La01 029 di mi c cu vn ca cac doan

L I CAM OAN
Tôi xin cam oan, ây là công trình nghiên c u khoa h c

c l p

c a tôi. Các s li u trong lu n án là trung th c và có ngu n g c c th ,
rõ ràng. Các k t qu c a lu n án chưa t ng ư c công b trong b t c
cơng trình khoa h c nào. N u có sai sót, tơi xin ch u hồn tồn trách
nhi m trư c pháp lu t.
Nghiên c u sinh

Tr n Th Thanh Tú


M CL C
L i cam oan...................................................................................................... 1
M c l c............................................................................................................... 2
Danh m c Hình và

th .................................................................................. 3

Danh m c các b ng ............................................................................................ 4
Danh m c các ch vi t t t .................................................................................. 5
M

u................................................................................................................ 6

Chương 1 Nh ng v n

lý lu n cơ b n v cơ c u v n c a doanh nghi p...... 11

1.1. Cơ c u v n c a doanh nghi p ............................................................... 11
1.2. Nhân t

nh hư ng

n cơ c u v n....................................................... 45

1.3. Mô hình kinh t lư ng

ng d ng trong xây d ng cơ c u v n trên

th gi i.......................................................................................................... 55
Chương 2 Th c tr ng cơ c u v n c a doanh nghi p Nhà nư c Vi t Nam hi n
nay .................................................................................................................... 69
2.1. T ng quan v doanh nghi p Nhà nư c (DNNN) Vi t Nam ................. 69
2.2. Th c tr ng cơ c u v n doanh nghi p Nhà nư c Vi t Nam hi n nay.... 78
2.3.

ánh giá th c tr ng cơ c u v n c a doanh nghi p Nhà nư c Vi t Nam

hi n nay ...................................................................................................... 100
2.4. Kinh nghi m

i m i cơ c u v n các doanh nghi p Nhà nư c Trung Qu c114

Chương 3 Gi i pháp

i m i cơ c u v n c a doanh nghi p Nhà nư c Vi t Nam

hi n nay .......................................................................................................... 125

3.1.

nh hư ng phát tri n và quan i m

i m i cơ c u v n c a các doanh

nghi p Nhà nư c Vi t Nam trong th i gian t i ......................................... 125
3.2. Gi i pháp

i m i cơ c u v n c a doanh nghi p nhà nư c Vi t nam hi n

nay: ............................................................................................................. 131
3.3. i u ki n th c hi n gi i pháp

i m i cơ c u v n các doanh nghi p nhà

nư c Vi t nam hi n nay ............................................................................. 192
K t lu n .......................................................................................................... 202
Danh m c tài li u tham kh o .........................................................................204


DANH M C HÌNH VÀ

TH

Hình
Hình 1.1. Mơ hình M&M tình hu ng 1
Hình 1.2. Mơ hình M&M tình hu ng 1
Hình 1.3. Giá tr các ph n dư trong hàm h i qui m u
th

th 1.1. Chi phí v n ch s h u
th 1.2. Tác

ng c a N

n giá tr doanh nghi p

th 1.3. Tác

ng c a N

n chi phí v n

th 1.4. Lý thuy t t nh v cơ c u v n: Cơ c u v n t i ưu và Giá tr c a
doanh nghi p
th 1.5. Lý thuy t t nh v cơ c u v n: Cơ c u v n t i ưu và Chi phí v n
th 1.6. Cơ c u v n t i ưu trong các tình hu ng
th 1.7. a d ng hoá và r i ro c a danh m c
th 1.8. ư ng th trư ng ch ng khoán (SML)
th 2.1. T c

t!ng c a vi c s" d ng n và v n ch s h u

th 2.2. M i quan h gi a ROE và chi phí v n ch s h u c a các doanh
nghi p Nhà nư c


DANH M C CÁC B NG
B ng 1.1 So sánh thu nh p sau thu c a hai doanh nghi p
B ng 1.2 So sánh dòng ti n c a hai doanh nghi p

B ng 1.3 Dòng ti n c a Trái ch và c
B ng 1.4 K t qu ch y mơ hình tác

ơng
ng c a thu

n cơ c u v n

B ng 2.1 Tình hình v n ch s h u nhà nư c t i các DNNN c ph n hoá
B ng 2.2 Cơ c u các doanh nghi p ch n m u nghiên c u theo quy mô v n
B ng 2.3 Cơ c u các doanh nghi p ch n m u nghiên c u theo ngành
B ng 2.4 Cơ c u v n t ng h p các ngành
B ng 2.5 V n ch s h u/T ng v n
B ng 2.6 N dài h n/T ng v n
B ng 2.7 H s V n ch s h u/N dài h n - T ng h p các ngành
B ng 2.8 H s V n ch s h u/ N dài h n theo ngành
B ng 2.9 Cơ c u tài s n c

nh trong t ng tài s n - theo ngành

B ng 2.10 T# tr ng chi phí v n vay trong t ng chi phí t ng ngành
B ng 2.11 Chi phí v n vay t ng ngành
B ng 2.12 Chi phí v n ch s h u t ng ngành
B ng 2.13 Chi phí v n trung bình t ng h p các ngành
B ng 2.14 Chi phí v n trung bình t ng ngành
B ng 2.15 ROE - theo ngành
B ng 2.16 Ch$ s kinh t v mô c a Trung Qu c
B ng 2.17 T$ l và m c

các doanh nghi p qu c doanh Trung Qu c thua l%

B ng 3.1 Xác nh h s r i ro bêta c a các DNNN Vi t nam - ngành cơng nghi p
B ng 3.2 Chi phí c a l i nhu n gi l i - theo mơ hình ph n bù r i ro và CAPM
B ng 3.3 Cơ c u v n và chi phí v n hi n t i c a CIENCO1 t n!m 2002-2004
B ng 3.4 D báo cơ c u v n c a CIENCO1


DANH M C CÁC CH

VI T T T

BC KT

:

B ng cân

i k toán

BCKQKD

:

Báo cáo k t qu kinh doanh

CPH

:

C ph n hoá

DNNN

:

Doanh nghi p Nhà nư c

DNTN

:

Doanh nghi p Tư nhân

EBIT

:

Thu nh p trư c thu và lãi vay

EPS

:

Thu nh p trên c phi u

NDT

:

Nhân dân t

NHNN

:

Ngân hàng Nhà nư c

NHTM

:

Ngân hàng Thương m i

QTDN

:

Qu n tr doanh nghi p

ROA

:

Thu nh p trên t ng tài s n

ROE

:

Thu nh p trên v n ch s h u

TNHH

:

Trách nhi m h u h n

TPCP

:

Trái phi u chính ph

TTCK

:

Th trư ng ch ng khốn

TSC

:

Tài s n c

TSL

:

Tài s n lưu

USD

:

ơ la M&

VN

:

