Skkn một số giải pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5 6 tuổi thông qua các tác phẩm văn học tại lớp 5 6 tuổi d trường mầm non trường sơn thành phố sầm sơn

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HĨA
PHỊNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THÀNH PHỐ SẦM SƠN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ CHO TRẺ
5-6 TUỔI THÔNG QUA CÁC TÁC PHẨM VĂN HỌC TẠI
LỚP 5 -6 TUỔI D TRƯỜNG MẦM NON TRƯỜNG SƠN
THÀNH PHỐ SẦM SƠN

Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Thơm
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường MN Trường Sơn
SKKN thuộc lĩnh vực : Chun mơn

THANH HĨA NĂM 2022

skkn


MỤC LỤC
TT

Tiêu đề

Trang

1

Mở đầu

1.1

Lý do chọn đề tài

1.2

Mục đích nghiên cứu

2

1.3

Đối tượng nghiên cứu

2

1.4

Phương pháp nghiên cứu

2

1.5

Điểm mới của đề tài, sáng kiến, giải pháp

2

2

Nội dung sáng kiến kinh nhiệm

3

2.1

Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm

3

2.2

Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm

3

2.3

Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề

5

2.3.1

Biện pháp 1: Tạo môi trường hoạt động cho trẻ làm quen với
tác phẩm văn học
Biện pháp 2: Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua hoạt động
kể chuyện sáng tạo và trị chơi đóng kịch
Biện pháp 3: Phát triển ngơn ngữ thông qua việc dạy trẻ đọc
thơ diễn cảm

Biện pháp 4: Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua các bài
đồng dao ca dao
Biện pháp 5: Sử dụng công nghệ thông tin trong giờ làm quen
với văn học
Biện pháp 6: Tuyên truyền và kết hợp với phụ huynh trong
việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ

2.3.2
2.3.3
2.3.4
2.3.5
2.3.6

5
7
10
11
13
14

2.4

Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm

16

3

Kết luận và kiến nghị

17

3.1

Kết luận

17

3.2

Kiến nghị

18

Tài liệu tham khảo

19

skkn


1. Mở đầu:
1.1. Lý do chọn đề tài:
Như chúng ta đã biết: Ngơn ngữ có một vai trị rất quan trọng đối với con
người vì nó là cơng cụ để con người giao tiếp và tư duy. Nhờ có ngơn ngữ con
người đã chiếm lĩnh được kho tàng tri thức của nhân loại và vươn lên làm chủ
thế giới. Bởi vậy, việc giáo dục và phát triển ngơn ngữ có vai trò rất quan trọng,
đặc biệt đối với sự phát triển của trẻ em. Đối với trẻ ngôn ngữ không chỉ là công
cụ giao tiếp, công cụ để phát triển tư duy mà ngơn ngữ cịn là phương tiện để trẻ
phát triển một cách toàn diện. Như U. Sinxki đã nhận định “Tiếng mẹ đẻ là cơ

sở của mọi sự phát triển, là vốn quý của mọi tri thức”.
Ngay từ những năm tháng đầu tiên của cuộc đời, ngôn ngữ của trẻ phát
triển rất mạnh mẽ, tạo ra những điều kiện cơ hội để trẻ lĩnh hội những kinh
nghiệm lịch sử - xã hội của nền văn hóa lồi người. Nó giúp trẻ tích lũy kiến
thức, phát triển tư duy, giúp trẻ giao tiếp được với mọi người xung quanh, là
phương tiện giúp trẻ điều chỉnh lĩnh hội những giá trị đạo đức mang tính chuẩn
mực. Ngày nay trong cơng tác chăm sóc giáo dục trẻ chúng ta càng thấy rõ vai
trị của ngơn ngữ đối với việc phát triển tồn diện nhân cách trẻ.
Ngơn ngữ là tài sản q báu, là công cụ để giao tiếp, học tập và vui chơi.
Ngơn ngữ giữ vai trị quyết định sự phát triển tâm lí trẻ. Ngơn ngữ luyện phát
âm, phát triển vốn từ, sử dụng câu đúng ngữ pháp, phát triển ngôn ngữ mạch lạc
và phát triển ngôn ngữ nghệ thuật. Ngơn ngữ chính là một phương tiện thúc đẩy
để trẻ trở thành một thành viên của xã hội. Ngôn ngữ là một cơng cụ hữu hiệu để
trẻ có thể bày tỏ nguyện vọng của mình từ khi cịn rất nhỏ để người lớn có thể
chăm sóc giáo dục trẻ tham gia vào các hoạt động hàng ngày, từ đó hình thành
nhân cách cho trẻ. Ngơn ngữ đóng vai trị vơ cùng quan trọng trong việc giáo
dục trí tuệ cho trẻ thông qua nhận thức về thế giới xung quanh một cách sâu
rộng, rõ ràng, chính xác. Trong phát triển thẩm mĩ ngơn ngữ có vai trị quan
trọng trong q trình tác động có mục đích, có hệ thống nhằm phát triển ở trẻ
năng lực cảm thụ cái đẹp trong tự nhiên, đời sống xã hội, trong nghệ thuật, giáo
dục cho trẻ lòng yêu cái đẹp và năng lực tạo ra cái đẹp.
Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua các tác phẩm văn học làm phong phú
đời sống tinh thần trẻ, đáp ứng được nhu cầu giao tiếp của trẻ, phát triển khả
năng sáng tạo cho trẻ, nhờ đó trẻ lĩnh hội được thơng tin và tình cảm của người
khác một cách chính xác. Đồng thời, nó cịn là điều kiện để phát triển tư duy,
giúp trẻ tham gia các hoạt động vui chơi, học tập và phát triển toàn diện.

