Skkn một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ lớp mẫu giáo 5 6 tuổi

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN NGHĨA HƢNG
TRƢỜNG MẦM NON THỊ TRẤN RẠNG ĐÔNG

BÁO CÁO SÁNG KIẾN
“Một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian
cho trẻ lớp mẫu giáo 5 - 6 tuổi”
Lĩnh vực (mã)/cấp học: Giáo dục/Giáo dục mầm non

Tên tác giả:

Nguyễn Thị Xiêm

Trình độ chun mơn: Cao đẳng sƣ phạm
Chức vụ:

Giáo viên

Nơi công tác: Trƣờng mầm non thị trấn Rạng Đông
Huyện Nghĩa Hƣng, tỉnh Nam Định

Nam Định, ngày 15 tháng 6 năm 2020

skkn


THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
1.

Tên sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian
cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi”

2.

Lĩnh vực (mã)/cấp học: Giáo dục/Giáo dục mầm non.

3.

Thời gian áp dụng sáng kiến kinh nghiệm:
Thời gian đã được triển khai thực hiện từ ngày 15/08/2019 đến 15/6/2020
4. Tác giả:
Họ và tên: Nguyễn Thị Xiêm
Năm sinh: 04 - 04 - 1979
Nơi thường trú: Xã Phúc Thắng, huyện Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Định
Trình độ chuyên môn: Cao đẳng sư phạm
Chức vụ công tác: Giáo viên
Nơi làm việc: Trường mầm non thị trấn Rạng Đơng
Điện thoại: 0942 967 326
Tỷ lệ đóng góp tạo ra sáng kiến: 100%
5. Đơn vị áp dụng sáng kiến:
Tên đơn vị: Trường mầm non thị trấn Rạng Đông
Địa chỉ: Thị trấn Rạng Đông, huyện Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Định
Điện thoại: 0228.3728.12

skkn


1
BÁO CÁO SÁNG KIẾN
I. ĐIỀU KIỆN HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN:
Ở

lứa tuổi học sinh mầm non, trẻ em không những được chăm sóc sức

khỏe, được học tập mà phải cần được thỏa mãn nhu cầu vui chơi. Vui chơi là hoạt
động chủ đạo thơng qua hoạt động trị chơi, trẻ em được phát triển trí tuệ, thể chất,
tình cảm, quan hệ xã hội nhằm phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ.
Chúng ta đi ngược dòng thời gian với những trò chơi ở thập kỷ 70, 80 trở
về trước. Những trò chơi như u tù, kéo co, thả diều, đánh chuyền, nhảy dây,
trồng nụ trồng hoa… gợi lại ký ức tuổi thơ còn đọng lại trong ta là sự sảng
khối, hả hê khi thắng cuộc trị chơi kéo co, sung sướng đến tê người khi cánh
diều no gió, bay bổng chao đảo của trò chơi thả diều, là sự ú tim hồi hộp của trị
chơi trốn tìm.
Cuộc sống đối với trẻ em khơng thể thiếu những trị chơi. Trị chơi dân
gian khơng đơn thuần là một trị chơi của trẻ nhỏ mà nó chứa đựng cả một nền
văn hóa dân tộc Việt Nam độc đáo và giàu bản sắc.
Trò chơi dân gian không chỉ nâng cánh cho tâm hồn trẻ, giúp trẻ phát triển
khả năng tư duy, sáng tạo, sự khéo léo mà còn giúp các em hiểu về tình bạn, tình
u gia đình, q hương, đất nước.
Các trị chơi dân gian Việt Nam thường đơn giản, không cầu kỳ, khơng
tốn kém nên có thể dễ dàng chơi mọi lúc, mọi nơi, dụng cụ dễ kiếm, dễ làm, chủ
yếu lấy từ trong tự nhiên, thậm chí chỉ là cái gậy, hịn đá, hịn bi chúng có thể
nhặt trong vườn, dưới ruộng là có thể lập được một hội chơi. Trò chơi dân gian
Việt Nam là một kho tàng đời sống tinh thần phong phú và rộng lớn. Những trò
chơi dân gian cần gìn giữ và lưu truyền qua các thế hệ, tạo môi trường sống
cộng đồng trong sáng trong tâm hồn trẻ thơ.
Các em bé khoảng 2-3 tuổi thường được các anh chị và người lớn cho
chơi trò “Chi chi chành chành” hay “Nu na nu nống”. Kèm theo những động tác
của trò chơi là các bài đồng dao, vừa cho trẻ tập nói, vừa tạo niềm hưng phấn,
thích thú. “Rồng rắn lên mây” là trò chơi gắn với đồng dao nhằm rèn luyện sự

