(Luận án tiến sĩ) giáo dục pháp luật cho thanh niên từ thực tiễn đoàn thanh niên cộng sản hồ chí minh trên địa bàn thành phố hà nội

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

PHAN HỒNG TRANG

GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN
TỪ THỰC TIỄN ĐỒN THANH NIÊN CỘNG SẢN
HỒ CHÍ MINH TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ
LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH

HÀ NỘI, 2020

luan an


VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

PHAN HỒNG TRANG

GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN
TỪ THỰC TIỄN ĐỒN THANH NIÊN CỘNG SẢN
HỒ CHÍ MINH TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI

Ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính
Mã số: 8 38 01 02

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
TS. NGUYỄN LONG HẢI

HÀ NỘI, 2020

luan an


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi và được sự
hướng dẫn khoa học của TS. Nguyễn Long Hải. Các số liệu trích dẫn trong
luận văn dựa trên số liệu bảo đảm độ tin cậy, chính xác và trung thực. Nội
dung nghiên cứu, kết quả trong luận văn chưa từng được công bố dưới bất kỳ
hình thức nào.
Tơi xin hồn tồn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này.
Tác giả luận văn

Phan Hồng Trang

luan an


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ GIÁO DỤC PHÁP LUẬT
CHO THANH NIÊN VÀ ĐOÀN THANH NIÊN CỘNG SẢN HỒ CHÍ
MINH GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN ....................................... 9
1.1. Lý luận giáo dục pháp luật cho thanh niên và vai trị của Đồn Thanh
niên Cộng sản Hồ Chí Minh trong giáo dục pháp luật cho thanh niên ................ 9
1.2. Những đặc điểm trong giáo dục pháp luật cho thanh niên của tổ chức
Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh .......................................................... 19
1.3. Mục đích, ý nghĩa và yêu cầu của việc giáo dục pháp luật cho thanh

niên của tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh ............................... 25
Chương 2: THỰC TRẠNG ĐỒN THANH NIÊN CỘNG SẢN HỒ CHÍ
MINH GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN TRÊN ĐỊA BÀN
THÀNH PHỐ HÀ NỘI ........................................................................................... 32
2.1. Những yếu tố ảnh hưởng đến việc giáo dục pháp luật cho thanh niên
trên địa bàn thành phố Hà Nội ............................................................................ 32
2.2. Kết quả giáo dục pháp luật cho thanh niên trên địa bàn thành phố Hà
Nội của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh thành phố Hà Nội .............. 36
2.3. Những hạn chế và nguyên nhân trong giáo dục pháp luật cho thanh
niên trên địa bàn thành phố Hà Nội của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí
Minh thành phố Hà Nội ...................................................................................... 49
Chương 3: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP CỦA ĐỒN THANH NIÊN
CỘNG SẢN HỒ CHÍ MINH TRONG GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO
THANH NIÊN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI .................................. 55
3.1. Những quan điểm cơ bản của tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí
Minh thành phố Hà Nội trong giáo dục pháp luật cho thanh niên ........................... 55
3.2. Một số giải pháp cơ bản của tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ
Chí Minh thành phố Hà Nội trong giáo dục pháp luật cho thanh niên............... 61
KẾT LUẬN .............................................................................................................. 78
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 81

luan an


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
PHPBGDPL Phối hợp phổ biến giáo dục pháp luật
THPT

Trung học phổ thông

TNCS

Thanh niên Cộng sản

luan an


DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1. Công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật ...................... 48
Bảng 2.2. Quản lý giáo dục pháp luật cho thanh niên yếu thế........................ 49
Bảng 2.3. Giáo dục pháp luật thông qua các cuộc thi tìm hiểu pháp luật....... 49

luan an


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Giáo dục pháp luật ln giữ vị trí quan trọng trong đời sống, là một bộ
phận khơng thể tách rời với q trình xây dựng, hoàn thiện và tổ chức thực hiện
pháp luật. Trong việc thực hiện pháp luật, giáo dục pháp luật là giai đoạn đầu
tiên, là công cụ để đưa pháp luật đến gần hơn với nhân dân. Muốn pháp luật đi
vào đời sống xã hội, ngoài yêu cầu bảo đảm tính đồng bộ, tính thống nhất, khả
thi, phù hợp của quy phạm pháp luật và tổ chức thực hiện pháp luật nghiêm
minh, việc giáo dục pháp luật còn nhằm nâng cao hiểu biết và ý thức chấp hành
pháp luật của mọi cơng dân, đặc biệt là tầng lớp thanh niên.
Đồn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là tổ chức chính trị - xã hội của
thanh niên Việt Nam do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh
sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện. Là thành viên của hệ thống chính trị, tổ chức
Đồn hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật; tăng cường phối hợp

với các cơ quan nhà nước, các đoàn thể và tổ chức xã hội, các tập thể lao động
và gia đình chăm lo giáo dục, đào tạo và bảo vệ thanh thiếu nhi; tổ chức cho
đồn viên, thanh niên tích cực tham gia vào quản lý nhà nước và xã hội. Trong
thực tiễn hoạt động của mình, bên cạnh các nội dung giáo dục như: chính trị, tư
tưởng; đạo đức lối sống; truyền thống, tổ chức Đoàn coi nhiệm vụ tuyên truyền,
giáo dục, xây dựng và nâng cao ý thức pháp luật cho thanh niên là một trong
những nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của mình, là trách nhiệm của mỗi cấp
bộ Đồn, là bộ phận khơng thể tách rời của cơng tác xây dựng tổ chức Đồn.
Vấn đề này đã được khẳng định trong nhiều nghị quyết, chỉ thị của Đoàn. Với
chức năng, nhiệm vụ là một đoàn thể chính trị - xã hội, tổ chức của của những
người cộng sản trẻ tuổi, là trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên, đội dự bị
tin cậy của Đảng Cộng sản Việt Nam, những năm qua, các cấp bộ Đồn trong cả
nước đã có nhiều chủ trương, biện pháp tăng cường công tác tuyên truyền, giáo
dục pháp luật cho thanh niên.

1

luan an


Đất nước ta đang bước vào thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa, những biến đổi của tình hình trong nước và biến động của quốc tế ngày một
phức tạp, trước những thách thức to lớn của xu thế tồn cầu hóa về kinh tế, sự
phát triển của kinh tế tri thức có tác động mạnh mẽ đến thanh niên. Đặc biệt, với
vị thế là thủ đô của một nước, là đô thị loại đặc biệt của Việt Nam, Hà Nội có vị
trí địa lý – chính trị quan trọng, là đầu não chính trị - hành chính quốc gia, trung
tâm lớn về văn hóa, khoa học, giáo dục, kinh tế và giao dịch quốc tế do vậy Hà
Nội không ngừng phát triển, hiện đại và năng động trong công cuộc đổi mới đất
nước đồng thời Hà Nội cũng là địa bàn cho các loại tội phạm và tệ nạn xã hội
phát triển.

