Giáo trình cắt tôn trên máy cắt nhiệt tự động và bán tự động

BỘ CÔNG THƯƠNG
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHIỆP NAM ĐỊNH
----------

BÀI GIẢNG
MÔ ĐUN: CẮT TÔN TRÊN MÁY CẮT NHIỆT TỰ ĐỘNG
VÀ BÁN TỰ ĐỘNG
NGHỀ: CƠNG NGHỆ CHẾ TẠO VỎ TÀU THỦY
TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG
Ban hành kèm theo Quyết định số:
tháng
năm

Nam Định, năm 2018
0

/ QĐcủa

ngày


TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách bài giảng lưu hành nội bộ nên các nguồn thơng
tin có thể được phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào
tạo và tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh
doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
LỜI GIỚI THIỆU

Cắt tôn trên máy cắt nhiệt tự động và bán tự động là mô đun chuyên ngành
giúp cho người học có các kiến thức cơ bản về việc vận hành và sử dụng các loại

máy cắt trong việc cắt tôn để gia công và chế tạo các chi tiết kết cấu của thân
tàu. Bên cạnh đó mơ đun cịn giúp người học rèn luyện tính tỷ mỉ, cẩn thận trong
việc vận hành và sử dụng các loại máy cắt.
Trong lần biên soạn đầu tiên này, mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng bài
giảng vẫn còn nhiều vấn đề chưa đề cập hết hoặc cịn thiếu sót. Vì vậy, chúng tơi
rất mong được sự góp ý xây dựng và phê bình chân thành của bạn đọc.
Nam Định, ngày
tháng năm 2018
Tham gia biên soạn
Chủ biên: Vũ Văn Ngưu

1


MỤC LỤC
LỜI GIỚI THIỆU .................................................................................................................. 1
MỤC LỤC ............................................................................................................................. 2
BÀI GIẢNG MƠĐUN ........................................................................................................... 3
Bài 1: Cắt tơn trên máy cắt nhiệt bán tự động ......................................................................... 4
1.1. Các quy định về kỹ thuật an tồn và cơng tác chuẩn bị khi sử dụng máy ..................... 4
1.2. Lấy dấu trên phôi ........................................................................................................ 5
1.3. Điều chỉnh máy và cắt ................................................................................................. 6
Bài 2: Cắt tôn trên máy cắt nhiệt tự động .............................................................................. 7
2.1. Các nội quy và kỹ thuật an tồn ................................................................................... 7
2.2. Cơng tác chuẩn bị ........................................................................................................ 8
2.3. Các thao tác vận hành .................................................................................................. 8
2.4. Các thao tác nhập dữ liệu, chỉnh mỏ cắt, chọn chế độ cắt và cắt ................................... 8

2

BÀI GIẢNG MƠĐUN
Tên mơ đun: Cắt tơn trên máy cắt nhiệt tự động và bán tự động
Mã số môđun: MĐ27
I. Vị trí, tính chất, ý nghĩa và vai trị của mơ đun:
- Vị trí: Mơ đun Cắt tơn trên máy cắt nhiệt tự động và bán tự động là mô đun
bắt buộc thuộc khối kỹ năng nghề
- Tính chất: Là mô đun chuyên môn nghề bắt buộc
- Ý nghĩa và vai trị: Mơ đun hình thành cho người học các kiến thức cơ bản về
việc cắt tôn trên máy cắt nhiệt tự động và bán tự động phục vụ cho việc gia công, lắp
ráp thân tàu.
II. Mục tiêu mô đun
- Về kiến thức: Giúp người học có các kiến thức cơ bản về việc vận hành và sử
dụng máy cắt tự động và bán tự động
- Kỹ năng:
+ Vận hành được máy cắt nhiệt tự động và bán tự động
+ Người học có thể tiến hành cắt được các chi tiết kết cấu thân tàu phục vụ cho
việc gia công và lắp ráp cụm chi tiết từ đơn giản đến phức tạp
- Về năng lực tự chủ và trách nhiệm
+ Nâng cao tính tự giác, tính tích cực trong học tập
+ Chủ động, sáng tạo trong việc tiếp cận với các kiến thức chuyên ngành
III. Nội dung thực hiện