skkn

2
nhanh nhẹn, khéo léo, phát huy tinh thần đoàn kết, tơn trọng kỷ luật và khả năng
đối đáp, có liên quan đến nghi thức cầu mưa của cư dân nông nghiệp. Đồng dao
trong các trò chơi được cấu trúc theo một lơgic riêng, đơi khi khơng có nghĩa gì
cả, nhưng bằng tư duy liên tưởng, trẻ em vẫn có thể nhập vào câu hát để dẫn đến
những kết cục bất ngờ: cái ngược đời, cái phi lý, lại có thể chấp nhận vì đấy là
bài hát của trẻ em. “Ơ ăn quan” là một trò chơi dân gian của trẻ em người Kinh,
đây là trị chơi có tính chất chiến thuật thường dành cho hai người chơi và có thể
sử dụng các vật liệu đa dạng, dễ kiếm để chuẩn bị cho trò chơi. Trò chơi “Nhảy
lò cò” nhằm rèn luyện chân tay khỏe khoắn, dẻo dai. Các em gái rất thích thú
với trị chơi “Chuyền” hoặc “Nhảy dây”. trị chơi này rèn luyện sức bền, sự khéo
léo nhanh nhẹn. Trong khi chơi “Chuyền”, các cô bé thường đọc các bài đồng
dao để tạo thêm khơng khí vui tươi. Các em trai thì thích thú với trị “Đánh
khăng”, “Đánh đáo”, “Bắn bi”, “Chơi quay”. Các trò chơi này tạo sự ganh đua,
giúp các em thể hiện bản tính của mình cũng như tạo mối liên kết giữa các thành
viên trong một đội chơi. Khi có đơng người, hoặc sinh hoạt tập thể, các trị chơi
thường được tổ chức đó là “Bịt mắt bắt dê”, “Ú tim” (trốn tìm) hay như trò “Kéo
co” thể hiện tinh thần thượng võ, rèn luyện thể lực và sự nhanh nhẹn, khéo léo.
“Thả diều” là trị chơi được rất nhiều các em nhỏ ưa thích. Mỗi cánh diều bay
cao là mỗi một ước mơ, một điều mong ước của các em gửi gắm theo cánh diều.
Có lẽ những kỉ niệm thời thơ ấu gắn liền với những trị chơi hấp dẫn, lơi
cuốn của trẻ thơ. Nhưng hiện nay, những trò chơi hồn nhiên ấy đang dần mai
một, ngày càng bị lãng quên. Ngày nay, trước sự bùng nổ của cơng nghệ số,
trong q trình cơng nghiệp hóa - hiện đại hóa, q trình đơ thị hóa và sự phát
triển như vũ bão của cơng nghệ thơng tin, những trị chơi dân gian trở nên xa lạ
đối với trẻ thơ.
Thay vào đó là những trị chơi điện tử mang tính bạo lực, nguy hiểm. Các
hàng trị chơi điện tử mọc lên nhan nhản từ miền ngược đến miền xi mà khách

