Skkn giải pháp nhằm nâng cao chất luợng dạy học hát của học sinh lớp 5 trường tiểu học hùng an

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài:
Sự nghiệp giáo dục luôn được Đảng và nhà nước khẳng định là quốc sách
hàng đầu, đặc biệt trong công tác giáo dục thế hệ trẻ Việt Nam trở thành những
người lao động mới làm chủ đất nước. Giáo dục đã trở thành nhân tố tích cực, một
động lực thúc đẩy sự phát triển của sản xuất mà sản phẩm chính là nguồn nhân lực
cho xã hội, mở đường cho sự phát triển kinh tế, khoa học cơng nghệ, văn hố…..
Chính vì vậy Đảng và nhà nước đòi hỏi nghành giáo dục phải đổi mơí mục
tiêu, nội dung, hình thức, phương pháp đào tạo nhằm nâng cao chất lượng đào tạo,
đặc biệt là giáo dục phổ thông trong hệ thống giáo dục quốc dân Việt Nam. Một
trong những mơn học góp phần to lớn trong việc hình thành và phát triển nhân
cách tồn diện cho học sinh đó là mơn Âm nhạc.
Âm nhạc là loại hình nghệ thuật phản ánh cuộc sống bằng các hình tượng âm
thanh, từ lúc sinh ra cho đến lúc chết đi con người ln gắn bó với âm nhạc. Đối
với trẻ em, từ lúc lọt lòng cho đến lúc lớn lên âm nhạc luôn là một người bạn và
gắn với mọi hoạt động của trẻ. Âm nhạc luôn cùng với các em ngay cả khi nghỉ
ngơi, vui chơi, học tập…..Do đó, tiếp xúc với âm nhạc thường xuyên là nhu cầu
khơng thể thiếu của trẻ.
Mục đích của giáo dục Âm nhạc trong nhà trường Tiểu học là đưa âm nhạc
vào đời sống, bắt đầu cho việc giáo dục văn hố âm nhạc, góp phần giáo dục thẩm
mỹ, đạo đức, phát triển trí tuệ, thể chất của học sinh.
Giáo viên giảng dạy Âm nhạc là người trực tiếp giảng dạy âm nhạc cho học
sinh, là người hồn thành mục đích giáo dục âm nhạc thông qua các phân môn: day
hát, nghe nhạc, tập đọc nhạc, âm nhạc thường thức. Chính vì vậy địi hỏi sự
nghiêm túc trong q trình giảng dạy của mình.
Trên thực tế, nhiều giáo viên cịn hạn chế về khả năng hoạt động âm nhạc
cũng như phương pháp sư phạm, nhiều giờ dạy chất lượng còn thấp, phương pháp
sư phạm còn chưa đúng với cơ bản dẫn đến hiệu quả giáo dục chưa cao. Bên cạnh
đó, nhiều nhà trường chưa thật sự quan tâm đầu tư thích đáng cho môn học này
như: thiếu cơ sở vật chất, thiếu giáo viên….
Trong những năm qua, trường Tiểu học Hùng An xã Hùng An đã có nhiều

cố gắng trong cơng tác giảng dạy và đã đạt được những thành tích đáng kể. Tuy
nhiên do cịn nhiều khó khăn về trang thiết bị, cơ sở vật chất, … Cho nên, nhìn
chung hiệu quả giáo dục mơn Âm nhạc trong đó có phân mơn học hát cịn chưa
cao.
Từ thực tế giảng dạy, Nay tôi muốn vận dụng những kiến thức đã được học
để nghiên cứu, tìm tịi nhằm đưa ra “giải pháp nhằm nâng cao chất luợng dạy
học hát của học sinh lớp 5 Trường Tiểu học Hùng An”. Tôi hy vọng vơí những
1

skkn


kết quả nghiên cứu của mình góp phần nhỏ nhằm nâng cao hơn hiệu quả phân
môn học hát lớp 5.
2. Mục đích nghiên cứu:
Tìm hiểu đánh giá đúng thực trạng dạy học tại Trường Tiểu học Hùng
An.Từ đó đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học – học hát.Tôi
mong muốn kết quả của sáng kiến có thể áp dụng ở một số trường Tiểu học trong
và ngoài Tỉnh.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu:
Dự giờ giáo viên, khảo sát năng lực và kết quả học hát của học sinh.
Xử lý thơng tin thu được trong q trình thực tế để đưa ra một số giải pháp
nhằm năng cao chất lượng dạy học hát tại Trường Tiểu học Hùng An.
4. Đối tượng nghiên cứu:
Thực trạng của việc dạy và học phân môn học hát tại Trường Tiểu học
Hùng An. Trên cơ sở của kết quả nghiên cứu tôi đã đưa một số giải pháp nhằm
nâng cao chất lượng dạy học hát tại Trường Tiểu học Hùng An.
5. Phạm vi nghiên cứu:
Do thời gian nghiên cứu không cho phép nên tôi chỉ tiến hành khảo sát
và nghiên cứu tại Trường Tiểu học Hùng An.

Để hoàn thành được sáng kiến của mình tơi đã tham khảo được một số tài
liệu như: Phương pháp dạy học âm nhạc (Hoàng Long, Hoàng Lân); Học hát
(Ngô Thị Nam); Những vấn đề về tâm lý học của trí nhớ (A.A. X miannơp); Giáo
dục âm nhạc (Ngơ Thị Nam, Phan Thị Hồ), Giáo trình âm nhạc ( Nguyễn Văn
Nhân ),Sách giáo khoa âm nhạc tiểu học…..và nhiều nguồn tài liệu tham khảo
khác.
6. Những phương pháp nghiên cứu chính:
Khi thực hiện đề tài này, tơi đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu như:
+) Phương pháp điều tra
+) Phương pháp quan sát.
+) Phương pháp thống kê.
+) Phương pháp phân tích và tổng hợp….
Trong q trình nghiên cứu của mình tơi đã vận dụng chặt chẽ các phương
pháp trên.
7. Bố cục sáng kiến:
Ngoài phần Mở đầu và phần Kết luận, sáng kiến được chia thành 2 chương:
* Chương 2: Thực trạng về giảng dạy phân môn học hát tại Trường Tiểu học
Hùng An.
2

skkn


* Chương 3: Giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy phân môn học hát cho học sinh
lớp 5 Trường Tiểu học Hùng An.

