Học thuyết kinh tế của chủ nghĩa Mác-Lênin về phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa ppt

Ch¬ng VI
Ch¬ng VI
Chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn
Chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn
vµ chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn
vµ chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn
Nhµ níc
Nhµ níc






Nội dung chơng VI
Nội dung chơng VI


I.
I.
chủ nghĩa t bản độc quyền
chủ nghĩa t bản độc quyền


II.
II.
chủ nghĩa t bản độc quyền nhà nớc
chủ nghĩa t bản độc quyền nhà nớc

Iii. vai trò, hạn chế và xu hớng vận động của chủ nghĩa
Iii. vai trò, hạn chế và xu hớng vận động của chủ nghĩa
t bản
t bản




I. Chủ nghĩa t bản độc quyền
I. Chủ nghĩa t bản độc quyền
Nội dung:
Nội dung:
1. Sự chuyển biến từ CNTB tự do cạnh tranh
1. Sự chuyển biến từ CNTB tự do cạnh tranh
sang CNTBĐQ
sang CNTBĐQ
2.
2.
Những đặc điểm cơ bản của CNTB độc
Những đặc điểm cơ bản của CNTB độc
quyền
quyền
3.
3.
Sự hoạt động của quy luật giá trị và giá trị
Sự hoạt động của quy luật giá trị và giá trị
thặng d trong giai đoạn CNTB độc quyền

thặng d trong giai đoạn CNTB độc quyền


1. Sự chuyển biến từ CNTB tự do cạnh tranh
sang CNTB độc quyền
C.Mác và Ph.Ăngghen đã dự báo rằng: cạnh tranh tự do sinh
ra tích tụ và tập trung sản xuất, tích tụ và tập trung sản xuất
phát triển đến một mức độ nào đó sẽ dẫn đến độc quyền
Tự do
cạnh
tranh
Tích tụ
tập
trung
sản
xuất
Độc quyền




* Nguyªn nh©n chñ yÕu ra ®êi
* Nguyªn nh©n chñ yÕu ra ®êi




Chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn
Chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn

* Kh¸i qu¸t nguyªn nh©n h×nh thµnh CNTB§Q
LLSX
§éc
QuyÒn
KH- KT
cuèi TK 19
C¹nh tranh
Khñng ho¶ng
kinh tÕ
T¸c ®éng cña
quy luËt kinh
tÕ
TÝn dông
ph¸t triÓn


2. Những đặc điểm cơ bản của CNTB độc quyền
a - Tập trung sản xuất và các tổ chức độc quyền
Có ít xí
nghiệp lớn
Cạnh tranh
gay gắt
Thoả hiệp,
thoả thuận
Tích tụ,
tập trung
sản xuất
Tổ
chức

độc
quyền
Tổ chức độc quyền là tổ chức liên minh giữa các nhà t6 bản lớn
để tập trung vào trong tay phần lớn việc sản xuất và tiêu thụ một
số loại hàng hoá nào đó nhằm mục đích thu lợi nhuận độc quyền
cao


Tổ chức
độc quyền
Các ten
Xanhdica
Tờ rớt
Côngxoocxiom
Côngôlơmêrat
Thoả thuận về giá cả,
quy mô, thị tr6ờng
Việc l6u thông do một
ban quản trị chung.
Việc sản xuất, tiêu thụ
do ban quản trị chung
Liên kết dọc của các
tổ chức ĐQ.


C«ng
xoocxiom
Tæ chøc
®éc
quyÒn

C«ng«l¬merat
C¸cten
Xanhdica
Tê rít
m


Vai trò của
ngân hàng
Vai trò
cũ
Vai trò
mới
Trung gian trong việc
thanh toán tín dụng
Thâm nhập vào tổ chức
độc quyền công nghiệp
để giám sát
Trực tiếp đầu t6 vào
công nghiệp
Đầu sỏ tài
chính
Thống
trị
kinh tế
Thống trị
chính trị
Chế độ tham
dự
Thủ đoạn

