Tác giả tác phẩm ngữ văn lớp 6 – cánh diều bài (17)

Ông lão đánh cá và con cá vàng
I. Tác giả
1. Tiểu sử - Cuộc đời
- A-lếch-xan-đrơ Xéc-ghê-ê-vích Puskin (1799 - 1837)
- Xuất thân trong một gia đình quý tộc mê thơ và biết làm thơ từ thuở học sinh.
- Xã hội: sinh ra và lớn lên trong thời đại cả nước Nga đang bị đè nặng bởi ách
thống trị của chế độ nông nô chuyên chế
- Là nhà thơ mở đầu, đặt nền móng cho văn học hiện thực Nga thế kỉ XIX.
2. Sự nghiệp văn học
a. Phong cách nghệ thuật
- Đóng góp của Puskin cho nền văn học: Puskin có đóng góp trên nhiều mặt, nhiều
thể loại, nhưng cống hiến vĩ đại nhất của ông vẫn là Thơ trữ tình với hơn 800 bài
thơ và 13 bản trường ca bất hủ. Vì thế mà Puskin được xem là “Mặt trời của thi ca
Nga” (Léc-môn-tốp).
- Về nội dung: thơ của Puskin thể hiện tâm hồn khao khát tự do và tình u của
nhân dân Nga => Chính vì thế mà Bielinxki đã nhận định Puskin là “bộ bách khoa
toàn thư của hiện thực đời sống Nga nửa đầu thế kỉ XIX”.
- Về nghệ thuật: Puskin có đóng góp quan trọng trong việc xây dựng và phát triển
ngôn ngữ văn học Nga hiện đại.
b. Các tác phẩm chính:
- Tiểu thuyết bằng thơ: Ép-ghê-nhi Ơ-nhê-ghin, 1823-1831;...
- Bi kịch lịch sử: Bơ-rít Gơ-đu-nốp, 1825;...
- Trường ca: Ru-xlan và Li-út-mi-la, 1820; Người tù Cáp-ca-dơ, 1821;...
- Truyện ngắn: Cô tiểu thư nông dân,1830; Con đầm pích, 1833...


II. Tác phẩm
1. Thể loại: Cổ tích
2. Xuất xứ:
- Truyện được kể lại bằng 205 câu thơ, trên cơ sở truyện dân gian của Nga, Đức.
- Truyện vừa giữ được nét chất phác, dung dị của nghệ thuật dân gian, vừa thể hiện

tài năng sáng tạo của Pu-skin.
3. Phương thức biểu đạt: Tự sự
4. Tóm tắt tác phẩm
Có hai vợ chồng ông lão đánh cá nghèo khổ. Một hôm, người chồng ra biển
đánh cá, ông cứ thả lưới rồi kéo lên đều khơng có gì mãi đến lần thứ ba kéo lưới
được một con cá vàng. Nhưng vì lời van xin của cá nên ông thả cá và không yêu cầu
trả ơn Về nhà, ông lão bị mụ vợ tham lam bắt ơng ra biển địi cá trả ơn. Mụ vợ bắt
ơng lão hết địi cái máng lớn đến ngơi nhà rộng, rồi đòi làm nhất phẩm phu nhân và
cả nữ hoàng. Cá đều đáp ứng nhưng đến lần thứ năm mụ muốn làm Long Vương bắt
cá vàng hầu hạ. Mong muốn này vượt quá giới hạn đã khiến cá vàng tức giận, lấy lại
tất cả. Vợ chồng ông lão trở về túp lều tranh với cái máng lợn sứt mẻ


5. Bố cục tác phẩm3 đoạn
- Đoạn 1 (Từ đầu ... đến “kéo sợi”): Giới thiệu nhân vật và tình huống truyện.
- Đoạn 2 (Tiếp theo ... đến “ý muốn của mụ”): Sự đền ơn và lòng tham của mụ vợ.
- Đoạn 3 (Còn lại): Sự trừng trị của cá vàng.
6. Giá trị nội dung tác phẩm
- Ông lão đánh cá và con cá vàng là truyện cổ tích dân gian do A. Puskin kể lại.
- Truyện ngợi ca lòng biết ơn đối với những người nhân hậu và nêu ra bài học đích
đáng cho những kẻ tham lam, bội bạc.
7. Giá trị nghệ thuật tác phẩm
- Truyện sử dụng những biện pháp nghệ thuật rất tiêu biểu của truyện cổ tích như:
sự lặp lại tăng tiến của các tình huống cốt truyện, sự đối lập giữa các nhân vật, sự
xuất hiện của các yếu tố tưởng tượng, hoang đường.
III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm
1. Nhân vật ơng lão:
- Gia cảnh khó khăn: ở trong một túp lều nát trên bơ biển, ngày ngày chồng đi thả
lưới, vợ ở nhà kéo sợi.
- Tính cách: hiền lành, nhân hậu đến nhu nhược.

+ Khi bắt được cá, nghe cá kêu van đã thả cá ra và khơng địi gì cả "Ta khơng địi
gì cả, ta cũng chẳng cần gì"
+ Trước những lời mắng mỏ, đòi hỏi của vợ: răm rắp làm theo, khơng dám trái ý
cũng khơng phản kháng.
→ Vì tính cách nhu nhược mà ông không dám làm trái ý vợ kể cả những điều đó
khiến ơng đang làm trái với lời nói ban đầu với cá vàng "Ta khơng địi gì cả, ta
cũng chẳng cần gì"


2. Nhân vật mụ vợ:
- Là một người phụ nữ địi hỏi:
+ Lần 1: máng lợn mới.
+ Lần 2: ngơi nhà rộng.
+ Lần 3: làm nhất phẩm phu nhân.
+ Lần 4: làm nữ hoàng.
+ Lần 5: làm Long Vương bắt cá vàng hầu hạ.
- Là người phụ nữ vô ơn bạc nghĩa:
+ Lần 1: mắng chồng là đồ ngốc.
+ Lần 2: quát to hơn - đồ ngu.
+ Lần 3: mắng và bắt chồng quét chuồng ngựa.
+ Lần 4: nổi trận lơi đình, đuổi chồng.
+ Lần 5: nổi cơn thịnh nộ, sai người đi bắt chồng.
➞ Sự tăng tiến về những địi hỏi cũng đi kèm với sự độc ác, vơ ơn của mụ vợ.
- Kết cục: "Mụ vợ đang ngồi trước cái máng lợn sứt mẻ"
→ Sự trừng trị trước những người tham lam, vô ơn.
3. Nhân vật biển cả và cá vàng:
- Nhân vật biển cả:
+ Lần 1: gợn sóng êm ả.
+ Lần 2: đã nổi sóng.
+ Lần 3: nổi sóng dữ dội.

+ Lần 4: nổi sóng mù mịt.
+ Lần 5: nổi sóng ầm ầm.
→ Sự giận dữ tăng tiến trước những địi hỏi vơ lý, tham lam của mụ vợ. Phản ứng
của biển cả cũng chính là thái độ của nhân dân, trời đất trước thói xấu của mụ vợ.
- Nhân vật cá vàng:
+ Cá vàng đáp ứng tất cả các yêu cầu của ông lão.
→ Cá vàng tượng trưng cho khả năng kì diệu của con người.
+ Cá vàng trả ơn ơng lão, nhưng sau đó vì sự địi hỏi khơng biết điểm dừng của mụ
vợ nên đã tước đoạt lại hết tất cả.
→ Cá vàng đại diện cho lịng tốt, cái thiện. Tượng trưng cho cơng lí xã hội: thưởng
người hiền, phạt người ác.
=> Mơ-típ: Cái kết có hậu.