CHƯƠNG 1
THỰC TRẠNG VIỆC DẠY VÀ HỌC PHÂN MÔN HỌC HÁT TẠI TRƯỜNG
TIỂU HỌC HÙNG AN.

1.1 Tầm quan trọng của ca hát đối với học sinh tiểu học:
Ca hát là một nhu cầu của con người, có vị trí quan trọng trong đời sống tinh
thần. Tiếng hát là một " nhạc cụ " bẩm sinh, ai cũng có thể bộc lộ trong các loại hình
hoạt động am nhạc thì ca hát là loại hình phổ biến nhất. Hoạt động ca hát ảnh hưởng
trực tiếp đến con người bằng tác động của giai điệu và lời ca. Âm nhạc có lời ( âm nhạc
cho giọng hát ) có ảnh hưởng trực tiếp và sâu sắc đến tư tưởng, tình cảm, cảm xúc của
mọi người. Hiếm có loại hình nghệ thuật nào có khả năng truyền bá, phổ cập nhanh
chóng và sâu rộng như ca hát.
Ca hát đặc biệt gần gũi và phù hợp với các lứa tuổi nhi đồng đặc biệt là trẻ
nhỏ. Đó là hình thức hoạt động rất quan trọng trong chương trình giáo dục ở các độ
tuổi từ nhà trẻ đến mẫu giáo và trường tiểu học. Ca hát là một hoạt động giáo dục
nhẹ nhàng và hấp dẫn những nội dung phong phú với nhiều cung bậc tình cảm của
bài hát sẽ bổ sung cho vốn sống và đời sống tinh thần của các em. Cách diễn tả
tinh tế, cách thể hiện khéo léo của các nội dung trong ca từ sẽ giúp trẻ em về cách
diễn đạt. Những giai điệu đẹp đẽ cùng với tiết tấu phong phú, những sắc thái đa
dạng của bài hát làm rung động những xúc cảm thẩm mỹ trong các em.
Hoạt động ca hát là người bạn đồng hành của trẻ em lúc học tập, khi vui
chơi, trong những phút nghỉ ngơi giữa những tiết học mệt mỏi, lúc tham quan, cắm
trại, trên sân trường, trên đường về nhà và các đêm lửa trại, thi hội diễn văn
nghệ....Trong khi tham gia ca hát, trẻ em vừa thể hiện một cách tích cực những xúc
động và tình cảm của mình, qua đó cảm thụ âm nhạc cũng được bồi dưỡng và nâng
cao dần dần. Dạy học ở trường tiểu học, giáo viên cần phải giúp học sinh hát đúng,
hát hồ giọng, biết thể hiện tình cảm, sắc thái của bài hát, hiểu nội dung tác phẩm
và cảm nhận được vẻ đẹp của hình tượng âm nhạc qua giai điệu và lời ca được thể
hiện qua từng bài hát.
1.2 Đặc điểm cơ bản về lứa tuổi học sinh T.H
Mọi ý tưởng và hành động của nhà sư phạm đều phải chú ý đến cá tính và sự
phát triển trí tuệ của đối tượng. Nói cách khác, đó là sự quan tâm tới đặc điểm tâm
lý lứa tuổi. Ý tưởng đó bao trùm lên tồn bộ cơng việc và phương pháp chính của
“Giáo dục hiện đại” nói chung và “Giáo dục âm nhạc nói riêng”.

3

skkn


Giáo dục và dạy học Âm nhạc góp phần hình thành và phát triển trí tuệ, hình
thành những phẩm chất nhất định của cá nhân, đáp ứng những yêu cầu của xã hội.
Các nhà tâm lý học đã chỉ rõ quá trình trưởng thành của con người chia ra từng giai
đoạn phát triển.
Âm vực thuận lợi của trẻ:
Mỗi giai đoạn đó có những đặc điểm riêng biệt. Lứa tuổi học sinh Tiểu học
là giai đoạn bước đầu làm quen, phát thanh phát triển âm cịn chậm, dung lượng
khơng khí chứa trong phổi ở các em nam và nữ giống nhau, ở các em có giọng
trầm, ngồi sự rung động của rìa thanh đới cịn có thêm sự rung động của toàn bộ
chiều dày thanh đới. Hơi thở ngày càng sâu hơn, âm cứ giọng hát các em nam, nữ
vẫn gần giống nhau. Đây có thể coi là thời kỳ bước đầu hướng các em tới sự phát
triển và hình thành nhân cách. Hơn nữa ở lứa tuổi này, để hướng các em vào hoạt
động học cần phải có kết sự phong phú trong hình thức giảng dạy để tạo sự tích
cực chủ động trong việc lĩnh hội các tri thức. Do vậy, tất cả các kiểu học máy móc,
khơ khan của các phương pháp dạy học Âm nhạc không xuất phát từ đặc điểm lứa
tuổi đều dẫn đến kết quả chưa cao. Cần hiểu rằng mỗi giờ dạy Âm nhạc phải mang
đến cho học sinh một niềm vui hạnh phúc, sự cân bằng thoải mái. Chính trong
khơng khí “dễ chịu” đó, âm nhạc sẽ thực hiện tốt các chức năng hàm chứa trong
nó.
Trong cơng tác giáo dục cần tơn trọng quy luật chung của sự phát triển tâm
lý trẻ em, đó là tính khơng đồng đều của sự phát triển tâm lý của mỗi cá thể.
Khơng nên địi hỏi kết quả như nhau ở tất cả các học sinh trong lớp, dù chúng có
cùng một độ tuổi. Giờ dạy Âm nhạc cũng cần tạo điều kiện thuận lợi để những
tiềm năng được nảy nở, các em được tự bộc lộ mình một cách hào hứng, sáng tạo
và tự giác.