WACC

:

nh
ng

ng Vi t Nam
Chi phí v n trung bình


M

U

' Vi t nam hơn 20 n!m qua, cùng v i cơng cu c
trình

i m i kinh t là q

i m i các doanh nghi p nhà nư c. Hàng ngàn doanh nghi p nhà nư c

ã ư c chuy n

i hình th c s h u, ư c qu n lý tài chính theo m t cơ ch

phù h p hơn. Nh

ó, các doanh nghi p nhà nư c ã ph n nào kh(ng

nh

ư c v trí quan tr ng trong vi c t o thu nh p và i u ti t v mô n n kinh t .
Song, hi u qu c a các doanh nghi p nhà nư c còn th p là m t th c t
không th ph nh n. M t trong nh ng nguyên nhân cơ b n d n

n tình tr ng

trên là s b t h p lý trong cơ c u v n c a doanh nghi p nhà nư c. B i v y, n u
không ti p t c c i cách, n u không chú tr ng thi t l p m t cơ c u v n h p lý,
thì các doanh nghi p nhà nư c Vi t nam khó có th phát tri n n
không th

nh, càng

ng v ng trong c nhh tranh khi ti n trình h i nh p qu c t và khu

v c ang di)n ra.
Bên c nh ó, nh ng v n

mang tính lý thuy t v vi c hình thành m t

phương pháp ti p c n khoa h c

xây d ng cơ c u v n cho các doanh nghi p

nhà nư c Vi t nam hi n v n chưa ư c nghiên c u m t cách
di n, khi n cho các nhà ho ch

y

và tồn

nh chính sách và các nhà qu n lý tài chính

doanh nghi p nhà nư c cịn g*p nhi u khó kh!n, vư ng m c trong nghiên c u
và ng d ng.
Chính vì v y,

tài nghiên c u: ”

i m i cơ c u v n c a các doanh

nghi p nhà nư c Vi t nam hi n nay” ư c l a ch n

áp ng yêu c u lý

lu n và th c ti)n ó.
TÌNH HÌNH NGHIÊN C U

Trên th gi i, có khá nhi u cơng trình nghiên c u v cơ c u v n và
m t s mơ hình kinh t lư ng ã ư c xây d ng
nh hư ng

nghiên c u các nhân t

n cơ c u v n c a các doanh nghi p. H u h t các nghiên c u


hi n t i

u nghiên c u cơ c u v n dư i giác

qu n lý. Titman và Wessels

(1988) ã cho r+ng ch$ có “tính duy nh t” ( ư c o lư ng b i Chi phí nghiên
c u tri n khai/T ng doanh thu, chi phí bán hàng cao, và nhân cơng v i chi
phí th p) và thu nh p là các nhân t quan tr ng. N!m 1984, Harris ã ch ng
minh b+ng lý thuy t và th c ti)n v t# su t l i nhu n trung bình t!ng s, kéo
theo r i ro t!ng trong mơ hình
cùng d n

nh giá tài s n t chính nhi u th i k- và cu i

n s t!ng lên c a chi phí v n.

i u này có th gi i thích cho vi c

ưa thích tài tr b+ng n hơn là v n ch s h u c a các doanh nghi p.
Federick H.deB.Harris, m t giáo sư c a

Winston Salem, M& ã
trúc tài s n, m c

i h c Wake Forest, Bang

xu t mơ hình nghiên c u m i liên h gi a c u

m nhi m doanh thu và cơ c u v n. Williamson (1988,

1991) cho r+ng doanh nghi p có t# tr ng tài s n c

nh trên t ng tài s n

càng cao thì càng ph i s" d ng nhi u v n ch s h u. Gentry (1994) ã so
sánh m c

òn b.y và t# l chi tr c t c c a công ty liên danh c a M&

trong ngành công nghi p khai thác d u m/ và khi

t. Ông ã phát hi n ra

r+ng, các công ty liên danh, m*c dù không ph i ch u thu thu nh p doanh
nghi p, có t# l chi tr c t c cao hơn và s" d ng n ít hơn.
phù h p v i các nghiên c u v tác

ng c a thu

i u này c0ng

n s l a ch n cơ c u

v n c a các công ty M&.
Rajan và Zingales (1955) ã ưa ra m t nghiên c u r t i n hình v cơ
c u v n c a doanh nghi p

các nư c OECD và ã phát hi n ra m i quan h

ngư c chi u r t ch*t ch, gi a giá tr s sách c a c phi u v i ịn b.y tài
chính. Gi ng như Rajan và Zingales, Barclay, Smith và Watts (1955) c0ng
ã phát hi n ra r+ng t# l n có quan h ngư c chi u v i t# l giá th trư ng
và giá s sách.
b sung cho nghiên c u tr t t phân h ng c a M.Miller, m t vài lý
thuy t ã ư c xây d ng d a trên chi phí giao d ch. Ví d , n!m 1989, Fischer ã


s" d ng mơ hình quy n ch n giá và phát hi n ra ch$ m t thay
v n c0ng d n

n m t thay

i nh/ trong chi phí

i áng k trong cơ c u v n m c tiêu. Benartzi,

Michaely và Thaler (1997) ã phát hi n ra r+ng, trái ngư c v i nh ng lý thuy t t i
ưu v chi tr c t c, các giám

c dư ng như chi tr c t c d a trên cơ s thu

nh p trong quá kh nhi u hơn ch không ph i là thu nh p trong tương lai.
Baker và Wurgler (2002) ã ti n hành i u tra s

nh hư ng c a t# l thu

nh p trên c phi u trong quá kh . Nhưng h ch$ quan tâm
t# l thu nh p này lên quy t
nh ng thay

i ng m

n nh hư ng c a

nh phát hành c a công ty và không xem xét

n

nh.

Graham n!m 2003 ã ti n hành m t i u tra v tác

ng c a thu . Reinte

Gropp, m t nhà nghiên c u kinh t n i ti ng c a Ngân hàng Trung ương Châu
Âu, ã

xu t m t mơ hình nghiên c u k t h p nhi u lo i thu c a chính ph

c, n!m 2002. Mơ hình c0ng bao g m các lo i thu kinh doanh c a chính
quy n

a phương. Hơn n a, mơ hình c0ng cho r+ng ph n ti t ki m thu theo

Lu t thu c a
thay

c khi các doanh nghi p tài tr m t t# l nh t

i theo s c thu c a t ng

nh b+ng n s,

a phương.

Nghiên c u c a Francis Cai và Arvin Ghosh (2003) v cơ c u v n, b+ng
các ki m

nh th c t

ã cho th y các doanh nghi p có xu hư ng di chuy n v

i m cơ c u v n t i ưu khi h
khi di chuy n

ã

quá ngư1ng trung bình ngành nhanh hơn là

n i m t i ưu khi h

th p hơn ngư1ng trung bình ngành.

i u này có ngh a là các doanh nghi p không quan tâm
nhi u hay ít khi h

n vi c s" d ng n

dư i m c trung bình ngành.

N!m 2004, Lisa A.Keister ã nghiên c u v chi n lư c tài chính c a
các doanh nghi p trong n n kinh t chuy n
ưa ra các gi thuy t v xu th thay

i, tiêu bi u là Trung Qu c, ã

i cơ c u v n c a các doanh nghi p

nhà nư c Trung qu c. K t qu ki m nghi m cho th y: trong th p k#
quá trình

uc a

i m i, các doanh nghi p nhà nư c càng gi l i nhi u l i nhu n


thì càng vay n t bên ngồi nhi u ; vi c vay n c a các doanh nghi p gia
t!ng cùng v i s thay

iv

i u ki n

a lý; các doanh nghi p

các khu

v c phát tri n vay n t các ngân hàng nhi u hơn và t các ngu n khác ít
hơn so v i các doanh nghi p
nghi p

khu v c kém phát tri n và h u h t các doanh

u ph thu c vào v n vay ngân hàng.

