Bai giang vi sinh virus

10/11/20

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY

Visinh vật đại cương

Chương 4:Virus

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY

Khái niệm cơ bản về virus
1.Lịch sử phát triển
- Virus=“độc tố”
- 1884:Chamberland đã dùng
màng sứ để lọc được các vi
khuẩn nhỏ nhất
- 1892:Ivanopski sử dụng màng lọc Chamberland để lọc dịch lá cây bị khảm thuốc
lá,thông báo cây bị bệnh dovirusqualọc
- 1898:Martinus Beijerink chứng minhvirusqualọc bị mất hoạt tính nhanh chóng
khi đun sơi;và kết luận đây là chất độc sống
1915:Friderich Twort và FelixHerelle đã phát hiện viruskí sinh và phá huỷ vikhuẩn
– Bacteriophage(cịn gọi là thực khuẩn thể – phage)

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY

- 1935:Stanleyđã kết tinh được
viruskhảm thuốc lá

Nobel1946về
hoá học

- 1952:Herskey đã chứng
minhvật chất ditruyền ở
phagelà ADN

1


10/11/20

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY

- 1955:Fraenkel đã lắp
ráp thành công axit
nucleicvào vỏ capsit của
viruskhảm thuốc lá
- 1970:Q.Bantimore
H.M.Teminphát hiện ra
enzymephiên mã ngược
ở virusRetrochứa ARN
chuỗi đơn

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY

1.Đặc điểm hình thái và sinh lý của virus
1.1.Định nghĩa
- Là dạng sống dưới tế bào,chỉ thể hiện hoạt tính
sống khi ký sinh trong tế bào vật chủ
- Đặc tính ký sinh của virusmang tính chun
hố:mỗi lồi viruschỉ ký sinh trên những tế bào
chủ nhất định (chun hố tuyệt đối)hoặc nhóm

tế bào chủ nhất định (chun hố tương đối)
- Viruscó thể tồng tại tốt trong điều kiện nhiệt đố
thấp,songchết nhanh hơn docác tia năng lượng
hoặc hố chất sát khuẩn

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY

1.Đặc điểm hình thái
và sinh lý của virus
1.2.Đặc điểm kích
thước

2


10/11/20

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY
• 1.Đặc
điểm hình thái và sinh lý của virus
• 1.3.Đặc điểm hình thái
• - Viruscó thể là hình cầu,hình khối nhiều mặt,hình que…

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY

3.Đặc điểm cấu tạo của virus
3.1.Cấu tạo virusgồm 2phần chính
- Phần vỏ (capsit):

+Là lớp bao bọc,cấu tạo từ các tiểu
đơn vị capsome (có bản chất là
protein)
+Chức năng tạo hình và bảo vệ

3


10/11/20

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY

Một số viruscó vỏ ngồi bao bọc có
nguồn gốc từ màng nguyên sinh chất
doviruscuốn theo khi nảy chồi
- Cấu tạo gồm lipidvà protein
- Lipidlà phospholipidvà glycolipid
có nguồn gốc từ màng nguyên
sinh chất (có loại từ màng thể
golgi)
- Proteinlà glycoproteincó nguồn
gốc từ màng ngun sinh chất
(có loại có genmã hố tạo màng)

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY

Trên bề mặt:
+Thụ thể giúp bám dính vào bề mặt
tế bào
+Kháng ngun kích thích hệ thống

miễn dịch
+Vỏ viruscó cách xắp xếp khác nhau
làm viruscó hình dạng khác nhau (
đối xứng xoắn,đối xứng hình khối,
cấu trúc phức tạp)

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY

Trên bề mặt:
+Thụ thể giúp bám dính vào bề mặt
tế bào
+Kháng nguyên kích thích hệ thống
miễn dịch
+Vỏ viruscó cách xắp xếp khác nhau
làm viruscó hình dạng khác nhau (
đối xứng xoắn,đối xứng hình khối,
cấu trúc phức tạp)

4


10/11/20

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY

Viral Structure (Helical Virus)

3.Đặc điểm cấu tạo của virus
3.1.Cấu tạo virusgồm 2phần chính
- Phần lõi (viruscore):

+Phần lưu trữ thơng tinditruyền của
virus,phụ thuộc vào loại virusmà có bản
chất là ADN,ARN;
+ANDvà ARNcó thể là sợi đơn hoặc sợi
kép
+Kích thước rất khác nhau tuỳ loại virus
+Dogenomenhỏ nên trong q trình
tiến hố để tận dụng tối đa tiềm năng có
hiện tượng genchồng lên nhau,hoặc
phân cắt