1.3 Các kỹ năng ca hát và phương pháp rèn luyện:
Tập hát, học các bài hát là một trong những nội dung quan trọng trong
chương trình âm nhạc Tiểu học, tập hát rèn luyện một số kỹ năng mang tính phổ
thơng về ca hát được vận dụng vào các bài hát cụ thể trong chương trình. Học hát
các bài hát cụ thể tách rời việc rèn luyện một số kỹ năng hát.
Các kỹ năng hát cần rèn luyện cho học sinh gồm có:
1.3.1 Tư thế hát:
Trong q trình học hát trước hết phải luyện tập tư thế hát. Hát tập thể có thể
tiến hành ở tư thế đứng hoặc ngồi.
- Khi đứng hát: người thẳng, đầu không nghiêng, vai không so, hai tay
bng dọc theo thân thoải mái, tồn bộ thân thể dồn vào hai chân đêu nhau.
- Khi ngồi hát: đầu và thân người giống như khi đứng hát, hai tay đặt trên
đầu gối, lưng thẳng không tựa vào ghế, không vắt chân nọ lên chân kia.
4

skkn


- Tập tư thế hát đúng giúp cho việc hô hấp thuận lợi mà hô hấp là một việc
rất quan trọng trong quá trình ca hát.
1.3.2 Hơi thở:
Trong ca hát, thở là một vấn đề hết sức quan tâm, cách thở đúng là biết cách
hít vào một lượng hơi vừa đủ để hát hết một câu hát (câu hát có thể dài ngắn khác
nhau). Khi tập hít hơi vào khơng nên hít nhiều quá, hơi sẽ bị căng phải lên gân
không điều tiết được hơi. Giáo viên cần phải hướng dẫn học sinh lấy hơi bằng mũi,
khơng hít bằng miệng. Lấy hơi bằng miệng cổ họng chóng bị khơ gây rát…..
Khi hát các bài hát có nhịp độ chậm hay vừa phải, cần phải hướng dẫn cho
các em lấy hơi chậm hít bằng mũi. Nên đánh dấu những chỗ lấy hơi trong bài hát
để học sinh có thể thực hiện đúng. Biết cách lấy hơi, lấy hơi hợp lý mới có thể hát
ngân dài ở cuối câu hát.

1.3.3 Hát chính xác:
Trong ca hát, việc hát chính xác có tầm quan trong đặc biệt. Hát chính xác
có nghĩa là hát đúng giai điệu, tiết tấu của bản nhạc. Mức độ hát chính xác của
tùng học sinh phụ thuộc vào từng khả năng nghe nhạc và khả năng của các cơ quan
phát âm. Nếu học sinh tập trung chú ý, phân biệt rõ được độ cao thấp, nhanh chậm
của âm thanh, ghi nhớ được giai điệu, tiết tấu thì khi giáo viên hát mẫu các em có
thể nhắc lại chính xác. Nếu học sinh phải hát cao hơn hoặc thấp hiưn giọng trung
bình của bản thân thì có thể ảnh hưởng ngay tới việc hát chính xác. Một trong
những điều kiện để giúp cho học sinh phát triển kỹ năng hát chính xác là việc lựa
chọn giọng bài hát cho phù hợp với âm vực giọng của các em.
1.3.4 Hát đồng đều:
Giáo viên cần dạy cho các em có kỹ năng hát đồng đều và hồ giọng, có thể
vận dụng một số biện pháp như sau:
- Thu hút sự chú ý của toàn thể học sinh.
- Dẫn vào câu hát đầu tiên bằng động tác chỉ huy hay nghe dạo nhạc hoặc nghe
giáo viên hát một câu ngắn rồi theo hiệu lệnh đếm để bắt vào bài.
- Theo động tác tay chỉ huy của giáo viên học sinh có thể hát nhanh, chậm, to, nhỏ,
nhấn, nẩy, hoặc hát liền hơi.
- Giúp học sinh cách phát âm, nhả chữ đúng cũng làm cho giọng hát của các em
đồng đều, hoà hợp.
1.3.5 Phát âm, nhả chữ, hát rõ lời:
Nhả chữ là sự cấu tạo rành rọt, chính xác về phương diện phát âm của từ.
Khi hát tập thể cũng như hát cá nhân rất cần quan tâm đến vấn đề này.
Hát rõ lời góp phần truyền cảm và thơng tin chính xác nội dung ca từ của bài
hát. Những nguyên tắc phát âm lời ca trong ca khúc Việt Nam có liên quan chặt
5

skkn

chẽ đến sự vận đông của 6 thanh điệu (thanh không dấu, sắc, huyền, hỏi, ngã,
nặng), trong ngữ âm Tiếng Việt.
1.4 Trình tự dạy hát:
Việc dạy âm nhạc ở bậc Tiểu học chủ yếu là dạy hát. Học hát chính là tiếp
xúc với âm nhạc có lời. Ngồi giai điệu và tiết tấu, lời ca của bài hát còn biểu hiện
nội dung cụ thể về một sự vật, sự việc. Mỗi bài hát là một cảm xúc, một tâm trạng,
một cách nhìn thế giới khách quan và thể hiện nội tâm được diễn tả bằng ngôn ngữ
văn học và âm nhạc.
Dạy hát cần chú ý: hát đúng cao độ, trường độ và phát âm rõ lời, chính xác.
Tiếng hát cịn phải thể hiện được “cái hồn ” của nhạc, có sức biểu cảm với những
trạng thái khác nhau như: vui vẻ, hồn nhiên, nhí nhảnh....
Cách dạy hát thơng thường bao gồm các bước :
a. Giới thiệu bài hát:
Phần này có ý nghĩa quan trọng để thu hút sự chú ý của các em. Ngoài lời
giới thiệu bài hát, tên tác giả, giáo viên có thể dùng tranh ảnh để dẫn dắt tới bài hát
sắp học.
b. Hát mẫu:
Sự hấp dẫn của một bài hát khi giáo viên trình bày hoặc cho học sinh nghe
băng nhạc sẽ có ấn tượng tốt đối với các em. Nghe băng nhạc để đảm bảo tính
nghệ thuật và sự chuẩn mực nhưng giáo viên hát cho học sinh nghe sẽ vô cùng thú
vị đối với các em. Giáo viên hát kèm theo động tác diễn xuất lại càng làm cho các
em thích thú hơn.
c. Đọc lời ca:
Cho các em đọc đồng thanh lời ca theo tiết tấu 1 - 2 lần. Đọc lời ca giúp cho
các em cảm nhận nội dung và phát âm đúng.
d. Dạy hát từng câu:
Giáo viên phân bài thành từng câu hát rồi dạy truyền khẩu, câu sau nối tiếp
câu trước cho đến hết bài. Nếu giáo viên sử dụng đàn, sẽ đàn cho học sinh một đến
hai lần trước khi các em hát tiếp theo.
Khi tập hát cho các em gõ đệm theo bài hát. Khi dạy hát, có thể chia các em thành