Thanh niên Hà Nội là lực lượng xung kích trong sự nghiệp phát triển, xây
dựng, bảo vệ thủ đô và đất nước. Phần lớn thanh niên có lý tưởng sống, ước mơ,
hồi bão tốt đẹp, có trách nhiệm với gia đình và xã hội thì vẫn còn một bộ phận
thanh niên thiếu bản lĩnh, đua đòi, ham hưởng thụ để thế lực thù địch, phản động
lôi kéo, kích động… làm ảnh hưởng xấu đến tình hình an ninh chính trị thành
phố. Ở nhiều địa bàn, đơn vị tình trạng thanh niên khơng hiểu biết pháp luật, vi
phạm pháp luật, mắc các tệ nạn xã hội ngày càng diễn biến phức tạp. Tệ nạn
buôn bán, sử dụng ma túy trong thanh niên 10 năm gần đây có xu hướng giảm
nhưng vẫn diễn biến phức tạp, đa dạng hơn trước, hình thức lạm dụng cũng đa
dạng hơn với phương thức đơn giản, nhanh gọn hơn (đặc biệt với loại thuốc lắc,
ma túy đá, ma túy tổng hợp, tân dược), tỷ lệ tái nghiện cao. Tệ nạn mại dâm, số
người bán dâm được trẻ hóa, khơng hình thành các điểm nóng nhưng cũng tiềm
ẩn phức tạp. Tình trạng bn bán phụ nữ, trẻ em qua biên giới Việt Nam – Trung
Quốc có xu hướng gia tăng; các thủ đoạn mua bán dâm qua internet, mạng xã hội
facebook, zalo tiềm ẩn phức tạp, khó kiểm sốt. Tình hình vi phạm pháp luật
trong thanh niên như an tồn giao thơng, gây rối trật tự công cộng, trộm cắp tài
sản, cố ý gây thương tích, hơn nhân gia đình, xâm phạm sở hữu … chủ yếu tập
trung vào tội ít nghiêm trọng nhưng đối tượng thanh niên vi phạm pháp luật lần
đầu chiếm tỷ lệ cao.

2

luan an


Có nhiều nguyên nhân như tâm lý lứa tuổi thanh niên cịn bồng bột, chủ
quan, nơng nổi, tiếp cận thơng tin nhanh nhưng không chọn lọc, vốn sống, hiểu
biết pháp luật cịn hạn chế. Bên cạnh đó, mặt trái của cơ chế thị trường đã khiến
một bộ phận thanh niên có lối sống bng thả, thực dụng, bản lĩnh chính trị non
kém, lập trường dao động, thiếu tự tin, ngại tham gia các hoạt động có ích.

Ngồi ra những thơng tin phản động, văn hóa đồi trụy ngày càng tinh vi len lỏi,
tác động tiêu cực đến đạo đức, tư tưởng, lối sống, hành vi của nhiều thanh niên
khiến họ rơi vào các tệ nạn xã hội, vi phạm pháp luật… Trong các nguyên nhân
dẫn đến tình trạng thanh niên vi phạm pháp luật, có một nguyên nhân là thanh
niên chưa được Đoàn thanh niên và các đoàn thể, cơ quan liên quan giáo dục
pháp luật đầy đủ, thường xuyên và kịp thời. Do vậy, việc không ngừng nâng cao
vai trị của tổ chức Đồn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh trong giáo dục pháp
luật cho thanh niên là vấn đề hết sức quan trọng và cần thiết.
Trên cơ sở các quan điểm chỉ đạo, định hướng của Thành ủy Hà Nội và
vai trò, trách nhiệm của tổ chức đối với công tác giáo dục cho thanh niên, thời
gian qua, trong thực tiễn hoạt động, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh
thành phố Hà Nội đã phát huy vai trò, tổ chức tốt các hoạt động tuyên truyền,
giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức lối sống, Đồn Thanh niên thành phố coi
nhiệm vụ tuyên truyền, giáo dục, xây dựng và nâng cao ý thức pháp luật cho
thanh niên là một trong những nhiệm vụ quan trọng, thường xun của mình, là
trách nhiệm của mỗi cấp bộ Đồn, là bộ phận không thể tách rời của công tác
xây dựng tổ chức Đoàn. Vấn đề này đã được khẳng định trong nhiều nghị quyết,
chỉ thị của Đoàn.
Là cán bộ Đồn có điều kiện gắn bó với đồn viên, thanh niên và công tác
thanh niên, qua tiếp xúc, trao đổi, khảo sát và làm việc cũng như qua học tập,
nghiên cứu và nhận thức được tầm quan trọng, tính cấp bách của việc phải xây
dựng và giáo dục pháp luật đối với thanh niên, tôi chọn đề tài: Giáo dục pháp
luật cho thanh niên từ thực tiễn Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh
trên địa bàn thành phố Hà Nội làm đề tài luận văn tốt nghiệp của mình.

3

luan an

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Nâng cao nhận thức pháp luật và giáo dục pháp luật cho các tầng lớp nhân
dân nói chung và cho thanh niên nói riêng là một vấn đề mang tính cấp thiết.
Đây là vấn đề đã được nhiều nhà khoa học quan tâm, nghiên cứu và đã có nhiều
cơng trình nghiên cứu liên quan như:
Bàn về giáo dục pháp luật của các tác giả Trần Ngọc Đường và Dương
Thanh Mai, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995. Cuốn sách này đã đưa ra
khái niệm của giáo dục pháp luật, ngoài ra cũng nghiên cứu về đối tượng, vai trò,
chủ thể, phương pháp giáo dục, làm rõ mục đích của việc giáo dục từ đó làm cơ
sở cho các cơng trình nghiên cứu.
Một số bài viết đăng trên các tạp chí chuyên ngành như: Giải pháp đổi
mới công tác phổ biến, giáo dục pháp luật trong xây dựng nhà nước pháp quyền
ở Việt Nam của Tiến sỹ Đỗ Xuân Lân, đăng trên Tạp chí Dân chủ và Pháp luật –
Bộ Tư pháp số 1/2020; Một số biện pháp nhằm nâng cao ý thức pháp luật
phòng, chống ma túy trong học sinh, sinh viên hiện nay của Thạc sỹ Nguyễn Thị
Hoàng Lan, đăng trên tạp chí Dân chủ và Pháp luật – Bộ Tư pháp; Ý thức pháp
luật và văn hóa pháp luật của Tiến sỹ Nguyễn Thị Hồi, đăng trên tạp chí Dân
chủ và Pháp luật – Bộ Tư pháp; Xã hội hóa cơng tác phổ biến giáo dục pháp luật
trong tình hình mới của tác giả Hồ Việt Hiệp, đăng trên tạp chí Dân chủ và Pháp
luật – Bộ Tư pháp số 9/2000; luận văn Thạc sỹ Phổ biến, giáo dục pháp luật từ
thực tiễn tỉnh Đồng Tháp của Nguyễn Thanh Xuân (2017); luận văn Thạc sỹ Phổ
biến, giáo dục pháp luật trên địa bàn huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên của Phan
Hoài Vũ (2017); luận văn Thạc sỹ Phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ở
đô thị - từ thực tiễn thành phố Hà Nội của Trần Thị Bích Hạnh (2016)… Các tác
giả đã tiếp cận, tìm hiểu cơng tác giáo dục pháp luật, phân tích cơng tác tuyên
truyền giáo dục pháp luật trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội
chủ nghĩa Việt Nam hiện nay, công tác tuyên truyền giáo dục pháp luật giữ vị trí
quan trọng trong đời sống xã hội, đây là khâu đầu tiên quan trọng trong hoạt

