀ ĐO LƯỢNG TIỀN
1.2.1. Các loại tiền
D. Tiền điện tử
Ưu điểm tiền điện tử

Hạn chế

- Tốc độ thanh toán, chuyển -Thiết lập hệ thống các máy tính, máy đọc thẻ,
mạng truyền thơng cần thiết rộng khắp, đầy đủ
tiền tăng nhanh
trên khắp đất nước
- Giảm chi phí giấy tờ so với -Đảm bảo tính bảo mật, an ninh mạng cao nhất để
lưu thông tiền mặt và séc
tránh việc trộm tiền qua mạng máy tính
-Giáo dục cơ bản về cơng nghệ thơng tin cho tồn
bộ người dân
4/1/2019
10/8/202
1

Monetary and Financial Theories

36
48

1.2. CÁC LOẠI TIỀN VÀ ĐO LƯỢNG TIỀN
1.2.1. Các loại tiền

Các loại tiền khác
Tiền ảo
Khái niệm: Tiền ảo là phương tiện trao đổi dựa trên nền tảng internet, có đặc
tính tương tự như các đồng tiền thực (tiền mặt, tiền xu…), nhưng cho phép
giao dịch tức thời và chuyển giao quyền sở hữu không biên giới

- Phân loại tiền ảo: có 2 loại
+ Tiền ảo dùng trong game online, mua những sản phẩm ảo (Vcoin, tokens…)

+ Tiền ảo có thể mua được những dịch vụ thật và ảo (Bitcoin, onecoin,
ilcoin…)
10/8/202
1

Monetary and Financial Theories

49


1.2. CÁC LOẠI TIỀN VÀ ĐO LƯỢNG TIỀN
1.2.1. Các loại tiền
Các loại tiền khác
Bitcoin
- Ký hiệu: BTC, XBT
Là tiền kỹ thuật số phân cấp dựa trên một mã
nguồn mở, giao thức Internet ngang hàng,

được ông Satoshi Nakamoto giới thiệu vào
năm 2008 và chính thức lưu hành từ năm
2009 trên phạm vi toàn cầu
10/8/202
1

Monetary and Financial Theories

50


1.2. CÁC LOẠI TIỀN VÀ ĐO LƯỢNG TIỀN
1.2.1. Các loại tiền
Các loại tiền khác
Đặc điểm:
Có thể trao đổi trực tiếp bằng thiết bị kết nối internet
Không cần thông qua 1 tổ chức tài chính trung gian nào
Hệ thống hoạt động dựa trên 1 giao thức mạng ngang hàng trên internet
Cung ứng tự động, hạn chế, được phân chia theo lịch trình sẵn dựa trên thuật tốn
Có mức giá thả nổi hoàn toàn, biến động tùy thuộc vào nhu cầu của các nhà đầu tư
10/8/202
1

Monetary and Financial Theories

51


1.2. CÁC LOẠI TIỀN VÀ ĐO LƯỢNG TIỀN
1.2.1. Các loại tiền

NHỮNG QUỐC GIA CHẤP NHẬN BITCOIN

Các loại tiền khác
Bitcoin

10/8/202
1

Monetary and Financial Theories

52


1.2. CÁC LOẠI TIỀN VÀ ĐO LƯỢNG TIỀN
1.2.1. Các loại tiền
Các loại tiền khác
Bitcoin

10/8/202
1

Monetary and Financial Theories

53


1.2. CÁC LOẠI TIỀN VÀ ĐO LƯỢNG TIỀN
Nghiên cứu tình huống
Bạn sẽ khuyên Minh mang tiền mặt, séc hay thẻ để thanh toán trong các

trường hợp sau:
- Đi du lịch nước ngoài: Singapore
- Tới các nhà hàng và siêu thị

- Đi trải nghiệm tại các tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam
10/8/202
1

Monetary and Financial Theories

54


1.2. CÁC LOẠI TIỀN VÀ ĐO LƯỢNG TIỀN
1.2.2. Đo khối lượng tiền
A. Khối tiền tệ M1

B. Khối tiền tệ M2
C. Khối tiền tệ M3
D. Khối tiền tệ L

10/8/202
1

Monetary and Financial Theories

55