nhóm nhỏ để các em thay nhau vừa hát vừa nghe, tránh mệt mỏi.
Trong một bài hát, nếu có câu nào giai điệu giống nhau hồn tồn hoặc gần
giống nhau, giáo viên chỉ cần chỉ ra hoặc gợi ý cho các em tự tìm.
đ. Củng cố, luyện tập:
Giáo viên cho các em luyện nhiều lần để hát đúng giai điệu và thuộc lời ca.
Luân phiên hát giữa các tổ, nhóm và cá nhân là hình thức quen dùng để củng cố
6

skkn


bài, tạo khơng khí làm việc tích cực, có tác dụng động viên tất cả học sinh đều
tham gia bài học.
1.5- Vài nét về trường Tiểu học Hùng An:
Trường có bề dày về hoạt động dạy và học, có đội ngũ giáo viên đơng đảo
và có kinh nghiệm giảng dạy lâu năm.
- Tổng số lớp của trường là : 13 lớp, trong đó gồm: 2 lớp 1; 3 lớp 2; 3 lớp 3; 2 lớp
4; 3 lớp 5.
* Về cơ sở vật chất: trường có:
+) 01 phịng Hiệu trưởng.
+) 01 phịng họp
+) 01 phịng kế tốn văn thư.
+) 14 phịng học dành cho học sinh.
+) 01 phòng đồ dùng.
+) 01 phòng thư viện
+) 01 phòng đội
Các phòng được lắp đặt đầy đủ hệ thống đèn thắp sáng, quạt điện, ổ cắm,
bàn nghế đủ tiêu chuẩn, bảng chống loá. Các tiêu chuẩn kể trên cho thấy cơ sở vật
chất khá đầy đủ tuy nhiên thiết bị phục vụ cho việc giảng dạy mơn Âm nhạc cịn
nhiều hạn chế: Chưa có đài đĩa hoặc đầu đĩa phục vụ bộ môn Âm nhạc, có hai nhạc

cụ chun dùng nhưng ít tranh ảnh minh hoạ và ảnh của các nhạc sỹ, chưa có
phịng chức năng….
Nhìn chung trường có cơ sở vật chất tương đối đầy đủ. Trong những năm
gần đây đã được đầu tư thêm nhiều thiết bị phục vụ cho công tác giảng dạy và học
tập
* Thực trạng việc dạy và học phân môn học hát Trường Tiểu học hiện nay:
Giáo viên Âm nhạc của trường là một giáo viên có lịng nhiệt huyết với
nghề, u học sinh, nhiệt tình với cơng việc, được học sinh quý mến. Mặt khác các
học sinh của trường đa số rất ngoan, có nhiều em đã thể hiện năng khiếu về Âm
nhạc.
Tuy vậy, việc dạy và học môn Âm nhạc mà đặc biệt là phân môn học hát
vẫn bộc lộ một số tồn tại sau:
* Từ phía học sinh :
- Hạn chế lớn nhất của học sinh là thói quen thụ động trong q trình học
tập, trong giờ học Âm nhạc cụ thể là phân môn học hát, các em chưa chủ động tìm
7

skkn


hiểu bài mà chỉ trông chờ vào giáo viên để hát lại một cách máy móc. Đối với các
kí hiệu ghi trên bài hát thì các em tỏ ra lúng túng trong việc ghi nhớ.
- Năng lực cảm thụ Âm nhạc của học sinh còn nhiều hạn chế, thực tế cho
thấy trong q trình giảng dạy, giáo viên ít khi cho học sinh nghe những bài hát
ngoài sách giáo khoa, điều này cũng làm hạn chế vốn hiểu biết về phân mơn học
hát của các em.
- Bên cạnh đó, nhận thức của học sinh về giá trị, vai trò của phân mơn học
hát trong chương trình học cịn nhiều hạn chế
- Trong giờ học hát có nhiều em học sinh khơng chủ động xây dựng bài.
Bên cạnh đó, giờ học hát cịn tẻ nhạt khơng thu hút được các em. Học sinh chỉ

thích giờ học hát vì sẽ được ra chơi sớm. Giáo viên phụ trách giảng dạy môn
Âm nhạc của trường cịn chưa có nhiều sáng tạo trong mỗi tiết học của các lớp.
+ Ngoài ra, các trang thiết bị phục vụ cho việc giảng dạy phân môn học hát
cũng chưa được trang bị đầy đủ như: tranh ảnh minh hoạ ; tranh ảnh các nhạc sĩ ….
Mặt khác, do chương trình đào tạo hiện nay, do nhận thức của xã hội và phụ
huynh học sinh thậm chí có cả giáo viên vẫn còn cho rằng, Âm nhạc là môn học
phụ nên chưa định hướng cho các em đầu tư nhiều vào môn học này.
Một thực tế đáng buồn đó là những trị chơi điện tử mang nội dung không
lành mạnh lại đang cuốn hút các em hơn là các sinh hoạt văn hoá, văn nghệ của
trường, lớp và của địa phương.
Để đưa ra một cách chính xác nhất về mức độ yêu thích giờ học hát của học
sinh lớp 5 Trường Tiểu học Hùng An, đồng thời làm cơ sở cho việc đánh giá khả
năng tiếp thu kiến thức phân môn học hát của các em, giúp giáo viên dạy Âm nhạc
của trường có biện pháp dạy thích hợp nhất với học sinh của mình. Tơi đã tiến
hành điều tra, khảo sát mức độ u thích phân mơn học hát của học sinh lớp 5 toàn
trường năm học 2015 – 2016. Kết quả đạt được như sau:
Thích