skkn

Là một giáo viên mầm non, được tiếp xúc với trẻ, được dự các tiết dạy của
đồng nghiệp cũng như tiết dạy của chính bản thân mình thì tơi nhận thấy rằng

skkn


2
đặc điểm của bộ môn văn học rất phù hợp với sự phát triển ngôn ngữ của trẻ
em. các tác phẩm văn học giúp trẻ tích lũy được vốn từ ngữ phong phú, đa
dạng, giúp trẻ phát âm rõ ràng, nói chuẩn Tiếng Việt, diễn đạt ngơn ngữ mạch
lạc, trọn vẹn câu. Với những lý do kể trên mà tôi đã đi sâu vào nghiên cứu đề
tài: “Một số giải pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua các tác
phẩm văn học tại lớp 5- 6 tuổi D trường mầm non Trường Sơn - Thành phố
Sầm Sơn” để giúp trẻ phát triển ngôn ngữ tốt nhất tạo nền tảng vững chắc cho
trẻ bước vào lớp 1.
1.2. Mục đích nghiên cứu:
Việc thực hiện đề tài giúp tôi nắm chắc lý luận của giải pháp phát triển
ngôn ngữ cho trẻ mầm non, đồng thời xác định được những nội dung giải pháp
giúp trẻ 5 – 6 tuổi phát triển ngôn ngữ thông qua các tác phẩm văn học.
1.3. Đối tượng nghiên cứu:
- Nghiên cứu “Một số giải pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5 - 6 tuổi
thông qua các tác phẩm văn học tại lớp 5 tuổi D trường mầm non Trường Sơn Thành phố Sầm Sơn”.
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu.
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp quan sát.
- Phương pháp đàm thoại
- Phương pháp điều tra.
- Thống kê, phân tích, tổng hợp
1.5. Điểm mới của đề tài, sáng kiến, giải pháp:

Với đề tài “Một số giải pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5 - 6 tuổi thông
qua các tác phẩm văn học tại lớp 5 - 6 tuổi D trường mầm non Trường Sơn –
Thành phố Sầm Sơn” năm học 2021-2022 tôi đưa ra được những điểm mới như
sau:
Tạo môi trường hoạt động cho trẻ làm quen tác phẩm văn học; Phát triển
ngôn ngữ cho trẻ thơng qua HĐ kể chuyện sáng tạo và trị chơi đóng kịch, thơng
qua việc dạy trẻ đọc thơ diễn cảm.
Sử dụng công nghệ thông tin trong giờ cho trẻ làm quen văn học, thông
qua các bài đồng dao, ca dao. Đây là những giải pháp mà tôi đã thực hiện có
hiệu quả cho đề tài mà tơi đã chọn.

skkn


3
2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm:
2.1. Cơ sở lý luận của Sáng kiến kinh nghiệm:
 Ngôn ngữ là thành tựu lớn nhất của con người, là hệ thống tín hiệu đặc
biệt. Nó là phương tiện giao tiếp quan trọng nhất của các thành viên  trong xã
hội lồi người nhờ có ngơn ngữ con người có thể trao đổi cho nhau những hiểu
biết, truyền cho nhau những kinh nghiệm, bày tỏ với nhau những nguyện vọng,
ý muốn và cùng nhau thực hiện những dự định tương lai.
Khả năng về sự phát âm của trẻ được tăng dần theo từng độ tuổi, trẻ 5- 6 có
thể sử dụng thơng thạo tiếng mẹ đẻ để giao tiếp. Khả năng ngôn ngữ của trẻ liên
quan chặt chẽ với sự phát triển trí tuệ và những trải nghiệm của trẻ. Trẻ có thể  sử
dụng ngơn ngữ để thể hiện các mối quan hệ qua lại nhiều mặt của các sự vật, hiện
tượng trong cuộc sống mà trẻ nhận thức được. Trẻ đã định vị được các âm có cấu
tạo đơn giản, những âm vị có cấu âm phức tạp trẻ dễ mắc lỗi, xong nếu kiên trì tập
luyện thì hầu hết trẻ đều có khả năng định vị được các âm vị của tiếng việt.
Đặc điểm phát triển vốn từ của trẻ 5-6 tuổi: Trẻ rất nhạy cảm với vốn từ,

âm điệu, hình tượng của bài thơ, đồng dao, ca dao, dân ca sớm đi vào tuổi thơ.
Những câu chuyện cổ tích thần thoại đặc biệt hấp dẫn trẻ chính vì hoạt động cho
trẻ tiếp xúc với các tác phẩm văn học là con đường phát triển ngôn ngữ cho trẻ
tốt nhất, hiệu quả nhất. Trẻ ở lứa tuổi này rất thích sử dụng các từ mới biết hoặc
với từ trẻ tự nghĩ ra. Trẻ đưa chúng vào các hoạt động ngôn ngữ sáng tạo như
khi kể chuyện, đóng kịch, chơi trị chơi đóng vai.
    
