Bài giảng lý thuyết tài chính tiền tệ chương 9 phạm đặng huấn

CHƯƠNG 9
TÀI CHÍNH
DOANH NGHIỆP
PDH 2
I- BẢN CHẤT VÀ VAI TRÒ TCDN:
1- Bản chất của TCDN:
- TCDN là hệ thống các quan hệ KT phát
sinh trong quá trình phân phối các nguồn
lực TC, được thể hiện thông qua việc
hình thành và sử dụng các quỹ tiền tệ của
DN nhằm phục vụ cho hoạt động KD của
DN.
PDH 3
- Các quan hệ KT cơ bản cấu thành phạm trù
TCDN:
+ Quan hệ KT giữa DN với nhà nước:
DN có nghĩa vụ nộp thuế cho nhà nước;
nhà nước có các chính sách đầu tư TC cho
DN như Công ty đầu tư TC nhà nước cấp
phát vốn cho DNNN, tham gia góp vốn cổ
phần, cho vay
PDH 4
+ Quan hệ KT giữa DN với thị trường:
Thị trường HH-DV là nơi cung cấp các
yếu tố đầu vào của DN, đồng thời là nơi
các DN tiêu thụ những HH-DV đầu ra
của mình;
Thị trường TC là nơi cung cấp nguồn TC
thỏa mãn nhu cầu vốn của DN, đồng thời
là nơi các DN thực hiện các hoạt động
đầu tư TC.

PDH 5
+ Quan hệ KT trong nội bộ DN:
* Quan hệ giữa DN với các đơn vị trực thuộc thể
hiện qua việc phân bổ vốn, thưởng phạt vật chất

* Quan hệ giữa những đồng sở hữu DN thể hiện
qua việc góp vốn KD, phân phối lợi tức hoặc
chia sẻ tổn thất
* Quan hệ giữa DN và người lao động thể hiện
qua việc trả lương, trả thưởng, thu tiền phạt,
giao và thanh toán tạm ứng
PDH 6
2- Vai trò của TCDN:
- Tổ chức huy động và phân phối sử dụng các
nguồn TC có hiệu quả:
+ Căn cứ vào nhiệm vụ KD và thực tiễn thị
trường, TCDN xác định nhu cầu vốn cần thiết.
Trên cơ sở đó, TCDN tổ chức khai thác các
nguồn vốn (NV chủ sở hữu, NV chiếm dụng,
NV vay …) để thỏa mãn nhu cầu vốn đã xác
định.
+ TCDN tổ chức phân phối sử dụng vốn cho các
khâu dự trữ SX, khâu trực tiếp SX, khâu lưu
thông … nhằm đảm bảo quá trình KD được
liên tục và đạt hiệu quả cao nhất.
PDH 7
- Tạo lập các đòn bẩy TC để kích thích,
điều tiết các hoạt động KT trong DN:
TCDN sử dụng các chính sách tiền
lương, tiền thưởng, tiền phạt … để

tác động tích cực đến năng suất lao
động, chất lượng HH-DV, chi phí
KD, lợi nhuận của DN.
PDH 8
- Kiểm tra đánh giá hiệu quả các hoạt
động KD của DN:
Qua phân tích các chỉ tiêu TC cho
phép nhận biết chính xác thực trạng
hoạt động SX-KD của DN, từ đó có
các giải pháp thích hợp nhằm đạt
được các mục tiêu đã xác định.
PDH 9
II- CẤU TRÚC TÀI CHÍNH CỦA
DN:
Có thể tiếp cận cấu trúc TC của DN ở
hai góc độ:
+ Cấu trúc vốn tài sản (tài sản, vốn).
+ Cấu trúc nguồn tài trợ (nguồn vốn).
PDH 10
BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN (TÓM TẮT)
Tài sản Nguồn vốn
1- TS ngắn hạn 1- Nợ phải trả
1.1- Tiền 1.1- Nợ ngắn hạn
1.2- ĐT TC ngắn hạn 1.2- Nợ dài hạn
1.3- Các khoản phải thu 2- Nguồn vốn chủ SH
1.4- Hàng tồn kho 2.1- Vốn chủ SH
2- TS dài hạn 2.2- Lãi chưa P Phối
2.1- TSCĐ 2.3- Các quỹ
2.2- ĐT TC dài hạn
Cộng tài sản Cộng nguồn vốn

PDH 11
1- Cấu trúc vốn tài sản:
1.1- Khái niệm, đặc điểm vốn tài sản:
- Vốn tài sản (tài sản, vốn) là những
phương tiện, các yếu tố vật chất mà
một DN phải có để tiến hành các hoạt
động KD.
PDH 12
- Ở các DN SX và dịch vụ, quá trình luân
chuyển vốn trải qua 3 giai đoạn:
+ Giai đoạn dự trữ SX: DN ứng vốn tiền tệ để
mua các yếu tố SX như TSCĐ, nguyên vật
liệu, công cụ dụng cụ …
+ Giai đoạn SX: DN sử dụng các yếu tố SX để
tạo SP mới. Khi đó vốn tồn tại dưới hình thái
sản phẩm dở dang, chi phí chờ phân bổ
+ Giai đoạn lưu thông: Vốn tồn tại dưới hình
thái thành phẩm, nợ phải thu, tiền tệ.
PDH 13
- Ở các DN thương mại, quá trình luân
chuyển vốn trải qua 2 giai đoạn:
+ Giai đoạn mua hàng: DN ứng vốn tiền
tệ mua TSCĐ, nguyên vật liệu, hàng hóa
…
+ Giai đoạn bán hàng: vốn tồn tại dưới
hình thái nợ phải thu, tiền tệ.
PDH 14
- Vốn sau khi ứng ra để sử dụng vào KD
phải được thu về để ứng tiếp cho chu kỳ
KD sau. Vốn không thể bị mất đi, phải