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY

GenomeARNđơn được quy định (+)hoặc (-)dựa vào trình tự của mARN

5


10/11/20

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY

3.Đặc điểm cấu tạo của virus
3.2Cấu tạo của phage
Gồm 3phần:đầu,cổ,đuôi
Đầu:tương tự như viruscó nhiều mặt đối
xứng,trong chứa sợi ADNxoắn kép
Cổ:Là đĩa hình lục giác làm nhiệm vụ nối đầu

và đi
Đi:giống virusđỗi xứng xoắn nhưng không
chứa vật chất ditruyền
+Ống rỗng làm đường dẫn ANDxâm nhiễm
vào tế bào vật chủ
+Cuối đi có tấm đế hình lục giác từ đó có 6
sợi đi và 6mấy ghim có chức năng hấp phụ

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY

Sự tái sinh của virus
1.Đặc điểm
- Qúa trình tái sinh gia tăng số lượng
của virus
- Qúa trình tái sinh chỉ xảy ra khi virus
ký sinh trong tế bào vật chủ
- Thời gian tái sinh thay đổi phụ
thuộc và virus
- Quaquá trình tái sinh:tế bào vật
chủ có thể bị tổn thương (có thể
phục hồi haymất khả năng phục hồi

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY

Sự tái sinh của virus

Tiêu bào (làm tantế bào)

Tiềm tan

6


10/11/20

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY

Sự tái sinh của virus

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY
a.Hấp phụ:
- Virustiến lại vật chủ hấp phụ lên bề mặt vật chủ nhờ các mấu
bám chỉ xảy ra tại một số vị trí nhất đinh
- Quá trình hấp phụ thuộc nhiều yêú tố:nhiệt độ,pH,quan hệ
virus–vật chủ
b.Xâm nhập:
- Sau khi hấp phụ, đĩa gốc và sợi đi nhận được kích thích
làm capsome của sợi đi vận động. Chúng co lại cịn ½
chiều dài và đâm ống đuôi qua thành tế bào và màng tế
bào chất
- Lysozyme ở đầu ống đi có tác dụng thuỷ phân lớp
petidogllucan
c.Saochép:
- Vật chất di truyền của virus sẽ cung cấp thông tin cho tế
bào chủ, sử dụng hệ thống trao đổi chất của tế bào
chủddeer tổng hợp nên các nguyên liệu cấu thành virus

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY

d.Lắp ráp:

- Các thành phần của virussẽ được lắp thành các viruscon
hồn chỉnh giống nhau

e.Phóng thích
- Màng tế bào bị xung yếu dolysozymecủa virusvà giải phóng
virusra ngồi
- Mỗi tế bào có thể giải phóng từ 100đến 100000virus

7


10/11/20

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY

Tiềm tan
- Một số virussau khi thâm nhập vào vật chủ,hệ gencủa nó gia nhập
với hệ gencủa tế bào vật chủ
- Hệ genmới được nhân lên cùng với quá trình nhân ANDcủa tế bào
chủ
- Trong giai đoạn này không tiêu diệt tế bào vật chủ và tồn taị với tế bào
vật chủ trong thời gian dài

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY

Phân loại virus
Hệ thống phân loại ICTV

Hệ thống phân loại Baltimore

Ủy ban Quốc tế về Phân loại Virus

/>
8


10/11/20

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY

Phân loại virus:Nhóm 1:dsDNA

Phân loại virus:Nhóm 7
DNAvirusthatusereverse
transcriptase:DNAgenomethat
ispartiallydouble-stranded,but
containsasingle-strandedregion.

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY

Phân loại virus:
Nhóm 2:ssDNA

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY

Phân loại virus:RNAvirus

Nhóm 3:dsRNA

- Theviralgenome,initsdsRNA
form,mustbehiddenor
protectedfromthecell
enzymes.
- Cellsalsolack RNA-dependent
RNA-polymerases,necessary
forreplicationoftheviral
genomesothevirusmust
providethisenzymeitself.

9


10/11/20

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY

Phân loại virus:RNAvirus
Nhóm 4:+ssRNA

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY

Phân loại virus:RNAvirus
Nhóm 5:-ssRNA

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY

Phân loại
virus:RNA
virus

Nhóm 6:
+ssRNA,
retrovirus
(virusphiên
mã ngược)

10


10/11/20

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY

HANOIUNIVERSITYOFSCIENCEANDTECHNOLOGY
Bacteriophages and their application in food safety

11