4

luan an


động thực thi pháp luật, là cầu nối giữa hoạt động xây dựng pháp luật và thực thi
pháp luật.
Về cơ bản, việc giáo dục pháp luật cho thanh niên Hà Nội đã được chú ý,
quan tâm. Tuy nhiên, sự quan tâm này phần lớn dừng ở mức độ trong các báo
cáo hàng năm, thường kỳ. Chưa có cơng trình nào nghiên cứu có hệ thống cơng
tác giáo dục pháp luật cho thanh niên Hà Nội nói riêng. Các luận văn, bài viết
trên cũng là tài liệu quý để học viên tham khảo trong quá trình triển khai nghiên
cứu đề tài. Các báo cáo, văn bản của Đoàn Thanh niên thành phố, có thể kể đến
Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Đồn TNCS Hồ Chí Minh thành phố Hà
Nội khóa XIV trình tại Đại hội đại biểu Đồn TNCS Hồ Chí Minh thành phố Hà
Nội lần thứ XV, nhiệm kỳ 2017 – 2022 và Báo cáo tổng kết công tác giáo dục
của Đồn TNCS Hồ Chí Minh thành phố Hà Nội giai đoạn 2012 – 2017; Báo
cáo của Ủy ban Hội liên hiệp Thanh niên Việt Nam thành phố Hà Nội khóa VI
trình Đại hội đại biểu Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam thành phố Hà Nội lần
thứ VII. Các báo cáo đã tổng kết, đánh giá thực tiễn 5 năm (2012 – 2017; 2014 –
2019) thực hiện chức năng giáo dục cho đoàn viên, thanh niên thành phố. Báo
cáo đã tổng kết và đưa ra các số liệu phản ánh thực tế, rút ra những đánh giá
khách quan, những bài học kinh nghiệm về công tác giáo dục. Theo đó, cơng tác
giáo dục cho đồn viên, thanh niên thành phố đã đạt được những kết quả quan
trọng, được cấp ủy Đảng, chính quyền và xã hội đánh giá cao. Tuy nhiên, trong
phạm vi của báo cáo chưa đưa ra các nhóm giải pháp góp phần nâng cao cơng
tác giáo dục pháp luật cho đồn viên, thanh niên thành phố trong giai đoạn hiện
nay.
Các cuốn sách, tài liệu, các cơng trình nghiên cứu, báo cáo nói trên có nội
dung cơ bản là đã nêu ra nhiều vấn đề về lý luận và thực tiễn trong hoạt động
giáo dục pháp luật cho nhân dân và cho thanh niên dưới nhiều góc độ khác nhau.

Tuy nhiên, chưa có cơng trình nghiên cứu đầy đủ và có hệ thống về việc giáo
dục pháp luật của tổ chức Đoàn cho thanh niên trên địa bàn thành phố Hà Nội,
góp phần tích cực vào việc tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, phòng chống

5

luan an


tệ nạn xã hội, tạo môi trường thúc đẩy kinh tế - xã hội Hà Nội phát triển, tiếp tục
nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân và thanh niên trên địa bàn
thành phố. Vì vậy, việc chọn đề tài nghiên cứu này mang cả ý nghĩa lý luận và
thực tiễn.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Đánh giá, tìm hiểu về vai trị của Đồn TNCS Hồ Chí Minh thành phố Hà
Nội trong giáo dục pháp luật cho thanh niên; từ đó, tìm ra ngun nhân của
những thành cơng và hạn chế, xác định phương hướng, đề xuất giải pháp tăng
cường vai trị của tổ chức Đồn trong giáo dục pháp luật cho thanh niên trong
thời gian tới.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để thực hiện được những mục đích trên, luận văn có nhiệm vụ: khái quát
lý luận về thanh niên, về giáo dục pháp luật; hệ thống hóa những vấn đề cơ bản
về vai trị của tổ chức Đồn thành phố trong công tác giáo dục pháp luật cho
thanh niên; đề xuất phương hướng, giải pháp nhằm phát huy vai trò của tổ chức
Đồn TNCS Hồ Chí Minh thành phố Hà Nội trong giáo dục pháp luật cho thanh
niên thời gian tới.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Công tác giáo dục pháp luật cho công dân nói chung và cho đối tượng

thanh niên nói riêng là trách nhiệm của toàn xã hội. Các tổ chức, cơ quan đơn vị
trên địa bàn thành phố có trách nhiệm tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho các
thành viên trong tổ chức, đơn vị mình, cách thức tiến hành và kết quả đạt được ở
các mức độ khác nhau. Luận văn này chỉ tập trung chủ yếu vào việc nghiên cứu
kết quả, thực trạng và đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường vai trị của tổ
chức Đồn TNCS Hồ Chí Minh thành phố Hà Nội trong giáo dục pháp luật cho
đối tượng là thanh niên trên địa bàn thành phố. Luận văn nghiên cứu giáo dục
pháp luật cho thanh niên thành phố Hà Nội từ năm 2012 đến năm 2019.

