Biện Pháp Chỉ Đạo Đổi Mới Phương Pháp Dạy Học Ở Các Trường Trung Học Phổ Thông.pdf

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHO A Sư PHẠM
.............................

ĐÀO THỊ HUỆ

BIÉN PHÁP CHỈ ĐẠO Đ ổ i MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
ỏ CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG QUẬN
N(ỈÔ QUYỂN THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG

LUẬN VÃN THẠC s ĩ KHOA HỌC GIÁO DỤC

C huyên tig h à n h : Quản lý giáo dục
M ã sô
: 60.14.05

N gười hướng dẫn khoa h ọ c : TS BÙI VÃN QUÂN

HÀ NỘI, 2004


MỤC LỤC
Trang
MỜ ĐẨ U
.. L ý d o c h ọ n đ ề t à i ...................................................................................................................................6
2. M ụ c đ í c h n g h i c n c ứ u ...................................................................................................................................... 8
3. Đ ố i t ư ợ n g n g h i ê n c ứ u v à k h á c h t h ế n g h i ê n c ứ u ................................................................... 8
G i á t h u y ế t k h o a h ọ c ....................................................................................................................................8
N h iệ m

v ụ n g h i ê n c ứ u ................................................................................................................................ 9

( . P h ư ơ n g p h á p n g h i ê n c ứ u ....................................................................................................................... 9
7. P h ạ m v i n g h i ê n c ứ u ................................................................................................................................. 1 0
8 Y n g h ĩ a l ý l u ậ n v à t h ự c t i ế n c ủ a lu ậ n v ă n .............................................................................. 10
9 C ấ u t r ú c c ủ a l u ậ n v ă n .............................................................................................................................1 0

CHƯƠNG 1: C ơ SỎ LÝ LUẬN CỦA VÂN ĐỂ CHỈ ĐẠO THựC HIỆN Đ ổ i MỚI
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƯỜNG THPT
11. Lịch sử nghiên cứu vấn đ ề ............................................... ................................... 11
12. Các khái niệm công c ụ ......................................................................................... 13
1 .2 . 1 . P h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c .....................................................................................................1 3
1 .2 . 2 . Đ ổ i m ớ i p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c ................................................................................ 17
1 .2 . 3 . C h í đ ạ o ...................................................................................................................................... 1 9
1 .2 . 4 . C h í đ ạ o đ ổ i m ớ i p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c ........................................................... 2 0

1.3. Một sô đặc điểm của quá trình dạv học trong trường T H PT và u

cíu địi mới phương pháp dạy học trong trường T H P T .................................. 21
1 .3 . 1 .

Đ ặ c đ i ể m c ủ a q u a t r ì n h d ạ y h ọ c t r o n g n h à t r ư ờ n g T H P T .................21

1 .3 . 2 . Y ê u c ầ u đ ổ i m ớ i P P D H t r o n g n h à t r ư ờ n g T H P T ...................................... 2 3
1. 3 . 3 . C á c y ế u t ố á n h h ư ớ n g đ ế n đ ổ i m ớ i P P D H ở t r ư ờ n g T H P T ...................2 4

1.4. Chí đạo đổi mới phưưng pháp dạy học ở trường T H P T ......................... 27
1 . 4 . 1 . C h ứ c n ă n g c h ỉ đ ạ o t r o n g q u á n l ý h o ạ t đ ộ n g d ạ y h ọ c T H P T ........... 2 7
1 .4 . 2 . Y ê u c á u c h ỉ đ ạ o đ ổ i m ớ i p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c ở t r ư ờ n g T H P T 2 9

1.4 .3 . C á c đ ịn h h ư ớ n g c h i d ạ o đ ổ i m ớ i

PPDH

ở tr ư ờ n g

T H P T .................. 3 0

( HƯƠNG 2: THỰC TRANG CHÍ ĐAO Đổi MĨI PHƯONCỈ PHÁP DẠY HỌC 0
CÁ C TRƯ Ờ N G T H P T QUẬN NGỎ QUYÊN TH À N H PH Ố HẢI PHỎNG.

2.1. Khái quát tình hình kinh tê xã hội và giáo dục đào tạo T H PT quận
N gỏ Q uyền thành phơ Hải P h ị n g ................................................................32
2.2. Khái quát về các trường T H PT ờ quận Ngó Q uvền - Hải P h ò n g ......34
2.3.Thực trang đổi mới phưưng pháp dạv học ở các trường TH PT quận
N gó Q uyền thành phố Hái P h ò n g ................................................................39
2 . 3 . 1 . N h ữ n g v i ệ c đ ã l à m ......................................................................................................... 3 9
2 . 3 . 2 . K ế t q u á đ ã đ ạ t đ ư ợ c ....................................................................................................... 4 0
2 . 3 . 3 . T ồ n t ạ i v à n g u y ê n n h â n ............................................................................................. 4 1

2.4.

Thực trạng chỉ đạo đổi mới PPDH ở các trường T H P T quận
N gỏ Q u v ề n ............................................................................................................... 43
2 . 4 . 1 . C h ỉ đ ạ o c ô n g t á c h ồ i d ư ỡ n g n â n g c a o n h ậ n t h ứ c v à n ă n g lự c c h o
g i á o v i ê n v ề đ ổ i m ớ i p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c ............................................. 4 3
2 . 4 . 2 . C h ỉ đ ạ o đ ổ i m ớ i p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c t r o n g c á c g iờ lê n lớ p c ủ a

giáo v i ê n ...................................................................................................46
2 .4 .3 . C h i đ ạ o đ ổ i m ớ i k iể m

t r a đ á n h g iá k ế t q u ả h ọ c t ậ p c ủ a h ọ c s in h

k h i đ ổ i m ớ i phương pháp

d ạ y h ọ c ....................................................................4 7

2 . 4 . 4 . T h ự c t r ạ n g c h ỉ đ ạ o t ă n g c ư ờ n g t h i ế t b ị d ạ y h ọ c v à c á c đ iề u k i ệ n
đ á m b á o đ ê đ ổ i m ớ i p h ư ư n g p h á p d ạ y h ọ c ...............................................4 9

CHƯƠNG 3: ĐỂ XUẤT CÁC BIỆN PHÁP CHỈ ĐẠO C ỦA BAN GIÁM HIỆU ĐỂ Đ ổ i MỚI
PHƯƠNCỈ PHÁP DẠY HOC TRONG CÁC TRƯỜNG THPT QUẬN NGÔ QUYỂN

3.1. Các nguyên tắc đé x u ấ t ......................................................................................53
3.2. Các biện pháp được đề x u ấ t............................................................................ 54
3 . 2 . 1 . C á c b iệ n p h á p c h í đ ạ o lậ p k ế h o ạ c h .................................................................5 4
3 .2 .2 .

C ác

b iệ n

pháp

chí

đạo

tổ

chức

th ự c

h iệ n

kế

hoạch

đổi

mới

p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c ................................................................................................. 5 6

3


3 .2 . 2 .1 . B iệ n
nũng

pháp

chí đạo

tổ

chứ c

th ự c

h iệ n

nâng cao

nhận

th ứ c ,

lự c g i á o v i ê n đ ổ i m ớ i p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c .........................5 6

3 .2 .2 .2 . B iệ n

pháp chi

đ ạ o t ổ c h ứ c t h ự c h iệ n đ ổ i m ớ i ............................ 5 7

3 .2 .2 .3 . B iệ n

pháp chí

đ ạ o b ồ i d ư ỡ n g đ ộ i n g ũ g iá o v iê n

3 .2 . 2 .4 . B iệ n

pháp chí

đ ạ o đ ổ i m ớ i đ á n h g iá h i ệ u q u á g i ờ d ạ y c ủ a g iá o

.................... 6 0

v i ê n v à k ế t q u á h ọ c t ậ p c ủ a h ọ c s i n h ................................................... 6 5
3 .2 . 2 .5 . B iệ n p h á p c h i d ạ o t ổ c h ứ c h ộ i n g h ị h ọ c t ố t c ủ a h ọ c s in h . . . . 6 6
3 .2 . 2 .6 . B iệ n p h á p c h i đ ạ o th ự c h iệ n lă n g c ư ờ n g tr a n g t h iế t b ị D H v à
c á c đ i ề u k i ệ n đ á m b á o đ ô i e m ớ i P P D H ............................................. 6 7

3.3. Các điếu kiện đảm bảo thực hiện các biện pháp được đề x u ấ t .......... 70
3.4. Đ án h giá tính khả thi của các biện p h á p ....................................................70
K ẾT LU Ậ N VÀ K H U Y Ế N N G H Ị

1. Kết luận..........................................................................................................................78
2. Khuyến n g h ị ................................................................................................................ 79

4


KÝ HIỆU VIẾT TẤT
PPDH

Phương pháp dạy học

THPT

T ru n g h ọ c p h ổ th ô n g

B(ỈH

B a n g i á m h iệ u

CBQL

C á n b ộ q u á n lí

GD-ĐT

G iá o d ụ c đ à o tạ o

NXB

N hà xu ất bản

ĐKMT

Đ iề u k iệ n m ô i trư ờ n g

KTĐG

K iể m tr a đ á n h g iá

HĐND

H ộ i đồng nhân dân

IỈBND

U ỷ ban nhân dân

DH

D ạy học

pp

Phưưng pháp

MT

M ụ c tiê u

ND

N ội đung

QTDH

Q u á trìn h d ạ y h ọ c

CNTT

C ô n g n g h ệ th ô n g tin

HĐSP

H ộ i đ ồ n g sư p h ạ m

CBGV

C ú n b ộ g iá o v iê n

SKKN

S á n g k iế n k in h n g h iệ m

NCKH

N g h iê n c ứ u k h o a h ọ c

QL(ỈD

Q u á n l í g iá o d ụ c

csvc

C ơ sớ v ậ t c h ấ t


MỚ ĐẦU
1. Lý do chọn để tài
1 . 1.

G i á o d ụ c - đ à o t ạ o là đ ộ n g lự c q u a n t r ọ n g t r o n g s ự p h á t t r i ể n k i n h

te - x ã h ộ i c ủ a c á c q u ố c g ia . T u y n h i ê n , n h ậ n t h ứ c t r c n đ ư ợ c t h ê h iệ n t r o n g
t h ự c t i ẽ n c ủ a m ỗ i q u ố c g i a là k h á c n h a u t u ỳ t h u ộ c v à o đ i ế m

xu ấ t phát và các

m ụ c t i ê u l í t ư ớ n g c ủ a m ỗ i q u ố c g ia .
T ro n g

công cuộc đáy

m ạ n h c ô n g n g h i ệ p h o á , h i ệ n đ ạ i h o á ở n ư ớ c ta

h i ệ n n a y , Đ á n g v à N h à n ư ớ c ta đ ã k h ẳ n g đ ị n h : . . . " C ù n g v ớ i k h o a h ọ c v à c ô n g
n g h ệ , g i á o d ụ c v à đ à o t ạ o là q u ố c s á c h h à n g đ ầ u n h ằ m
tạ o n h â n
N X B

lự c b ồ i d ư ỡ n g n h â n t à i " ( v ă n

C h í n h t r ị q u ố c g ia H à N ộ i,

k iệ n

1 9 9 6 tra n g

Đ H Đ B

n â n g c a o d â n trí, đ à o

to à n

quốc

lầ n t h ứ V I I I .

