Giúp cha mẹ tìm hiểu về amidan của trẻ pot

Giúp cha mẹ tìm hiểu về amidan
của trẻ

Vào mùa hè, nhiều bậc cha mẹ muốn tranh thủ thời gian cho trẻ cắt amidan.
Nhưng, liệuamidan có ảnh hưởng đến sức khoẻ của trẻ, trường hợp bị viêm? và
có nên cắt amidan? Nếu có thì bao giờ và chỉ định cắt thế nào? Mời các bậc phụ
huynh tham khảo bài viết dưới đây.
1. Amidan là gì ?
Amidan một tổ chức lympho (tế bào bạch huyết) tập trung thành đám nằm ở hai bên
thành họng tạo thành một vòng bạch huyết Waldayer bao gồm amidan vòm họng mà
người ta gọi là V.A (Vegetaion adenoide), amidan khẩu cái và amidan đáy lưỡi. Khi
nói amidan tức amidan khẩu cái.
Còn VA là một tổ chức lympho ở vòm mũi họng, mọi trẻ sinh ra đều có. Khi VA bị
viêm và quá phát thì chúng to ra có thể làm cho lỗ mũi sau bị che lấp gây khó thở và
thường trẻ phải thở bằng mồm. Còn amidan thì ở trẻ em lớn hay người trưởng thành
có thể bị viêm. Bình thường tổ chức amidan và VA sẽ teo dần bắt đầu từ tuổi dậy thì
đến tuổi trưởng thành.
Về chức năng sinh lý amidan đóng vai trò sinh miễn dịch có lợi cho cơ thể tức tạo ra
kháng thể và các lympho bào giúp cho cơ thể chống lại tác nhân gây bệnh đường hô
hấp trên, đặc biệt là chống lại tác nhân gây nhiễm trùng (các vi sinh vật gây bệnh).
VA và amidan thật đóng vai trò quan trọng trong nỗ lực bảo vệ hệ thống đường hô
hấp trên.


Mùa hè nhiều bậc phụ huynh muốn tranh thủ thời gian cho trẻ cắt amidan.
2. Bệnh thường gặp ở amidan
Loại bệnh hay gặp nhất của amidan là viêm amidan. Viêm amidan có thể là viêm cấp
tính hoặc mạn tính. Viêm cấp tính bao giờ cũng có sốt cao (thường 39 -40oC), có khi
kèm theo rét run, đau họng, rát họng, nuốt đau, ho. Viêm amidan mạn tính cũng sốt
nhưng sốt nhẹ, người mệt mỏi, rát họng, ngứa họng, ho khan hoặc có đờm, miệng hôi,
đôi khi nuốt có cảm giác vướng ở họng như có sợi tóc hay vật gì nhẹ, nhỏ vướng vào.