6

luan an


5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận
Cơ sở lý luận của luận văn là dựa trên chủ nghĩa Mác - Lênin; tư tưởng
Hồ Chí Minh; đường lối, chủ trương của Đảng và pháp luật của nhà nước.
Phương pháp luận trong nghiên cứu là phương pháp duy vật biện chứng và duy
vật lịch sử của triết học Mác - Lênin.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng kết hợp nhiều phương pháp nghiên cứu để làm sáng tỏ,
trong đó tập trung một số phương pháp sau:
Phương pháp xã hội học pháp luật đi sâu nghiên cứu về quan điểm, tư
tưởng, dư luận xã hội của thanh niên, nhu cầu, nguyện vọng của thanh niên về
giáo dục pháp luật của Đoàn thanh niên thành phố thời gian qua và nguyện vọng,
mong muốn trong thời gian tới.
Phương pháp lịch sử cụ thể xem xét các vấn đề liên quan đến việc thực
hiện vai trị của Đồn thanh niên thành phố trong giáo dục pháp luật cho thanh
niên trong từng thời điểm, hoàn cảnh lịch sử cụ thể.

Phương pháp thống kê, phân tích, tổng hợp, so sánh sử dụng trong xử lý
các nội dung, số liệu được thu thập, phân tích trong q trình thực hiện luận văn.
Phương pháp khảo sát thực tế sử dụng trong các vấn đề cần có những
thơng tin thực tế của đội ngũ cán bộ Đoàn và đoàn viên, thanh niên.
Ngoài ra, trong quá trình thực hiện, người viết cũng tham khảo ý kiến các
chuyên gia, cán bộ, đồng nghiệp trưởng thành từ các hoạt động thực tiễn, có
những kiến giải, đánh giá sát thực về phát huy vai trị của Đồn TNCS Hồ Chí
Minh thành phố Hà Nội trong giáo dục pháp luật, nhất là về những giải pháp cần
tập trung thực hiện trong thời gian tới.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
Luận văn là cơng trình nghiên cứu tương đối có hệ thống về giáo dục pháp
luật cho thanh niên trên địa bàn thành phố Hà Nội. Luận văn đề xuất các phương

7

luan an


hướng và giải pháp cơ bản về nâng cao chất lượng công tác giáo dục pháp luật
cho thanh niên.
Luận văn góp phần làm rõ tính đặc thù về vai trị của tổ chức Đoàn ở
thành phố Hà Nội trong việc giáo dục pháp luật cho thanh niên khác với các tỉnh,
thành khác. Các giải pháp mà luận văn đưa ra có thể được sử dụng trong cơng
tác tun truyền, giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cho
đoàn viên, thanh niên trên địa bàn thành phố Hà Nội.
Luận văn góp phần vào hệ thống hóa cơ sở lý luận về giáo dục pháp luật
cho thanh niên. Các khuyến nghị của luận văn có giá trị tham khảo trong thực tế
hoàn thiện việc giáo dục pháp luật cho thanh niên.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mục lục, mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ

lục, nội dung của luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Những vấn đề lý luận cơ bản về giáo dục pháp luật cho thanh niên
và Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh giáo dục pháp luật cho thanh niên.
Chương 2: Thực trạng Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh giáo dục
pháp luật cho thanh niên trên địa bàn thành phố Hà Nội
Chương 3: Quan điểm và giải pháp của Đồn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí
Minh trong giáo dục pháp luật cho thanh niên trên địa bàn thành phố Hà Nội.

8

luan an


Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO
THANH NIÊN VÀ ĐOÀN THANH NIÊN CỘNG SẢN HỒ CHÍ MINH
GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN
1.1. Lý luận giáo dục pháp luật cho thanh niên và vai trò của Đồn
Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trong giáo dục pháp luật cho thanh niên
1.1.1. Khái niệm thanh niên
Thanh niên là một khái niệm có thể được hiểu và định nghĩa theo nhiều
cách. Thanh niên là giai đoạn tiếp theo của lứa tuổi thiếu niên, đây là giai đoạn
phát triển nhanh về thể chất, có nhiều thay đổi về tâm lý. Thanh niên không tồn
tại như một giai cấp nhưng lại được chi phối bởi các mối quan hệ giai cấp, quan
hệ xã hội, lối sống của cộng đồng trong xã hội. Do vậy, thanh niên là một phạm
trù, một thành phần đặc biệt của cơ cấu xã hội.
Khi nghiên cứu về thanh niên, tùy vào cách tiếp cận, nội dung và góc độ
nghiên cứu hoặc cấp độ đánh giá mà có những định nghĩa khác nhau về thanh niên.
Về mặt sinh học, các nhà nghiên cứu coi thanh niên là một giai đoạn xác
định trong quá trình phát triển của cơ thể, đây là giai đoạn mà thể lực, trí tuệ,

sinh lý đều có sự thay đổi rõ rệt. Thanh niên là độ tuổi sung sức nhất về thể chất.
Dưới góc độ tâm lý học thì thanh niên là giai đoạn chuyển tiếp từ tuổi thơ
phụ thuộc sang hoạt động độc lập với tư cách là một công dân có trách nhiệm.
Đây là giai đoạn chuyển từ ý thức, tư duy theo khuynh hướng lệ thuộc vào gia
đình, nhà trường và xã hội, sang giai đoạn ý thức, nhận thức được về thái độ,
hành vi, tư tưởng.
Tiếp cận từ góc độ kinh tế học thì thanh niên được xem là một lực lượng
lao động xã hội, nguồn bổ sung cho đội ngũ lao động trên tất cả lĩnh vực, là bộ
phận quan trọng cấu thành lực lượng sản xuất, gắn với quá trình phát triển của xã
hội, tiên phong trong sáng tạo, tham gia q trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa
đất nước, hội nhập kinh tế quốc tế.

9

luan an


Dưới góc độ xã hội học – dân cư, thanh niên là một bộ phận phức hợp của
dân cư của một quốc gia – dân tộc bao gồm tất cả các cá thể trong độ tuổi từ 15
đến 29. Như vậy, thanh niên được phân biệt với các bộ phận dân cư khác bởi tiêu
chí giới hạn độ tuổi.
Dưới góc độ luật học, nhằm đảm bảo sự tiếp nối giữa độ tuổi trẻ em với
tuổi thanh niên, phù hợp với Luật bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em và các
luật khác, Luật Thanh niên được Quốc hội khóa IX thơng qua có hiệu lực thi
hành từ ngày 01/7/2006, điều 1 có quy định “Thanh niên là cơng dân Việt Nam
từ đủ mười sáu tuổi đến ba mươi tuổi”. Theo quan niệm quốc tế thì thanh niên là
nhóm người từ 15 đến 24 tuổi chủ yếu dựa trên cơ sở phân biệt các đặc điểm về
tâm sinh lý và hồn cảnh xã hội so với các nhóm lứa tuổi khác. Nhưng Công ước
Quốc tế của Liên hợp quốc về quyền trẻ em lại xác định trẻ em đến dưới 18 tuổi.
Ở Việt Nam có một thời gian tuổi thanh niên được hiểu gần như đồng