1 0 7 ). N g h ị q u y ế t T r u n g ư ơ n g I I

k h o á V I I I c ũ n g c h ỉ r õ : " M u ố n tiế n h à n h c ô n g n g h iệ p h o á , h iệ n đ ạ i h o á th ắ n g
l ợ i , p h ả i p h á t t r i ể n m ạ n h g i á o d ụ c v à đ à o t ạ o p h á t h u y n g u ồ n lự c c o n n g ư ờ i,
y ế u t ố c ơ h á n c ủ a sự p h á t tr iể n n h a n h v à b ề n v ữ n g " .
Đ ê g iá o d ụ c v à đ à o tạ o c ó th ê p h á t h u y đ ư ợ c v a i t r ò v à đ á p ứ n g đ ư ợ c
n h ữ n g y ê u c ầ u d o sự p h á t t r iể n c ủ a x ã h ộ i đ ặ t ra , g iá o d ụ c v à đ à o tạ o c ầ n p h ả i
c ó s ự c a n h t â n m ộ t c á c h t o à n d iệ n v à đ ồ n g b ộ , t ừ đ ổ i m ớ i c ô n g t á c đ à o t ạ o b ồ i
d ư ỡ n g đ ộ i n g ũ g iá o v iê n v à c á n b ộ q u á n l ý g iá o d ụ c đ ế n đ ổ i m ớ i m ụ c t iê u , n ộ i
d u n g c h ư ơ n g trìn h và p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c tro n g c á c c ấ p h ọ c , b ậ c h ọ c . N h ư
v ậ y v iệ c đ ổ i m ớ i p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c ( P P D H ) t r o n g

n h à t r ư ờ n g là m ộ t t ấ t

y ế u k h á c h q u a n x u ấ t p h á t từ y ê u c ầ u c ủ a x ã h ộ i v à c ủ a th ự c t iễ n g iá o d ụ c n h à
trư ờ n g .
T rư ớ c

yêu

cầu

của

đổi

m ới

PPDH

tro n g

nhà

trư ờ n g , n g ư ờ i q u ả n

lý

tr ư ờ n g h ọ c c á n p h á i c ổ n h ữ n g đ ổ i m ớ i t r o n g p h ư ơ n g p h á p v à k ĩ th u ậ t q u ả n lí.
c h i đ ạ o h o ạ t đ ộ n g c h u y ê n m ô n tr o n g n h à trư ờ n g n h ằ m t h iế t th ự c t r iể n k h a i đ ổ i
m ớ i P P D H m ộ t c á c h c ó h iệ u q u á t r o n g n h à t r ư ờ n g d o m ì n h q u á n lí .

6


1 .2 . Đ ổ i m ớ i P P D H t r o n g t r ư ờ n g h ọ c n ó i c h u n g , t r o n g c á c t r ư ờ n g T r u n g
h ọ c p h ổ t h ơ n g n ó i r i ê n g là m ộ t c h ú t r ư ơ n g lớ n c ủ a n g à n h g i á o d ụ c , là y c u c ầ u
h ứ c x ú c c ủ a x ã h ộ i đ ã đ ư ợ c Đ á n g , N h à n ư ớ c , n h â n d â n v à c á c t h ầ y c ô g iá o h ế t
sức q u a n

tâ m .

Hơn

nữa, đ ố i vớ i

c á c th ầ y c ô

g iá o

v à n h à tr ư ờ n g , đ ổ i m ớ i

P P D H c ò n là b i ệ n p h á p đ ế t ự k h á n g đ ị n h v à n â n g c a o u y t í n c h u y ê n m ơ n , v ị t r í
c ử a n h à tr ư ờ n g t r o n g q u a n h ệ g iá o d ụ c c h u n g ở c ộ n g đ ồ n g v à x ã h ộ i.
C á c c h ủ tr ư ơ n g c ủ a Đ ả n g v ề đ ổ i m ớ i g iá o d ụ c , đ ổ i m ớ i P P D H đ ư ợ c đ ề
ra t r o n g c á c n g h ị q u y ế t t ạ i Đ ạ i h ộ i Đ á n g lầ n th ứ V Ị đ ế n N g h ị q u y ế t Đ ạ i h ộ i
(N Ọ Đ H ) Đ áng

lầ n t h ứ I X

v à đ ã d ư ợ c th ế c h ế h o á t r o n g

" L u ậ t g iá o d ụ c " c ủ a

n h à n ư ớ c , c ụ t h ể h o á t r o n g " C h i ế n lư ợ c p h á t t r i ể n g i á o d ụ c 2 0 0 1

- 2 0 1 0 " của

c h ín h p h ú v à c á c g iả i p h á p đ ê đ ổ i m ớ i p h ư ơ n g p h á p ( P P ) g iả n g d ạ y v à h ọ c tậ p
t r o n g n h à tr ư ờ n g c ủ a n g à n h G iá o d ụ c v à đ à o tạ o ( G D Đ T ) . T u y n h iê n , sự đ ổ i
m ới PPDH

ở c á c trư ờ n g p h ổ th ô n g

n g u y ê n n h â n c ủ a sự c h ậ m

tr ễ , k é m

v ã n c h ư a th ự c s ự c ó h iệ u q u ả . C ó n h iề u
h iệ u q u ả c ủ a q u á t r ì n h đ ổ i m ớ i P P D H ở

n h à tr ư ờ n g p h ổ th ô n g ( t r o n g đ ó c ó trư ờ n g T H P T ) . N h iề u ý k iế n k h á c n h a u đ ã

t ậ p t r u n g p h â n t í c h n h ữ n g n g u y ê n n h â n n à y . Đ ó là m ộ t p h ứ c h ợ p c á c n g u y ê n
n h à n , m ộ t t r o n g n h ữ n g n g u y ê n n h â n đ ó là s ự c h ỉ đ ạ o c ủ a c á c c ấ p q u á n l ý , đ ặ c
b iệ t là c ấ p q u ả n l ý t r ự c t i ế p - B a n g i á m

h iệ u ở c á c n h à t r ư ờ n g v ề v ấ n đ ề n à y

còn hạn chế.
1 .3 . Q u ậ n

N gô Q uyén

lù m ộ t q u ậ n

lớ n c ủ a t h à n h

phơ H ả i Phịng vớ i

m ậ t đ ộ d â n s ố đ ô n g v à c á c c ơ s ớ g iá o d ụ c k h á p h á t t r iể n . T r ê n đ ịa b à n q u ậ n c ó
2 tr ư ờ n g T H P T . T r o n g n h iề u n ă m q u a c á c trư ờ n g T H P T c ủ a q u ậ n đ ã k iê n t r ì
p h â n đ ấ u c h o m ụ c t i ê u c h ấ t lư ợ n g g i á o d ụ c t o à n d i ệ n c ủ a n h à t r ư ờ n g . H o ạ t
đ ộ n g d ạ y v à h ọ c c ủ a c á c trư ờ n g đ ư ợ c đ ổ i m ớ i th e o x u h ư ớ n g đ ổ i m ớ i d ạ y h ọ c
n ó i c h u n g c ủ a q u ố c g ia v ớ i n h iề u n ộ i d u n g c ụ th ể , t h iế t th ự c , t r o n g đ ó c ó n ộ i
dung đổi m ới PPDH.
Q u á trìn h

đổi m ới PPDH

tro n g

c á c trư ờ n g T H P T c ủ a q u ậ n tr o n g th ờ i

iiia n q u a c h o th ấ y n h iê u v â n đ ồ b ấ t c ậ p c ầ n th á o g ỡ n h ư tí n h đ ổ n g b ộ tr o n g đ ổ i

7


m ớ i P P D H ( n h iề u y ế u tô lic n q u a n đ ế n P P D H d o đ ó k h ơ n g c h i th u á n t u ý q u a n
tâ m
(H S )

r iê n g

c tê n p p k h i m u ố n d ổ i m ớ i n ó ) , t h á i đ ộ c ú a g i á o v i ê n

tro n g

quá

trìn h

P P D H .V .V . N h ữ n g

đổi

m ới

PPDH,

đ iề u

k iệ n

đám

hao

v à h ọ c s in h

cho

đổi

m ới

v ấ n đ ề n c u tr ê n đ ể u tr ự c t iế p h o ặ c g iá n t iế p c ó liê n q u a n

đ è n c ô n g t á c lã n h đ ạ o c h í đ ạ o c ủ a đ ộ i n g ũ c á n h ộ q u á n l ý c ủ a n h à t r ư ờ n g . N ó i
cách

khác

cơng

tá c

c h ỉ đạo của

Ban

g iá m

h iệ u

(B G H )

n h à trư ờ n g

có ảnh

h ư ớ n g lớ n đ ố n q u y m ô v à h iệ u q u a q u á t r ì n h đ ổ i m ớ i P P D H h iệ n n a y t r o n g c á c
tr ư ờ n g T H P T .
T ừ n h ữ n g l ý d o t r ê n , c h ú n g t ô i lự a c h ọ n v ấ n đ ề n g h iê n c ứ u c ó n ộ i d u n g
v ậ n d ụ n g l ý lu ậ n q u ả n l ý h o ạ t đ ộ n g d ạ y h ọ c t r o n g n h à t r ư ờ n g v à o g i ả i q u y ế t m ộ t
v â n đ ề c ụ t h ê t r o n g q u á n l ý h o ạ t đ ộ n g n à y . Đ ề t à i đ ư ợ c b iể u đ ạ t b ở i t i ê u đ ề :

Biện pháp chỉ đạo thực hiện đổi mới phương pháp dạy học ở các
tr ư ờ n g T r u n g h ọ c p h ô th ô n g Q u ậ n N g ô Q u y ề n - T h à n h p h ô H ả i P h ò n g

2. M ục đích nghiên cứu
N g h i ê n c ứ u đ ề x u ấ t c á c b iệ n p h á p c ủ a B a n g i á m
P P D H ở c á c trư ờ n g T H P T q u ậ n N g ô Q u y ề n n h ằ m

h iệ u c h ỉ đ ạ o đ ổ i m ớ i

th ự c h iệ n h o á c h ủ tr ư ơ n g

đ ổ i m ớ i F P D H , n â n g c a o c h ấ t lư ợ n g d ạ y h ọ c c h o c á c t r ư ờ n g T H P T t r ê n đ ị a
bàn quận N g ô Q u yề n T hành p hố H ả i P hịng.

3. Đơi tượng và khách thẻ nghiên cứu

3 .1 . K h á c h t h ê n g h i ê n c ứ u
L ý lu ậ n v à th ự c t iễ n đ ổ i m ớ i P P D H ở c á c tr ư ờ n g T r u n g h ọ c p h ổ th ô n g

3 .2 . Đ ô i t ư ợ n g n g h i ê n c ứ u
B iệ n p h á p c h ỉ đ ạ o c ủ a B a n g iá m
ớ c á c tr ư ờ n g T H P T q u ậ n N g ô Q u y ề n

h iệ u đ ể đ ổ i m ớ i p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c

Thành phố H ải Phịng.