được bảo toàn và phát triển.
PDH 15
1.2- Các loại vốn tài sản:
Nếu phân loại theo công dụng KT và đặc
điểm luân chuyển giá trị thì vốn của DN
được chia thành:
+ Vốn tài sản cố định (vốn cố định).
+ Vốn tài sản lưu động (vốn lưu động).
+ Vốn tài sản đầu tư tài chính (vốn đầu tư tài
chính).
PDH 16
1.2.1- Vốn cố định (VCĐ):
Muốn tiến hành KD, các DN phải có tư
liệu lao động (TLLĐ). TLLĐ bao gồm
nhiều loại có thời gian sử dụng dài ngắn
và giá trị cao thấp khác nhau. Để đảm bảo
hiệu quả quản lý trong điều kiện chịu giới
hạn về thời gian và chi phí, cần thiết phải
phân loại TLLĐ.
PDH 17
Những TLLĐ nào thỏa 2 điều kiện cơ bản
sau đây được gọi là “TSCĐ”:
+ Có thời gian sử dụng dài (theo thông lệ
quốc tế là từ 1 năm trở lên).
• + Có giá trị lớn (quy định hiện hành ở
VN là từ 10 triệu đồng trở lên).
• Những TLLĐ nào không thỏa đủ 2 điều
kiện nêu trên được gọi là “Công cụ dụng
cụ”.
PDH 18

Khi tham gia quá trình KD, TSCĐ có
những đặc điểm sau:
+ Không thay đổi hình thái tồn tại.
+ Tham gia nhiều chu kỳ KD, vì vậy giá
trị của TSCĐ bị hao mòn dần. Phần hao
mòn này được chuyển dịch vào sản phẩm
mới hình thành yếu tố khấu hao TSCĐ.
PDH 19
Kết luận:
- VCĐ của DN là giá trị ứng trước về
TSCĐ hiện có của DN.
- VCĐ có đặc điểm tham gia nhiều chu
kỳ KD và luân chuyển giá trị dần
từng phần vào trong giá trị sản phẩm
mới dưới hình thức khấu hao TSCĐ.
PDH 20
Ghi chú:
Trong quá trình sử dụng, TSCĐ bị hao mòn
hữu hình và vô hình.
Hao mòn hữu hình: Loại hao mòn này chỉ
gắn với TSCĐ hữu hình. Biểu hiện của
HMHH là TSCĐ giảm về mặt giá trị sử
dụng và kéo theo là giá trị cũng giảm.
HMHH xảy ra một mặt là do sử dụng, mặt
khác là do tác động của tự nhiên.
PDH 21
Hao mòn vô hình: Loại hao mòn này gắn
với cả TSCĐ hữu hình lẫn vô hình. Biểu
hiện của HMVH là TSCĐ chỉ giảm về
mặt giá trị. Đối với TSCĐ hữu hình,

nguyên nhân cơ bản gây ra HMVH là do
năng suất lao động nâng cao và do kỹ
thuật tiến bộ. Đối với TSCĐ vô hình,
nguyên nhân gây ra HMVH khá phức tạp.
PDH 22
• 1.2.2- Vốn lưu động (VLĐ):
• Muốn tiến hành KD, ngoài TSCĐ,
các DN phải có sức lao động, đối tượng
lao động và công cụ dụng cụ. Khi đó, từ
yếu tố hợp thành, VLĐ là số vốn DN ứng
trước để trả lương cho người lao động,
mua sắm đối tượng lao động và công cụ
dụng cụ.
PDH 23
• Trong quá trình vận động thực tế, VLĐ không
phản ánh theo từng yếu tố hợp thành, mà được
phản ánh tổng hợp theo hình thái tồn tại như:
nguyên vật liệu ở khâu dự trữ SX; SPDD ở
khâu trực tiếp SX; thành phẩm, nợ phải thu,
tiền tệ ở khâu lưu thông. Tổng hợp các hình
thái nêu trên được gọi là tài sản lưu động
(TSLĐ). Khi đó, từ hình thái tồn tại, VLĐ là số
tiền ứng trước về TSLĐ hiện có của DN.
PDH 24
Khi tham gia quá trình SX-KD, TSLĐ có các
đặc điểm:
• + Có sự chuyển hóa về hình thức tồn
tại qua các công đoạn của quá trình KD
(tiền  nguyên vật liệu  SP dở dang
 thành phẩm  nợ phải thu  tiền).

• + Về cơ bản, chỉ tham gia một chu kỳ
KD.
PDH 25
• Từ những đặc điểm của TSLĐ, ta rút
ra đặc điểm của VLĐ:
• VLĐ luân chuyển toàn bộ giá trị
ngay 1 lần vào giá trị SP mới và hoàn
thành 1 vòng tuần hoàn sau 1 chu kỳ
SX-KD của DN.