nhất với tuổi đoàn viên, từ 15 đến 28 tuổi. Ngày nay, do điều kiện kinh tế, chính
trị, xã hội phát triển, thời gian học tập, đào tạo cơ bản của tuổi trẻ dài thêm, cùng
với các đặc điểm khác mà chúng ta cho thanh niên là những người trong độ tuổi
từ 16 đến 30. Tuy nhiên cần phân biệt giữa tuổi đoàn viên và tuổi thanh niên.
Theo Điều lệ Đồn thì Đồn là tổ chức chính trị xã hội của thanh niên, bao gồm
những thanh niên ưu tú trong độ tuổi từ 15 đến 30. Hết tuổi đồn viên theo quy
định, đồn viên đó vẫn có thể tự nguyện tiếp tục sinh hoạt trong tổ chức Đoàn
hoặc tham gia vào Hội Liên hiệp Thanh niên và các hoạt động khác của Đoàn và
phong trào thanh niên đến 35 tuổi.
Như vậy, tính đến thời điểm hiện tại, độ tuổi thanh niên hiện nay là từ 16
đến 30 tuổi. Căn cứ theo môi trường hoạt động, đặc điểm nghề nghiệp mà thanh
niên được chia thành các nhóm đối tượng khác nhau: thanh niên học sinh – sinh
viên, thanh niên công nhân, thanh niên đô thị, thanh niên nơng thơn, thanh niên
trí thức, thanh niên các lực lượng vũ trang…
Đánh giá những thành tựu đạt được sau 33 năm đổi mới, đất nước đã đạt
nhiều thành tựu quan trọng trong cơng cuộc cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất

10

luan an


nước. Một trong những thành tựu đó là đã hình thành một thế hệ thanh niên có lý
tưởng cách mạng, bản lĩnh chính trị vững vàng, giàu lịng u nước, có đạo đức,
nhân cách, lối sống văn hóa, trách nhiệm, tn thủ pháp luật, u chuộng hịa
bình; có tri thức, sức khỏe, tư duy năng động, có khát vọng phát triển, xung kích,
tình nguyện, sáng tạo, có ý chí tự lực, tự cường, trong lao động, lập thân, lập
nghiệp, làm giàu chính đáng, quyết tâm đưa đất nước thốt khỏi nghèo nàn, lạc
hậu. Quan điểm đó đã xác định rõ vị trí, vai trị của thanh niên trong xã hội.
1.1.2. Khái niệm cơ bản về giáo dục pháp luật cho thanh niên

Để xác định được khái niệm giáo dục pháp luật, các nhà khoa học xuất
phát từ khái niệm giáo dục là hoạt động nhằm tác động một cách có hệ thống đến
sự phát triển tinh thần và thể chất của một đối tượng nào đó, làm cho đối tượng
ấy dần dần có được những phẩm chất và năng lực như yêu cầu đề ra. Giáo dục
pháp luật là một hoạt động mang đầy đủ tính chất chung của giáo dục, nhưng
cũng có nét đặc thù, phạm vi riêng để tác động lên ý thức con người. Con người
nói chung là đối tượng chịu sự tác động của các điều kiện khách quan và nhân tố
chủ quan để hình thành ý thức, tình cảm và hành vi pháp luật.
Theo quan niệm của nhiều nhà khoa học hiện nay, giáo dục pháp luật là
hoạt động có định hướng, có tổ chức, có chủ định của chủ thể giáo dục pháp
luật, tác động lên đối tượng, nhằm hình thành ở họ tri thức pháp luật, tình cảm
và hành vi phù hợp với đòi hỏi của hệ thống pháp luật hiện hành.
Khái niệm giáo dục pháp luật có ý nghĩa trong việc phân biệt phạm trù
giáo dục pháp luật với phạm trù ý thức pháp luật; cho thấy rõ giáo dục pháp luật
vừa mang những đặc điểm chung của giáo dục, đồng thời thể hiện những nét đặc
thù trong mối liên hệ chặt chẽ với các loại hình giáo dục khác như giáo dục
chính trị, đạo đức... Xuất phát từ khái niệm giáo dục pháp luật chung, có thể hiểu
một cách khái quát: giáo dục pháp luật cho thanh niên là hoạt động giáo dục
pháp luật cho lớp người trẻ tuổi trong xã hội, do đội ngũ cán bộ Đoàn và các
chủ thể có liên quan tiến hành một cách có định hướng, có tổ chức, có chủ định,
nhằm hình thành ở thanh niên tri thức pháp luật, tình cảm pháp luật, nâng cao ý

11

luan an


thức chấp hành pháp luật cho thanh niên, có hành vi xử sự phù hợp với các đòi
hỏi của hệ thống pháp luật hiện hành.
Giáo dục pháp luật cho thanh niên giữ vai trò đặc biệt quan trọng, là khâu

đầu tiên tạo ra tiền đề nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cho thanh niên, bao hàm
cả các hoạt động tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, trong đó, giáo dục pháp
luật cho thanh niên là khái niệm rộng nhất. Tuyên truyền pháp luật cho thanh niên
là sự chuyển tải thông tin về pháp luật hiện hành một cách rộng rãi, không giới hạn
về chủ thể tuyên truyền, đó là những thơng tin tồn diện, chung nhất về hệ thống
pháp luật hiện hành, không nhằm vào một đối tượng thanh niên xác định, mà là tất
cả thanh niên nói chung. Phổ biến pháp luật cho thanh niên là sự chuyển tải thơng
tin pháp luật cụ thể hơn, có mục đích, đối tượng thanh niên xác định rõ hơn, các đối
tượng cần phải được nắm vững về những nội dung thông tin về pháp luật.
Chủ thể giáo dục pháp luật cho thanh niên bao gồm hệ thống cơ quan nhà
nước, các tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội, nghề
nghiệp có liên quan, nhưng chủ yếu, trực tiếp và thường xuyên nhất là đội ngũ
cán bộ Đoàn các cấp - những người thường xuyên gần gũi với thanh niên trong
cuộc sống, học tập, lao động và cơng tác, có điều kiện thuận lợi để thực hiện
giáo dục pháp luật cho thanh niên.
Các nghiên cứu lý luận và thực tiễn đã xác định có hai loại chủ thể giáo
dục pháp luật là chủ thể chuyên nghiệp và chủ thể không chuyên nghiệp. Chủ thể
chuyên nghiệp giáo dục pháp luật cho thanh niên là những người mà chức năng,
nhiệm vụ chủ yếu, trực tiếp của họ là thực hiện các mục đích, nội dung giáo dục
pháp luật như giảng viên luật, các báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật, cán
bộ tư pháp có nhiệm vụ tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho nhân dân và thanh
niên. Chủ thể không chuyên nghiệp giáo dục pháp luật cho thanh niên là những
người mà chức năng chính khơng phải là giáo dục pháp luật, nhưng một trong
các nhiệm vụ của họ là thông qua hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ để thực hiện
giáo dục pháp luật, như cán bộ Đoàn các cấp, đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội
đồng nhân dân, cán bộ, công chức…