4. Giả thuyết khoa học
C ó t h ê x á c đ ị n h đ ư ợ c c á c b iệ n p h á p c ó h i ệ u q u á c ư a B a n g i á m

h iệ u đ ể

c h í đ ạ o đ ổ i m ớ i P P D H ở c á c trư ờ n g T H P T q u ậ n N g ô Q u y ề n T h à n h p h ố H ả i
Phòng nếu:

X


+ X á c đ ịn h r õ c á c y ế u tỏ c â u t r ú c c ủ a c h ứ c n ă n g c h i đ ạ o c ú a B a n g iá m
h iệ u đ ế đ ổ i m ớ i P P D H ứ c á c t r ư ờ n g T H P T v à c á c h t h ứ c t á c đ ộ n g đ ế n c á c y ế u
tỏ đ ó .
+

P h â n tíc h đ ư ợ c th ự c tr ạ n g đ ổ i m ớ i P P D H

v à th ự c tr ạ n g c h í đ ạ o đ ổ i

m ớ i P P D H h iệ n t r o n g g ia i đ o ạ n v ừ a q u a ở c á c tr ư ờ n g T H P T q u ậ n N g ô Q u y ề n
Thành phơ H ái Phịng.

5. N hiệm vụ nghién cứu
5 . 1 . N g h iê n c ứ u c ơ sớ lý lu ậ n c ủ a v ấ n đ ổ i m ớ i P P D H v à c h í đ ạ o đ ổ i m ớ i
P P D H (c h ú trọ n g n ộ i d u n g c h í đ ạ o

đổi mới PPDH)

5 .2 . K h ả o s á t th ự c tr ạ n g đ ổ i m ớ i P P D H

v à th ự c tr ạ n g c h í đ ạ o đ ổ i m ớ i

P P D H ở c á c trư ờ n g T H P T q u ậ n N g ô Q u y ề n .
5 .3 . Đ é x u ấ t v à h ư ớ c đ ầ u th ử n g h iệ m

c á c b i ệ n p h á p c ủ a B a n g i á m h iệ u

đê c h i đ ạ o đ ổ i m ớ i P P D H ở c á c trư ờ n g T H P T c ủ a q u ậ n N g ô Q u y ề n

6. Phưưiìg pháp nghiên cứu
6 .1 . C á c p h ư ơ n g p h á p n g h i ê n c ứ u l ý t h u y ế t
Sử d ụ n g c á c p h ư ơ n g p h á p n g h ic n c ứ u , p h â n t íc h tổ n g h ợ p , h ệ th ố n g h o á
c á c tà i liệ u đ ể x â y d ự n g k h u n g lý t h u y ế t v à c á c lu ậ n c ư lý th u y ế t c h o v ấ n đ ề
n g h iê n c ứ u .

6 .2 . C á c p h ư ơ n g p h á p n g h i ê n c ứ u t h ự c t i ễ n
- P h ư ơ n g p h á p q u a n s ú t d ự g iờ c ủ a g iá o v iê n , q u a n s á t c á c h o ạ t đ ộ n g c h ỉ
d ạ o c ủ a B a n g i á m h iệ u n h à t r ư ờ n g c h í đ ạ o đ ổ i m ớ i P P D H .

- P h ư ơ n g p h á p t ổ n g k ế t k in h n g h iệ m : T ổ n g k ế t k in h n g h iệ m c h ỉ đ ạ o đ ổ i
m ớ i p p d ạ y h ọ c tr o n g g ia i đ o ạ n v ừ a q u a c ủ a c á c trư ờ n g .

- Phương

pháp điều

tra:

sử d ụ n g

bảng

hỏi

đ ể thu

t h ậ p t h ô n g tin về

n g u y c n n h â n c ủ a th ự c tr ạ n g đ ổ i m ớ i P P D H th ự c tr ạ n g c h í đ ạ o d ổ i m ớ i P P D H
c ủ a c á c tr ư ờ n g t r o n g g ia i đ o ạ n v ừ a q u a . P h ư ơ n g p h á p n à y c ò n đ ư ợ c sử d ụ n g đ ê
đ á n h g iá v é t í n h k h á t h i c ủ a c á c h iệ n p h á p đ ư ợ c đ ề x u ấ t.

9


6 .3 . P h ư ơ n g p h á p l ấ y V k i ế n c h u y ê n g i a
T r ư n g c ấ u ý k iế n c á n h ộ c h u y ê n m ô n s ớ G D Đ T ; C B Q L v à g iá o v iê n c ó
k in h

n g h iệ m

đ ể tìm

th ơ n g tin

v ề lín h

k h á t h i c ủ a c á c b iệ n

pháp c h ỉ đạo của

Ban g iá m hiệu.

6 .4 . P h ư ơ n g p h á p t h ô n g k ê
S ứ d ụ n g đ ẽ x ứ l í c á c s ố l i ệ u t h u t h ậ p đ ư ợ c t ừ c á c p h ư ơ n g p h á p n g h iê n

cứu nói trên

7. Phạm vi nghiên cứu
Đ ề tà i đ ư ợ c tr iể n

k h a i n g h iê n c ứ u tr ê n

phạm

v i 2 trư ờ n g T H P T th u ộ c

quận N g ô Q uyền T hành phố H á i P hòng,

s. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài
- N g h iê n c ứ u đ ề tà i là m

s á n g tỏ c ơ s ở l ý lu ậ n c ủ a v iệ c c h í đ ạ o đ ổ i m ớ i

p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c tr o n g trư ờ n g T H P T .
- N ê u lê n n h ữ n g b iệ n p h á p p h ù h ợ p v ớ i đ ặ c đ iể m

c ủ a n h à trư ờ n g n h ằ m

d ẩ y m ạ n h p h o n g t r à o đ ổ i m ớ i P P D H n â n g c a o h iệ u q u ả c ủ a c ô n g tá c q u ả n l ý
c h ỉ d ạ o cứ a B G H

n h à tr ư ờ n g đ ể v ừ a th ự c h iệ n t ố t c h ủ tr ư ơ n g đ ổ i m ớ i p h ư ơ n g

p h á p G D - Đ T c ủ a Đ á n g v à n h à n ư ớ c , v ừ a n â n g c a o c h â t lư ợ n g g i á o d ụ c c ủ a
n h à trư ờ n g v à g ó p p h ầ n đ ẩ y m ạ n h sự p h á t t r iể n c ủ a n g à n h G D - Đ T H á i P h ò n g .

9. Cấu trúc luận vãn
L uậ n văn g ồ m

p h ầ n m ở đ ầ u , p h ầ n n ộ i d u n g k h o a h ọ c , p h à n k ế t lu ậ n v à

k h u y ế n n g h ị.
Phán n ộ i d u n g kh o a h ọ c có 3 chư ơ ng
•

C hương

1: C ơ s ở l ý l u ậ n c ủ a v ấ n đ ề c h ỉ đ ạ o t h ự c h i ệ n đ ổ i m ớ i P P D H

ở trư ờ n g T H P T
•

C hương

2 : T h ự c trạ n g c h ỉ đ ạ o đ ổ i m ớ i P P D H

ở c á c trư ờ n g T H P T

q u ậ n N g ô Q u y ề n th à n h p h ố H á i P h ị n g
•

C hương

3:

Đé

xu ấ t các

b iệ n

pháp

chi

đạo

P P D H ớ c á c trư ờ n g T H P t q u ậ n N g ỏ Q u y ề n .

C u ố i l u ậ n v ă n là t à i l i ệ u t h a m k h á o v à p h ụ l ụ c .

10

của

BGH

để đ ổ i m ớ i


CHƯ ƠNG I

CO SỎ LÝ LUẬN
* CỦA VÂN ĐỂ CHỈ ĐẠO
* THỤC
• HIỆN
• Đ ổ i MỚI
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TRƯNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Lịch sử nghièn cứu vấn đe
C hủ

trư ơ n g đ ổ i m ớ i P P D H

c ó c ơ sở th ự c tiễ n

từ y ê u c ầ u c ủ a s ự v ậ n

đ ộ n g v à p h á t t i iế n c ủ a đ ấ t n ư ớ c t r o n g l ừ n g t h ờ i k ỳ v à t ừ CƯ s ớ l ý l u ậ n d ạ y h ọ c
p h ù h ợ p v ớ i g iá o d ụ c c ủ a V i ệ t N a m th e o q u a n đ iể m tư tư ở n g d ạ y h ọ c c ủ a C h ủ

t ịc h H ồ C h í M in h . N h ữ n g q u a n đ iể m

c ủ a N g ư ờ i v ề g iá o d ụ c r ấ t to à n d iệ n v à

s â u s ắ c . V ớ i n g u y ê n lý c ơ b ả n " h ọ c p h ả i đ i đ ổ i v ớ i h à n h , l ý lu ậ n p h á i liê n h ệ
v ớ i th ự c t ế " , v ớ i p h ư ơ n g c h â m

" g iá o d ụ c k ế t h ợ p v ớ i la o đ ộ n g s á n x u ấ t" ( H ồ

c h ủ t ịc h b à n v ề g iá o d ụ c N X B g iá o d ụ c - H N

1 9 6 2 ) n h à tr ư ờ n g đ ã tr ở th à n h

m ộ t b ộ p h ậ n g ắ n k ế t h ữ u c ơ v ớ i x ã h ộ i , t r ớ t h à n h đ ộ n g lự c t h ú c đ ẩ y k i n h t ế x ã h ộ i p h á t tr iể n . N h ữ n g p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c m à N g ư ờ i n ê u ra :

- T h ứ n h ấ t: D ạ y h ọ c p h ả i n h ằ m

p h á t t r i ể n t r í t u ệ , t í n h đ ộ c lậ p , s á n g t ạ o

v à tín h tíc h cự c c ủ a n g ư ờ i h ọ c

- T h ứ h a i: D ạ y h ọ c p h ả i d ự a tr ê n c ơ s ở t ô n t r ọ n g n h ữ n g đ ặ c đ iể m

của

người học.

- T h ứ b a : D ạ y h ọ c , g iá o d ụ c p h á i h ư ớ n g tớ i x â y d ự n g m ố i q u a n h ệ th â n
á i - d â n c h ủ g iữ a t h ầ y v à t r ò .

( H ồ C h í M in h b à n v ề c ô n g tá c g iá o d ụ c - N X B S ự T h ậ t 1 9 7 7 )

N ộ i d u n g t ư t ư ớ n g t r c n c ủ a N g ư ờ i là n h ữ n g đ ị n h h ư ớ n g lớ n c h o đ ổ i m ớ i
g i á o d ụ c đ à o t à o , đ ổ i m ớ i P P D H từ t r ư ớ c đ ế n n a y , p h ù h ợ p v ớ i l ý lu ậ n d ạ y h ọ c
h i ệ n đ ạ i đ ã đ ư ợ c Đ á n g v à n h à n ư ớ c ta q u á n t r i ệ t t r o n g

c á c c h ủ trư ơ n g đ ịn h

h ư ớ n tĩ đ ổ i m ớ i p h ư ơ n g p h á p g iá n g d ạ y q u a c á c t h ờ i k ỳ . T r o n g b ố i c ả n h đ ấ t

1I


n ư ớ c đ a n g t i ê n h à n h đ ổ i m ớ i t o à n d iệ n c ô n g c u ộ c x â y đ ự n g c h ủ n g h ĩ a x ã h ộ i
( C N X H ) , g i á o d ụ c đ à o t ạ o m u ố n k h ắ c p h ụ c s ự t r ì t r ệ , lạ c h â u , đ á p ứ n g đ ư ợ c
yêu cáu
phương

p h á t tr iể n

h iệ n

đ ạ i c ủ a đ ấ t n ư ớ c , g iá o d ụ c v à đ à o tạ o p h á i đ ổ i m ớ i

p h á p d ạ y h ọ c th e o tư tư ở n g c h i đ ạ o c ủ a tư tư ớ n g H ồ C h í M in h . C ó

p h ư ơ n g p h á p g iá n g d ạ y đ ú n g m ớ i c h u v ể n h o á n ộ i d u n g g iá o d ụ c to à n d iệ n v à
p h ù h ợ p th à n h s ự p h á t t r iể n to à n d iệ n v à h à i h o à ớ t h ế h ệ tr ẻ , từ đ ó m ớ i th ự c
h iệ n đ ư ợ c m ụ c t i ê u g i á o d ụ c .

