Bài giảng Lý thuyết tài chính tiền tệ: Chương 2.1 và 2.2 - Nguyễn Thị Bích Nguyệt

LÝ THUYẾT TÀI CHÍNH TIỀN TỆ
MÃ HỌC PHẦN EM 3510
Nguyễn Thị Bích Nguyệt
C9.208 - Bộ mơn Kinh tế học

10/21/2021

Monetary and Financial Theories

1


NỘI DUNG HỌC PHẦN
CHƯƠNG 1 – KHÁI QUÁT CHUNG VỀ TÀI CHÍNH VÀ TIỀN TỆ
CHƯƠNG 2 – LÃI SUẤT
CHƯƠNG 3 – THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
CHƯƠNG 4 – CÁC TRUNG GIAN TÀI CHÍNH
CHƯƠNG 5 – TÀI CHÍNH CƠNG
CHƯƠNG 6 – TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP - TÀI CHÍNH CÁ NHÂN
CHƯƠNG 7 – NGÂN HÀNG TRUNG ƯƠNG VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ
CHƯƠNG 8 – TÀI CHÍNH QUỐC TẾ
10/21/2021

Monetary and Financial Theories

2


CHƯƠNG 2

LÃI SUẤT

10/21/2021

Monetary and Financial Theories

3


NỘI DUNG CHƯƠNG 2
2.1. KHÁI NIỆM VÀ VAI TRÒ CỦA LÃI SUẤT
2.2. PHÂN LOẠI LÃI SUẤT

2.3. ĐO LƯỜNG, SO SÁNH LÃI SUẤT VÀ LÃI SUẤT HOÀN VỐN
2.4. CẤU TRÚC CỦA LÃI SUẤT

10/21/2021

Monetary and Financial Theories

4


2.1. KHÁI NIỆM VÀ VAI TRÒ CỦA LÃI SUẤT

Lãi suất là gì?
Khi bạn có tiền nhàn rỗi, bạn sẽ làm gì?
- Gửi tiền vào ngân hàng

- Đầu tư vào thị trường tài chính
- ...
10/21/2021

Monetary and Financial Theories

5


2.1. KHÁI NIỆM VÀ VAI TRÒ CỦA LÃI SUẤT

Lãi suất là gì?

Tiền nhàn rỗi là tài sản của người cho vay - người tiết kiệm

Là nợ đối với người đi vay: Người đi vay phải trả một khoản tiền lãi → Lãi vay

10/21/2021

Monetary and Financial Theories

6


2.1. KHÁI NIỆM VÀ VAI TRÒ CỦA LÃI SUẤT
LÃI VAY LÀ GÌ???

Là khoản tiền mà người vay vốn phải trả cho người cho vay khi sử dụng vốn của
người cho vay trong một thời kỳ nhất định
Bản chất
-

Bóc lột giá trị thặng dư

-

Phân chia lợi ích

-

Chênh lệch giá của tiền theo thời gian

100 + 10 đồng

100 đồng
10/21/2021

Monetary and Financial Theories

7


2.1. KHÁI NIỆM VÀ VAI TRÒ CỦA LÃI SUẤT
2.1.1. LÃI SUẤT

a. Khái niệm:
- Lãi suất là tỷ lệ phần trăm giữa lãi vay và tiền vốn

- Lãi suất là giá cả (giá đơn vị) mà người đi vay phải trả cho người cho vay để
được sử dụng khoản tiền vay trong một kỳ hạn nhất định

- Lãi suất được xác định theo công thức:

Lãi vay
Lãi suất = Tiền vốn x 100%

Ví dụ: Khoản vay 100 triệu.; kỳ hạn 1 năm, trả lãi 10 triệu khi hết hạn vay.
Lãi suất =
10/21/2021

10 tr.
x 100% = 10%
100 tr.
Monetary and Financial Theories

8


2.1. KHÁI NIỆM VÀ VAI TRÒ CỦA LÃI SUẤT
2.1.1. LÃI SUẤT

Thời đoạn phát biểu lãi suất
- Lãi suất được tính trong một khoảng thời gian nhất định (tháng, quý, năm…),
thường tính theo năm
- Khoảng thời gian cụ thể để tính lãi suất được gọi là thời đoạn phát biểu lãi suất

Kỳ hạn lãi suất
- Là khoảng thời gian tính từ khi vay cho đến lúc phải trả lại hết số tiền vay. Kỳ

hạn dài có lãi suất cao hơn.
10/21/2021

Monetary and Financial Theories

9


2.1. KHÁI NIỆM VÀ VAI TRÒ CỦA LÃI SUẤT
2.1.1. LÃI SUẤT

Phân biệt kỳ hạn của công cụ nợ (vay) và thời đoạn phát biểu lãi suất
VD: Khoản vay có kỳ hạn 3 năm, lãi suất 8%/năm; trả lãi hàng năm