12

luan an

Quá trình giáo dục pháp luật cho thanh niên thực chất là quan hệ xã hội
giữa các chủ thể có trách nhiệm giáo dục pháp luật cho thanh niên, giữa đội ngũ
cán bộ Đoàn các cấp với thanh niên. Mối quan hệ này có sự tác động qua lại,
song chiều tác động chủ yếu vẫn là sự chi phối của những người giáo dục pháp
luật cho thanh niên với tư cách là chủ thể, nhằm nâng cao nhận thức, tình cảm,
thói quen xử sự theo pháp luật cho thanh niên.
1.1.3. Sự cần thiết của việc giáo dục pháp luật cho thanh niên
Giáo dục pháp luật cho thanh niên xuất phát từ mục tiêu xây dựng con
người mới xã hội chủ nghĩa
Các Mác đã khẳng định: “Con người vốn là sản phẩm của những hồn
cảnh và giáo dục. Và do đó, con người đã biến đổi là sản phẩm của những hoàn
cảnh khác và của một nền giáo dục đã thay đổi” [8, tr.30]. Một trong những mục
tiêu cơ bản của Nghị quyết Trung ương 7 khóa X của Đảng chỉ rõ: “Tiếp tục xây
dựng thế hệ thanh niên Việt Nam giàu lòng yêu nước, tự cường dân tộc; kiên
định lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; có đạo đức cách mạng, ý thức
chấp hành pháp luật, sống có văn hóa, vì cộng đồng; có năng lực, bản lĩnh trong
hội nhập quốc tế; có sức khỏe, tri thức, kỹ năng và tác phong công nghiệp trong
lao động tập thể, trở thành những công dân tốt của đất nước. Cổ vũ thanh niên
ni dưỡng ước mơ, hồi bão lớn, xung kích, sáng tạo, làm chủ khoa học – cơng
nghệ tiên tiến, vươn lên ngang tầm thời đại. Hình thành một lớp thanh niên ưu tú
trên mọi lĩnh vực, kế tục trung thành và xuất sắc sự nghiệp cách mạng của
Đảng, của dân tộc; phấn đấu cho mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công
bằng, dân chủ, văn minh” [15, tr.43].
Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI tại đại
hội đại biểu tồn quốc lần thứ XII của Đảng đã nêu rõ: “Đổi mới nội dung,
phương thức giáo dục chính trị, tư tưởng, lý tưởng, truyền thống, bồi dưỡng lý
tưởng cách mạng, lòng yêu nước, xây dựng đạo đức, lối sống lành mạnh, ý thức
tôn trọng và nghiêm chỉnh chấp hành Hiến pháp và pháp luật cho thế hệ trẻ”.

13

luan an


Nghị quyết Đại hội Đồn TNCS Hồ Chí Minh thành phố Hà Nội, nhiệm
kỳ 2017 – 2022 nêu rõ “nâng cao chất lượng cơng tác Đồn, tiếp tục tăng cường
bồi dưỡng kiến thức pháp luật cho thanh niên, tăng cường đấu tranh phòng
chống vi phạm pháp luật và tệ nạn xã hội”. Nhiệm vụ đặt ra là phải đẩy mạnh
công tác giáo dục pháp luật cho thanh niên. Đó là một q trình lâu dài, phức
tạp địi hỏi có sự kiên trì.
Trong thời đại ngày nay, khi khoa học cơng nghệ và kinh tế tri thức phát
triển vượt bậc thì nhân tố con người càng quan trọng và giữ vị trí then chốt đối
với sự phát triển của các quốc gia, dân tộc. Thực tế đó cho thấy phải nhận thức
đúng vai trị của cơng tác giáo dục pháp luật, đặc biệt đối với thế hệ thanh niên,
những chủ nhân tương lai của đất nước. Thái độ và hành vi tôn trọng pháp luật là
biểu hiện của văn minh, văn hóa, là tơn trọng người khác; gương mẫu chấp hành
pháp luật thể hiện trình độ nhận thức và văn hóa ứng xử của mọi thanh niên, thể
hiện tính nhân văn sâu sắc, góp phần xây dựng những giá trị văn hóa tốt đẹp
trong cuộc sống. Mục tiêu chăm lo và phát huy thanh niên của các cấp ủy đảng,
chính quyền và của toàn xã hội đặt ra yêu cầu phải giáo dục toàn diện, nhất là
giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cho tất cả các đối tượng
thanh niên.
Giáo dục pháp luật cho thanh niên xuất phát từ nhu cầu hiểu biết, nâng
cao nhận thức pháp luật của chính thanh niên
Hướng tới sự hồn thiện là nhu cầu chính đáng của con người, nhất là đối
với thế hệ trẻ. Thanh niên ngày nay không chỉ có nhu cầu nâng cao trình độ học
vấn, chun mơn, nghiệp vụ, khoa học kỹ thuật mà cịn có nhu cầu am hiểu sâu
sắc các lĩnh vực của đời sống. Xã hội ngày càng phát triển thì nhu cầu hiểu biết

pháp luật và sử dụng pháp luật trong các hoạt động sản xuất, kinh doanh, các
lĩnh vực lao động, học tập và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mỗi cơng dân ngày
càng lớn. Điều đó thể hiện vị trí, vai trò ngày một quan trọng của pháp luật trong
đời sống xã hội, xuất hiện nhu cầu của thanh niên cần được thơng tin, tìm hiểu
về pháp luật. Do đó, ngồi việc trang bị các kiến thức về văn hóa, khoa học công