V ớ i n h ữ n g đ ịn h h ư ớ n g n ê u tr ê n , đ ã c ó n h iề u n g h iê n c ứ u v ề l í lu ậ n v à
th ự c t i ễ n

đỏi m ới PPDH

đ ư ợ c tr iể n

k h a i. C ó th ế k h á i q u á t th à n h h a i h ư ớ n g

n g h iê n c ứ u c h í n h n h ư s a u :

N g h i ê n c ứ u lí l u ậ n : H ệ t h ố n g , k h á i q u á t h o ú c á c v ấ n đ ề l í l u ậ n v ề đ ổ i
m ớ i P P D H . C á c n g h iê n c ứ u n à y c h o p h c p tổ n g q u a n đ ư ợ c c h ủ tr ư ơ n g , đ ịn h
h ư ớ n g v à c á c n g u y ê n tá c c h ỉ đ ạ o đ ổ i m ớ i P P D H t r o n g n h à trư ờ n g ở c á c c ấ p ,
bậc học.

N g h i ê n c ử u t r i ể n k h a i c á c q u a n đ i ế m tư tư Ở M Ị , g i ả i p h á p , k ĩ t h u ậ t t r o n g
dôi

m ớ i P P D H t r o n g n h à tr ư ở n g : H ư ớ n g n g h i ê n c ứ u n à y đ ư ợ c t h ự c h iệ n k h á

r ộ n g k h ắ p v ớ i n h i ê u đ ề t à i ở c á c c ấ p q u ả n l í k h á c n h a u . Đ á n g c h ú ý là B á o c á o
đ ề tà i v ề đ ổ i m ớ i P P D H c ủ a V iệ n

K h o a h ọ c G i á o d ụ c d o P G S .T S T r ầ n K i ề u

c h ủ b iê n . M ộ t s ố c ơ n g t r ì n h n g h i c n c ứ u c ó l i ê n q u a n đ ế n đ ề t à i đ ư ợ c c h ú n g t ô i
q u a n t â m là :

- C ô n g t r ì n h n g h iê n c ứ u “ Đ ổ i m ớ i P P D H b ậ c T H P T - n h ữ n g k h ó k h ă n

v à g iú i p h á p ” ( N g u y ễ n H u y P h á p - tạ p c h í p h á t t r iể n G D

số 8) đã nêu các k h ó

k h ă n v é p h ía G V , H S , v ề c ơ s ở v ậ t c h ấ t, v ề c ơ c h ế q u ả n lí . T r ê n c ơ sở đ ó , tá c
g iá đ ề x u ấ t c á c h iệ n p h á p n h ằ m th ự c h iệ n đ ổ i m ớ i P P D H t r o n g n h à trư ờ n g .

- N g h iê n c ứ u c ủ a tá c g iá P h a n s ắ c L o n g v ớ i đ é tà i “ đ ổ i m ớ i P P D H g ắ n
v ớ i v i ệ c r ò n l u v ệ n c á c k ĩ n ũ n t i s ư p h ạ m c ủ a n h à g i á o ” . T á c g iá đ ã t ậ p t r u n g

12


v à o v iệ c rò n lu y ệ n c á c k i n ă n g p h â n tíc h sư p h ạ m b à i h ọ c , t h iế t k ế tổ c h ứ c c á c
h o ạ t đ ộ n g h ọ c tậ p c h o h ọ c s in h , sứ d ụ n g c á c p h ư ơ n g tiệ n d ạ y h ọ c . . .

C á c n g h ic n
v iệ c

th ự c h iệ n

c ứ u n c u trê n đ ã đ ề c ậ p đ ế n c á c k h ía c ạ n h k h á c n h a u c ủ a

đổi m ới PPDH

ớ n h à trư ờ n g

p h ổ th ô n g . T u y

n h iê n , c h ư a c ó

n h ữ n g n g h iê n c ứ u c ó h ệ th ố n g đ ề c ậ p đ ế n ả n h h ư ớ n g c ủ a c á c y ê u t ố k h á c n h a u
đối

với q uá

trìn h

th ự c

h iệ n

đổi m ới PPDH

h iệ n

nay

tro n g

c á c trư ờ n g

phổ

t h ô n g . Đ ặ c h iệ t là n h ữ n g n g h i ê n c ứ u v ề v ấ n đ ề n à y d ư ớ i b ì n h d iệ n c ủ a k h o a
h ọ c q u á n l í g iá o d ụ c .

1.2. Các khái niệm còng cụ
1 .2 .1 . P h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c

Q u á tr in h
này

lu ô n

d ạ y h ọ c c ó tín h

tồ n tạ i đ ồ n g

h a i m ặ t. Đ iề u đ ó c ó n g h ĩa , t r o n g q u á tr ì n h

th ờ i h a i h o ạ t đ ộ n g d o h a i c h ủ th ể tiế n

h à n h tr o n g sự

tư ơ n g t á c v à q u y đ ị n h lẫ n n h a u . Đ ó là h o ạ t đ ộ n g d a y v à h o ạ t đ ộ n g h ọ c . H o ạ t
đ ộ n g h ọ c ( h ọ c tậ p ) đ ư ợ c th ự c h iệ n

b ở i c h ủ t h ể là n g ư ờ i h ọ c . Đ â y là h o ạ t

đ ộ n g n h ằ m tạ o ra s ự th a y đ ổ i k in h n g h iệ m c ủ a n g ư ờ i h ọ c m ộ t c á c h b ề n v ữ n g
v à c ó t h ê q u a n s á t đ ư ợ c n h ờ c ơ c h ế l ĩ n h h ộ i v à l u y ệ n t ậ p . " D ạ y " là h o ạ t đ ộ n g
d o g i á o v i ê n là c h ủ t h ê n h ằ m t ổ c h ứ c , đ iề u k h i ể n đ ố i v ớ i n g ư ờ i h ọ c n h ằ m h ì n h
th à n h v à p h á t tr iê n
g iá o
động

v iê n

h o ạ t đ ộ n g h ọ c tậ p c h o h ọ c . T r o n g

k h ô n g c h i tru y ề n

th ụ

hoạt đ ộn g dạy, người

n h ữ n g t r i th ứ c c ó s ẵ n m à p h á i tổ c h ứ c h o ạ t

tự lự c n h ậ n t h ứ c c ủ a h ọ c s i n h

nhằm

h ìn h

th à n h

c h o h ọ c s in h t h á i đ ộ ,

n à n g lự c , p h ư ơ n g p h á p v à ý c h í h ọ c t ậ p đ ê h ọ t ự k h a i p h á t r i th ứ c .

H o ạ t đ ộ n g d ạ y v à h o ạ t đ ộ n g h ọ c tạ o th à n h m ộ t h ệ th ố n g th ố n g n h ấ t,
tá c đ ộ n g lầ n n h a u g iữ a g i á o v i ê n v à h ọ c s i n h . N ế u t h ầ y v à t r ị c ó s ự k ế t h ợ p
c h ặ t c h ẽ t h ì n g ư ờ i h ọ c tiế p c ậ n c h â n lý k h o a h ọ c m ộ t c á c h c h ủ đ ộ n g , tíc h c ự c .
Đ c d ạ y h ọ c c ó k ế t q u á t h ì F P D H là r ấ t q u a n t r ọ n g . Q u a n n i ệ m v ề p h ư ơ n g p h á p
d ạ y h ọ c b ị c h i p h ô i b ớ i q u a n n iệ m v ổ d ạ y v à h ọ c .

13

N ê u q u a n n i ệ m d ạ y h ọ c là t r u y é n t h ụ v à t h u n h ậ n k i ế n th ứ c t h ì P P D H là
c á c h t h ứ c t r u y é n đ ạ t v à t h u n h ậ n k i ế n th ứ c , n ế u q u a n n i ệ m d ạ y h ọ c là q u á t r ì n h
trợ g iú p n g ư ờ i h ọ c , c h iê m

l ĩ n h đ ô i tư ợ n g h ọ c t ậ p t h ì p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c g ắ n

l ie n v ớ i q u y t r ì n h , c á c h th ứ c t ổ c h ứ c q u á t r ì n h n h ậ n t h ứ c c h o n g ư ờ i h ọ c .

P h ư ơ n g p h á p k h ơ n g c ó m ụ c đ í c h tự t h â n ( T S Đ ặ n g X u â n H á i - B à i l ý
lu ậ n d ạ y h ọ c n ó i c h u n g v à d ạ y đ ạ i h ọ c n ó i r i ê n g - t r a n g 7 - H N

2 0 0 3 ). C h ín h

v ì v ậ y m à đ ô i k h i n g ư ờ i ta l â y n g h ĩ a đ e n c ủ a t ừ g ố c 'M e t h o d o s " t h e o t i ế n g H y
lạ p đ ế c h í

'P h ư ơ n g

pháp

là c o n

dường

d õ i th e o

s a u m ộ t đ ố i tư ợ n g ". T h e o

H e g h e n p h ư ơ n g p h á p là " ý t h ứ c v ề h ì n h t h ứ c c ủ a s ự t ự v ậ n đ ộ n g b ê n t r o n g c ủ a
N D " , th e o đ ó , p h ư ơ n g p h á p c h ín h

d u n g c ó lo g ic

vận đ ộ n g của n ó, ai n ắm

đ ộ n g c ủ a n ó n g ư ờ i đ ó sẽ t ì m
dung

là l o g i c v ậ n đ ộ n g c ủ a n ộ i d u n g . M ỗ i n ộ i

đó. C ố G S N g u yễ n

c h ắ c n ộ i d u n g v à h iể u r õ lo g ic v ậ n

r a p h ư ơ n g p h á p t ổ c h ứ c q u á t r ì n h n h ậ n th ứ c n ộ i

N g ọ c Q u a n g c ó v iế t:

Phương

pháp có m ặt khách

q u a n v à c h ú q u a n c ủ a n ó ( B à i b ả n c h ấ t q u á t r ì n h d ạ y h ọ c . S á c h g iá o d ụ c h ọ c
Đ H H N

2 0 0 2 ).

N h ư v ậ y p h ư ơ n g p h á p là p h ạ m t r ù g ắ n l i ề n v ớ i h o ạ t đ ộ n g c ó ý th ứ c c ủ a
con

n g ư ờ i, p h ả n

ánh

hoạt động

nhận

th ứ c v à h o ạ t đ ộ n g

th ự c tiễ n

của con

n g ư ờ i. C h o n ê n p p là m ộ t t r o n g n h ữ n g y ế u t ố q u y ế t đ ị n h t h à n h c ô n g h a y t h ấ t
h ạ i tro n g

hoạt động

n h ậ n th ứ c v à c ả i t ạ o h i ệ n

th ự c c ủ a c o n

n g ư ờ i. P h ư ơ n g

p h á p đ ú n g đ ắ n sẽ đ e m lạ i n h ữ n g k ế t q u á c a o v à n g ư ợ c lạ i.