0

1

2

Thời đoạn phát
biểu lãi suất
10/21/2021

Monetary and Financial Theories

3

Kỳ hạn vay

10


2.1. KHÁI NIỆM VÀ VAI TRÒ CỦA LÃI SUẤT

2.1.1. LÃI SUẤT

“Cơ cấu tổ chức” của lãi suất

- Lãi suất cơ bản
- Lãi suất tái chiết khấu
- Lãi suất tái cấp vốn

Lãi suất liên ngân hàng

Lãi suất tiền gửi

Lãi suất cho vay


2.1. KHÁI NIỆM VÀ VAI TRÒ CỦA LÃI SUẤT
2.1.1. LÃI SUẤT

-

Tỷ giá

Tác động của lãi suất

Dự trữ ngoại hối
Đầu tư trực tiếp
Đầu tư gián tiếp
Nhập khẩu
Nợ công, xuất khẩu

Giá trị VNĐ

Lạm phát

Lãi suất
thực tế

- Chi phí thiết yếu
- Giá vàng

Gửi tiền

- Tiêu dùng
- Đầu tư
- Tiết kiệm

-

Chứng khoán
Bất động sản
Thương mại, du lịch
Sản xuất
Xây dựng

- Tăng trường GDP
- Tỷ lệ thất nghiệp


2.1. KHÁI NIỆM VÀ VAI TRÒ CỦA LÃI SUẤT
2.1.2. VAI TRỊ CỦA LÃI SUẤT

Lãi suất là cơng cụ kích thích lợi ích vật chất để thu hút các khoản tiền nhàn

rỗi trong xã hội tập trung vào quỹ tín dụng
Ảnh hưởng của lãi suất ở tầm vĩ mô
- Tác động tới các chỉ tiêu kinh tế vĩ mô: GDP, lạm phát, nợ công, XNK
- Tác động trực tiếp đến lượng cung tiền (tín dụng)
- Tác động đến đồng nội tệ, điều tiết tỷ giá
- Tăng trưởng kinh tế
- Điều chỉnh cơ cấu ngành, cơ cấu khu vực

…

10/21/2021

Monetary and Financial Theories

13


2.1. KHÁI NIỆM VÀ VAI TRÒ CỦA LÃI SUẤT
2.1.2. VAI TRÒ CỦA LÃI SUẤT

Ảnh hưởng của lãi suất ở tầm vi mô

-

Lãi suất tác động đến tiết kiệm (S) và chi tiêu (C) hộ gia đình

-

Lãi suất tác động đến đầu tư (I)

-

Tác động đến hoạt động các trung gian tài chính

10/21/2021

Monetary and Financial Theories

14


2.1. KHÁI NIỆM VÀ VAI TRỊ CỦA LÃI SUẤT
2.1.3. HÌNH THÀNH LÃI SUẤT

- Khi việc vay mượn vốn được thực hiện trên thị trường tự do thì lãi suất là lãi

suất thị trường, do cung cầu thị trường quyết định. Lãi suất được xem là loại
giá cơ bản của thị trường tài chính và có ảnh hưởng quan trọng đến các hoạt
động kinh tế và tài chính
- Lãi suất được hình thành trên thị trường do cung cầu về tiền, về vốn trên thị
trường tiền, thị trường vốn

- Trong ngắn hạn lãi suất hình thành do cung cầu về tiền; trong dài hạn lãi suất
hình thành dựa trên cung cầu về vốn
10/21/2021

Monetary and Financial Theories

15


2.1. KHÁI NIỆM VÀ VAI TRỊ CỦA LÃI SUẤT
2.1.2. HÌNH THÀNH LÃI SUẤT

Trong ngắn hạn
Các nhân tố ảnh hưởng đến lãi suất
Theo mơ hình cung cầu về tiền (trong ngắn hạn).
Cung tiền
……
Cầu về tiền
……

i

Lượng Tiền

Cung cầu về tiền
10/21/2021

Monetary and Financial Theories

16


2.1. KHÁI NIỆM VÀ VAI TRỊ CỦA LÃI SUẤT
2.1.2. HÌNH THÀNH LÃI SUẤT

Trong dài hạn
Các nhân tố ảnh hưởng đến lãi suất

i

Phía cung vốn:
- Tiền gửi tiết kiệm của các hộ gia đình

- Nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi của các doanh nghiệp
- Các khoản thu chưa sử dụng đến của NSNN