' Vi t nam, các công trình nghiên c u v cơ c u v n không nhi u.
Trong lu n v!n th c s& c a tác gi Bùi V!n Thi (2001) v i

tài:’’

im i

cơ c u ngu n v n c a Công ty Shell gas H i phòng” và tác gi Lê Thu Thu#
(2004) “

i m i cơ c u v n c a Công ty Xây d ng L0ng lô”, c0ng nghiên

c u v cơ c u v n. Nhưng các tác gi m i ch$ d ng l i
tr ng cơ c u v n c a m t doanh nghi p c th và
tính

nh tính

các phân tích th c

xu t các gi i pháp mang

i m i cơ c u v n c a doanh nghi p ó. Bài vi t c a TS.

àm V!n Hu trên t p chí Kinh t phát tri n s tháng 10 n!m 2005,” Bàn v
i u ki n xác l p cơ c u v n c a doanh nghi p Vi t nam hi n nay” c0ng ã
phân tích m t s nhân t

nh hư ng

n cơ c u v n c a doanh nghi p và các

i u ki n xây d ng cơ c u v n t i ưu cho doanh nghi p Vi t nam. Các i u
ki n ư c phân tích ch y u d a trên các cơ s v lý thuy t mà chưa ư c
ki m ch ng.
M C ÍCH NGHIÊN C U
• Nghiên c u nh ng v n
nghi p: nh ng nhân t

nh hư ng

lý lu n cơ b n v cơ c u v n c a doanh
n cơ c u v n, c!n c và mơ hình thi t l p

cơ c u v n t i ưu.
•

ánh giá th c tr ng cơ c u v n c a các doanh nghi p Nhà nư c Vi t

Nam trên b s li u i u tra 375 doanh nghi p nhà nư c c a C c Tài chính
doanh nghi p.
•

xu t gi i pháp

i m i cơ c u v n c a các doanh nghi p nhà nư c

Vi t Nam hi n nay, theo 3 nhóm:


(i) Nhóm gi i pháp

nh lư ng: xây d ng mơ hình kinh t lư ng

lư ng nh ng nhân t

nh hư ng

ư c

n cơ c u v n c a các doanh nghi p

nhà nư c Vi t nam hi n nay và hoàn thi n các i u ki n xây d ng mơ
hình cơ c u v n.
(ii) Nhóm gi i pháp

nh tính:

i m i nh n th c v cơ c u v n và t m

quan tr ng c a cơ c u v n t i ưu, xác
cơ c u v n,

nh chính xác c!n c thi t l p

i m i chính sách qu n lý tài chính

i v i doanh

nghi p nhà nư c .v.v...
(iii) Nhóm gi i pháp ng d ng: xây d ng mơ hình cơ c u v n t i ưu cho
m t doanh nghi p i n hình (T ng Cơng ty Xây d ng Cơng trình
Giao thơng 1 - CIENCO1).
PH M VI NGHIÊN C U
• Nghiên c u cơ c u v n c a doanh nghi p.
Phân tích, ánh giá th c tr ng cơ c u v n c a 375 doanh nghi p Nhà nư c (S
li u i u tra c a C c Tài chính doanh nghi p - B Tài chính), nghiên c u cơ
c u v n c a m t doanh nghi p i n hình (T ng Cơng ty Xây d ng Cơng trình
Giao thơng 1 - CIENCO1).
• Th i gian nghiên c u: t n!m 2000

n n!m 2005.

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U
• Trên cơ s phương pháp lu n c a ch ngh a duy v t bi n ch ng và
duy v t l ch s", các phương pháp ư c s" d ng trong quá trình th c hi n

lu n án: phương pháp ph/ng v n, thu th p thông tin, t ng h p, so sánh, phân
tích tình hu ng.
• Phương pháp tốn kinh t

ư c s" d ng v i mơ hình kinh t lư ng

xây d ng mơ hình cơ c u v n c a các doanh nghi p Nhà nư c.


CHƯƠNG 1
NH NG V N
LÝ LU N CƠ B N V
CƠ C U V N C A DOANH NGHI P
1.1. Cơ c u v n c a doanh nghi p
1.1.1. Khái ni m và phân lo i doanh nghi p
1.1.1.1. Khái ni m doanh nghi p
Doanh nghi p là m t t bào, b ph n c u thành c a n n kinh t , có quan
h ch*t ch, v i các b ph n khác. Cùng v i s phát tri n c a các phương th c
s n xu t, cách th c t ch c doanh nghi p c0ng ngày càng phát tri n. Do v y,
c n có m t cách hi u tồn di n, th ng nh t v doanh nghi p, là cơ s

nghiên

c u cơ c u v n c a doanh nghi p.
Cho

n nay có r t nhi u cách hi u khác nhau v doanh nghi p. Theo

nh ngh a c a Vi n Th ng kê và Nghiên c u Kinh t , doanh nghi p là m t t
ch c kinh t mà ch c n!ng chính c a nó là s n xu t c a c i và d ch v

bán

[32]. Theo Lu t Công ty Vi t nam ban hành n!m 1994, doanh nghi p là các
ơn v kinh doanh ư c thành l p v i m c ích ch y u là th c hi n các ho t
ng kinh doanh, ó là vi c th c hi n m t hay m t s ho*c t t c các công
o n c a quá trình

u tư, t s n xu t

n tiêu th hay th c hi n d ch v trên

th trư ng nh+m m c ích sinh l i [24].
Theo Lu t doanh nghi p Vi t nam ban hành n!m 1999 thì doanh nghi p
là t ch c kinh t có tên riêng, tài s n riêng, tr s giao d ch n nh, ư c !ng kí
kinh doanh theo qui nh c a pháp lu t, nh+m th c hi n các ho t

ng kinh doanh.

Lu t doanh nghi p Vi t nam ư c Qu c h i thông qua n!m 2005 ư c
ban hành trên cơ s th ng nh t gi a Lu t doanh nghi p nhà nư c và Lu t
doanh nghi p, ã ưa ra khái ni m khá
nhưng

y

và ch*t ch, v doanh nghi p

i tư ng áp d ng thì r ng hơn so v i Lu t doanh nghi p trư c ây.