T ro n g

q u á trìn h

dạy học (Q T D H ) phưưng p h á p d ạ y

n h ữ n g t h à n h t ố c ó v a i t r ị h iệ n th ự c h o á v à l à m

học

là m ộ t t r o n g

c h o n h ữ n g th à n h tố k h á c c ủ a

q u á t r ì n h d ạ y h ọ c v ậ n đ ộ n g , p h á t t r i ế n . P h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c c h ỉ r õ c á c h th ứ c t ổ
c h ứ c d ạ y h ọ c v à v i ệ c lự a c h ọ n n ó p h ả i p h ù h ợ p v ớ i m ụ c t i c u . n ộ i d u n g đ iề u k i ệ n
p h ư ơ n g t i ệ n v à đ ặ c b iệ t là p h ả i p h ù h ợ p v ớ i đ ặ c đ iể m c ủ a n g ư ờ i h ọ c . D o đ ó , c ó
th ê k h á n g đ ị n h , P P D H c ó q u a n h ệ m ậ t t h i ố v ớ i c á c t h à n h t ố c â u t r ú c k h á c c ủ a
q u á t r ì n h d ạ y h ọ c . M ố i q u a n h ệ n à y đ ư ợ c th ó h iệ n n h ư h ì n h

14

1.1 v à 1 .2 .


H ì n h l .l : Q uan hệ giữa PPD H với các thành tô và m ôi trường của Q T D H

MT

ND

Hình 1.2: Q uan hệ của PPDH với các thành tô cấu trúc của của Q TD H
M ặ c d ù c ò n n h iề u q u a n n iệ m
n iệ m

kh á c nhau về P P D H , n hư ng nhữ ng q ua n

n à y đ ề u t h ố n g n h ấ t t r o n g v iệ c x á c đ ịn h m ộ t s ố d ấ u h iệ u đ ặ c tr ư n g c ủ a

P P D H n h ư sau:

15


- P P D H p h á n á n h sự v ậ n đ ộ n g c ủ a q u á t r ì n h n h ậ n th ứ c c ù a H S n h ằ m đ ạ t
đư ợ c m ụ c đ íc h d ạ y h ọ c .
- P P D H p h á n á n h s ự v ậ n đ ộ n g v à c h iế m

lĩn h n ộ i d u n g d ạ y h ọ c

- P P D H p h á n á n h c á c h th ứ c tr a o đ ổ i th ô n g t in t r o n g q u á tr ì n h d ạ y h ọ c
- P P D H p h a n á n h c á c h th ứ c đ iề u k h iể n , c h ỉ đ ạ o tổ c h ứ c h o ạ t đ ộ n g n h ậ n
th ứ c th e o m ộ t q u y t r ì n h n h ấ t đ ịn h .
P h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c p h á n á n h c á c h th ứ c đ iề u

k h iể n h o ạ t đ ộ n g

nhận

th ứ c c ủ a n g ư ò i h ọ c từ k h â u k í c h t h í c h , tạ o d ự n g đ ộ n g c ơ , tổ c h ứ c h o ạ t đ ộ n g
n h ậ n th ứ c đ ế n k iế m

tr a đ á n h g iá k ế t q u ả h o ạ t đ ộ n g n h ậ n th ứ c đ ó .

P P D H c ó n h ữ n g đ ắ c đ iể m c h ín h s a u đ â y :
- PPDH

d ư ợ c q u y đ ị n h b ơ i m ụ c đ í c h íỊÌátì d ụ c v à m ụ c tiê u d ạ y h ọ c :

M ụ c t iê u d ạ y h ọ c ( c ủ a m ô n h ọ c , c h ư ơ n g , b à i v à t iế t h ọ c ) là n h ữ n g t r i th ứ c , k ĩ
n ă n g , k ĩ x ả o , th á i đ ộ và h à n h v i m à n g ư ờ i h ọ c c ầ n p h ả i đ ạ t đ ư ợ c sau k h i k ế t
th ú c m ô n

h ọ c , c h ư ơ n g , b à i h a y tiế t h ọ c đ ó . M ụ c tiê u d ạ y h ọ c đ ư ợ c sử d ụ n g

tư ơ n g ứ n g v ớ i t h u ậ t n g ữ k ế t q u ả h ọ c t ậ p b ắ t b u ộ c .
M ụ c tiê u

d ạ y h ọ c c ủ a b à i h ọ c g ó p p h ẩ n th ự c h iệ n

c ủ a c á c h ọ c p h ầ n v à m ụ c tiê u

m ụ c tiê u d ạ y h ọ c

d ạ y h ọ c c ụ th ể là c á c th à n h t ố tạ o n ê n m ụ c

đ íc h d ạ y h ọ c .
M ụ c đ í c h g i á o d ụ c c ủ a n ư ớ c ta t r o n g g i a i đ o ạ n h i ệ n n a y là g i á o d ụ c c o n
n g ư ờ i V iệ t N a m

p h á t t r iể n to à n d iệ n , c ó đ ạ o đ ứ c , t r i th ứ c , sứ c k h o e v à th ẩ m

m ĩ , p h á t t r i ể n đ ư ợ c n ă n g lự c c ủ a c á n h â n , đ à o t ạ o n h ữ n g n g ư ờ i la o đ ộ n g c ó k ĩ
n ă n g n g h é n g h iệ p , n ă n g đ ộ n g , s á n g tạ o , t r u n g th à n h v ớ i l í tư ở n g đ ộ c lậ p d â n

t ộ c v à c h ủ n g h ĩ a x ã h ộ i , c ó ý c h í v ư ơ n lê n l ậ p t h â n , l ậ p n g h i ệ p , c ó ý th ứ c c ô n g
d á n . . V ớ i q u a n đ i ế m n à y , đ ị n h h ư ớ n g đ ổ i m ớ i P P D H h i ệ n n a y là đ á p ứ n g đ ư ợ c
m ụ c đ íc h g iá o d ụ c th e o y ê u c ấ u x ã h ộ i, th e o x u h ư ớ n g p h á t t r iể n c ủ a đ ấ t n ư ớ c .
- P P D H d ư ợ c c ụ th ê lio á b à i n ộ i ilu n iỊ d ạ y h ọ c : N ộ i d u n g d ạ y h ọ c là n ộ i
d u n g h ọ c v â n c ù n g v ớ i h ệ t h ố n g c á c h o ạ t đ ộ n g đ ư ợ c th ự c h iệ n b ớ i g iá o v iê n v à
h ọ c s in h n h à m g iú p h ọ c s in h c h u y ể n h o á n ộ i d u n g h ọ c v â n th à n h c h á t liệ u c h o

16


s ư p h á t t r ie ’l l n h ã n c á c h c u a h á n t h â n . K h i n g ư ờ i h ọ c c h iế m
n g ư ờ i h ọ c c h iế m

lĩn h n ộ i d u n g h ọ c ,

l ĩ n h p h ư ơ n g p h á p n h ậ n th ứ c k h o a h ọ c . N ó i c á c h k h á c n ộ i đ u n g

dạy học hao hàm

c á h o ạ t đ ộ n g c ú a g iá o v iê n v à h o ạ t đ ộ n g c ủ a h ọ c s in h . N ộ i

d u n g d ạ y h ọ c c à n g p h o n g p h ú , t o à n d iệ n , c à n g s â u s ắ c v à h iệ n đ ạ i t h ì v iệ c d ạ y
h ọ c c à n g c ổ k h á n ă n g đ ạ t c h ấ t lư ợ n g v à h iệ u q u ả . T r o n g đ ỏ P P D H k h ô n g th ê t á c h
r ờ i n ộ i d u n g d ạ y h ọ c m à n ó p h ả i đ ư ợ c c ụ th ế h o á b ở i n ộ i d u n g d ạ y h ọ c , t h ê h iệ n
đ ư ợ c n ộ i d u n g d ạ y h ọ c m ộ t c á c h t ố i ư u n h ấ t t r o n g đ iề u k i ệ n h iệ n c ó .
- P h ư ơ n g p l ì á p D H l u ơ n c ó c u ll tr ú c : K h i t h ự c h i ệ n m ộ t P P D H c ầ n p h ả i
nám

đ ư ợ c c á c g i a i đ o ạ n , c á c b ư ớ c t h ự c h iệ n từ c h u ẩ n b ị đ ế n t r i ể n k h a i q u á

t r ì n h d ạ y h ọ c ; k h ô n g b ỏ q u a h a y c o i n h ẹ g ia i đ o ạ n n à o . N g h ĩ a là p h ả i đ ả m b ả o
c â u tr ú c c ủ a P P D H th ì h iệ u q u ả

Q TD H

m ớ i được n â n g cao.

- T ín lì d a d ạ n g và tố i ư u c ủ a P P D H : T u ỳ th e o từ n g b à i c ụ th ể , tu ỳ th e o
t ừ n g m ô n h ọ c k h á c n h a u m à lự a c h ọ n p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c . V ì t h ế h i ệ u q u ả
c ủ a b à i h ọ c là d o p h ư ơ n g p h á p c ó p h ù h ợ p v ớ i m ụ c t iê u k h ô n g c ó đ ạ t đ ư ợ c
m ụ c đ íc h đ ặ t ra h a y k h ô n g ?
N h ư v ậ y tro n g

n h à tr ư ờ n g p h ổ t h ô n g , c ó th e n ó i P P D H

là c á c h th ứ c t ổ

c h ứ c h o ạ t đ ộ n g n h ậ n th ứ c c ủ a h ọ c s in h v à đ iề u k h iể n h o ạ t đ ộ n g n à y là n h ữ n g t h ủ
t h u ậ t l o g i c d ự a t r ê n c á c p h ư ơ n g t i ệ n , c á c t r a n g b ị d ạ y h ọ c đ ê g i ú p h ọ c s in h n ắ m
k i ế n th ứ c k ỹ n ă n g , k ỹ x á o m ộ t c á c h tự g iá c , t í c h c ự c . P P D H t r o n g n h à tr ư ờ n g p h ổ
t h ô n g là h ì n h t h ứ c v ậ n đ ộ n g c ủ a n ộ i d u n g d ạ y h ọ c ớ c á c m ô n h ọ c c ụ th ể .

1 .2 .2 . Đ ổ i m ớ i p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c
T r ư ớ c h ế t c h ú n g ta p h ả i t ì m

h i ể u q u a n n i ệ m đ ổ i m ớ i là g ì ?

Đ ổ i m ớ i là s ự th a y đ ổ i c h o k h á c v ớ i trư ớ c , t iế n b ộ h ơ n , k h ắ c p h ụ c t in h
tr ạ n g lạ c h ậ u t r ì tr ệ v à đ á p ứ n g y c u c ầ u c ủ a s ự p h á t t r iể n ( T ừ đ iể n T iế n g V i ệ t N X B Đ à N ũng

1 9 9 7 ).

Đ ổi m ới PPDH

k h ô n g đ ơ n g i á n là đ ổ i p h ư ơ n g p h á p n à y h ằ n n g p h ư ơ n g

p h á p k h á c . M ỗ i p h ư ơ n g p h á p tự n ó đ ã c ó c ấ u tr ú c . C ấ u tr ú c n à y c ó q u a n h ệ
t r ự c t i ế p v ớ i c á c t h à n h t ố k h á c c ú a q u á t r ì n h d ạ y h ọ c . V i lẽ đ ó , k h i đ ổ i m ớ i

ĐAI HOC G U U C
* NOI
TRUNG TÂM IMÕNG 'A ' 'ư V iẻ N
V

17

/■

•


P P [)H

là đ e c ậ p đ ế n n h ữ n g c á c h t h ứ c c ấ u t r ú c m ớ i c ú a P P D H d o s ự t h a y đ ổ i

c u a m ụ c đ íc h v à n ộ i d u n g d ạ y h ọ c .
Đ ổi m ới PPDH

là t h a y đ ổ i c á c h t h ứ c là m

v i ệ c c h u n g g iữ a g i á o v i ê n v à

h ọ c s in h đ ế p h ù h ợ p v ớ i n h ữ n g th a y đ ổ i v ề m ụ c tiê u v à n ộ i d u n g c h ư ơ n g t r ìn h
d ạ y h ọ c n h ờ đ ó m à đ ạ t đ ư ợ c c á c m ụ c tiê u d ạ y h ọ c đ ã đ ặ t ra .