- Nguồn vốn của các chủ thể nước ngoài

Lượng vốn

Cung về vốn
10/21/2021

Monetary and Financial Theories

17


2.1. KHÁI NIỆM VÀ VAI TRỊ CỦA LÃI SUẤT
2.1.2. HÌNH THÀNH LÃI SUẤT

Trong dài hạn
Các nhân tố ảnh hưởng đến lãi suất

i

Phía cầu:
- Cầu về vốn vay của các doanh nghiệp, hộ gia đình
- Cầu về vốn của khu vực chính phủ
- Cầu về vốn vay của chủ thể nước ngoài

Lượng vốn

Cầu về vốn
10/21/2021

Monetary and Financial Theories

18


2.1. KHÁI NIỆM VÀ VAI TRỊ CỦA LÃI SUẤT
2.1.2. HÌNH THÀNH LÃI SUẤT

Trong dài hạn
i

- Lãi suất càng cao thì cung vốn càng
lớn (tỷ lệ thuận)

- Lãi suất thấp thì nhu cầu về vốn càng
tăng lên (tỷ lệ nghịch)

- Giao điểm của cung và cầu về vốn sẽ
xác định mức lãi suất cân bằng

10/21/2021

Lượng vốn

Cung cầu về vốn
Monetary and Financial Theories

19


2.1. KHÁI NIỆM VÀ VAI TRỊ CỦA LÃI SUẤT
2.1.2. HÌNH THÀNH LÃI SUẤT

Trong dài hạn
Các yếu tố làm dịch chuyển đường cung vốn cho vay:
i

- Thu nhập, của cải

- Thu nhập kỳ vọng của trái phiếu so với các TS khác
- Rủi ro của khoản vay
- Tính thanh khoản của khoản vay
10/21/2021

Lượng vốn
Monetary and Financial Theories

Dịch chuyển cung về vốn
20

2.1. KHÁI NIỆM VÀ VAI TRỊ CỦA LÃI SUẤT
2.1.2. HÌNH THÀNH LÃI SUẤT

Trong dài hạn
Các yếu tố làm dịch chuyển đường cầu vốn cho vay:

- Khả năng sinh lời của các cơ hội đầu tư

i

- Lạm phát dự kiến
- Các hoạt động của chính phủ
Lượng vốn

Dịch chuyển cầu về vốn
10/21/2021

Monetary and Financial Theories

21


2.1. KHÁI NIỆM VÀ VAI TRỊ CỦA LÃI SUẤT
2.1.2. HÌNH THÀNH LÃI SUẤT

Các yếu tố làm ảnh hưởng tới lãi suất cân bằng thị trường
- Tăng trưởng kinh tế
- Lạm phát

- Thâm hụt ngân sách
- Cung cầu vốn trên thị trường tài chính quốc tế

Các yếu tố khác tác động đến lãi suất
- Rủi ro vỡ nợ

- Kỳ hạn thanh toán
10/21/2021

Monetary and Financial Theories

22


2.2 PHÂN LOẠI LÃI SUẤT
Lãi suất có rất nhiều loại khác nhau. Có thể phân loại lãi suất theo một số tiêu
chí như tính chất khoản vay, giá trị thực của tiền, tính linh hoạt của lãi suất,…
Các tiêu chí phân loại:

- Căn cứ vào nghiệp vụ ngân hàng
- Căn cứ vào giá trị của tiền lãi
- Căn cứ vào tính linh hoạt của lãi suất
- Căn cứ vào loại tiền cho vay
- Căn cứ vào nguồn tín dụng trong nước hay quốc tế

10/21/2021

Monetary and Financial Theories

23

2.2 PHÂN LOẠI LÃI SUẤT
2.2.1. CĂN CỨ VÀO NGHIỆP VỤ NGÂN HÀNG

10/21/2021

Monetary and Financial Theories

24


2.2 PHÂN LOẠI LÃI SUẤT
2.2.1. CĂN CỨ VÀO NGHIỆP VỤ NGÂN HÀNG

- Lãi suất cơ bản: Là lãi suất được các ngân hàng sử dụng làm cơ sở để ấn định
mức lãi suất kinh doanh của mình.
- Lãi suất tái chiết khấu của ngân hàng trung ương: Áp dụng khi ngân hàng
trung ương cho các ngân hàng trung gian vay dưới hình thức chiết khấu lại thương
phiếu hoặc giấy tờ có giá ngắn hạn chưa đến hạn thanh tốn của các ngân hàng này
- Lãi suất chiết khấu ngân hàng: Áp dụng khi ngân hàng cho khách hàng vay
dưới hình thức chiết khấu thương phiếu hoặc giấy tờ có giá khác chưa đến hạn
thanh toán của khách hàng.
10/21/2021

Monetary and Financial Theories

25