Thơng qua việc dạy trẻ đóng kịch giúp trẻ phát triển khả năng tư duy, óc
tưởng tượng sáng tạo, biết yêu quý cái đẹp, hướng tới cái đẹp. Khi trẻ kể chuyện
ngôn ngữ cho trẻ phát triển, trẻ phát âm rõ ràng, mạch lạc ngôn ngữ phong phú. Trẻ
biết bày tỏ ý kiến, suy nghĩ về một sự vật, sự  kiện bằng chính ngơn ngữ của trẻ.
    
Thơng qua việc dạy trẻ tập kể chuyện, hoặc đọc thơ... sẽ giúp trẻ ở lứa
tuổi này phát triển ngơn ngữ mạch lạc hơn, nói rõ ràng và đầy đủ câu hơn để tạo
tiền đề cho trẻ bước vào tiểu học để trẻ học chữ cái được tốt hơn.
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm:
 
Tôi được làm việc tại ngơi trường có bề dày thành tích nhiều năm liền đạt
trường tiên tiến cấp thành phố. Nhà trường được sự quan tâm sát sao của các cấp
lãnh đạo và các bậc phụ huynh. Nhà trường vinh dự được tặng bằng khen của
Bộ trưởng bộ giáo dục.
    
Năm học 2021-2022, tôi được Ban giám hiệu nhà trường phân công phụ
trách lớp mẫu giáo lớn 5 - 6 tuổi D với sĩ số 30 cháu. Trong đó có: 18 nam và 12
nữ, lớp do 2 cô phụ trách. Khi nghiên cứu và thực hiện đề tài này, tôi đã gặp một
số thuận lợi và khó khăn sau:

skkn

4
2.2.1. Thuận lợi:
  - Trường tôi được cải tạo xây dựng, sửa chữa lớp học rộng rãi khang trang
với đầy đủ trang thiết bị và đồ dùng dạy học của cô và trẻ.
- Ban giám hiệu luôn quan tâm giúp đỡ bồi dưỡng về chuyên môn, đặc
biệc chú trọng nâng cao các điều kiện CSVC theo hướng hiện đại , tạo điều kiện
cho giáo viên an tâm sáng tạo và nâng cao tay nghề, đồ dùng đồ chơi phục vụ tốt
cho việc dạy và học của cô và trẻ.
- Tôi là một giáo viên đã có nhiều năm cơng tác trong nghề, có trình độ
đại học ln nhiệt tình trong cơng việc được giao, biết sử dụng máy tính thành
thạo, ứng dụng cơng nghệ thơng tin trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ.
- Giáo viên có trình độ chun mơn vững vàng, nắm  chắc phương pháp
dạy trẻ từng bộ mơn, ln có ý thức sáng tạo và vươn lên trong chuyên môn.
- Bản thân tôi luôn học hỏi nâng cao hiểu biết nhận thức về hoạt động cho
trẻ làm quen với các tác phẩm văn học, và trao đổi cùng đồng nghiệp, tìm ra
những phương pháp hay, giải pháp mới, sáng tạo chủ động trong giờ học.
- Trẻ đa số đều có nề nếp thói quen tốt trong học tập, khả năng nghe, hiểu
và tiếp thu nhanh. Trẻ nhanh nhẹn, mạnh dạn, hào hứng tham gia vào tiết học.
Tích cực cùng cơ giải quyết vấn đề, nắm bắt kiến thức nhẹ nhàng.
- Đa số phụ huynh đều quan tâm đến việc học của con nên rất thuận lợi
trong việc tuyên truyền kết hợp giáo dục giữa gia đình và nhà trường. Nhiệt tình
ủng hộ các đợt phát động của trường, của lớp.
2.2.2. Khó khăn:
- Qua q trình giảng dạy ở lớp 5- 6 tuổi tôi nhận thấy rằng đa số trẻ lớp
tôi chưa qua lớp nhà trẻ nên khả năng trả lời tròn câu trẻ chưa đồng đều. Khi
giao tiếp, trẻ chưa thể hiện được đúng ngữ điệu, cử chỉ của lời nói, phát âm cịn
ngọng, dùng từ chưa chính xác, diễn đạt chưa lơgic, câu từ chưa lưu lốt, trẻ hay
nói lắp.
- Ở gia đình, bố mẹ đơi khi cịn bận nhiều công việc, vẫn chưa chú trọng
đến việc phát triển ngơn ngữ cho trẻ, trẻ cịn hay nói trống khơng, nói câu cụt,

chưa thể hiện rõ ý hiểu của mình.
 
- Với những thuận lợi và khó khăn trên tơi ln luôn trăn trở phải làm thế
nào để trẻ phát triển ngôn ngữ một cách tốt nhất. Tôi quyết tâm suy nghĩ tìm tịi
và cuối cùng tìm được hướng đi cho mình qua nội dung đề tài sau: “Một số giải
pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua các tác phẩm văn học tại
lớp 5- 6 tuổi D trường mầm non Trường Sơn – Thành phố Sầm Sơn”.

skkn


5
2.2.3. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu:
Qua nghiên cứu tôi đã lập một bảng điều tra khả năng phát âm, diễn đạt
ngôn ngữ của trẻ theo các nội dung như sau:
    
Bảng kết quả kiểm tra khả năng phát âm, phát triển ngôn ngữ của trẻ tại lớp đầu
năm. Tổng số trẻ trong lớp tôi khảo sát là 30 trẻ, trẻ trai 18 trẻ,
trẻ gái 12 trẻ.
ST
T

KẾT QUẢ

NỘI DUNG KHẢO SÁT

Đạt

Chưa đạt

1

Trẻ phát âm đúng, to, rõ ràng, mạch lạc.