Đ ổi m ới PPDH
lầ m

đ ư ợ c h i ể u v à t h ự c h iệ n ở n h ữ n g c ấ p đ ộ k h á c n h a u . Ở

v ĩ m ô , đ ổ i m ớ i P P D H là đ ổ i m ớ i q u a n đ iể m

v ề tổ c h ứ c q u á trìn h d ạ y h ọ c

th e o h ư ớ n g tíc h c ự c h o á n g ư ờ i h ọ c v à q u á tr ìn h h ọ c tậ p ( h ư ớ n g v à o n g ư ờ i h ọ c ,
h ư ớ n g v à o h o ạ t đ ộ n g c ủ a n g ư ờ i h ọ c ) . Ó c ấ p đ ộ h o ạ t đ ộ n g , đ ó là đ ổ i m ớ i c á c h
t h ứ c l ù m v i ệ c g iữ a g i á o v i ê n v à h ọ c s i n h t r o n g q u á t r ì n h t h ự c h i ệ n n h i ệ m v ụ v à
d ạ t đ ế n c á c m ụ c tiê u d ạ y h ọ c .
T h e o đ ó , s ự đ ổ i m ớ i p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c k h ô n g p h ả i là sự đ ư a ra m ộ t
p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c h o à n to à n m ớ i m ẻ , m à p h ả i c h ủ y ế u là v ậ n d ụ n g v à k ế t
h ự p h ù i h o à , lin h

hoạt những

ư u đ iể m

c ủ a c á c p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c tru y ề n

t h ố n g . L à á p d ụ n g c á c p h ư ơ n g p h á p h iệ n đ ạ i t r ê n c ơ s ở p h á t h u y n h ữ n g y ế u t ố
tíc h

cự c c ủ a p h ư ơ n g p h á p tru y ề n

th ố n g

sao c h o p h ù

h ợ p v ớ i đ ố i tư ợ n g h ọ c

s i n h v à đ ặ c t h ù c ủ a b ộ m ô n n h ằ m đ ạ t đ ư ợ c m ụ c t i ê u c u ố i c ù n g là h ọ c s i n h l ĩ n h
h ộ i đ ư ợ c t r i th ứ c m ộ t c á c h t í c h c ự c c h ủ đ ộ n g , k h ư i d ậ y đ ư ợ c t r í th ơ n g m in h
s á n g tạ o , h ì n h th à n h lò n g h a m h iể u b iế t , k h á m p h á tá c p h o n g la o đ ộ n g h ọ c tậ p
n g h iê m tú c .
N g h ị q u y ế t T ru n g

ưưng 2 - K h o á

V III

của Đ ả n g

đ ã c h ỉ rõ : Đ ổ i m ớ i

m ạ n h m ẽ p h ư ơ n g p h á p g i á o d ụ c đ à o t ạ o , k h ắ c p h ụ c l ố i t r u y ề n t h ụ m ộ t c h iề u ,
r ò n l u y ệ n n ế p tư d u y s á n g t ạ o c ủ a n g ư ờ i h ọ c . T ừ n g h ư ớ c á p d ụ n g c á c p h ư ơ n g
p h á p l i ê n t i ế n v à p h ư ơ n g t i ệ n h i ệ n đ ạ i v à o d ạ y v à h ọ c , đ á m b á o c á c đ iề u k i ệ n
v à t h ờ i g i a n tự h ọ c , t ự n g h i ê n c ứ u c h o h ọ c s i n h , p h á t t r i ể n m ạ n h p h o n g t r à o tự
h ọ c tự đ à o tạ o " v ớ i t in h

th ầ n đ ó . tấ t c a c á c p h ư ơ n g p h á p t r u y ề n

th ố n g

phái

đ ư ợ c k h a i t h á c t ố t n h ữ n g m ặ t t í c h c ự c v à n ó v ầ n g i ữ n g u y ê n g iá t r ị . Đ ổ i m ớ i

18


PPDH

h iệ n

n a y t h e o h ư ớ n g t í c h c ự c h ó a h o ạ t đ ộ n g n h ậ n t h ứ c c ủ a h ọ c s in h ,

h ư ớ n g v à o v i ệ c p h á t h u y c a o đ ộ v a i t r ò c h ú đ ộ n g s á n g t ạ o c ủ a h ọ c s in h , t h e o
hướng

p h á i là m

cho

h ọ c s in h s u y n g h ĩ n h iề u h ơ n

" tự m in h

khám

p h á ra t r i

t h ứ c " . Đ ổ i m ớ i P P D H c ũ n g c ỏ n g h ĩ a là h ạ n c h ế t ớ i m ứ c t ố i đ a v à d á n l o ạ i b ỏ
c á c h d ạ y c u n g c ấ p c á c k iế n th ứ c s ẩ n c ó , á p đ ặ t từ p h ía g iá o v iê n , " p h á i tu y ệ t
đ ố i tr á n h n h ồ i s o " đ ố i v ớ i n g ư ờ i h ọ c . C h u y ế n d á n từ h ệ P P D H tậ p tr u n g v à o
n g ư ờ i d ạ y s a n g h ệ p h ư ơ n g p h á p D H tậ p tr u n g v à o n g ư ờ i h ọ c .
Đ ổi m ới PPDH

p h á i t h ố n g n h ấ t đ ổ n g h ộ v ớ i s ự đ ổ i m ớ i to à n d iệ n c á c

y ê u tồ ' k h á c n h ư n ộ i d u n g c h ư ơ n g t r ì n h , đ i ề u k i ệ n v ậ t c h ấ t , t ổ c h ứ c c h ỉ đ ạ o ,
k iê m

tr a đ á n h g iá m ụ c t iê u v à c á c đ iề u k iệ n k h á c . V ì v ậ y đ ổ i m ớ i P P D H p h á i

đ ư ợ c x e m x é t tr o n g m ố i q u a n h ệ v ớ i c á c th à n h tố k h á c n h a u c ủ a q u á tr ìn h d ạ y
h ọ c . L à m đ ư ợ c n h ư v ậ y g iá o d ụ c m ớ i tạ o r a đ ư ợ c b ư ớ c đ ộ t p h á , g ó p p h ầ n n â n g
c a o c h ấ t lư ợ n g d ạ y h ọ c t r o n g n h à t r ư ờ n g , g i á o d ụ c m ớ i c ó t h ể t h ự c h iệ n đ ư ợ c
n h iệ m

v ụ , v a i t r ị c ủ a m ì n h t r o n g c ô n g c u ộ c đ ổ i m ớ i . Đ ó c ũ n g là m ộ t t ấ t y ế u

k h á c h q u a n : đ ổ i m ớ i là đ ể t ồ n t ạ i v à p h á t t r i ể n .

1 .2 .3 . C h ỉ đ ạ o
C h í đ ạ o c ó n g u ồ n g ố c từ h a i t h u ậ t n g ữ : L ã n h đ ạ o v à đ i ề u h à n h . C h ỉ đ ạ o
là " H ư ớ n g d ẫ n t h e o đ ư ờ n g h ư ớ n g , c h ủ t r ư ơ n g n h ấ t đ ị n h " .
C h ỉ đ ạ o v ừ a c ó ý n g h ĩa ra c h í t h ị đ ế đ iề u

h à n h , v ừ a là tá c đ ộ n g ả n h

h ư ớ n g tớ i h à n h v i, th á i đ ộ c ủ a c á c th à n h v iê n tr o n g tổ c h ứ c tr ê n c ơ sở sử d ụ n g
đ ú n g c á c q u y ể n lự c c ủ a n g ư ờ i q u á n l ý .
C h í đ ạ o là m ộ t c h ứ c n ă n g q u a n t r ọ n g t r o n g c ô n g t á c q u ả n l ý n ó i c h u n g ,
q u á n l í n h à t r ư ờ n g n ó i r iê n g . C ô n g t á c c h í đ ạ o q u á n l ý c ủ a m ỗ i c ấ p h ọ c p h ụ
t h u ộ c v à o m ụ c t i ê u c ủ a c ấ p h ọ c đ ó . M ụ c t i ê u q u á n l ý c ủ a n h à t r ư ờ n g T H P T là
trạ n g

th á i

x á c đ ịn h

tro n g

tư ơ n g

la i

của

nhà

trư ờ n g p h á i đ ư ợ c x á c đ ịn h tr ê n c ơ s ở n h iệ m

trư ờ n g .

M ục

tiê u

quán

lv

nhà

v ụ c ủ a n h à t r ư ờ n g v à x u ấ t p h á t từ

l ì n h h ì n h t h ự c tê n h à t r ư ờ n g . T ừ n h i ệ m v ụ đ ó x á c đ ị n h r õ m ụ c t i ê u q u á n l ý c h o

19


từ n g g i a i đ o ạ n

p h á t t r iế n c ủ a n h à trư ờ n g . Đ ẽ đ ạ t đ ư ợ c m ụ c t iê u q u á n lý n h à

t r ư ờ n g n g ư ờ i q u á n l ý n h à t r ư ờ n g p h á i th ổ h iệ n v a i t r ò c ủ a n g ư ờ i q u á n l ý h iế n
tr ạ n g th á i h iệ n tạ i c ủ a n h à tr ư ờ n g s a n g tr ạ n g t h á i m ụ c t iê u .
S ự c h i đ ạ o t r o n g n h à tr ư ờ n g p h á i đ á m h á o c á c n g u y ê n tắ c :
- N guycn

tắ c đ á m

b á o q u á n lý n h à n ư ớ c : Q u á n lý n h à n ư ớ c tr o n g n h à

t n r ờ n g là q u a n l ý b à n g l u ậ t l ệ , đ i ề u lệ q u y đ ị n h , q u y c h ế .
- N g u y ê n tắ c x á c đ ịn h tr á c h n h iệ m c á n h â n : T r o n g c ô n g tá c q u ả n lý n h à
t r ư ờ n g , q u á n l ý d ạ y h ọ c là q u a n t r ọ n g n h ấ t . Đ ế x á c đ ị n h t r á c h n h i ệ m c ủ a g i á o
v iê n , n g ư ờ i q u á n lý c á n p h á i d ự a v à o c á c q u y đ ịn h c ó tín h c h ấ t n h à n ư ớ c đ ố i
v ớ i c ú c c ô n g v iệ c c ụ th ể c ủ a n g ư ờ i g iá o v iê n .