* Sự phát triển của t6 bản tài chính dẫn đến một nhóm nhỏ độc
quyền chi phối toàn bộ đời sống kinh tế và chính trị của toàn xã
hội t6 bản gọi là bọn đầu sỏ tài chính


b - T bản tài chính và bọn đầu sỏ tài chính
Ngân
hàng nhỏ
Phá
sản
Sáp
nhập
T? bản tài chính
Tổ chức
độc quyền
ngân hàng
Tổ chức
độc
quyền
công
nghiệp
Cạnh tranh khốc liệt
Lê nin: T bản tài chính là kết quả của sự hợp nhất gia TB
ngân hàng của một số ít ngân hàng ĐQ lớn nhất với TB
của liên minh độc quyền các nhà công nghiệp
(V. I.Lênin: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2005, t.27.tr.489)


C - Xuất khẩu t bản
CNTB tự do

cạnh tranh
Xuất khẩu
hàng hoá
Xuất khẩu hàng
hoá ra nớc ngoài
nhằm mục đích
thực hiện giá trị
CNTB Độc
quyền
Xuất khẩu
T bản
Là xuất khẩu giá
trị ra nớc ngoài
nhằm mục đích
chiếm đoạt m và
các nguồn lợi khác
của nớc nhập
khẩu t bản


Nguyên nhân
Tích luỹ t
bản phát triển
Tích luỹ khối
lợng t bản
lớn
T bản thừa
tơng đối
Các nớc nhỏ
Thiếu t bản

Xuất khẩu
t bản
trực tiếp
trực tiếp
Hội nhập kinh tế
Giá
ruộng
đất
thấp
Tiền l
ơng
thấp
Nguyên
liệu rẻ
Xuất khẩu t
bản
Trực tiếp
(FDI)
Gián tiếp
(ODA)
Mục tiêu
Kinh tế
Chính trị
Hình thức


Chủ thể:
Tạo điều
kiện cho
t bản t

nhân
Kinh tế
Chính trị
Quân sự
H6ớng vào
các ngành
thuộc kết cấu
hạ tầng
Thực hiện
chủ nghĩa
thực dan
mới
Đặt căn cứ
quân sự trên
lãnh thổ
Ngành chu chuyển vốn
nhanh và lợi nhuận độc
quyền cao
Xuất
khẩu t6
bản
Xuất khẩu
t6 bản
Nhà n6ớc
Xuất khẩu
t6 bản t6
nhân


d - Sự phân chia thế giới v KT giữa các tổ chức độc quyền

Tích tụ và
tập trung
t6 bản
xuất khẩu t6
bản
Cạnh tranh
giữa các tổ
chức độc
quyền
Tổ chức
độc
quyền
quốc tế
e - Sự phân chia thế giới về l nh thổ giữa các cờng quốcã
Sự phát
triển
không
đều về
kinh tế
Phát triển
không đều về
chính trị quân
sự
Xung đột
về quân sự
để phân
chia lãnh
thổ
Chiến
tranh

thế
giới
Sự phát
triển
không
đều về
kinh tế
Phát triển
không đều về
chính trị quân
sự
Xung đột
về quân sự
để phân
chia lãnh
thổ
Chiến
tranh
thế
giới


3. Sự hoạt động của quy luật giá trị và giá trị
thặng d? trong giai đoạn CNTB độc quyền
a - Mối quan hệ giữa cạnh tranh và độc quyền
Cạnh tranh
tự do
Độc quyền
L?u ý: Độc quyền sinh ra từ cạnh tranh tự do, độc quyền đối
lập với cạnh tranh tự do, nh6ng sự xuất hiện của ĐQ không thủ

tiêu đ6ợc cạnh tranh mà còn làm cho cạnh tranh trở nên đa
dạng và gay gắt hơn


Giữa các tổ chức độc
quyền với xí nghiệp
ngoài độc quyền
Giữa các
tổ chức
độc
quyền
với nhau
Nội bộ tổ
chức độc
quyền
Cùng
ngành
Khác
ngành
Thị phần sản
xuất, tiêu thụ
Một bên
phá sản
Hai bên
thoả hiệp
Nguồn nguyên
liệu, nhân công,
ph6ơng tiện
Cạnh
tranh