11

36%

19

64%

2

Trẻ tự tin sử dụng linh hoạt từ ngữ trong
giao tiếp với mọi người xung quanh.

9

30%

21

70%

3

Trẻ sử dụng ngôn ngữ, giọng điệu trong kể
chuyện sáng tạo và kể chuyện theo trí nhớ.

8

26%

22

74%

4

Trẻ đọc thơ diễn cảm.

12

40%

18

60%

5

Trẻ biết đặt các câu hỏi giải thích, phỏng
đốn, suy luận.

8

26%

22

74%

2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề
2.3.1 Biện pháp 1: Tạo môi trường hoạt động cho trẻ làm quen tác
phẩm văn học
Tạo môi trường giáo dục trong trường mầm non là tổ hợp những điều kiện
tự nhiên, xã hội cần thiết trực tiếp ảnh hưởng đến hoạt động chăm sóc, giáo dục
trẻ ở trường mầm non. Tạo môi trường giáo dục phù hợp góp phần thỏa mãn nhu
cầu vui chơi và hoạt động của trẻ. Qua đó, nhân cách của trẻ được hình thành và
phát triển tồn diện. Để giáo dục lấy trẻ làm trung tâm được thực hiện một cách
tốt nhất và có hiệu quả nhất thì tạo mơi trường hoạt động làm quen văn học
trong các trường mầm non là việc làm rất cần thiết và không thể thiếu.
Ngay từ đầu năm học tôi đã chú ý xây dựng “Góc thư viện” ở đây trẻ
được xem tranh truyện, tạp chí, họa báo, các hình ảnh của các nhân vật trong
chuyện  mà trẻ u thích. Khi xây dựng “Góc văn học” tôi muốn giới thiệu thêm
thật nhiều các tác phẩm văn học trong chương trình giáo dục đến trẻ, bởi trong
tiết học thì việc được tiếp xúc với tác phẩm văn học cũng có nhưng chưa đáp
ứng đủ nhu cầu ham học của trẻ ở lứa tuổi này. Qua “Góc văn học” tôi tổ chức
các hoạt động đọc thơ, kể chuyện, cho trẻ tập đóng kịch để trẻ được nói những
ngôn ngữ của các nhân vật trong truyện để từ đó trẻ làm giàu vốn từ của bản

skkn


6
thân. Để gây được sự hứng thú của trẻ khi tham gia vào các hoạt động đó thì
việc tạo khơng gian mang đậm tính văn học là rất cần thiết, ngay từ đầu năm học
tôi đã vận động phụ huynh đóng góp tranh thơ, truyện tranh ngồi chương trình
để trẻ kể cho nhau nghe vào các hoạt động chiều và cho trẻ chơi trong giờ hoạt

động góc.

(Các hình ảnh góc thư viện của bé)

skkn


7

(Sản phẩm làm truyện tranh và rối tay để phục vụ dạy trẻ)
Bên cạnh đó bản thân tơi ln tìm tịi, sưu tầm sách truyện, các họa báo,
tạp chí cũ, tìm tịi cách làm rối từ các ngun vật liệu bỏ đi như: vỏ chai, lõi chỉ,
các mảnh vải dạ vụn làm rối để làm các nhân vật trong truyện phục vụ cho tiết
học.
    
Để tạo hứng thú cho trẻ khi tham gia hoạt động văn học thì việc tạo mơi
trường với các nhân vật ngộ nghĩnh cho trẻ được làm quen là cần thiết. Tôi đã sử
dụng những chiếc môi nhựa trắng để làm khuôn mặt của các cô gái, dùng những
sợi chỉ len kết thành bím tóc,…
    
Để thu hút trẻ tham gia vào hoạt động kể chuyện và tập đóng kịch ngay từ
đầu năm học tơi đã dùng khung rối, cắt những chiếc lá cây, hoa, ghép để trang
trí thành mội sân khấu mi ni chỉ với một mảnh vải làm khung sân khấu đằng sau
làm một bảng nhám dính để tơi có thể dễ dàng trang trí khung cảnh sao cho phù
hợp với từng cảnh truyện.
Qua việc tạo môi trường cho trẻ làm quen với văn học như vậy tôi thấy
được trẻ rất hào hứng tham gia các hoạt động đọc thơ, kể chuyện để từ đó ngơn
ngữ của trẻ được phát triển một cách tự nhiên mà có hiệu quả cao nhất.    
2.3.2. Biện pháp 2: Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua HĐ kể
chuyện sáng tạo và trị chơi đóng kịch