- N g u y c n tắ c p h â n c ô n g c ô n g v iệ c , g ia o n h iệ m

v ụ h ợ p lý , p h ù h ợ p v ớ i

n ă n g lự c g i á o v i ê n , s á t v ớ i t h ự c t ế : Đ ể đ ả m b ả o n g u y ê n t ắ c n à y n g ư ờ i q u ả n l ý
cần nám

c h ắ c t h ự c t r ạ n g t ì n h h ì n h n h à t r ư ờ n g , đ ộ i n g ũ g i á o v i ê n , đ iề u k i ệ n ,

n ă n g lự c c ủ a m ỗ i c á n h ộ - g i á o v i ê n t r o n g n h à t r ư ờ n g .
- N g u y ê n t ắ c p h ố i h ợ p t ố t c á c lự c lư ợ n g t r o n g v à n g o à i n h à t r ư ờ n g . P h ố i
h ợ p c á c đ o à n th ể : C ổ n g đ o à n , đ o à n th a n h n iê n , c h í n h q u y ề n d ư ớ i sự lã n h đ ạ o
t h ò n g n h ấ t c ủ a Đ á n g h ộ n h à t r ư ờ n g sẽ t ạ o r a s ứ c m ạ n h t ổ n g h ợ p t r ê n c ơ s ở x â y
d ự n g tố t c á c m ô i q u a n hệ.
V ề n ộ i d u n g c ô n g tá c c h í đ ạ o b a o g ồ m : C h í đ ạ o lậ p k ế h o ạ c h , c h ỉ đ ạ o tổ
c h ứ c t h ự c h i ệ n k ế h o ạ c h v à c h ỉ đ ạ o k i ể m t r a đ á n h g i á , g iữ a c h ú n g c ó q u a n h ệ
c h ặ t c h ẽ v ớ i n h a u th e o :

1 .2 .4 . C h ỉ đ ạ o đ ổ i m ớ i p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c
C h i đ ạ o đ ổ i m ớ i P P D H t r o n g n h à t r ư ờ n g là m ộ t q u á t r i n h t á c đ ộ n g c ủ a
B a n g iá m h iệ u đ ế n g iá o v ic n g iá o v à h ọ c s in h c ù n g h o ạ t đ ộ n g c ủ a h ọ b a o g ồ m
c á c h o ạ t đ ộ n g p h â n c ô n g , h ư ớ n g d ẫ n đ ô n đ ố c , đ ộ n g v iê n , th ú c đ ẩ y lù m c h o h ọ
n h i ệ t t ì n h , t ự g i á c , n ỗ lự c p h ấ n đ ấ u đ ạ t c á c m ụ c t i ê u g i á o d ụ c v à d ạ y h ọ c c ủ a
n h à t r ư ờ n lĩ.

20


C h i đ ạ o đ ổ i m ớ i P P D H hao h àm các n ộ i d u n g :
- C h i đ ạ o v iệ c x â y d ự n g k ế h o ạ c h Đ M P P D H

t r o n g n h à tr ư ờ n g : L à c h í

đ ạ o n h ữ n g v i ệ c p h á i t h ự c h i ệ n , c á c h th ứ c , t h ờ i g i a n t h ự c h i ệ n v à t h à n h p h ầ n
th a m g ia th ự c h iệ n k ế h o ạ c h đ ổ i m ớ i P P D H .
- C h i đ ạ o v i ệ c t ổ c h ứ c t h ự c h iệ n đ ổ i m ớ i p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c t r o n g
n h à t r ư ờ n g : L à q u á t r ì n h p h â n b ổ c ô n g v i ệ c , q u y ề n h à n h v à c á c n g u ồ n lự c c h o
c á c th à n h v iê n c ủ a tổ c h ứ c đ ể h ọ c ó th ê h à n h đ ộ n g v à đ ạ t đ ư ợ c m ụ c tiê u v ề đ ổ i
m ớ i P P D H m ộ t c á c h c ó h iệ u q u ả .
- C h i đ ạ o k iể m

tr a đ á n h g iá q u á t r ì n h đ ổ i m ớ i P P D H

t r o n g n h à trư ờ n g

n h à m : đ á n h g iá th ự c t r ạ n g , p h á t h iệ n s a i lệ c h v à đ iề u c h ỉn h đ ể đ ạ t tớ i m ụ c t iê u
d ã đ ề ra t r o n g q u á tr ìn h đ ổ i m ơ í P P D H .

1.3 Một sỏ đặc điếm của Q T D H trong nhà trường T H P T và yèu cầu đổi
inới PPD H tron g nhà trường T H PT
1 .3 .1 . D ặ c d i ê m q u á t r ì n h d ạ y h ọ c t r o n g n h à t r ư ờ n g T H P T
D ạ y h ọ c là m ộ t q u á t r ì n h , là m ộ t t r o n g n h ữ n g h o ạ t đ ộ n g g i a o t i ế p m a n g
t í n h x ã h ộ i s â u s ắ c . T r o n g t ư ơ n g t á c g iữ a h a i c h ủ t h ể n g ư ờ i d ạ y v à n g ư ờ i h ọ c ,
người dạy

l à n g ư ờ i d ẫ n đ ư ờ n g , là n g ư ờ i đ ồ n g

d ư ờ n g c h iế m

hành

v ớ i n g ư ờ i h ọ c trê n c o n

l ĩ n h t r i t h ứ c t ạ o n ê n s ự k ế t h ợ p h à i h o à c h ặ t c h ẽ g iữ a n g ư ờ i d ạ y

và ngư ờ i h ọ c . H o ạ t đ ộ n g h ọ c củ a ngư ờ i h ọ c

c ó th à n h

p h ầ n c ố t l õ i là h o ạ t

d ộ n g n h ậ n t h ứ c , n ó t r ứ n ê n ý n g h ĩ a v à k ế t q u ả k h i n ó là h à n h đ ộ n g tự g iá c ,
t í c h c ự c v à s ự n ỗ lự c c ủ a n g ư ờ i h ọ c . H o ạ t đ ộ n g h ọ c k h ô n g c h ỉ d ừ n g ở v i ệ c
n h á c l ạ i b à i h ọ c m à n ó c ị n là s ự t á i t ạ o c h o b ả n t h â n , s á n g t ạ o t r o n g tư d u y ,
b iế t s ử d ụ n g v à đ i ề u k h i ể n t r i t h ứ c t r o n g q u á t r ì n h c h i ế m

lĩn h k h o a h ọ c .

D ạ y v à h ọ c là h a i h o ạ t đ ộ n g c ó q u a n h ệ c h ặ t c h ẽ v ớ i n h a u . K ế t q u ả h ọ c
t ậ p c ủ a h ọ c s i n h c ũ n g c h í n h là k ế t q u á h o ạ t đ ộ n g d ạ y h ọ c c ủ a t h ầ y . Q u á t r ì n h
d ạ y h ọ c ở t r ư ờ n g T H P T c h ị u s ự c h i p h ố i c ủ a q u y l u ậ t c ơ b á n c ủ a Ọ T D H . Đ ó lù
q u y l u ậ t v ề s ự t h ố n g n h ấ t b i ệ n c h ứ n g g iữ a h o ạ t đ ộ n g d ạ y v ù h o ạ t đ ộ n g h ọ c ,

21


g iữ a n g ư ờ i d ạ y v à n g ư ờ i h ọ c . M ó i q u a n h ệ t r ê n đ ư ợ c t h e h i ệ n t h ô n g q u a s ự s o
sánh như b á n g

1. 1.

Bang 1.1: So sánh hai hoạt động của Q T D H

H ơ ạt đ ộn g d ạv

H o ạ t đ ộn g

học

Đ ịn h

Sự t ố c h ứ c , đ iề u k h iể n

H o ạ t đ ộ n g c ó đ ị i tư ợ n g : H ọ c s in h ( c h ủ th ể ) .

n g h ĩa

tố i

K h á i n iệ m k h o a h ọ c - Đ ó i tư ợ n g đ ế h ọ c s in h

ưu

s in h
th ứ c ,

q

tr ìn h

học

c h iế m

lĩ n h

chi

hồn

th à n h

và

c h iế m

lĩ n h , q u á

c ủ a th ầ y

M ục

T ổ c h ứ c v à đ iề u k h iể n

C h iế m

đ íc h

sự

sẽ đ ạ t m ụ c đ íc h :

s in h ,
nắm

tậ p

của

học

g iú p

học

s in h

vữ ng

k iế n

th ứ c ,

tự g iá c , t í c h

c ự c , tự

g iá c c h iế m lĩ n h k h o a h ọ c d ư ớ i sự đ iề u k h iê n

p h á t t r iể n n h â n c á c h

học

trìn h

lĩ n h k h á i n iệ m

k h o a h ọ c th à n h c ô n g

- T r í d ụ c : n ắ m v ữ n g t r i th ứ c
- P h á t t r iể n tư d u y v à n ă n g lự c h o ạ t đ ộ n g t r í

h ì n h th à n h k ỹ n ă n g k í

tu ệ

x á o th á i đ ộ

- G iá o d ụ c : h ìn h th à n h T C iQ k h o a h ọ c , th á i
đ ộ đ ạ o đ ứ c , n iề m t in

C hức

C hứ c năng kép

H a i c h ứ c n ă n g th ố n g n h ấ t

năng

- T r u y ề n đ ạ t th ô n g t i n

- L ĩ n h h ộ i th ô n g t in

DH

- T ự đ iề u

- Đ i ề u k h iê n n g ư ờ i h ọ c

n iệ m k h o a h ọ c

và

hoạt

động

k h iể n

quá

trìn h

c h iế m

lĩ n h

khái

của

ngư ời học
N ội

Theo

dung

đ ịn h

tín h

chất

quy

- T o à n b ộ hệ th ố n g k h á i n iệ m c ủ a m ô n h ọ c
- C á c p h ư ơ n g p h á p đ ặ c tr ư n g c ủ a k h o a h ọ c
tạ o n ê n m ô n h ọ c
- ứ n g d u n g h iể u b iế t v à o h ọ c tậ p . la o đ ộ n g

Phương

Phương
pháp

tr ư ờ n g

pháp

nhà

- P h ư ơ n g p h á p n h ậ n th ứ c
-

Phương

pháp

c h iế m

lĩ n h

khái

n iệ m

của

k h o a h ọ c b iê n th à n h h ọ c v à n c ủ a b ả n th â n .
:

Đó

là p h ư ơ n g p h á p :

dụna.

22

Mô

tá . g iả i t h íc h , v ậ n


N g o à i ra , Q T D H

ớ trư ờ n g T H P T c ò n c ó n h ư n g đ ặ c đ iế m đ á n g q u a n tâ m s a u :

- H ọ c s in h - c h ú th e c ủ a h o ạ t đ ộ n g h ọ c đ ã c ó sự tr ư ớ n g t h à n h v ề p h ư ơ n g
d i ệ n t h ê c h á t , t i n h t h á n v ù x ã h ộ i c a o h ơ n n h i ề u s o v ớ i lứ a t u ơ í h ọ c s i n h T H C S .
Đ á y là lứ a t u ổ i đ ã c ó s ự p h á t t r i ể n tư ơ n g đ ố i h o à n t h i ệ n v ề t h ê c h ấ t , c á c p h ẩ m
c h ấ t v à th u ộ c tín h

tâ m

l í đ ư ợ c h ìn h th à n h v à ổ n đ ịn h . H ọ c s in h T H P T th ự c

h iệ n h o ạ t đ ộ n g h ọ c t ậ p n h ằ m c h u ẩ n b ị c h o v i ệ c t i ế p t ụ c h ọ c lẻ n c a o h o ặ c t r ự c
t iế p b ư ớ c v à o c u ộ c s ố n g x ã h ộ i.