Vi c thành l p, t ch c qu n lý và ho t

ng c a doanh nghi p thu c m i thành


ph n kinh t

u áp d ng theo quy

nh c a Lu t này. Khi ó, khơng cịn s

phân bi t gi a doanh nghi p nhà nư c và doanh nghi p tư nhân.
Như v y, doanh nghi p ư c hi!u là m"t t ch c kinh t#, có tư cách
pháp nhân ho$c khơng, th%c hi n các ho&t "ng kinh doanh theo quy 'nh
c a pháp lu(t, nh)m &t ư c nh*ng m+c tiêu ã 'nh.
1.1.1.2. Phân lo i doanh nghi p
Có nhi u cách th c phân lo i doanh nghi p, tu- thu c vào m c tiêu
nghiên c u. M c tiêu nghiên c u c a Lu n án là cơ c u v n c a doanh nghi p,
ph m vi nghiên c u là cơ c u v n c a doanh nghi p Nhà nư c, do v y,

ph c

v cho m c tiêu nghiên c u trên, tác gi t p trung phân tích s khác bi t v tính
ch t s h u c a các doanh nghi p. Các cách th c phân lo i khác s, góp ph n
b tr cho nh ng nghiên c u

ph n sau v nh ng nhân t

nh hư ng

n cơ c u

v n c a doanh nghi p.
* Theo tính ch t s h u
Theo tiêu th c này, nh ng doanh nghi p thu c s h u Nhà nư c ư c
g i là doanh nghi p Nhà nư c, cịn nh ng doanh nghi p khơng thu c s h u
c a Nhà nư c ư c x p vào doanh nghi p tư nhân.
a. Doanh nghi p Nhà n

c

Theo các chuyên gia c a Ngân hàng th gi i thì: “Doanh nghi p Nhà
nư c là m t ch th kinh t mà quy n s h u hay quy n chi ph i thu c v
chính ph , và ph n l n thu nh p c a chúng ư c t o ra t vi c bán hàng hoá
và d ch v ” [32]
nh ngh a này t p trung vào các doanh nghi p Nhà nư c ho t
trong l nh v c thương m i d ch v , c0ng có th

ng

ư c m r ng ra các doanh

nghi p khác mà Chính ph n m gi c ph n ki m sốt ho*c thu c m t cơ quan
c a chính ph .
Trong m t hư ng d n c a kh i C ng

ng Kinh t Châu Âu, EEC ngày

25 tháng 6 n!m 1930, doanh nghi p công h u ư c

nh ngh a:


“Là m t doanh nghi p trong ó các cơ quan cơng h u có th gây nh
hư ng chi ph i thơng qua ph n tài s n óng góp ho*c thơng qua các quy ch
hư ng d n

i v i doanh nghi p“ [32]

nh ngh a này ư c s"a

i n!m 1987 như sau:

“M t doanh nghi p cơng h u hay m t doanh nghi p có s tham gia c a
xã h i là doanh nghi p trong ó cơ quan
th c s

i di n xã h i có quy n ki m sốt

i v i chúng, b t k ph n s h u c a h trong ó là nhi u hay ít.”
Theo Lu t Doanh nghi p Nhà nư c c a Vi t nam ban hành n!m 1995,

doanh nghi p Nhà nư c ư c hi u là t ch c kinh t do Nhà nư c
thành l p và t ch c qu n lí ho t

ng kinh doanh ho*c ho t

u tư v n,

ng cơng ích

nh+m th c hi n các m c tiêu kinh t - xã h i do Nhà nư c giao.
Theo

nh ngh a trên, m t doanh nghi p do Nhà nư c

u tư 100% v n

m i là doanh nghi p thu c s h u Nhà nư c, và do v y ch u m i s chi ph i
c a Nhà nư c.
nư c s"a

nh ngh a này ã ư c m r ng trong Lu t Doanh nghi p Nhà

i n!m 2003. Lu t này qui

nh, Doanh nghi p Nhà nư c là các t

ch c kinh t do Nhà nư c n m gi toàn b v n i u l hay có c ph n, v n góp
chi ph i hay ư c t ch c dư i hình th c công ty Nhà nư c, công ty c ph n,
công ty trách nhi m h u h n [28].
Như v y, theo Lu t Doanh nghi p Nhà nư c n!m 2003, n u Nhà nư c
n m gi c ph n chi ph i, t 51% c ph n tr lên thì doanh nghi p ó là doanh
nghi p Nhà nư c. Tuy nhiên,

th ng nh t v i Lu t Doanh nghi p và Lu t

u tư Nư c ngồi thì Lu t Doanh nghi p Nhà nư c c0ng quy

nh chi ti t

i

tư ng áp d ng cho t ng lo i hình doanh nghi p Nhà nư c, theo ó:
Doanh nghi p có 100% v n Nhà nư c ư c t ch c, ho t

ng theo

lu t doanh nghi p nhà nư c ư c g i là công ty Nhà nư c.
Doanh nghi p có 100% v n Nhà nư c t ch c dư i hình th c cơng ty
c ph n ho*c công ty trách nhi m h u h n m t hay hai thành viên tr lên thì
ho t

ng theo Lu t Doanh nghi p.


Cơng ty có c ph n hay v n góp chi ph i c a Nhà nư c thì tu- t ng
lo i hình

i tác mà ho t

ng theo Lu t Doanh nghi p hay Lu t

u tư nư c

ngoài t i Vi t Nam.
Có th th y, m*c dù ư c g i chung là Doanh nghi p Nhà nư c nhưng
ch$ có cơng ty Nhà nư c m i tho mãn

y

các quy

này, cịn các lo i hình doanh nghi p khác thì v n ho t

nh c a Lu t m i

ng theo Lu t Doanh

nghi p, Nhà nư c ch$ tham gia v i tư cách là m t trong nh ng ch s h u
c a doanh nghi p, c0ng ch u trách nhi m như các ch s h u khác trong
ph m vi v n góp c a Nhà nư c, cùng nh n l i nhu n tương ng v i ph n
v n góp c a mình.
Trong Lu t doanh nghi p ban hành n!m 2005, các doanh nghi p nhà
nư c c0ng ư c quy

nh rõ trong Lu t này là doanh nghi p trong ó nhà nư c

s h u trên 50% v n i u l . Trong ó, ph n v n góp c a s h u nhà nư c là
ph n v n góp t NSNN và ngu n v n khác c a nhà nư c, do m t cơ quan nhà
nư c ho*c t ch c kinh t làm

i di n ch s h u.

Như v y, nh ng *c trưng cơ b n c a doanh nghi p Nhà nư c là:
Doanh nghi p Nhà nư c là m t pháp nhân mà Nhà nư c n m gi t
51% v n ch s h u tr lên.
Doanh nghi p Nhà nư c có th.m quy n kinh t bình (ng v i các doanh
nghi p khác và h ch toán kinh t

c l p trong ph m vi v n c a doanh nghi p.

Doanh nghi p Nhà nư c gi vai trò quan tr ng trong n n kinh t qu c
dân, th c hi n ho t

ng kinh doanh ho*c ho t

ng cơng ích.

b. Doanh nghi p t nhân
Trong Lu n án, doanh nghi p tư nhân ư c hi u theo ngh a r ng nh t là
các doanh nghi p thu c khu v c kinh t tư nhân bao g m t t c các lo i hình
doanh nghi p tư nhân: cơng ty c ph n, công ty trách nhi m h u h n, công ty
h p danh và doanh nghi p tư nhân. Nói cách khác, nh ng doanh nghi p không
thu c s h u Nhà nư c ư c hi u là doanh nghi p tư nhân.