14

luan an


nghệ, ngoại ngữ thì giáo dục, trang bị những kiến thức về pháp luật cho thanh
niên là một yêu cầu khách quan của tiến trình phát triển xã hội.
Đồn TNCS Hồ Chí Minh là trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên,
có chức năng tuyên truyền, giáo dục cho thanh niên về mọi mặt, trong đó có
nhiệm vụ xây dựng ý thức và nhân cách cơng dân, hình thành lối sống và thói
quen xử sự theo các chuẩn mực xã hội. Hiểu biết pháp luật là một nội dung quan
trọng trong chương trình rèn luyện đồn viên hàng năm, là một trong những bài
học lý luận chính trị dành cho các đối tượng cảm tình Đồn và đồn viên mới kết
nạp. Từ đó, giúp đồn viên, thanh niên có hiểu biết tốt hơn về pháp luật, không
ngừng nâng cao ý thức chấp hành pháp luật.
Giáo dục pháp luật cho thanh niên xuất phát từ yêu cầu của quá trình xây
dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do
nhân dân và vì nhân dân
Từ Hội nghị giữa nhiệm kỳ khóa VII, Đảng ta đề ra chủ trương xây dựng
Nhà nước pháp quyền của dân, do dân và vì dân. Nghị quyết Đại hội VIII, Đại
hội IX, Đại hội X của Đảng tiếp tục khẳng định chủ trương xây dựng nhà nước
pháp quyền ở nước ta. Từ đó đặt ra yêu cầu cấp bách là phải từng bước đưa xã
hội vào kỷ cương, trật tự, mọi công dân sống và làm việc theo Hiến pháp và
pháp luật. Nhà nước pháp quyền đề cao vai trò của pháp luật trong mọi lĩnh vực

đời sống xã hội, đảm bảo tính tối cao của pháp luật và sự phục tùng pháp luật,
thừa nhận và đảm bảo quyền tự do của công dân, phát triển xã hội dân chủ. Để
xây dựng thành công nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, trước hết phải có
một hệ thống pháp luật hồn chỉnh, đồng thời mỗi cơng dân cần phải am hiểu và
triệt để thi hành pháp luật. Song, ý thức chấp hành pháp luật của công dân không
phải tự nhiên mà có, phải thơng qua q trình giáo dục thường xuyên, lâu dài,
nhằm hình thành tri thức, tình cảm pháp luật và thói quen xử sự theo pháp luật.
Đó chính là nhờ hoạt động giáo dục pháp luật.
Giáo dục pháp luật cho thanh niên là việc làm hết sức cần thiết và cấp
bách, bởi “thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà, thật vậy nước nhà

15

luan an


thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do thanh niên” [20, tr.185]. Thanh
niên cần được giáo dục ý thức tôn trọng và tự giác tuân theo pháp luật, có tinh
thần bảo vệ pháp luật, sống và làm việc theo pháp luật; từng bước xây dựng ở
thanh niên những hành vi ứng xử theo đúng quy định của pháp luật, đồng thời
giáo dục, uốn nắn, khắc phục đối với những hành vi lệch chuẩn. Đó là cơ sở để
hình thành những thế hệ chủ nhân tương lai của đất nước. Giáo dục pháp luật của
tổ chức Đồn chính là phản ánh nhu cầu, lợi ích và nguyện vọng của thanh niên,
vừa xuất phát từ chức năng, tôn chỉ, mục đích của tổ chức Đồn, vừa chính là
góp phần thực hiện mục tiêu, phương hướng nâng cao ý thức chính trị, ý thức
pháp luật của thanh niên và tồn xã hội, xây dựng nền tảng của Nhà nước pháp
quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân.
1.1.4. Vai trị của tổ chức Đồn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh
trong giáo dục pháp luật cho thanh niên
Để giúp thanh niên có được đầy đủ ý thức trách nhiệm cơng dân của mình

trong việc hiểu và tn theo pháp luật, cùng với gia đình là các cơ quan, tổ chức
như Công an, hội Luật gia, cơ quan Tư pháp, nhà trường, các sở ngành, đoàn thể
như Hội Phụ nữ, Hội Cựu Chiến binh, Hội Nông dân, Mặt trận Tổ quốc… căn cứ
chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao đã lãnh đạo, chỉ đạo, tham mưu và tổ
chức triển khai thực hiện giáo dục pháp luật cho từng đối tượng cụ thể, trong đó
có thanh niên. Cơng tác giáo dục pháp luật trong nhà trường được triển khai
thông qua hoạt động các Câu lạc bộ pháp luật, chương trình ngoại khóa, kiện
tồn, nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên dạy môn học pháp luật, môn giáo dục
cơng dân. Với vai trị thành viên Hội đồng PHPBGDPL, các tổ chức như Hội
Nông dân, Hội Liên hiệp Phụ nữ, Hội Cựu Chiến binh…đã chủ động ký kết các
chương trình phối hợp, tuyên truyền giáo dục, trợ giúp pháp lý, mở lớp tập huấn
… Tuy nhiên, trên thực tế, công tác giáo dục pháp luật của các cơ quan, tổ chức,
đoàn thể trên tập trung chủ yếu vào các đối tượng chính thuộc lĩnh vực quản lý,
các mơ hình “ba quản, ba chống, ba xây” của Hội Cựu Chiến binh; mơ hình
“năm khơng, ba sạch” của Hội Liên hiệp Phụ nữ; mơ hình “nơng dân tìm hiểu

16

luan an


pháp luật” của Hội Nông dân … đã chứng minh được tính hiệu quả, tạo nhiều
chuyển biến tích cực trong nâng cao nhận thức, tệ nạn xã hội giảm, trật tự an
toàn xã hội được giữ vững, ý thức chấp hành pháp luật của các tầng lớp nhân
dân, của phụ nữ, cựu chiến binh được phát huy. Đối với đối tượng thanh niên,
xác định đây không phải là đối tượng chính nên việc tổ chức thực hiện chưa
đồng đều, tồn diện; hình thức nội dung giáo dục pháp luật cịn khơ cứng, dàn
trải, chưa thực sự phù hợp với trình độ hiểu biết, tâm sinh lý lứa tuổi, đặc điểm
của từng nhóm đối tượng thanh niên nên hiệu quả chưa cao.
Trong hệ thống các cơ quan, tổ chức chính trị của nước ta, Đồn TNCS Hồ