skkn


8
Việc cho trẻ kể chuyện sáng tạo và chơi trò chơi đóng kịch có ý nghĩa rất
quan trọng trong việc phát triển ngơn ngữ cho trẻ. Nó khơng chỉ ảnh hưởng trực
tiếp tới sự phát triển ngơn ngữ mà cịn thúc đẩy sự phát triển xúc cảm, tình cảm
thẩm mĩ ở trẻ.
* Thông qua kể chuyện sáng tạo
Qua sự tưởng tượng phong phú và những câu trả lời thông minh đi dỏm,
hồn nhiên ngây thơ của trẻ. Thơng qua tình cảm, tình yêu đối với con người, với
thiên nhiên đã giúp trẻ sáng tạo ra những câu chuyện hay hấp dẫn mang đầy kịch
tính qua các hoạt động kể chuyện sáng tạo. Vào thời gian đầu của năm học tôi
đã cho trẻ làm quen với việc kể chuyện sáng tạo qua tranh ảnh, bằng cách cô kể
phần đầu , yêu cầu trẻ kể phần tiếp theo và kết thúc câu chuyện.
Ví dụ: Cơ và trẻ cùng nghĩ ra một câu chuyện cổ tích “Ngày sinh nhật của
thỏ” Thơng qua bức tranh có nhiều nhân vật như: Thỏ, Sóc,… Tơi tiến hành kể
đoạn đầu và trẻ tự suy nghĩ kể đoạn tiếp theo: Buổi sáng, Thỏ dậy sớm, đi ra
thung lũng. Nó mang theo cái trống và đánh rất to. Các con vật nghe thấy ồn liền
kéo ra cả thung lũng. Thỏ nói với các bạn “ Các bạn ơi hơm nay là sinh nhật của
tớ. Tớ mời tất cả các cậu tới dự lễ nhé”. Các con thử nghĩ tiếp xem ai đến dự
sinh nhật Thỏ, tặng cho Thỏ quà gì? Chú ý khơng nhắc lại lời kể của bạn, q
tặng mang đến cũng khác nhau.
- Cháu Đăng Khơi: Sóc con chạy về tổ nghĩ khơng biết Thỏ thích ăn gì
nhất. Nó đi ra lại đi vào một lúc, bỗng nó reo lên. Ta nghĩ ra rồi, Thỏ thích ăn cà
rốt nhất.
- Cháu Minh Ngân: Nhím con về tổ và nghĩ xem tặng q gì cho bạn.
Nghĩ mãi khơng ra nhím đành hỏi mẹ “Mẹ ơi khơng biết bạn thỏ thích gì nhất
nhỉ? Mẹ trả lời: Cà rốt thì nhà thỏ lúc nào cũng có, nấm thì thỏ khơng ăn được.

Mẹ nghĩ một bó hoa tươi sẽ khiến thỏ rất cảm động đấy.
Cùng với bức tranh đó vào gần giữa năm học tôi lại gợi ý cho trẻ tự nghĩ
ra những câu chuyện có nội dung khác theo một đề tài các cháu tự chọn. Nhưng
đối với những trẻ yếu thì tơi có thể gợi ý trẻ chọn đề tài và cùng kể với trẻ. Khi
những trẻ đó thành thạo hơn và mạnh dạn hơn thì lúc đó tơi mới khuyến khích
trẻ tự nghĩ ra một câu chuyện theo một đề tài tôi gợi ý hoặc trẻ tự chọn. Để lưu
lại những câu chuyện của trẻ đã tự kể sáng tạo ra tôi dã làm 1 cuốn album, đặt
cho chúng cái tên thú vị “Những câu chuyện hay của các tác giả nhí” Và tơi cịn
u cầu trẻ tự tưởng tượng ra các nhân vật và vẽ tranh minh họa cho các câu
chuyện đó. Với hình thức này sẽ là một chiếc đòn bẩy thúc đẩy sự phát triển
sáng tạo ở trẻ nhằm mục đích để phát triển ngơn ngữ và làm giàu vốn từ cho trẻ
và có tác động tích cực tới việc chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào trường phổ thông.

skkn


9
Ngoài ra tôi còn in những hình ảnh của những câu truyện để trẻ xem và
kể truyện theo tranh có sẵn và tôi chuẩn bị những đồ dùng cho trẻ sáng tạo trong
góc học chữ cái để trẻ nhớ lâu hơn và hứng thú hơn với các chữ cái

(Hình ảnh trẻ đang kể chuyện sáng tạo theo nhóm)
* Chơi trị chơi đóng kịch
Tổ chức cho trẻ chơi đóng kịch là một phương pháp tốt để phát triển
ngôn ngữ đối thọai cho trẻ. Nội dung kịch được chuyển thể từ các tác phẩm văn
học mà trẻ đã được làm quen. Trẻ làm quen với các mẫu câu văn đã được gọt
giũa chọn lọc. Khi đóng kịch trẻ được thể hiện đúng ngữ điệu, tính cách của
từng nhân vật mà trẻ đóng, giúp cho ngôn ngữ của trẻ khi diễn đạt mang sắc thái
biểu cảm rõ rệt.
VD: Chủ đề gia đình , tôi đã lựa chọn câu chuyện “ Ba cô gái” để cho các

cháu tập đóng kịch và tơi cũng lựa chọn các nhân vật sao cho phù hợp với tính
cách của trẻ :
- Cháu Hồng Ngọc nhỏ nhẹ, yếu ớt đóng vai bà mẹ (giọng dịu dàng nhưng
yếu ớt).
- Cháu Phương Un đóng vai chị cả tỏ ra khơng thương mẹ, khơng quan
tâm tới mẹ “Ơi chị buồn q nhưng chị phải giặt xong chậu quần áo này đã”…
- Trong khi cho trẻ tập đóng kịch tơi cịn chú ý đến một vấn đề tương đối
quan trọng đó là: Đối với những trẻ khá tơi cho đóng vai chính cịn những trẻ
yếu hơn tơi cho đóng vai phụ. Khi được tham gia đóng kịch nhiều lần những trẻ