Như v y, t t c nh ng ơn v , t ch c cá nhân thu c khu v c kinh t tư
nhân d a trên v n c a cá nhân t có, ho*c i vay ư c t ch c kinh doanh dư i
nhi u hình th c khác nhau, như: cá nhân, h kinh doanh, công ty c ph n, công
ty trách nhi m h u h n, công ty h p danh và doanh nghi p tư nhân

u ư c

coi là doanh nghi p tư nhân.
Có th th y, khơng có m t s phân nh rõ ràng gi a doanh nghi p tư nhân
và doanh nghi p Nhà nư c. N u m t công ty c ph n mà Nhà nư c n m gi 51%
c ph n, theo Lu t doanh nghi p n!m 2005, ư c g i là công ty nhà nư c. N u
công ty trách nhi m h u h n m t thành viên mà thành viên ó là doanh nghi p
Nhà nư c thì v n có th

ư c hi u là doanh nghi p Nhà nư c. Như v y, tu- thu c

vào t# tr ng v n c a Nhà nư c trong t ng v n ch s h u c a doanh nghi p,
doanh nghi p ó có th là doanh nghi p Nhà nư c hay tư nhân.
* Theo ngành ngh kinh doanh
Vi c nghiên c u các lo i hình doanh nghi p theo ngành ngh kinh doanh
c0ng có ý ngh a quan tr ng trong vi c nghiên c u cơ c u v n c a doanh
nghi p. ây là y u t quan tr ng nh hư ng

n r i ro kinh doanh c a t ng lo i

hình doanh nghi p kinh doanh khác nhau, do v y, nh hư ng

n chi phí v n.

Có th phân thành 6 lo i hình doanh nghi p cơ b n sau trong h th ng doanh
nghi p c a n n kinh t qu c dân: doanh nghi p kinh doanh trong l nh v c công
nghi p, nông nghi p - thu# s n, thương m i - d ch v , giao thông v n t i, xây
d ng và các doanh nghi p khác (tư v n tài chính, b o hi m, x s ...)
Do *c i m kinh doanh c a t ng ngành ngh mà chu k- kinh doanh
c a các lo i hình doanh nghi p r t khác nhau, t

ó, cơ c u v n c a doanh

nghi p c0ng khác nhau. Các doanh nghi p thương m i d ch v có chu kkinh doanh ng n nên ch y u s, s" d ng v n ng n h n, các doanh nghi p
công nghi p hay xây d ng ch y u s" d ng v n dài h n
ng kinh doanh. Các doanh nghi p ho t

tài tr cho ho t

ng trong l nh v c nơng nghi p -

thu# s n có r i ro cao nên thư ng a d ng hoá các ngu n v n khác nhau.


Vi c phân chia các lo i hình doanh nghi p theo ngành ngh kinh doanh s,
ư c tính h s bêta ph n ánh m c r i ro c a t ng ngành ngh ,

là cơ s

t ng doanh nghi p.
1.1.2. Huy

ng v n c a doanh nghi p

M t doanh nghi p có th huy

ng N hay huy

ng V n ch s h u

ng s n xu t kinh doanh. *c i m và phương th c huy

tài tr cho ho t

các ngu n v n này s, là cơ s

ng

các doanh nghi p l a ch n và xây d ng cơ

c u v n t i ưu.
1.1.2.1. Huy

ng v n ch s h u

Các doanh nghi p có th huy
góp ban

ng v n ch s h u b+ng nhi u cách: v n

u, phát hành c phi u ưu ãi, c phi u thư ng hay gi l i l i nhu n.

a. V n góp ban

u

Các doanh nghi p khi m i thành l p,
u t các thành viên sáng l p.

u c n có m t lư ng v n góp ban

ây chính là v n ư c ghi trong i u l doanh

nghi p, là b ph n quan tr ng c a v n ch s h u. Trong quá trình s n xu t
kinh doanh, v n ch s h u c a doanh nghi p s, t!ng ho*c gi m tu- thu c vào
k t qu kinh doanh và chi n lư c huy

ng v n c a doanh nghi p. Các doanh

nghi p c ph n có th gia t!ng v n v n ch s h u b+ng cách phát hành thêm
c phi u, các doanh nghi p góp v n có th gi l i l i nhu n hay huy

ng thêm

v n góp t các thành viên.
b. Phát hành c phi u u ãi
C phi u ưu ãi là c phi u có m t s

*c quy n ưu ãi so v i c phi u

thư ng, ví d : ưu ãi v quy n b/ phi u, ưu ãi v th t ưu tiên chi tr c
t c... Do ó, c phi u ưu ãi thư ng ư c phát hành ch y u cho các c
truy n th ng

ơng

tránh nguy cơ thơn tính hay sáp nh p vì vi c chuy n như ng

các c phi u ưu ãi b gi i h n hơn so v i c phi u thư ng.
*c i m cơ b n c a c phi u ưu ãi là c t c chi tr cho các c
ư cc

nh. C

ông

ông không ư c quy n hư ng thu nh p th*ng dư như c

ông s h u c phi u thư ng. Do v y, doanh nghi p s, phát hành c phi u ưu
ãi

huy

ng v n trong trư ng h p mu n gi m chi phí v n ch s h u. Tuy

nhiên, các doanh nghi p s, g*p ph i áp l c chi tr c t c ưu ãi m nh hơn vì c
ơng s h u c phi u ưu ãi ư c quy n tr c t c trư c các c

ông s h u c

phi u thư ng. Th m chí n u thu nh p sau thu c a doanh nghi p ch$

tr

c t c ưu ãi thì doanh nghi p khơng ph i tr c t c cho c phi u thư ng. N u
doanh nghi p làm !n thua l%, v n ph i có trách nhi m chi tr c t c ưu ãi vào
n!m sau n u n!m sau có lãi.
c. Phát hành c phi u th

ng

S khác bi t cơ b n gi a c phi u ưu ãi và c phi u thư ng là c phi u
thư ng không nh ng ư c chi tr c t c v i t# l doanh nghi p cam k t khi
phát hành mà các c

ơng cịn có quy n hư ng thu nh p th*ng dư n u như

doanh nghi p kinh doanh có lãi nhi u hơn d ki n.
vì vi c

i u này hồn tồn h p lí

u tư vào c phi u thư ng r i ro hơn so v i c phi u ưu ãi nên các c

ơng ph i ịi h/i lãi su t cao hơn. Do ó,

i v i doanh nghi p, khi phát hành

c phi u ưu ãi s, ph i tr chi phí cao hơn so v i c phi u thư ng.
d. L i nhu n không chia
Thông thư ng các c

ông s, ư c nh n c t c vào cu i n!m tài chính t

thu nh p sau thu . Tuy nhiên, trong m t s trư ng h p các c
cho doanh nghi p gi l i l i nhu n

tái

ông s,

ng ý

u tư mà không nh n c t c. ây là

ngu n v n r t ch

ng và thu n ti n cho các doanh nghi p, tuy nhiên chi phí

l i tương

i v i các c

i cao.