trong
giai
đoạn
CNTB
độc
quyền


b, Biểu hiện hoạt động của quy luật giá trị và giá trị thặng
d trong giai đoạn CNTB độc quyền
Giai đoạn
độc quyền
Giai đoạn
tự do cạnh
tranh
Sản xuất
hàng hoá tự
do giản đơn
Quy luật giá cả
độc quyền
(K+PĐQ
PĐQ = p + PSN
Quy luật
giá cả sản
xuất
( K + p )
Quy luật
giátrị
(W=c+v+m)
Quy luật lợi

nhuận độc
quyền cao
Quy luật
p, và p
Quy luật
giá trị
thặng d6


LĐ không
công của CN
trong XN
không độc
quyền
LĐ không
công của CN
trong XN độc
quyền
Một phần
GTTD của
nhà t? bản
vừa và nhỏ
LĐ không
công ở các
n?ớc thuộc
địa và phụ
thuộc
Lợi
nhuận
độc

quyền
cao




II. Chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn Nhµ níc
II. Chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn Nhµ níc
Néi dung
Néi dung
:
:


1. Nguyªn nh©n h×nh thµnh vµ b¶n chÊt cña
1. Nguyªn nh©n h×nh thµnh vµ b¶n chÊt cña
CNTB ®éc quyÒn Nhµ níc
CNTB ®éc quyÒn Nhµ níc




2. Nh÷ng biÓu hiÖn chñ yÕu cña CNTB ®éc
2. Nh÷ng biÓu hiÖn chñ yÕu cña CNTB ®éc
quyÒn Nhµ níc
quyÒn Nhµ níc

1. Nguyªn nh©n h×nh thµnh vµ b¶n chÊt
1. Nguyªn nh©n h×nh thµnh vµ b¶n chÊt
cña CNTB ®éc quyÒn Nhµ níc
cña CNTB ®éc quyÒn Nhµ níc


a. Nguyên nhân ra đời của CNTB độc quyền Nhà nớc
Tất yếu
CNTB độc
quyền
CNTBĐQ
Nhà n?ớc
Mâu thuẫn g/c
TS và VS
Xoa dịu
bằng CSNN
> < Giữa các
TCĐQ QT
Nhà n6ớc
can thiệp
Xu h6ớng
quốc tế hoá
Ngành nghề
mới ra đời
Hình thành
cơ cấu kết
nối
PCLĐ phát
triển
LLSX phát

triển
QHSX TBCN
phù hợp
SH Nhà n6
ớc t6 sản
CNTB
Độc
quyền
nhà n?
ớc


b. Bản chất của CNTB độc quyền Nhà nớc
CNTB độc
quyền nhà
n?ớc
Sức mạnh
độc quyền t6
nhân
Sức mạnh
Nhà n6ớc t6
sản
Quan hệ kinh tế chính
trị x hộiã
Là sự kết hợp sức mạnh của các tổ chức ĐQ t6 nhân với sức
mạnh của nhà n6ớc TS trở thành một thiết chế và thể chế thống
nhất nhằm phục vụ lợi ích của tổ chức ĐQ và cứu nguy cho
CNTB

2. Nh÷ng biÓu hiÖn chñ yÕu cña
2. Nh÷ng biÓu hiÖn chñ yÕu cña
CNTB ®éc quyÒn Nhµ níc
CNTB ®éc quyÒn Nhµ níc


Kết hợp
v con
ng?ời
Hình
thành
sở hữu
Nhà n?
ớc
Sự điều
tiết kinh
tế của
nhà n?ớc
T? sản
Bộ máy
nhà n6ớc
Chính
sách
Độc quyền t? nhân
Chế độ tham
dự
Xây dựng DNNN bằng vốn ngân sách
Quốc hữu hoá xí nghiệp t6 nhân bằng cách mua lại
Mua cổ phần của các doanh nghiệp t6 nhân
Mở rộng DNNN bằng vốn tích luỹ của các DNNN

NSNN
Thuế
Hệ thống tiền tệ tín dụng
DNNN
Kế hoạch hoá
=