Bình thường

Khơng thích

Tên lớp

Sĩ số

Số
lượng

%

Số
lượng

%

Số
lượng

%

5A

27

20

74,1%

7

25,9%

0

0%

5B

27

20

74,1%

7

25,9%

0

0%

5C

28

21

75%

7

25%

0

0%

Kết luận:

Qua q trình khảo sát và điều tra thực tế và tình hình dạy và học phân môn
học hát của học sinh lớp 5 trường Tiểu học Hùng An, tôi đã phần nào khái quát
8

skkn


được một số thuận lợi và khó khăn đối với việc dạy và học phân môn học hát. Đây
sẽ là cơ sở để tôi đưa ra những biện pháp nâng cao hơn nữa hiệu quả giảng dạy.
Nhìn chung, vấn đề dạy và học phân môn học hát của học sinh khối lớp 5
Trường Tiểu học Hùng An trong những năm gần đây đã có sự chuyển biến tích cực
do các em có điều kiện tiếp xúc với các phương tiện như: đàn organ, đài đĩa,
tivi….. Song để đáp ứng được u cầu thực tế của phân mơn học hát thì điều đó
vẫn chưa đủ.
Chính vì vậy để nâng cao chất lượng đào tạo của phân này, tôi xin mạnh dạn
đưa ra “ giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy học hát lớp 5 ở Trường Tiểu
học Hùng An”

CHƯƠNG II
BIỆN PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIẢNG DẠY HỌC HÁT CHO
HỌC SINH LỚP 5 TRƯỜNG TIỂU HỌC HÙNG AN.

2.1. Đổi mới phương pháp dạy học:
So với nhiều môn học truyền thống đã được giảng dạy lâu năm ở trường
Tiểu học thì Âm nhạc là một mơn cịn tương đối mới mẻ, đội ngũ giáo viên ít và
cơng tác giảng dạy còn nhiều hạn chế, chưa thực sự phù hợp với đối tượng học
sinh. Trong những năm qua dù môn âm nhạc chưa được giảng dạy đại trà nhưng
những người làm công tác nghiên cứu giáo dục âm nhạc cùng với các giáo viên
cũng đã xây dựng được một mơ hình tương đối hợp lý về phương pháp dạy học âm
nhạc ở trường phổ thông từ bậc tiểu học đến bậc trung học cơ sở.

Hiện nay ở tất cả các bậc học đang có một cuộc vận động đổi mới phương
pháp dạy học. Rất nhiều người nhất trí rằng phương pháp dạy học hiện nay là bất
cập, lạc hậu rất cấn sự cải tiến, thay đổi. Đó vừa là nội dung vừa là phương pháp
chủ đạo phù hợp với vấn đề giảng dạy Âm nhạc cho đối tuợng đại chúng (nghĩa là
bất kể trẻ em nào đang ngồi trên ghế nhà trường đều phải học, dù em đó thích
hoặc khơng thích âm nhạc, có năng khiếu hay khơng có năng khiếu). Chính vì thế
chúng ta cần nghĩ đến việc đổi mới và giảng dạy từng phân mơn theo hướng tích
hợp. Dạy Âm nhạc theo hướng tích hợp chính là sự phối hợp các hoạt động nghe hát - đọc - ghi và cảm thụ trong mỗi bài học, mỗi tiết học từ nội dung đến phương
pháp, từ cách thức truyền thụ của thầy đến cách học tập và tiếp thu Âm nhạc của
trị.
Những phương pháp cụ thể:
* Phương pháp trình bày tác phẩm:
Tác phẩm âm nhạc nằm trên giấy chỉ là âm nhạc khơng có sức sống, nó cần
phải được vang lên để thành âm nhạc “sống”. Muốn vậy, tác phẩm phải được trình
bày, biểu diễn dưới các hình thức khác nhau nhắm khơi gợi, hấp dẫn, thuyết phục
9

skkn


ngưòi học. Giai điệu vang lên sẽ gợi được cảm xúc và mang đến những yếu tố
thẩm mĩ. Vì vậy, giáo viên cần phải giới thiệu tác phẩm qua lời nói (xuất xứ, tác
giả, nội dung, nghệ thuật...); trình bày tác phẩm bằng giọng hát, tiếng đàn (do giáo
viên thể hiện hoặc dùng băng đĩa). Khi giáo viên trình bày tác phẩm thì lúc đó giáo
viên đóng vai trị như một “nghệ sĩ biểu diễn”. Thơng qua đó giáo viên mang đến
cho học sinh những vẻ đẹp của tác phẩm bằng sự xúc động thật sự và diễn cảm sâu
sắc. Qua mỗi lần như thế, giáo viên có thể gợi lên trong tâm hồn trẻ em niềm vui,
sự hứng khởi, sự thán phục và càng làm tăng thêm lòng yêu thích mơn âm nhạc.
Có thể nói, đây là phương pháp nhanh nhất, mạnh nhất tác động đến học sinh, đưa
trẻ vào thế giới âm nhạc diệu kỳ một cách sống động và trực tiếp.