3


Bài 1: Cắt tôn trên máy cắt nhiệt bán tự động
1. Mục tiêu:
- Trình bày được các cơng tác chuẩn bị khi sử dụng máy cắt nhiệt bán tự động
- Lấy dấu được trên tấm phôi để thực hiện việc cắt trên máy cắt nhiệt bán tự

động
- Trình bày được các phương pháp cắt tôn trên máy cắt nhiệt bán tự động
- Cắt được sản phẩm trên máy cắt nhiệt bán tự động đảm bảo yêu cầu kỹ thuật
và an toàn lao động
- Tiết kiệm vật liệu, đảm bảo an tồn khi thực hành.
- Có thái độ học tập tốt và vệ sinh công nghiệp nơi làm việc.
2. Nội dung chính
1.1. Các quy định về kỹ thuật an tồn và công tác chuẩn bị khi sử dụng máy
Để tự động hóa q trình cắt, làm giảm nhẹ lao động và nâng cao chất lượng cắt người
ta đã sử dụng máy cắt nhiệt bán tự động kiểu xách tay, nhỏ gọn để dễ cơ động trên hiện
trường.

4


Máy cắt nhiệt bán tự động (hay còn gọi là rùa cắt) dùng để cắt các tấm vật liệu dài và
rộng, dùng để cắt đường thẳng, vát mép và đường tròn. Máy chuyển động trên thanh ray
dẫn hướng, mỏ cắt có thể điều chỉnh lên xuống và nghiêng một góc nào đó phù hợp với
yêu cầu cắt
Máy cắt nhiệt bán tự động sử dụng nguồn nhiệt từ việc đốt cháy hỗn hợp gas (hoặc
axetylen) và ô xy được dẫn từ các bình chứa thơng qua dây dẫn đến mỏ cắt. Chính vì vậy
việc đảm bảo an tồn từ khâu chuẩn bị cho đến quá trình cắt là hết sức quan trọng. Trong
quá trình sử dụng máy cắt nhiệt bán tự động cần triệt để chấp hành những điểm sau để
đảm bảo an tồn lao động:
+ Khơng được phép sử dụng các ống dẫn khí bằng cao su đã bị thủng
+ Không được để mỏ cắt cũng như ống dẫn đã được nối với nguồn cung cấp khí cắt và
khí đang cháy ở trong nhà xưởng mà khơng có người trơng coi
+ Khơng được để ống cao su dẫn khí trên các đường vận chuyển hoặc trên các vật
nóng
+ Khơng được dùng ống dẫn khí ơxy thay cho ống dẫn khí gas và ngược lại

+ Khi dùng khí gas từ đường ống nhiên liệu dùng chung trong nhà máy thì phải thông
qua bộ bảo hiểm nước để ngăn hiện tượng hồi lửa trong đường ống
+ Phải trang bị đầy đủ bảo hộ khi làm việc
+ Chỉ những người có trách nhiệm mới được sử dụng dụng cụ và máy cắt nhiệt bán tự
động
1.2. Lấy dấu trên phôi
Máy cắt nhiệt bán tự động thường được sử dụng để cắt các đường thẳng, nên chúng ta
dùng nó để cắt bản thành và bản cánh của các chi tiết kết cấu thẳng trong kết cấu tàu
Việc lấy dấu trên phơi ngồi việc lấy dấu chi tiết cắt thì chúng ta phải lấy đường đặt
ray của máy cắt. Vị trí và số lượng đường đặt ray phụ thuộc và kích thước và số lượng chi
tiết cần cắt trên tấm phơi đó. Các chi tiết khi lấy dấu cần lưu ý tới việc để mạch cắt cho
hợp lý giúp cho tránh việc cắt lẹm vào chi tiết gia công, mạch cắt thường để từ 1 - 5 mm
tùy theo chiều dày của vật liệu cắt. Việc lấy dấu được tiến hành theo trình tự như hình vẽ
dưới đây:

5


Đường lấy dấu chi tiết
Đường lấy dấy kê ray
1- Đường cắt mép tấm
2- Đường cắt chi tiết

1.3. Điều chỉnh máy và cắt
Sau khi đã lấy dấu xong chúng ta đặt ray vào đúng vị trí đường lấy dấu trên tấm phôi
rồi đặt máy cắt nhiệt bán tự động lên trên đường ray. Chúng ta nên kéo máy chạy trên ray
một hoặc hai lần để rà lại mỏ cắt của máy với đường lấy dấu cắt sau đó kéo máy ra mép
ngoài của đường ray sao cho mỏ cắt ở vị trí ngồi tấm tơn để thuận lợi cho việc mồi lửa.
Tiếp theo tiến hành mồi lửa và điều chỉnh ngọn lửa cho đạt u cầu, sau đó đồng thời
bật cơng tác điện cho máy chạy và nút xả ô xy cắt để tiến hành qua trình cắt chi tiết. Trong

quá trình máy chạy mà xảy ra hiện tượng khe hở giữa mỏ và vật cắt đột ngột thay đổi dẫn
đến cắt khơng đứt mạch thì chúng ta khóa nút xả ôxy lại đồng thời tắt công tác cho máy
dừng chạy. Điều chỉnh lại ngọn lửa cắt hoặc khe hở giữa mỏ và vật cắt cho hợp lý rồi tiến
hành quá trình cắt như ban đầu
Đường cắt thứ nhất hồn thiện thì chúng ta nhấc máy ra rồi tiến hành kê ray theo
đường lấy dấu tiếp. Quá trình tiến hành như lần cắt đường cắt thứ nhất cho đến khi việc
cắt trên tấm phơi hồn thiện
Lưu ý: Để đảm bảo cho máy cắt hết đường lấy dấu chúng ta nên kê ray ra hẳn ngồi
mép tấm tơn

6


Bài 2: Cắt tôn trên máy cắt nhiệt tự động
1. Mục tiêu:
- Thực hiện được việc lấy dấy trên tấm phôi để tiến hành cắt trên máy cắt nhiệt tự
động
- Cắt được các kết cấu trong kết cấu tàu trên máy cắt nhiệt tự động đảm bảo yêu
cầu kỹ thuật và an toàn lao động
- Tiết kiệm vật liệu, đảm bảo an tồn khi thực hành.
- Có thái độ học tập tốt và vệ sinh công nghiệp nơi làm việc.
2. Nội dung của bài
2.1. Các nội quy và kỹ thuật an tồn
Máy cắt nhiệt tự động (hay cịn gọi là máy cắt tôn CNC) là loại máy cắt tôn tự động
được sử dụng rộng rãi trong các nhà máy đóng tàu. Từ những loại máy CNC có một mỏ
cắt, hai mỏ cắt thì ngày nay các nhà máy đóng tàu đã đưa vào sử dụng loại máy có từ 6
mỏ đến 12 mỏ cắt, các mỏ cắt này hoạt động độc lập nhau. Mọi hoạt động của máy CNC
đều được mã hóa và điều chỉnh thơng qua một màn hình bố trí sẵn trên bộ phận điều khiển
của máy, người vận hành máy chỉ cần ngồi thao tác thông qua màn hình đó. Ngồi ra cần
phải có hai người nữa để phục vụ việc vận chuyển các chi tiết đã cắt xong ra ngồi và cẩu