Chí Minh là tổ chức chính trị - xã hội của thanh niên, có chức năng tuyên truyền
giáo dục cho thanh niên về mọi mặt, trong đó có giáo dục pháp luật. Cụ thể:
Tổ chức Đồn TNCS Hồ Chí Minh là trường học xã hội chủ nghĩa của
thanh niên, nên Đồn có trách nhiệm định hướng các giá trị về chuẩn mực đạo
đức, chuẩn mực xã hội tiến bộ cho thanh niên làm nền tảng văn hóa vững chắc
để tiếp thu kiến thức pháp lý, hình thành ý thức pháp luật cho thanh niên; phổ
biến, giáo dục những kiến thức pháp luật thiết yếu và hướng dẫn các thủ tục
pháp lý để thanh niên thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân và
trách nhiệm với xã hội; xây dựng ý thức pháp luật thơng qua xử lý những tình
huống pháp luật thường gặp để thanh niên có kỹ năng ứng xử phù hợp, phòng
tránh được những hậu quả pháp lý rủi ro do thiếu hiểu biết.
Đồn TNCS Hồ Chí Minh là đội dự bị tin cậy của Đảng Cộng sản Việt
Nam, là lực lượng xung kích cách mạng, trường học xã hội chủ nghĩa của thanh
niên, đại diện chăm lo và bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng của thanh thiếu
nhi Việt Nam nên Đồn TNCS Hồ Chí Minh hoạt động trong khuôn khổ Hiến
pháp và pháp luật, là chủ thể chính giáo dục pháp luật cho thanh niên, có trách
nhiệm thường xuyên nắm bắt tâm tư, nguyện vọng và nhu cầu trợ giúp pháp lý
của thanh niên để kịp thời có những biện pháp hỗ trợ từng cá nhân, từng trường
hợp cụ thể; giới thiệu, phổ biến, hướng dẫn, đẩy mạnh tổ chức các hoạt động tạo
môi trường bồi dưỡng, rèn luyện kỹ năng, nghiệp vụ cho thanh niên thông qua

17

luan an


những quy định của pháp luật, những thủ tục pháp lý cần thiết để giáo dục cho
thanh niên các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, tạo
điều kiện cho thanh niên đảm nhiệm các nhiệm vụ kinh tế - xã hội, giữ vững
quốc phòng – an ninh; giáo dục cho thanh niên thực hiện những quyền lợi hợp

pháp và biết tự bảo vệ khi lợi ích bị xâm phạm; giới thiệu, phổ biến những chế
độ chính sách, những thủ tục pháp lý thiết yếu để thanh niên thực hiện các hoạt
động như lao động, học tập, việc làm, hơn nhân và gia đình và các hoạt động
khác trong quá trình lập thân, lập nghiệp; khi quyền lợi của thanh niên bị xâm
phạm thì Đồn khơng những là chỗ dựa tin cậy của thanh niên mà còn là tổ chức
đứng ra can thiệp, bảo vệ kịp thời theo quy định của pháp luật.
Đồn TNCS Hồ Chí Minh là tổ chức gần gũi, sát với thanh niên, hiểu
thanh niên, xác định rõ thanh niên là đối tượng chính trong giáo dục pháp luật
nhằm xây dựng ý thức pháp luật, tổ chức Đồn có những thuận lợi cơ bản trong
công tác giáo dục pháp luật đối với thanh niên, đó là: giáo dục chính trị tư tưởng
kết hợp giáo dục pháp luật, đây được coi là nhiệm vụ trọng tâm của tổ chức
Đoàn và là phương pháp giáo dục pháp luật đối với thanh niên có hiệu quả.
Đồn TNCS Hồ Chí Minh là tổ chức có kỷ luật chặt chẽ, có tổ chức từ
Trung ương đến cơ sở; hoạt động theo Điều lệ, vì vậy Đồn có thể chỉ đạo công
tác giáo dục pháp luật cho thanh niên từ Trung ương đến cơ sở. Với chức năng,
nhiệm vụ của mình, các cấp bộ Đồn đã đẩy mạnh thực hiện các mục tiêu cơng
tác Đồn và phong trào thanh thiếu nhi; tổ chức nhiều hoạt động sôi nổi, tạo dấu
ấn trong thanh niên và cộng đồng. Phong trào Thanh niên lập nghiệp và Tuổi trẻ
giữ nước trước đây, phong trào Năm xung kích phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ
Tổ quốc, Bốn đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp, phong trào “Tôi yêu
Hà Nội” được triển khai theo 5 nhóm giải pháp hiện nay đã được triển khai đồng
bộ, sâu rộng phát huy được tinh thần xung kích, sáng tạo, tình nguyện, thu hút đơng
đảo thanh niên tham gia, góp phần hỗ trợ thanh niên lập thân, lập nghiệp.
Hoạt động giáo dục pháp luật cho thanh niên của tổ chức Đoàn là sự hỗ
trợ đắc lực đối với công tác giáo dục pháp luật cho nhân dân nói chung của các

18

luan an

cơ quan nhà nước có thẩm quyền - các chủ thể giáo dục pháp luật chuyên
nghiệp, có chức năng giáo dục pháp luật; tổ chức Đoàn cùng với các cơ quan nhà
nước, các tổ chức chính trị, tổ chức chính trị xã hội, nghề nghiệp tham gia các
hoạt động giáo dục pháp luật cho thanh niên; đồng thời, giáo dục pháp luật cho
thanh niên được xác định là một nhiệm vụ đặc biệt quan trọng của tổ chức Đoàn,
nhất là trong điều kiện hiện nay, khi tình hình tội phạm và tệ nạn xã hội đang
diễn biến hết sức phức tạp, thì hoạt động giáo dục pháp luật cho thanh niên của
tổ chức Đoàn ngày càng được các cấp uỷ đảng, chính quyền, các cơ quan chức
năng tạo điều kiện, phối hợp, giúp đỡ, bên cạnh hoạt động giáo dục pháp luật của
các chủ thể giáo dục pháp luật chuyên nghiệp, thì hoạt động giáo dục pháp luật
của tổ chức Đồn giữ một vị trí quan trọng, góp phần khơng ngừng nâng cao ý
thức chấp hành pháp luật cho thanh niên và nhân dân Thủ đơ nói chung.
1.2. Nội dung giáo dục pháp luật cho thanh niên của tổ chức Đồn
Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh
Giáo dục pháp luật cho thanh niên vừa có những đặc điểm chung của giáo
dục pháp luật, đồng thời có những đặc điểm riêng.
1.2.1. Về chủ thể
Chủ thể giáo dục pháp luật cho thanh niên là đội ngũ cán bộ Đoàn các cấp
từ Trung ương đến địa phương, từ tỉnh đến cơ sở - những người theo chức năng,
nhiệm vụ của mình có trách nhiệm tuyên truyền, phổ biến, chuyển tải nội dung
của các văn bản quy phạm pháp luật, nhất là cập nhật những văn bản quy phạm
pháp luật mới ban hành đến với thanh niên. Như vậy, chủ thể giáo dục pháp luật
cho thanh niên là chủ thể không chuyên nghiệp, chủ yếu làm công tác tổ chức
các phong trào hoạt động tồn diện trong thanh niên, nhưng đồng thời có một
nhiệm vụ quan trọng là tuyên truyền, giáo dục về mọi mặt và giáo dục pháp luật
cho thanh niên thông qua các hoạt động thường xuyên, các cuộc họp, hội nghị,
sinh hoạt chi đồn định kỳ hằng tháng, góp phần thực hiện các mục tiêu của giáo
dục pháp luật.

19

luan an