* Phương pháp thực hành luyện tập theo mẫu:
Thực hành – luyện tập là phương pháp giúp hình thành kĩ năng thể hiện
ậm nhạc, giúp học sinh cảm thụ âm nhạc, hiểu biết về nhịp điệu, tiết tấu, sắc
thái, cách biểu hiện âm nhạc. Quá trình thực hành luyện tập diễn ra lần lượt, có
lúc đan xen cho đến khi hồn thiện bài học. Có thể nói trong dạy học âm nhạc
thì phương pháp Thực hành – luyện tập chiếm ưu thế độc tơn hàng đầu. Khơng
có thực hành luyện tập sẽ không bao giờ thực hiện được mục tiêu mơn học.
* Phương pháp trực quan thính giác:
Phương pháp trực quan thính giác có vị trí cực kì quan trọng đối với mơn
học âm nhạc. Phương pháp này gắn liền với đặc thù của nghệ thuật âm nhạc – nghệ
thuật sử dụng âm thanh để tác động vào thính giác, gợi lên những cảm xúc, tình
cảm, tâm trạng... của người nghe. Có những kiểu, cách khác nhau khi thực hiện
phương pháp này nhưng nói chung đều phải dùng âm thanh vang lên thông qua
tiếng đàn, giọng hát hay các động tác như gõ, vỗ tay...sau khi giải thích bằng lời
nói.
* Phương pháp kết hợp hát và vận động ( hoặc trò chơi )
Ở bậc Tiểu học, dạy hát kết hợp vận động hoặc trị chơi ln ln là một yêu
cầu hết sức quan trọng không thể thiếu. Âm nhạc và vận động có mối quan hệ mật
thiết với nhau. Việc học hát kết hợp với vận động sẽ giúp cho học sinh nhạy cảm
với tiết tấu âm nhạc, phát triển tai nghe, rèn luyện trí nhớ âm nhạc. Bên cạnh đó
cịn tạo hứng thú học tập “học mà chơi - chơi mà học” của học sinh. Với phương
pháp này giáo viên sẽ khuyến khích cho học sinh tham gia sáng tạo, tạo được
khơng khí vui tươi sơi nổi trong giờ học. Học sinh được thư giãn, thoải mái bên
cạnh đó cịn phát huy được tính tích cực của học sinh.
*Phương pháp kiểm tra - đánh giá:
Kết thúc một nội dung dạy học hoặc một phần của nội dung, thông thường
người ta tiến hành kiểm tra. Dạy Âm nhạc cũng thế, không thể thiếu kiểm tra đánh giá. Với mơn Âm nhạc có thể kiểm tra như sau :

10

skkn


+ Kiểm tra hát theo nhóm, cách này chỉ mất ít thời gian và có thể kiểm tra
được cả lớp.
+ Đánh giá bằng quá trình học tập như: chăm chỉ, có khả năng, đạt, chưa đạt
hoặc khá giỏi.
2.2. Áp dụng phương pháp đổi mới vào một tiết dạy cụ thể:
Xin được trình bày một giáo án cụ thể của chương trình Âm nhạc lớp 5.
Tiết 4:

HỌC BÀI HÁT “ HÃY GIỮ CHO EM BẦU TRỜI XANH “

Nhạc và lời: Huy Trân
I. Yêu cầu cần đạt
- Học sinh biết tên bài hát, tác giả và nội dung bài hát.
- Hát thuộc lời, hát đúng giai điệu và tiết tấu, thể hiện được tính chất hành khúc.
- Giáo dục học sinh lịng u hồ bình.
II. Thiết bị dạy học:
* GV: Hát chuẩn xác bài hát
- Máy nghe, đĩa nhạc lớp 5.
- Đàn, thanh phách. Tranh ảnh minh hoạ cho bài hát.
* Học sinh: SGK Âm nhạc 5, nhạc cụ gõ đệm.
III. Các hoạt động dạy học chủ yếu:
Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Hoạt động 1: Củng cố bài cũ.
- Giáo viên nhắc nhở tư thế ngồi của học sinh, - Học sinh luyện thanh

khởi động giọng.
- Mời 1 nhóm 4 – 5 em lên thể hiện bài hát Reo
- Học sinh thực hiện và lắng nghe.
vang bình minh.
- Giáo viên nhận xét và khen thưởng.
Hoạt động 2: Học bài hát HÃY GIỮ CHO EM
BẦU TRỜI XANH

- Treo tranh ảnh minh hoạ

- Học sinh quan sát tranh và trả lời
- GV giới thiệu bài hát, tác giả, nội dung bài câu hỏi của GV
hát.
- Học sinh nghe và ghi nhớ
Nhạc sỹ Huy Trân là nhạc sỹ có nhiều ca
khúc viết dánh cho thiếu nhi như: Chú bị xanh;
Khúc ca tình bạn; Trăng trung thu; Bầu trời
xanh...
11

skkn


Bài hát Hãy giữ cho em bầu trời xanh là một
trong những bài hát được chọn tham dự cuộc
thi sáng tác về hồ bình của thế giới và được
thiếu nhi cả nước đón nhận nống nhiệt. Bài hát
thể hiện ước mơ hồ bình, tự do của trẻ em trên
tồn thế giới.
- Giáo viên đàn mẫu giai điệu của bài hát cho

học sinh nghe sau đó hát kết hợp với đàn.

- HS lắng nghe giai điệu bài
hát

- Giáo viên chia bài hát thành 6 câu ngắn ( lời 1
), cho học sinh đọc lời ca theo tiết tấu của bài
hát.

- HS nghe và đọc theo tiết tấu

- GV dạy từng câu theo lối móc xích cho đến - Tập hát từng câu theo hướng dẫn
của giáo viên.
hết bài.
- Lưu ý: những chỗ ngân dài và đảo phách để
hướng dẫn cho học sinh hát đúng giai điệu.
- Cho học sinh hát hoàn chỉnh bài hát, sau đó - Thực hiện theo hướng dẫn của
cho các dãy thực hiện luân phiên.
giáo viên.
Các dãy hát luân phiên, chú ý
phát âm rõ lời, gọn tiếng.Thể hiện
được tính chất của nhịp đi.
- Nghe, nhận xét và sửa chữa ( nếu sai )

- Nghe và nhận xét.

Hoạt động 2: Hát kết hợp gõ đệm

- Xem giáo viên thực hiện mẫu và
- Hướng dẫn cho học sinh cách hát kết hợp gõ thực hiện theo.

đệm theo nhịp của bài hát
VD: Hãy xua tan những mây mù đen tối, để
bầu....
- Giáo viên đánh dấu những từ cần vỗ tay, thực - Thực hiện theo yêu cầu của giáo
hiện mẫu sau đó hướng dẫn cho học sinh thực viên.
hiện.
- Các dãy thực hiện luân phiên.

- Làm theo hướng dẫn của giáo
viên.