skkn


10
yếu dần dần được nâng cao lên vai khó. Như vậy những trẻ đó sẽ được hịa nhập
với các bạn trong lớp, giúp trẻ tự tin, mạnh dạn hơn trong mọi hoạt động.
* Tóm lại: Thơng qua các hoạt động kể chuyên sáng tạo và tập đóng kịch
các cháu của lớp tôi đã mạnh dạn và tự tin hơn khi giao tiếp với mọi người đồng
thời ngôn ngữ của trẻ cũng được phát triển, trẻ đã phát âm chính xác và nói
mạch lạc hơn.

(Hình ảnh trẻ đóng kịch truyện Ba cô gái)
2.3.3. Biện pháp 3. Phát triển ngôn ngữ thông qua việc dạy trẻ đọc thơ
diễn cảm
Nhận thấy rõ được tầm quan trọng của việc phát triển ngôn ngữ thông qua
việc dạy trẻ đọc thơ diễn cảm tơi ln tìm tòi những phương pháp biện pháp tốt
nhất để trẻ phát âm và diễn đạt được mạch lạc.
Với lứa tuổi này tơi chọn các bài thơ có sắc thái khác nhau: êm dịu, nhẹ
nhàng, vui vẻ hóm hỉnh...nhằm giúp trẻ cảm nhận cái hay, cái đẹp trong ngôn
ngữ tiếng việt và trong cuộc sống, giúp trẻ phát triển đời sống tình cảm.

Để trẻ cảm thụ tốt bài thơ, nên trò chuyện với trẻ về nội dung bài thơ, giải
thích nghĩa của môt số từ, ý của các câu thơ, vẻ đẹp của các câu thơ mô tả, kết
hợp với tranh minh họa hoặc làm các động tác minh họa. Tôi đọc cho trẻ nghe
nhiều lần, đọc thơ theo cá nhân, theo nhóm, luyện tập cách đọc diễn cảm.
Khi dạy trẻ đọc thơ giọng của cô phải chuẩn xác, diễn đạt trôi chảy phù hợp
với từng bài, cô phát âm không ngọng.
Cụ thể: Khi dạy trẻ đọc thơ tôi chú ý nghe trẻ đọc và phát hiện ra trẻ nói
ngọng, đọc sai để sửa cho trẻ như tôi đọc lại để cho trẻ đọc theo nhiều lần và

skkn


11
động viên trẻ “Con đọc gần giỏi rồi” thi đua giữa các tổ với nhau để phát hiện tổ
nào đọc tốt hơn để nhiều trẻ đọc tốt.
Dạy trẻ nói đủ câu, tơi nói trước trẻ nhắc lại nhiều lần hoặc cho trẻ khác
giúp đỡ các bạn.
Trong giờ học tôi luôn chú ý bao quát chung để tìm hiểu đặc điểm của từng
trẻ để gần gũi động viên trẻ giúp đỡ những trẻ còn yếu kém, đưa trẻ vào hoạt
động với các bạn có nề nếp hơn, hứng thú hơn.
Ví dụ: Dạy trẻ bài thơ “Thăm nhà Bà” ở đoạn thơ:
“ Chúng lật đật
Chạy nhanh nhanh
Xúm vịng quanh
Kêu chíp chíp”
Tơi cho trẻ chạy xúm xít quanh cơ giáo và đọc thơ, như vậy trẻ sẽ hứng thú
đọc theo cô và cảm nhận được âm điệu của bài thơ. Từ đó mà ngôn ngữ của trẻ
được phát triển.
Cụ thể: Để thu hút lôi cuốn trẻ vào giờ học tôi lựa chọn các hình thức tổ
chức phù hợp, hấp dẫn như qua tổ chức hội thi “ Bé yêu thơ”, xây dựng mô hình

sân khấu đẹp mắt, để trẻ được đứng trên sân khấu đọc thơ và đặc biệt là chọn
những hình ảnh đẹp và nhân vật ngộ nghĩnh sáng tạo đưa trẻ hịa nhập và hóa
thân vào từng nhân vật.

skkn


12

(Hình ảnh xây dựng sân khấu mơ hình để dạy trẻ chương trình bé yêu thơ)
2.3.4. Biện pháp 4: Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua các bài đồng
dao, ca dao.
Đồng dao, ca dao như một bức tranh với nhiều màu sắc thể hiện sự phong
phú, đa dạng của cuộc sống từ đời sống sinh hoạt vật chất và tinh thần, tình cảm
của con người, nó có giá trị về mặt trí tuệ, tình cảm và ngơn ngữ ảnh hưởng rất
lớn đến việc hình thành, phát triển nhân cách trẻ.
Các bài đồng dao có: 2, 3, 4, 6 chữ…có vần, với lối ngắt nhịp 1-1, 1-2,
thường có lối kết cấu vịng trịn, trùng điệp. Ngơn ngữ trong đồng dao, ca dao là
ngơn ngữ hát, kể giàu hình nhạc, giàu hình ảnh, có sức tạo hình. Nó rất phù hợp
với việc rèn cho trẻ phát âm, tích lũy vốn từ, hiểu nghĩa từ, nắm ngữ pháp, lối
nói trơi chảy, uyển chuyển.
Để phát huy tính tích cực của ngơn ngữ qua các bài đồng dao, ca dao đối
với sự phát triển ngơn ngữ của trẻ thì việc tổ chức các hoạt động cho trẻ đọc
thuộc đồng dao, ca dao là rất quan trọng. Chính vì vậy mà tơi lồng ghép hoạt