l i l i nhu n

tái

ông ây là chi phí cơ h i. Do v y, mu n gi

u tư, doanh nghi p ph i cam k t tr cho các c

ông lãi su t

cao hơn lãi c t c hi n t i.
Các doanh nghi p có th l a ch n gi l i l i nhu n b+ng hai cách: (i) ghi
t!ng m nh giá c a c phi u ang lưu hành ho*c (ii) phát hành thêm c phi u
m i tương ng v i giá tr c t c chi tr cho các c
c0 nh t

nh mà các c

ông theo m t t# l c phi u

ông ang n m gi . V i cách th nh t, giá c phi u s,

t!ng, thư ng ư c áp d ng khi doanh nghi p phát tri n

m c trung bình, mu n

t!ng giá c phi u m t cách nhanh chóng trên th trư ng. Cách th hai, giá c
phi u s, gi m vì d n )n hi u ng pha lỗng khi phát hành thêm c phi u m i.
Vì v y, phương pháp này thư ng ư c áp d ng v i nh ng doanh nghi p phát
tri n quá nóng, mu n gi m giá c phi u trên th trư ng.
1.1.2.2. Huy

ng N

Phân lo i theo tính ch t k- h n, n c a doanh nghi p ư c chia thành n
ng n h n và n dài h n.
a. N ng n h n
N ng n h n thư ng bao g m các kho n vay ng n h n ngân hàng, các
kho n ph i tr nhà cung c p, kho n ph i n p Nhà nư c hay c p trên, ph i tr
cán b công nhân viên hay phát hành trái phi u ng n h n. Thông thư ng v n
ng n h n thư ng ư c huy
nghi p,

ng

b sung nhu c u v n lưu

ng c a doanh

u tư vào các tài s n ng n h n, có chu k- quay vịng ng n. Các kho n

n ng n h n bao g m:
- Vay ng n h n ngân hàng
Vay ng n h n ngân hàng thư ng ư c s" d ng trong trư ng h p doanh
nghi p thi u h t ti n t m th i

áp ng nhu c u chi tr , ví d chi tr lương

cán b nhân viên, chi tr ti n mua nguyên v t li u... i u ki n
vay ng n h n ngân hàng tương

i ơn gi n, ch y u d a trên các m i quan h

s2n có. Hơn n a, ngay c khi doanh nghi p ã vay dài h n
có th vay ng n h n

doanh nghi p
u tư d án v n

áp ng nhu c u qu n lí dịng ti n c a d án. Lãi su t

vay ng n h n v nguyên t c s, nh/ hơn lãi su t vay dài h n, tuy nhiên trong
m t s trư ng h p các chi phí giao d ch s, .y chi phí th c c a doanh nghi p
khi ti p c n v i các kho n vay ng n h n t!ng lên.
Có hai hình th c vay v n ng n h n ngân hàng ph bi n: vay luân chuy n
và vay theo h n m c. Vay luân chuy n là hình th c vay v n mà doanh nghi p
ư c phép th c hi n quay vòng nhi u l n v n vay v i ch$ m t h p

ng tín

d ng. V i hình th c vay v n này, doanh nghi p ti t ki m ư c th i gian và chi
phí vì ch$ c n kí k t h p
h p

ng m t l n mà ư c vay nhi u l n. Thông thư ng

ng vay luân chuy n s, có giá tr trong m t kho ng th i gian xác

nh,

thư ng là m t n!m. Trong kho ng th i gian ó, c!n c vào nhu c u c a doanh
nghi p, ngân hàng s, t

ng cho vay

ng nào. Các doanh nghi p xu t nh p kh.u s, ưa thích s"

c n ph i kí thêm h p
d ng hình th c này

i v i doanh nghi p nhi u l n mà khơng

tài tr cho ho t

Hình th c huy

ng s n xu t kinh doanh.

ng v n ng n h n ngân hàng th hai là vay theo h n

m c. Theo hình th c này, doanh nghi p s, ư c ngân hàng c p m t kho n tín
d ng t i a trong m t kho ng th i gian xác

nh.

xây d ng h n m c thích

h p, ngân hàng s, c!n c vào nhu c u kinh doanh c a doanh nghi p, t
nh nhu c u v n, kh n!ng thanh toán c a doanh nghi p, r i

i chi u v i kh

n!ng cung c p v n c a ngân hàng. Khi ó, ngân hàng và doanh nghi p
ch

ó xác
u ph i

ng trong vi c xây d ng k ho ch kinh doanh nói chung và k ho ch huy
ng v n nói riêng.
ơi khi, vay theo h n m c c a ngân hàng c n tr doanh nghi p ti p c n

nh ng cơ h i kinh doanh

t xu t ngồi d ki n vì doanh nghi p khơng th vay

quá h n m c mà doanh nghi p ã kí k t v i ngân hàng. Do v y, m t s doanh
nghi p thư ng kí k t h p

ng vay v n h n m c v i nhi u ngân hàng trong

cùng m t kho ng th i gian nh+m t i a hoá kh n!ng huy

ng v n ng n h n.

- Kho n ph i tr nhà cung c p, còn ư c g i là tín d ng nhà cung c p
Tín d ng nhà cung c p là m t n i dung quan tr ng c a chính sách tín
d ng thương m i. Khác v i tín d ng ngân hàng, tín d ng thương m i là ngu n
v n xu t phát trên cơ s hàng hoá. Ngh a là, khi hai bên bán hàng và mua hàng
ã tho thu n ư c

y

các i u ki n c a h p

ng mua bán hàng hoá, bên

bán ch p nh n cho bên mua tr ch m v i m t i u ki n nh t

nh. Thông

thư ng, các kho n tín d ng nhà cung c p khơng ph i tr chi phí, tuy nhiên,
khơng ph i doanh nghi p nào c0ng có th ti p c n ư c v i kho n v n này.
Khi ngư i bán cho mua ch u, h ph i

i m*t v i r i ro khơng có kh n!ng thu


h i n , do v y, ch$ có nh ng doanh nghi p ch ng t/ ư c tình hình tài chính
lành m nh, có kh n!ng tr n m i ư c hư ng kho n tín d ng thương m i

này.
- Các kho n ph i n p Nhà nư c
Các kho n thu , l phí ph i n p Nhà nư c nhưng chưa ph i n p ho*c
doanh nghi p trì hỗn chưa n p c0ng ư c coi là ngu n v n ng n h n. Tuy
nhiên, t# tr ng c a kho n v n này trong t ng v n khơng cao vì h u h t các
kho n ngh a v v i Nhà nư c bao gi doanh nghi p c0ng có trách nhi m n p
y

và úng h n, th m chí cịn ph i n p trư c khi phát sinh nghi p v kinh

t . H u h t các doanh nghi p s" d ng ngu n v n này
khó kh!n v kh n!ng thanh tốn hay ho t

u trong tình tr ng g*p

ng kinh doanh thua l%. Hơn n a,

m*c dù ây là ngu n v n khơng có chi phí nhưng khi t n d ng nó uy tín c a
doanh nghi p s, b gi m sút, t!ng s ph thu c vào cơ quan qu n lí Nhà nư c.
Thay vì th , các doanh nghi p s, tìm

n nh ng cách th c huy

ng v n khác

linh ho t hơn, như phát hành trái phi u ng n h n.
- Phát hành trái phi u ng n h n
ây là m t hình th c huy

ng n ng n h n c a doanh nghi p. Các trái

phi u do doanh nghi p phát hành s, là gi y ch ng nh n quy n òi n

iv i

doanh nghi p do ch n n m gi . Các trái phi u có th là ghi danh hay khơng
ghi danh. Tuy nhiên,

t!ng kh n!ng chuy n hoá thành ti n c a trái phi u,

thông thư ng các doanh nghi p hay phát hành trái phi u không ghi danh.
So v i hình th c huy

ng v n b+ng cách vay ngân hàng hay tín d ng

thương m i, thì phát hành trái phi u có nhi u ưu i m n i b t. Doanh nghi p
không b l thu c vào bên cho vay, vì các trái phi u ư c phát hành v i m nh
giá r t nh/, phù h p v i thu nh p c a

i a s dân chúng. Hơn n a, s lư ng

trái phi u phát hành tu- thu c vào nhu c u v n c a doanh nghi p mà khơng
ph thu c vào h n m c tín d ng.
b. N dài h n