- Hướng dẫn cho học sinh hát kết hợp gõ đệm - Thực hiện theo yêu cầu của giáo
theo tiết tấu lời ca ( thực hiện theo các bước viên, các dãy phối hợp nhịp nhàng,
đều, hát thể hiện được tính chất
giống như cách đệm theo nhịp của bài hát ).
hùng dũng, hành khúc của nhịp đi.
- Cho: một dãy đệm theo nhịp, một dãy đệm
12

skkn


theo tiết tấu lời ca.
- Nhận xét và khen thưởng.
Hoạt động nối tiếp: Củng cố, dặn dò
- ? Nhắc lại tên bài hát, tác giả và nội dung bài - Lắng nghe và ghi nhớ
hát.
- Hát ôn bài hát vừa học.
- Cho cả lớp ôn lại bài hát.
- HS trả lời

- Cho học sinh trả lời câu hỏi 1 trong SGK
- Giáo viên nhận xét tiết học. dặn học sinh học
thuộc lời ca, tập hát kết hợp vỗ, gõ đệm đúng
nhịp, tiết tấu của bài hát.

- Lắng nghe và ghi nhớ.
Ghi nội dung vào vở học.

2.3 Tiểu kết:
Sau khi áp dụng những phương pháp mới vào việc giảng dạy môn học Âm
nhạc của mình tơi nhận thấy mức độ u thích và tiếp thu học tập của học sinh đã
nâng lên một cách rõ rệt. Việc áp dụng các phương pháp mớí đã tạo những hiệu
quả rõ rệt và tơi đã rút ra được những kinh nghiệm sau:
Lâu nay ở trường Tiểu học chúng ta vẫn tiến hành dạy hát theo phương pháp
truyền thống đó là dạy truyền miệng từng câu ngắn theo lối móc xích, giáo viên hát
mẫu rồi học sinh hát theo. Nên cải tiến một chút, ta có thể đánh đàn giai điệu cho
học sinh từng câu ngắn và tự tập lời ca.
Hơn nữa, khi bước vào dạy bài hát giáo viên cần dành một vài phút cho học
sinh luyện thở, luyện âm như một hoạt động khởi động giọng và luyện tai nghe để
chuẩn bị vào bài
Trong quá trình học hát giáo viên cần giúp các em phân biệt sự khác nhau
giữa hát và nói, khi hát âm thanh được phát ra phải có độ ngân, mỗi âm vang đều
đặn nhưng cần phải rõ và đẹp. Có thể đàn giai điệu cho học sinh nghe đồng thời
luyện cách ghi nhớ và đệm theo giai theo điệu khi các em đã thuộc bài. Để tránh
cho học sinh hát sai, giáo viên cần lưu ý
- Dự kiến những chỗ các em dễ sai.
- Xây dựng cho các em có thói quen im lặng, lắng nghe để biết khi nào hát
theo thầy ( cô ) hát mẫu, nghe phân tích để biết thế nào là hát đúng, thế nào là hát
chính xác….
- Giáo viên đưa ra những bài tập về cao độ, trường độ tương tự như bài hát

cho các em đọc nhạc và hát âm theo để giải quyết những chỗ khó.
- Tập hát đúng ngay từ khi bắt đầu, khi học sinh tiếp thu sai thì giáo viên
phải phân tích dẫn giải âm thanh sai, đúng rồi thị phạm bằng cách hát mẫu hai đến
ba lần.
13

skkn


Vì vậy để phát huy tính tích cực của học sinh trong mỗi giờ học thì giáo viên
cần lưu ý những điểm sau:
+ Động viên tất cả học sinh đều làm việc.
+ Tìm nhiều biện pháp để thu hút sự chú ý của học sinh.
+ Học âm nhạc với tình thần “học vui - vui học”.
+ Tận dụng âm thanh của tiếng đàn, giọng hát, chú trọng trong việc tổ chức
cho học sinh thực hành.
Ngoài ra để giờ học thêm phong phú và sinh động thì giáo viên cần phải sử
dụng nhuần nhuyễn các đồ dùng dạy học đơn giản như: song loan, thanh phách,
mõ, trống nhỏ, quả sóc......; sử dụng các loại nhạc cụ quen dùng, tranh ảnh minh
hoạ, máy nghe nhạc và băng đĩa nhạc có lời và không lời.

PHẦN KẾT LUẬN
1. Kết quả:
Sau khi áp dụng phương pháp mới vào việc giảng dạy môn học Âm nhạc ở
năm học 2015- 2016 vừa qua, tơi có được kết quả như sau:
A+

A

B

Tên lớp

Sĩ số

Số
lượng

%

Số
lượng

%

Số
lượng

%

5A

27

7

25,9%

20

74,1%

0

0%

5B

27

7

25,9%

20

74,1%

0

0%

5C

28

6

21,4%

22

77,6%

0

0%

2. Bài học kinh nghiệm:
Để đạt được yêu cầu như trên tôi đã rút ra cho mình những bài học kinh
nghiệm sau đây:
- GV phải nắm vững và vận dụng nhiều phương pháp dạy học hợp lý, phù hợp
với trình độ và khả năng tiếp thu của HS.
- Phát huy khả năng sáng tạo của học sinh trong giảng dạy.
- GV phải đầu tư, chuẩn bị bài dạy thật kỹ trước khi lên lớp.
- Sưu tầm và tìm thêm các tài liệu về các phương pháp dạy gõ đệm, để phục vụ
cho việc giảng dạy.
14

skkn


- GV phải sử dụng nhạc cụ thuần thục và sử dụng nhạc cụ như một phương tiện
hổ trợ đắc lực và không thể thiếu khi lên lớp, tránh tuyệt đối việc dạy chay (khơng
có nhạc cụ).
- GV cần chuẩn bị tốt đồ dùng dạy học để không bị mất nhiều thời gian khi lên
lớp.
- Để tiết học đạt hiệu quả cao, GV cần phải tạo được một khơng khí học tập và
hứng thú đối với học sinh.
3. Kiến nghị, đề xuất:

Có phịng chức năng riêng để tạo điều kiện thuận lợi về không gian học cho hs,
trang bị thêm đài đĩa hoặc đầu đĩa, tivi để phục vụ các tiết dạy nghe nhạc xem múa,
tranh ảnh và các dụng cụ gõ đệm dành cho học sinh.
4. Kết luận:
Đ.Sơtxatacơvích đã từng nói:
“ Hãy yêu và nghiên cứu nghệ thuật âm nhạc vĩ đại. Nó sẽ mở ra cho bạn cả thế
giới tình cảm, những niềm say mê, những ý nghĩa cao đẹp. Nó sẽ làm bạn phong
phú hơn, trong sạch hơn, hồn thiện hơn tinh thần. Nhờ có âm nhạc bạn sẽ tìm
được cả bản thân mình nnhững sức mạnh mới mà trước đây chưa từng thấy.
Các bạn sẽ trông thấy cuộc đời trong những sắc thái và mùa sắc khác. Âm nhạc
cũng đưa bạn xích lại gần lý tưởng về con người hồn thiện, mục tiêu của cơng
việc, xây dựng chủ nghĩa công sản của chúng ta…”
Quả đúng như vậy, vai trò của Âm nhạc đối với đời sống con người từ lâu đã
được khẳng định, và chúng ta những giáo viên Âm nhạc, hơn ai hết nhận thức rõ
được điều này. Nhưng chỉ có niềm đam mê thật sự với nghề mới giúp chúng ta
đem tình yêu Âm nhạc đến với học sinh của mình. Niềm đam mê nghề nghiệp
chính là tài sản quý giá mà mỗi chúng ta ai cũng phải trau dồi, chăm sóc cho nó
trong suốt cuộc đời.
Nhận thức được tầm quan trọng của âm nhạc, Đảng và nhà nước ta đã
thể hiện quan điểm đó qua các kỳ Đại hội VII, VIII, IX: “ Văn hoá là nền tảng
tinh thần của xã hội “ mà nhìn ở góc độ nào đó âm nhạc cũng là văn hoá.
Bộ Giáo dục & Đào tạo đã đưa âm nhạc vào chươnng trình học tập của học
sinh Tiểu học là hoàn toàn phù hợp với đường lối phát triển con người của Đảng và
Nhà nước ta. Trong bộ mơn Âm nhạc thì phân mơn học hát là một phân môn quan
trọng. Bởi ca hát vốn đã là một nhu cầu của con người, ca hát phù hợp với lứa tuổi
thiếu niên, nó cịn đem đến cho các em những cảm xúc chân thực và ảnh hưởng
trực tiếp đến tư tưởng, tình cảm của các em.
15

skkn

Qua những năm khó khăn, hiện nay cơ sở vật chất và trình độ của giáo viên
trong nhà trường đã ngày càng được nâng cao, đưa chất lượng giảng dạy nâng lên
rõ rệt. Tuy nhiên xét một cách tổng thể, với mức độ u cầu của mơn học thì kết
quả nay mới chỉ là thành công ban đầu.
Xuất phát từ thực tiễn đó, tiểu luận của tơi khơng chỉ phát hiện những khó
khăn, trở ngại của giáo viên và học sinh lớp 5 Trường Tiểu học Hùng An trong
việc giảng dạy và học tập phân mơn học hát mà cịn đề xuất một số giải pháp để
khắc phục những khó khăn trên nhằm nâng cao hiệu quả dạy và học phân mơn học
hát góp phần nhỏ vào việc hình thành và phát triển nhân cách học sinh, thay đổi
nhận thức của học sinh, giáo viên và phụ huynh học sinh về bộ mơn Âm nhạc nói
chung và phân mơn học hát nói riêng.
Để nâng cao hiệu quả giảng dạy phân môn học hát cũng như môn Âm nhạc
cho học sinh nhằm trang bị cho các em một “ vốn văn hố âm nhạc “ phổ thơng
tối thiểu nhất, đó là cả một quá trình phức tạp và lâu dài.
Vì điều kiện thời gian có hạn và giới hạn phạm vi của sáng kiến cùng với
năng lực hạn chế cuả bản thân, chắc chắn không thể giải quyết một cách đầy đủ và
thoả đáng, đồng thời khó có thể tránh khỏi những thiếu sót. Bởi vậy, tơi mong
được sự góp ý của cấp trên, các bạn bè đồng nghiệp để tôi có thể hồn thành tốt
sáng kiến này.
Tơi xin chân thành cảm ơn !
Hùng An, ngày 20 tháng 11 năm 2016
NGƯỜI VIẾT SÁNG KIẾN

TRẦN THỊ HỒNG MINH.
NHẬN XÉT CỦA HĐKH NHÀ TRƯỜNG
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………

16

skkn


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

Dương Viết Á - Âm nhạc lý luận và cây đời, NXB Âm nhạc - 1994.

2.

Hồ Ngọc Đại- Thể loại Âm nhạc, NXB Âm nhạc - 1996.

3.

Vân Đông - Bàn thêm về phương pháp giáo dục Âm nhạc cho trẻ em, tạp chí
âm nhạc số1 - 1996.

4.

Hồng Long, Hoàng Lân - Phương pháp dạy học Âm nhạc, NXB ĐHSP Hà
Nội- 2004.

5.

Ngô Thị Nam - Hát, NXB ĐHSP Hà Nội 2004.

6.

Ngơ Thị Nam, PHạm Thị Hồ - Giáo dục Âm nhạc, NXBGD - 1980.

7.

Nguyễn Văn Nhân - Giáo trình Âm nhạc NXB ĐHSP- 2004.

8.

Phạm Tuyên - Âm nhạc ở quanh ta, NXB Kim Đồng - 1987.

9.

A. Xorkhor - Vai trò giáo dục của Âm nhạc ( Vũ Tự Lân dịch ), NXB Văn
hố Hà Nội - 1976.

10.

V. Xukhơmlinxki - Âm nhạc và giáo dục thiếu nhi, tập chí âm nhạc số 1 1992.

11.

A. A. Xmianốp - Những vấn đề và tâm lý học của trí nhớ, NXB GD Nga 1950.

17

skkn

18

skkn