skkn


13
động đọc đồng dao, ca dao cho trẻ vào các hoạt động chơi trò chơi dân gian

được tổ chức ở các giờ hoạt động ngồi trời, hoạt động đón trả trẻ, hoạt động sau
khi ngủ dậy. Bên cạnh việc dạy trẻ đọc thuộc những bài đồng dao, ca dao thì tơi
ln tìm tịi những bài đồng dao, ca dao có nội dung, các bài thuộc sự kiện chủ
đề mà trẻ đang học.
Ví dụ: Chủ đề về gia đình: Dạy trẻ đọc bài ca dao:
“Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Một lịng thờ mẹ kính cha
Cho trịn chữ hiếu mới là đạo con.”
Ví dụ: Chủ đề sự kiện về thực vật:
“Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh, bông trắng lại chen nhị vàng,
Nhị vàng, bông trắng, lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn"
Qua các bài đồng dao, ca dao tôi thấy được hiệu quả rõ ràng, trẻ hào hứng
tham gia trò chơi đọc đồng dao, ca dao và nhớ bài lâu hơn.

(Cô và trẻ đang chơi trò chơi và đọc đồng dao)

skkn


14
2.3.5. Sử dụng công nghệ thông tin trong giờ làm quen văn học.
Để giúp trẻ kể lại và nhớ lại nội dung truyện, thơ một cách tốt nhất ngoài
việc đọc kể cho trẻ nghe tơi cịn ứng dụng cơng nghệ thông tin vào trong giảng
dạy để mang lại kết quả tốt nhất.
Ví dụ: Bài thơ: “ Hoa Cúc vàng” tơi đã xây dựng các hình ảnh động về
nội dung bài thơ sau đó ghi âm lồng tiếng lời đọc của tơi chèn vào các hình ảnh
đó và lồng nhạc đệm trẻ rất hứng thú. Ngồi ra tơi cịn tạo các câu hỏi qua trò

chơi trên máy cho trẻ trả lời.
Mục đích của việc sử dụng cơng nghệ thơng tin trong giảng dạy là trẻ
được trực tiếp xem các hành động, cử chỉ của các nhân vật trong truyện, bài thơ
và qua đó trẻ được tiếp xúc với giọng kể, giọng đọc hay với ngơn từ phong phú
và đúng với tính cách của các nhân vật, hay nội dung bài thơ. Qua cách làm
quen như vậy trẻ biết nhận xét, đánh giá về đặc điểm tính cách của các nhân vật,
nội dung bài thơ thơng qua ngơn ngữ nói của mình, Bên cạnh việc kể chuyện ,
đọc thơ cho trẻ nghe và cho trẻ xem băng truyện tơi cịn chú ý đến việc giúp trẻ
ghi nhớ cốt truyện, bài thơ với nội dung và các tình tiết chính, các nhân vật
chính của câu chuyện, thơ thông qua hệ thống câu hỏi, nhắc trẻ logic của câu
chuyện mối quan hệ và tác động của các nhân vật, hay trả lời câu hỏi của cơ
bằng các đoạn thơ.
Ngồi việc sử dụng các hình ảnh sống động trên máy vi tính, lời ghi âm
của cơ tơi cịn ghi âm giọng kể, giọng đọc thơ của trẻ khi trẻ kể chuyện, hoặc
đọc thơ. Sau đó tôi dùng dây kết nối giữa điện thoại với loa để bật lại cho trẻ
nghe. Ngoài ghi âm giọng kể, giọng đọc của trẻ bằng điện thoại tơi  cịn tận
dụng chức năng quay phim để quay lại những vở kịch, hoặc trẻ cùng nhau đọc
thơ. Qua việc sử dụng điện thoại để quay phim và ghi âm giọng kể và giọng đọc
của trẻ tôi thấy được hiệu quả rõ ràng trẻ hào hứng tham gia tập kể và đóng kịch
hơn, thi nhau đọc thơ diễn cảm, trẻ biết chau chuốt lời nói của nhân vật và nhập
vai tốt hơn. Sau đó tơi mở cho trẻ xem lại vở kịch, hoặc lời thơ trẻ đọc, cho trẻ
được nhận xét các giọng điệu của các nhân vật, lời thơ của bạn từ đó trẻ có thể
chỉnh sửa lại giọng điệu của mình hay hơn, phù hợp hơn.

skkn


15

(Các hình ảnh về nội dung bài thơ Hoa Cúc vàng khi ứng dụng CNTT)