N dài h n là ngu n v n dài h n quan tr ng c a doanh nghi p. Doanh
nghi p có th huy

ng n dài h n qua các trung gian tài chính như: ngân

hàng hay các cơng ty tài chính hay huy

ng n dài h n b+ng cách phát hành

trái phi u.
- Vay dài h n ngân hàng
Các kho n vay dài h n ngân hàng thư ng ư c doanh nghi p s" d ng
tài tr cho các d án dài h n c a doanh nghi p. B t kì m t quy t

nh

u

tư dài h n nào c a doanh nghi p c0ng g n li n v i m t d án c th . Tuy
nhiên, không m t doanh nghi p nào dùng toàn b v n ch s h u

u tư

vào m t d án, cho dù kh n!ng tài chính cho phép. Các doanh nghi p s, tìm
cách phân chia r i ro t vi c

u tư d án v i các nhà

u tư khác, ví d ngân

hàng. Khi ngân hàng cho doanh nghi p vay v n dài h n, ngân hàng ã gánh
b t r i ro v i doanh nghi p, bù l i, ngân hàng s, ư c hư ng lãi và phí cho
vay. Song, bao gi các ngân hàng c0ng òi h/i doanh nghi p ph i có m t
ph n v n ch s h u nh t

gi cho vay tồn b

nh, nói cách khác, các ngân hàng c0ng không bao

i v i m t d án.

có th vay ư c v n dài h n, các doanh nghi p ph i th c hi n
các yêu c u, i u ki n do ngân hàng ưa ra, vì
chính là các i u ki n

y

i v i ngân hàng ó c0ng

m b o v n cho vay an toàn và sinh l i. C th ,

các doanh nghi p ph i l p h sơ

ngh vay v n, trong ó c n có các gi y t

như: gi y !ng kí kinh doanh, gi y phép thành l p doanh nghi p, gi y phép
u tư c a cơ quan có th.m quy n và m t lo t các gi y t liên quan khác.
ch ng minh tình hình tài chính lành m nh, các doanh nghi p ph i n p các
Báo cáo tài chính trong ít nh t 2 n!m g n nh t. Các d báo tài chính, phương
án s n xu t kinh doanh, lu n ch ng kinh t k& thu t c a d
phương án hoàn tr g c và lãi là nh ng c!n c quan tr ng
ra phán quy t cho vay cu i cùng.

án xin vay,

ngân hàng ưa


Khi vay ngân hàng, doanh nghi p s, ch u m t s áp l c t phía ngân
hàng, ơi khi nh ng áp l c này còn nh hư ng

n các quy t

nh qu n lí

kinh doanh c a doanh nghi p. Ví d , h n m c tín d ng c a các ngân hàng s,
là rào c n

các doanh nghi p th c hi n nh ng d án l n. Hay các i u ki n

m b o ti n vay như: yêu c u v tài s n th ch p, kì h n tr n khơng phù
h p v i chu kì s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p s, gây cho doanh
nghi p khơng ít khó kh!n v kh n!ng thanh tốn. Ngồi ra các th t c rư m
rà, mang tính hình th c c0ng làm t!ng th i gian và chi phí ti p c n v i v n
vay ngân hàng c a doanh nghi p.
Chính vì th doanh nghi p có th s" d ng m t phương th c tài tr khác
do các cơng ty cho th cung c p, ó là cho thuê tài s n. V b n ch t ây là
m t hình th c c p v n cho doanh nghi p.
- Thuê tài s n
ây là hình th c tài tr c a các công ty cho thuê

i v i doanh nghi p,

nhưng không ph i b+ng ti n mà b+ng tài s n. Hình th c này ngày càng ph bi n
vì nh ng ưu vi t c a nó. Bên c nh các cơng ty cho th tài s n thu c ngân

hàng, cịn có các cơng ty tài chính hay cơng ty cho th tài s n
ang ho t

c l p c0ng

ng m nh m, trong l nh v c này.

Trên cơ s nhu c u m r ng s n xu t kinh doanh hay

u tư mua s m

máy móc thi t b c a doanh nghi p, công ty cho thuê s, mua tài s n c

nh r i

cho doanh nghi p thuê l i. Như v y, tài s n cho thuê thu c s h u c a bên cho
thuê, còn doanh nghi p i thuê ph i tr ti n thuê.
K t thúc h p

ng thuê, bên i thuê có quy n mua l i tài s n v i giá ưu

ãi hơn so v i giá th trư ng.

i u này giúp g n ch*t quy n l i c a bên cho

thuê và doanh nghi p trong vi c s" d ng tài s n. Thông thư ng, bên cho thuê
s, s" d ng hình th c cho thuê ba bên, ngh a là có s tham gia c a nhà cung c p
máy móc thi t b

m b o tài s n c

k& thu t c a doanh nghi p.

nh cho thuê tho mãn m i yêu c u v


i ưu vi t vì doanh

i v i doanh nghi p, ây là hình th c tài tr tương

nghi p có th th c hi n ư c d án mà không c n tho mãn các yêu c u kh t
khe c a ngân hàng như khi i vay. Yêu c u v tài s n th ch p là m t trong
nh ng vư ng m c ch y u c a các doanh nghi p khi vay v n ngân hàng, *c
bi t là các doanh nghi p nh/ và v a. Các doanh nghi p nh/ và v a có kh n!ng
phát tri n s n xu t kinh doanh r t t t do h có th ti p c n v i m i cơ h i
tư và t n d ng ngu n nhân công r3 nhưng

u

tho mãn i u ki n v tài s n th

ch p khi vay v n ngân hàng thì khơng ph i ơn gi n.
- Phát hành trái phi u dài h n
Phát hành trái phi u dài h n là m t phương th c huy
khá linh ho t, nh t là

ng v n dài h n

i v i các doanh nghi p uy tín trên th trư ng. Các lo i

trái phi u r t a d ng, phong phú, h p d n
doanh nghi p có th d) dàng huy

i v i các nhà

u tư, khi n các

ng ư c v n thông qua kênh tài tr này.