Viêm amidan mạn tính thường có những đợt cấp tính do thời tiết thay đổi đột ngột từ
nóng sang lạnh hoặc uống nước lạnh, nước đá, uống bia, nước giải khát có đá, nằm,
ngồi dưới máy điều hoà nhiệt độ hoặc sức đề kháng của cơ thể bị suy giảm.
Khám họng sẽ thấy amidan to một hay hai bên, có nhiều hốc và trong các hốc amidan
thường có mủ hoặc màng trắng. Chính các hốc amidan là nơi trú ngụ của các loài vi
sinh vật đặc biệt là vi sinh vật gây bệnh như H. influenzae, S.pneumoniae, S.
pyogenes, S. aureus, S. epidermidis… khi có điều kiện thuận lợi là chúng trở nên gây
bệnh cho vùng tai, mũi, họng, xoang. Ngoài khả năng bị viêm amidan cũng có thể bị
áp xe.
Bệnh áp xe amidan thường gặp là áp xe quanh amidan. Áp xe quanh amidan có nguy
cơ làm lan toả tổ chức viêm ra các vùng xung quanh như vùng cổ, trung thất. Nếu
viêm amidan do vi khuẩn liên cầu nhóm A (S. pyogens) sẽ có nguy cơ gây thấp tim
mà người ta gọi bệnh này là thấp tim tiến triển hoặc gây thấp khớp cấp tính hoặc gây
viêm cầu thận cấp. Các bệnh do S.pyogenes gây ra có thể để lại các hậu quả rất nặng
nề.
3. Có nên cắt amidan?
Khi amidan bị viêm thì cần gõ cửa phòng khám của bác sỹ chuyên khoa tai, mũi, họng
để được đánh giá mức và chỉ định điều trị cụ thể. Trước tiên cần chữa trị để amidan
trở lại hoạt động bình thường, bảo vệ đường hô hấp như chức năng vốn dĩ của nó,
không nên có suy nghĩ, nhất thiết phải cắt bỏ amidan bị bệnh.
Tuy vậy, khi amidan bị viêm nhiễm lâu ngày làm bất lợi cho cơ thể thì người bác sỹ
tai mũi họng sẽ có cân nhắc, tính toán thật chi li đến mức cần thiết có cắt amidan hay
không. Nếu đã điều trị tích cực, đúng phác đồ, dùng thuốc kháng sinh đúng liều
lượng, đủ ngày nhưng không có kết quả, bác sỹ chuyên có thể quyết định phải cắt.
Việc cắt amidan là một thủ thuật tuy không phức tạp nhưng phải thực hiện đúng chỉ
định chặt chẽ, ví dụ khi amidan viêm nhiễm, phì đại gây tắc nghẽn đường hô hấp và
có thể dẫn đến tình trạng ngưng thở khi trẻ ngủ, gây tím tái (do thiếu dưỡng khí), hay
quấy khóc; hoặc khi amidan bị viêm mạn tính tái phát nhiều lần (6 -7 lần/năm), viêm
cấp tính ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ của trẻ; hoặc amidan to, có nhiều hốc
mủ, xét nghiệm mủ có vi khuẩn liên cầu nhóm A kèm theo chỉ số phản ứng ASLO

(antistreptolysin O) tăng cao trong máu có nguy cơ gây thấp khớp, biến chứng tim,
hoặc viêm cầu thận cấp hoặc đã gây thấp tim tiến triển.
Cũng được xem xét khi đã có một số biến chứng khác do viêm amidan gây ra như
viêm phế quản nhiều lần, hen phế quản, viêm tai giữa, viêm xoang hoặc chỉ quá phát
không viêm nhưng gây cản trở đường hô hấp cũng như cản trở ăn, uống.
Tuy vậy người ta cũng khuyên không nên cắt amidan khi trẻ dưới 5 tuổi (vì một mặt
sẽ ảnh hưởng đến chức năng miễn dịch của trẻ, mặt khác vì amidan chưa phát triển
hết, nếu cắt nó sẽ phát triển lại) và thật thận trọng khi cắt amidan cho người trên 45
tuổi vì ở lứa tuổi này còn nhiều bệnh kèm theo mà các bệnh đó được chống chỉ định
trong cắt amidan như bệnh tăng huyết áp, bệnh về tim mạch (xơ vữa động mạch, bệnh
mạch vành), mặt khác ở lứa tuổi này amidan thường bị xơ hoá nếu cắt có thể gây chảy
máu nhiều và kéo dài rất nguy hiểm cho tính mạng người bệnh…
Tóm lại việc có cắt amidan hay không phải do bác sỹ chuyên khoa tai mũi họng chỉ
định, các bậc phụ huynh không nên nôn nóng hoặc quá lo lắng về bệnh viêm amidan
của trẻ mà tự ý xin bằng đượccắt amidan cho trẻ. Bởi vì cắt amidan cũng là một phẫu
thuật cho nên cũng có thể có tiềm ẩn tai biến như những phẫu thuật khác đôi khi khó
lường trước, mặc dù hiện nay việc cắt amidan được tiến hành bằng nhiều phương
pháp hiện đại hơn như cắt bằng dao điện, bằng tia laser…tuy nhiên cũng cần đề phòng
một số tác dụng phụ như do thuốc gây mê (gây dị ứng, sốc phản vệ,…), chảy máu sau
cắt amidan, hoặc rất hiếm gặp là ảnh hưởng đến phát âm…