- Q TD H

đ ư ợ c tổ

c h ứ c th e o c h ư ơ n g tr ìn h

kê hoạch

chung

và chư ơ ng

t r ì n h m ô n h ọ c . M ộ t s ô t r ư ờ n g t h ự c h iệ n c h ư ơ n g t r ì n h c h u y ê n b a n .

- M ố i q u a n h ệ g iữ a g i á o v i ê n v à h ọ c s i n h , g iữ a h ọ c v à d ạ y c ó c h ú ý t h o ả
đ á n g đ ế n k i n h n g h i ệ m c ủ a h ọ c s in h .

- N ộ i d u n g h ọ c v ấ n t h i ế t th ự c c h u ẩ n b ị c h o h ọ c s i n h t h a m g ia v à o h o ạ t
đ ộ n g x ã h ộ i v à c ó đ iề u k iệ n đ ê tiế p tụ c n â n g c a o h ọ c v ấ n ở t r ì n h đ ộ đ à o tạ o
c a o h ơ n . T í n h k ĩ t h u ậ t t ổ n g h ợ p đ ư ợ c t h ê h iệ n r õ t r o n g n ộ i d u n g h ọ c v ấ n .

1 .3 .2 . Y ê u c ầ u đ ổ i m ó i P P D H t r o n g t r ư ờ n g T H P T
N g h ị q u y ế t 2 - k h ó a V I I I c ủ a B a n c h ấ p h à n h tru n g ư ơ n g Đ á n g đ ã c h ỉ rõ :
" Đ ổ i m ớ i p h ư ơ n g p h á p G i á o d ụ c đ à o t ạ o là r ấ t q u a n t r ọ n g

nhằm

khắc phục

v iệ c d ạ y h ọ c m ộ t c h i ề u v à n h à m k h u y ế n k h í c h tư d u y s á n g t ạ o c ủ a h ọ c s i n h v à
s in h v iê n "
Đ iề u

2 4 L u ậ t g iá o d ụ c x á c đ ịn h :

"P h ư ơ n g p h á p g iá n g

d ạ y p h ổ th ô n g

p h á i p h á t h u y t í n h t í c h c ự c , tự g iá c , c h ú đ ộ n g , s á n g t ạ o c ủ a h ọ c s i n h , p h ù h ợ p
v ớ i t ừ n g đ ặ c đ i ể m c ủ a t ừ n g lớ p h ọ c , m ô n h ọ c , b ồ i d ư ỡ n g p h ư ơ n g p h á p t ự h ọ c ,
r è n l u y ệ n k ỹ n ă n g v ậ n d ụ n g k i ế n th ứ c v à o t h ự c t i ễ n , t á c đ ộ n g đ ế n t ì n h c ả m ,
đ e m lạ i n iề m v u i, h ứ n g th ú h ọ c tậ p c h o h ọ c s in h . . . "
T ro n g

xu

t h ế q u ố c t ế h o á h iệ n

n a y , g iá o d ụ c đ à o tạ o

là m ộ t n h â n t ố

q u y ế t đ ị n h đ ế n s ự t h à n h b ạ i c ủ a m ỗ i q u ố c g ia . N h ữ n g n ư ớ c s ớ m đ ổ i m ớ i , đ ầ u


tư c h o g i á o d ụ c đ ã c h ứ n g m i n h đ iế u đ ó . V ì v ậ y đ ổ i m ớ i g i á o d ụ c n ó i c h u n g
t r o n g đ ó c ó đ ổ i m ớ i g i á o d ụ c T H P T là q u y l u ậ t p h á t t r i ể n c ủ a t h ờ i đ ạ i .

N h ữ n g y ê u c ầ u c ủ a đ ổ i m ớ i P P D H t r o n g tr ư ờ n g T H P T đ ư ợ c x á c đ ịn h :

- Đ ổ i m ớ i p h á i m a n g tín h k ế th ừ a , sử d ụ n g c ó c h ọ n lọ c v à s á n g tạ o h ệ
th õ n g

phương

pháp

dạy

học

tru y ề n

th ố n g

h iệ n

cịn

g iá

tr ị tro n g

v iệ c

h ìn h

t h à n h t r i t h ứ c , r è n l u y ệ n k ỹ n ă n g , p h á t t r i ể n t h á i đ ộ c h o h ọ c s in h .

- Đ ổ i m ớ i p h ả i k iê n q u y ế t g ạ t b ỏ n h ữ n g y ế u t ố lạ c h ậ u , tr u y ề n th ụ m ộ t
c h iể u , h ọ c s in h t h ụ đ ộ n g .

- M ạ n h d ạ n c h iế m

lĩ n h , v ậ n đ ộ n g n h ữ n g t h à n h tự u m ớ i c ủ a K H K T v à

c ô n g n g h ệ tro n g q u á trìn h d ạ y h ọ c .

- Đ ổ i m ớ i p h ả i đ ư ợ c t ổ c h ứ c m ộ t c á c h c ó h ệ t h ố n g , đ ồ n g b ộ , c ó đ iề u
k i ẽ n t h ự c h iệ n .

-

Đ ổ i m ớ i p h ả i t h ự c s ự g ó p p h ầ n n â n g c a o c h ấ t lư ợ n g d ạ y h ọ c .

1 .3 .3 . C á c y ế u t ô ả n h h ư ở n g đ ế n đ ổ i m ớ i P P D H ở t r ư ờ n g T H P T
C á c y ế u t ố á n h h ư ớ n g t r ự c t i ế p đ ế n q u á t r ì n h đ ổ i m ớ i P P D H ở tr ư ờ n g
T H P T là m ụ c t i ê u , n ộ i d u n g c h ư ơ n g t r ì n h d ạ y h ọ c ; đ ặ c đ i ể m c ủ a h ọ c s in h ; n ă n g
lự c c ủ a g i á o v i ê n ; t ì n h t r ạ n g v ề t r a n g t h i ế t b ị d ạ y h ọ c ; t h ờ i g ia n th ự c h iệ n .

• M ụ c t i ê u , n ộ i d u n g v ù c lì ư ơ n g t r ì n l i d ạ y h ọ c
S ự n g h iệ p c ô n g n g h iệ p h o á , h iệ n đ ạ i h o á đ á t n ư ớ c t r o n g b ố i c ả n h to à n
c ầ u h o á ; n h ữ n g y ê u c ầ u v ề n g u ồ n n h â n lự c c ó c h ấ t lư ợ n g đ á p ứ n g n h u c ầ u
p h á t t r iể n c ủ a g iá o d ụ c đ ò i h ỏ i g iá o d ụ c v à đ à o tạ o p h ả i c ó n h ữ n g đ ổ i m ớ i v à
sự đ ổ i m ớ i đ ó p h á i đ ư ợ c th ự c h iệ n trư ớ c h ế t ớ lĩ n h v ự c m ụ c tiê u v à n ộ i d u n g
g ia ó d ụ c đ à o tạ o .
Đ ổ i m ớ i m ụ c tiê u , n ộ i d u n g v à c h ư ơ n g tr ìn h
na\

sẽ t ấ t y ế u d ầ n đ ế n đ ổ i m ớ i P P D H

24

d ạ y h ọ c p h ổ t h ô n g h iệ n

v à p h a i h ư ớ n g đ ế n m ụ c tiê u đ ổ i m ớ i

F P D H . C h i th ị c ú a T h u
d ụ c p h ổ t h ô n g th ự c h iệ n

tư ớ n g C h ín h

p h ú v ề v iệ c đ ổ i m ớ i c h ư ơ n g tr ìn h

g iá o

N g h ị q u y ế t số 4 0 /2 0 0 0 /Q H 10 c ủ a Q u ó c h ộ i đã g h i

r õ : " M ụ c t iê u c ủ a đ ổ i m ớ i c h ư ơ n g t r ì n h v à s á c h g iá o k h o a p h ổ th ô n g là . ..d ổ i
m ớ i p h ư ơ n g p h á p d ạ y v à h ọ c , p h á t h u y t ư d u y s á n g t ạ o v à n ă n g lự c t ự h ọ c c ủ a
h ọ c s in h " Ị I

• Đ ặc ctiểm ( lia học sinh T H F Ĩ
L ứ a t u ổ i h ọ c s in h T H P T h iệ n n a y c ó s ự t h a y đ ổ i r ấ t n h iề u s o v ớ i c ù n g
lứ a t u ổ i ớ g i a i đ o ạ n t r ư ớ c đ â y . H ọ c s i n h

h iệ n

n a y n ă n g đ ộ n g h ư n , tín h

lin h

h o ạ t t r o n g tư d u y c a o h ư n v à v ố n k iế n th ứ c t í c h l u ỹ p h o n g p h ú h ư n s o v ớ i th ế
h ệ trư ớ c

k h i c ù n g ở m ộ t đ ộ t u ổ i. N g à y n a y , h ọ c s in h

p h ư ơ n g tiệ n th ô n g t i n

sớm

tiế p c ậ n v ớ i c á c

h iệ n đ ạ i, c ó th ể th u n h ậ n đ ư ợ c c á c k iế n th ứ c c ầ n th iế t

tr o n g k h o tà n g k iế n th ứ c k h ổ n g

lổ c ủ a n h â n lo ạ i v à c ó th ề m ở r ộ n g c á c m ố i

q u a n h ệ v ớ i n h iề u đ ố i tư ợ n g k h á c n h a u t r o n g p h ạ m v i r ấ t r ộ n g .

K h á c v ớ i trư ớ c đ â y , n g u ồ n k iế n th ứ c m à h ọ c s in h h iệ n n a y t í c h lu ỹ đ ư ợ c
k h ô n g c h ỉ c h ủ y ế u từ n h à tr ư ờ n g m à c ị n t h ơ n g q u a c á c k ê n h t h ô n g t in k h á c ,
d o đ ỏ h ọ k h ơ n g c h í th ụ đ ộ n g tiế p n h ậ n th ô n g
đ ộ n g tìm

k iế m

th ô n g tin

tin

ở n h ữ n g n g u ồ n th ô n g tin

từ g iá o v iê n

m à cịn năng

h ọ c ó th ể k h a i th á c đ ư ợ c.

H ọ c s in h h iệ n n a y c ó x u h ư ớ n g v ư ợ t ra k h ỏ i k h u ô n k h ổ t r i th ứ c h ọ c đ ư ờ n g .
P h â n tíc h trê n đ â y c h o th ấ y , P P D H

t r o n g n h à tr ư ờ n g c ầ n p h ả i đ ổ i m ớ i

th e o h ư ớ n g s ử d ụ n g c á c p h ư ơ n g t iệ n h iệ n đ ạ i là m t ă n g lư ợ n g t h ô n g t in v à g iú p
h ọ c s in h h ì n h th à n h p h ư ơ n g p h á p tự h ọ c , tự t ì m

t ị i k iế n th ứ c , tự k iể m

tra d ấ n h

g iá . C ó n h ư v ậ y P P D H t r o n g n h à t r ư ơ n g m ớ i đ á p ứ n g đ ư ợ c v ớ i n h ữ n g đ ặ c đ i ể m
c ú a đ ố i tư ợ n g h ọ c s in h p h ị t h ơ n g h iệ n n a y .

* N ă m ’ lực a i d iỊĨáo viên
G iá o v iê n

là n h â n t ố c ó v a i t r ị q u y ế t đ ị n h đ ố i v ớ i v i ệ c đ ổ i m ớ i P P D H

h iệ n n a y t r o n g n h à t r ư ờ n g T H P T . C á c P P D H

tr u y ê n th ố n g từ n g n g ự t r ị tr o n g