Trái phi u ư c phân lo i theo các tiêu th c khác nhau, như:
Theo phương th c tr, lãi: trái phi u tr lãi m t l n và trái phi u
Coupon. S khác nhau cơ b n gi a hai lo i trái phi u này là trái phi u Coupon
có lãi tr

nh kì, có th theo quý, n"a n!m hay m t n!m, trong khi ó trái

phi u có lãi tr m t l n thì lãi ư c tr m t l n c0ng v i g c vào ngày mãn h n
c a trái phi u. Vi c phát hành trái phi u Coupon s, giúp doanh nghi p gi m
b t ư c áp l c lên kh n!ng thanh tốn vào ngày mãn h n trái phi u vì khi ó,
doanh nghi p ph i

i m*t v i dịng ti n i ra chi tr g c r t l n. Lãi ư c tr

nh kì s, gi m b t dòng ti n i ra so v i vi c lãi ư c thanh toán m t l n c0ng
v i thanh toán m nh giá vào ngày mãn h n.
Theo lãi su t: trái phi u có lãi su t th n i và trái phi u có lãi su t c
Trái phi u có lãi su t th n i là trái phi u có lãi su t bi n
trư ng, n u lãi su t th trư ng thay
c0ng thay

i tương ng. Ngư c l i,

nh.

ng theo lãi su t th

i thì lãi su t c a trái phi u có lãi su t th n i
i v i trái phi u có lãi su t c

nh ư c c

nh lãi su t trong su t th i gian có giá tr c a trái phi u, cho dù lãi su t th trư ng
có thay
ch

i như th nào. S" d ng trái phi u có lãi su t c

ng xác

nh giúp doanh nghi p

nh ư c chi phí tr lãi trái phi u, doanh nghi p s, ư c l i n u


như lãi su t th trư ng có xu hư ng t!ng, ngư c l i doanh nghi p s, thi t n u lãi
su t th trư ng có xu hư ng gi m. Trong khi ó, trái phi u có lãi su t th n i s,
linh ho t i u ch$nh lãi su t theo lãi su t th trư ng, giúp doanh nghi p xác

nh

chính xác chi phí c a vi c s" d ng v n do phát hành trái phi u.
Ngồi ra,

t!ng tính h p d n c a trái phi u, doanh nghi p cịn có th

phát hành trái phi u có th chuy n

i thành c phi u. ây là lo i trái phi u có

th i h n dài và sau m t kho ng th i gian nh t
phi u, các trái ch tr thành các c

nh ư c chuy n thành c

ơng. Các doanh nghi p có kh n!ng phát

tri n s n xu t kinh doanh, xu th t!ng trư ng t t thư ng phát hành lo i trái
phi u này. Các nhà

u tư s2n sàng ch p nh n lãi su t th p khi s h u nh ng

trái phi u này vì h có cơ h i tr thành ch s h u, ư c quy n hư ng thu nh p
th*ng dư khi trái phi u chuy n thành c phi u.
1.1.3. Cơ c u v n c a doanh nghi p
M t doanh nghi p có th s" d ng m t hay nhi u ngu n v n
ho t

tài tr cho

ng s n xu t kinh doanh, có th dùng v n ng n h n hay dài h n, dùng n hay

v n ch s h u, tu- thu c vào r t nhi u y u t ch quan và khách quan.
1.1 3.1. Khái ni m
Cơ c u v n c a doanh nghi p là m i tương quan t- l gi*a N dài
h&n và V n ch s. h*u. Như v y, khi

c p

n cơ c u v n c a doanh

nghi p ngư i ta ch$ xem xét v n dài h n: (i) n dài h n và (ii) v n ch s h u.
Cơ c u v n không xem xét

n n ng n h n, vì n ng n h n mang tính

ng n h n, t m th i, không nh hư ng nhi u
giám sát ho t

ng c a doanh nghi p. Các kho n n ng n h n h u như ch$

ư c s" d ng
không b tác

n s chia s3 quy n qu n lí và

áp ng nhu c u b sung v n lưu

ng c a doanh nghi p,

ng nhi u b i các nhân t bên trong và bên ngoài doanh nghi p.

Hơn n a chi phí
l p k ho ch huy

ti p c n v n ng n h n th p hơn v n dài h n. Do v y, khi thi t
ng v n, doanh nghi p ch$ xem xét

n các ngu n v n dài h n.

Cơ c u v n c a doanh nghi p mang nh*ng $c trưng cơ b,n sau:
-

ư c c u thành b i v n dài h n,

doanh nghi p.

n

nh, thư ng xuyên trong


-

ây là s v n ch y u ư c dùng

tài tr cho các quy t

nh

u tư

dài h n c a doanh nghi p. Vi c l a ch n m t cơ c u v n h p lí có nh hư ng
quan tr ng

n hi u qu s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p.

- Có r t nhi u y u t tác

ng

n cơ c u v n, do ó, khơng có m t cơ

c u v n t i ưu cho m i doanh nghi p, trong m i chu kì s n xu t kinh doanh.
Nói cách khác, khi nghiên c u cơ c u v n c a m t doanh nghi p ph i nghiên
c u trong tr ng thái

ng, ch không th nghiên c u trong tr ng thái t nh.

1.1.3.2. Thi t l p cơ c u v n t i ưu
a. Khái ni m cơ c u v n t i ưu
Nhà qu n tr tài chính doanh nghi p có th thi t l p m t cơ c u v n t i ưu
d a trên cơ s

nh tính và

nh lư ng nh ng nhân t tác

ng

n cơ c u v n

c a doanh nghi p. M t cơ c u v n ư c coi là t i ưu khi chi phí v n th p nh t,
ng th i khi ó, giá th trư ng c a c phi u c a doanh nghi p c0ng là cao nh t.
Như v y có hai c!n c

xác

nh cơ c u v n t i ưu c a doanh nghi p,

ó là chi phí v n và giá th trư ng c a c phi u. Tuy nhiên, giá th trư ng c a
c phi u là tiêu chí mang tính khách quan, khơng ph i ch$ do nh ng nhân t n i
t i c a chính sách qu n lý v n c a doanh nghi p quy t

nh. Giá c phi u trên

th trư ng có th là cao nh t nhưng khơng ph i vì cơ c u v n t i ưu mà vì m t
y u t khách quan nào ó tác

ng. Chi phí v n th p nh t s, d n

n giá c phi u

trên th trư ng là cao nh t.
Do v(y, thi#t l(p cơ c u v n t i ưu s/ d%a trên cơ s. xác 'nh chi phí
v n th p nh t. Tuy nhiên, các doanh nghi p không th! &t ư c i!m cơ
c u v n t i ưu mà ch0 có th! ti#n g1n t i i!m cơ c u v n t i ưu ó. Vì th
d a trên phân tích th ng kê các mơ hình kinh t lư ng thư ng ư c s" d ng
xem xét các nhân t tác
doanh nghi p s, xác
nhân t này

ng

n cơ c u v n c a doanh nghi p. Nh

nh ư c m i quan h và m c

ó giúp

nh hư ng c a các

n cơ c u v n. Ch ng nào cơ c u v n c a doanh nghi p chưa

t

n m c t i ưu doanh nghi p có th ti p t c s" d ng thêm n . Ngư c l i, khi