2.3.6. Biện pháp 6: Tuyên truyền và kết hợp với phụ huynh trong việc
phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
Môi trường tiếp xúc của trẻ chủ yếu là gia đình nhà trường. Chính vì vậy,
việc kết hợp giúp trẻ phát triển ngơn ngữ giữa gia đình và nhà trường là một
biện pháp không thể thiếu.
Trong cuộc họp đầu năm của lớp tôi đã nêu tầm quan trọng của lĩnh vực
phát triển ngôn ngữ cho trẻ đặc biệt là thông qua hoạt động dạy trẻ đọc ca dao,
đồng dao, đọc thơ, kể truyện. Hàng tháng tôi dán bài ở bảng thông báo, đăng lên
trang Facebook của lớp các bài thơ, bài đồng dao, ca dao các câu chuyện để phụ
huynh có thể nắm rõ, kết hợp với giáo viên ở lớp rèn thêm trẻ ở nhà. Trong giờ
đón trả trẻ ngoài việc trao đổi với phụ huynh về tình tình sức khỏe, thói quen ăn
ngủ, vệ sinh trong ngày của trẻ tơi cịn trao đổi về tình hình học tập của cháu và
chú trọng hơn về việc phát âm, diễn đạt ngôn ngữ của trẻ.

skkn


16
Giới thiệu cho phụ huynh xem những đồ dùng, đồ chơi cần thiết để phục
vụ hoạt động này. Từ đó phụ huynh sẽ thấy được vị trí quan trọng của từng hoạt
động đặc biệt là hoạt động phát triển ngôn ngữ. Cần có những đồ dùng đồ chơi
phục vụ việc dạy học cho trẻ để cho việc phát triển ngôn ngữ của trẻ được tốt
hơn.
Tôi trao đổi với phụ huynh về những câu chuyện bài thơ trẻ được học ở
trường, yêu cầu phụ huynh về nhà cùng đọc với trẻ và cho trẻ kể lại câu chuyện
đó hoặc kích thích trẻ kể lại câu chuyện. Như vậy ngôn ngữ của trẻ phát triển
một cách phong phú và đa dạng.
Trong gia đình, các bậc phụ huynh cần thường xuyên dành thời gian để tâm
sự với trẻ và lắng nghe trẻ nói, nhất là những trẻ có khó khăn về ngơn ngữ như
tật nói ngọng, đớt, chậm nói…. Khi trị chuyện với trẻ phải phát âm đúng, (tránh

dùng từ địa phương), nói rõ ràng, mạch lạc để trẻ bắt chước theo. Khi trẻ phát
âm sai cần khuyến khích, động viên trẻ nhắc lại cho đúng, không chê bai sẽ làm
trẻ tự ti khơng muốn sửa các tật phát âm của mình. Khuyến khích trẻ bày tỏ
mong muốn, nguyện vọng của mình bằng ngơn ngữ và diễn đạt lời nói một cách
mạch lạc.
Bằng cách đó tơi và phụ huynh ln có được thơng tin hai chiều của trẻ ở
nhà cũng như ở trường, trẻ lớp tôi được học và việc phát triển ngông ngữ của trẻ
cũng được củng cố và mở rộng hơn. dỗ con nhiều hơn. Nhờ vậy mà trẻ ngôn
ngữ của trẻ ngày càng tiến bộ hơn.

(Hình ảnh phụ huynh dạy trẻ phát triển ngôn ngữ tại nhà gửi cho cô giáo)

skkn


17
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
Qua quá trình nghiên cứu, “Một số giải pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5
- 6 tuổi thông qua các tác phẩm văn học tại lớp 5-6 tuổi D trường mầm non
Trường Sơn - Thành phố Sầm Sơn”cùng với việc áp dụng một số biện pháp mới
vào dạy trẻ tôi rút ra một số kết luận sau:
* Về phía bản thân tơi:
Tơi rút ra bài học kinh nghiệm khi dạy trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc
thông qua bộ môn làm quen văn học:
- Giáo viên cần nâng cao trình độ, ngơn ngữ của bản thân mình coi ngơn
ngữ là một phương pháp giáo dục chủ đạo.
- Giáo viên phải thật sự kiên trì và nhẫn nại, yêu thương trẻ nhỏ như chính
con em của mình
- Giáo viên phải ln tìm tịi những cái mới để thu hút gây hứng thú cho trẻ
vào tiết học

- Phối hợp với phụ huynh để động viên phát triển ngôn ngữ cho trẻ thực
hiện yêu cầu cần đạt.
      * Về phía trẻ:
- Trẻ hứng thú tham gia vào các hoạt động giúp trẻ phát triển ngôn ngữ.
- Vốn từ của trẻ tăng lên, trẻ diễn đạt một cách mạch lạc, phát âm chuẩn.
- Trẻ mạnh dạn tự tin hơn trong các hoạt động.
 

* Về phía lớp

- Qua quá trình trẻ được học tập và vui chơi ở lớp cùng với đó là tuyên
truyền tới phụ huynh để giúp trẻ phát triển ngôn ngữ phụ huynh thêm phần tin
tưởng vào nhà trường và giáo viên, tích cực trong cơng tác phối hợp với giáo
viên chăm sóc giáo dục trẻ.
    

* Về phía nhà trường

- Lớp đạt lớp tốt của trường, có nhiều tiết kiến tập để chị em đồng nghiệp
được học hỏi lẫn nhau.
* Về phía phụ huynh
Phụ huynh ngày càng tin u, kính trọng cơ giáo đó là món quà vô cùng ý
nghĩa và to lớn đối với chúng tơi.
Qua việc tổ chức các hoạt động ngồi trời cho trẻ như vậy cịn làm chúng
tơi có thêm những kinh nghiệm quý báu trong nghề.

skkn