các tấm tơn vào vị trí để tiến hành cắt

7


Trong quá trình vận hành máy cắt CNC phải tuyệt đối tuân thủ các nội quy sử dụng
máy, thực hiện các bước trong quá trình cắt phải đảm bảo an toàn. Kết cấu của máy phức
tạp gồm rất nhiều tổ hợp máy nên trong quá trình sử dụng phải tuyệt đối tuân thủ các chỉ
dẫn sử dụng máy
2.2. Công tác chuẩn bị
- Chuẩn bị vật tư:
+ Đối với quá trình cắt chi tiết trên máy CNC là một quá trình hồn tồn tự động, các
tấm tơn đưa vào cắt đều phải là các tấm tơn có kích thước tiêu chuẩn hoặc phải có kích
thước đúng với kích thước mã hóa theo file cắt được nhập vào máy
+ Trong quá trình cắt do tiến hành liên tục nên việc bố trí cẩu để cẩu các chi tiết đã cắt
xong ra ngoài và cẩu các tấm tôn mới vào phải tiến hành một cách liên tục
+ Mặt khác việc bố trí đường ống dẫn khí cắt và oxy phải ln đảm bảo để cho máy
hoạt động liên tục
- Các công tác chuẩn bị khác: Chúng ta cần chuẩn bị đầy đủ các file cắt để nhập dữ
liệu vào máy cho phù hợp với tấm tôn cắt. Chuẩn bị nhân lực phục vụ trong quá trình cắt
2.3. Các thao tác vận hành
. Người vận hành cần kiểm tra vị trí của tấm tơn cần cắt đã được đưa vào vị trí thích
hợp chưa tức là tấm tơn đó phải nằm hồn tồn trong vùng hoạt động của mỏ cắt. Kiểm tra
vị trí mỏ cắt và vị trí khung đỡ mỏ cắt so với bệ cắt xem có đủ diện tích để vận hành cắt
hay khơng, nếu chưa đúng vị trí thì người vận hành sẽ phải cho máy chạy về vị trí thích
hợp nhất cho quá trình cắt
2.4. Các thao tác nhập dữ liệu, chỉnh mỏ cắt, chọn chế độ cắt và cắt
Để cho máy CNC có thể tiến hành cắt được theo dữ liệu lấy từ phần mềm vẽ tàu thông
thường như Auto Cad qua các file định dạng theo chuẩn DXF hay DWG thì cần phải có
phần mềm chuyển đổi ra các dạng file chuẩn cho máy cắt tơn CNC có thể định dạng được.

Phần mềm chuyển đổi định dạng có nhiệm vụ biên dịch các đường hình đã vẽ và chọn lọc
xuất ra theo một trình tự gồm các mã hình học và cơng nghệ cho trước (ví dụ: chạy nhanh,
chạy chậm chờ hãm cuối hành trình cắt, chạy bù bên trái hay bên phải, nhấc đầu mỏ cắt,
tắt mở lửa cho mỏ cắt, cắt thẳng đứng hay vát mép). Tất cả các file cắt trước khi chuyển
xuống máy CNC đều đã được định dạng phù hợp với chương trình của máy cắt CNC
Trước hết chúng ta phải nhập dữ liệu cắt vào máy, đó là các file đã được định dạng sẵn
mà bộ phận điều khiển của máy có thể đọc được dữ liệu. Các dữ liệu này được chuyển

8


xuống từ phịng cơng nghệ cho nhân viên trực máy. Dữ liệu ở đây là các file thảo đồ hạ
liệu như hình vẽ dưới đây:

Tiếp theo sẽ mở chương trình cắt trong máy CNC để chọn file dữ liệu cần cắt để chuẩn
bị tiến hành cắt
Sau khi đã kiểm tra tất cả các điều kiện ban đầu để đảm bảo cho quá trình cắt được tiến
hành thuận lợi thì người vận hành máy sẽ điều chỉnh cho mỏ cắt về đúng vị trí góc tấm
tơn, điều chỉnh khoảng cách từ mỏ cắt đến mặt tấm tôn cho phù hợp với chiều dày tấm tơn
đó. Tiếp theo là tiến hành điều khiển để mồi lửa tự động và chọn chế độ điều chỉnh ngọn
lửa cắt cho phù hợp với chiều dày tấm tôn cần cắt rồi sẽ cho máy chạy tự động cắt theo
trình tự trong file dữ liệu (thảo đồ hạ liệu)

9