hàng ở đây chỉ tồn là các em nhỏ. Lời cảnh báo của chúng ta những người làm

skkn


3
cơng tác giáo dục: “Hãy ngăn chặn các trị chơi vơ bổ bằng việc phát huy tốt trị
chơi dân gian - một di sản văn hóa q báu của dân tộc”.
T.S Nguyễn Văn Huy, giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam đã
nói: “Cuộc sống đối với trẻ em khơng thể thiếu những trị chơi. Trị chơi dân
gian khơng đơn thuần là một trò chơi của trẻ con mà nó chứa đựng cả nền
văn hố dân tộc Việt Nam độc đáo và giàu bản sắc. Trị chơi dân gian
khơng chỉ chắp cánh cho tâm hồn trẻ, giúp trẻ phát triển tư duy, sáng tạo,
mà còn giúp các em hiểu về tình bạn, tình yêu gia đình, quê hương, đất
nước. Ngày nay, các em ở một xã hội công nghiệp, chỉ quen với máy móc và
khơng có khoảng thời gian chơi cũng là một thiệt thòi. Thiệt thòi hơn khi
các em khơng được làm quen và chơi những trị chơi dân gian của thiếu nhi
ngày trước - đang ngày càng bị mai mọt và qn lãng, khơng chỉ có ở các
thành phố mà cịn ở cả các vùng q. Vì thế, giúp các em hiểu và quay về
nguồn với các trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết”.
Tuy nhiên, trong thực tế việc chuyển tải các trò chơi dân gian cho trẻ nhỏ
còn gặp nhiều bất cập do những khó khăn như: khơng gian, thời gian chơi, cách
thức tổ chức trò chơi, chơi như thế nào để vừa vui tươi, lành mạnh vừa đảm bảo
an toàn cho các cháu. Để tổ chức được các trò chơi dân gian có hiệu quả, lơi
cuốn có tính giáo dục cao là một bài tốn khó. Trước tình hình đó, là một giáo
viên mầm non tơi ln trăn trở đi tìm ra các giải pháp để tổ chức trò chơi dân
gian đạt nhiều kết quả nhằm thiết thực cụ thể hóa phong trào thi đua “Xây dựng
trường học thân thiện - học sinh tích cực”. Bản thân tơi đã mạnh dạn đưa ra đề
tài: “Một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ lớp mẫu giáo 5-6
tuổi” để nghiên cứu và áp dụng tại trường mầm non thị trấn Rạng Đơng.

II. MƠ TẢ GIẢI PHÁP:
1.

Mơ tả giải pháp trƣớc khi tạo ra sáng kiến:
Hiện nay thế giới đang diễn ra sự chuyển biến mạnh mẽ trên nhiều lĩnh vực
của đời sống xã hội: kinh tế, văn hoá, khoa học... trong đó sự giao thoa giữa các
nền văn hố giữa các nước trong khu vực và trên thế giới là một tất yếu.

skkn


4
Đại hội Đảng VIII khẳng định: "Văn hoá là nền tảng tinh thần xã hội, vừa
là mục tiêu vừa là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội ...phải nhằm
xây dựng và phát triển nền văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, xây dựng
con người Việt Nam về tư tưởng, đạo đức, tâm hồn, tình cảm, lối sống, xây dựng
mơi trường văn hố lành mạnh cho sự phát triển xã hội". Điều này được cụ thể
hoá trong xác định mục tiêu chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo của nước
ta trong giai đoạn hiện nay, Đảng và Nhà nước khẳng định: “Đưa nước ta ra
khỏi tình trạng kém phát triển, nâng cao rõ rệt đời sống vật chất, văn hoá, tinh
thần của nhân dân, tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành một
nước công nghiệp theo hướng hiện đại”.
Ngày nay cùng với sự phát triển của khoa học kĩ thuật, khoa học công nghệ
đặc biệt là công nghệ điện tử, tin học... làm xuất hiện một số trị chơi hiện đại,
trị chơi điện tử có tác dụng mạnh mẽ và trực tiếp đến nhu cầu vui chơi của trẻ,
ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển nhân cách của thế hệ trẻ, cùng với đó
là sự mất dần vai trò và vị thế của các trò chơi dân gian trong đời sống trẻ thơ
giai đoạn hiện nay.
Hơn thế nữa việc nghiên cứu nhằm xây dựng và phát triển hệ thống các
phương pháp, biện pháp tác động đồng bộ, hiệu quả trong công tác giáo dục trẻ

đã và đang thu hút sự quan tâm chú ý của các nhà khoa học, nhà nghiên cứu.
Quá trình giáo dục trẻ được thực hiện thông qua tổ chức các hoạt động giáo dục
và dạy học trong và ngoài giờ lên lớp. Tuy nhiên cịn rất ít những cơng trình
nghiên cứu khoa học đề cập và khai thác mang tính hệ thống về các trò chơi dân
gian trong giáo dục trẻ, đặc biệt là những nghiên cứu về các biện pháp tổ chức
trò chơi dân gian dành cho trẻ mẫu giáo. Trò chơi dân gian của trẻ em Việt Nam
rất phong phú, nó khơng chỉ nhiều về số lượng mà cịn đa dạng về thể loại, có
thể phân loại ra làm 4 loại trò chơi dân gian gồm: Trò chơi vận động, trò chơi
học tập, trò chơi sáng tạo, trò chơi mơ phỏng. Có những trị chơi có lời hát, có
những trị chơi có đồ chơi, có trị chơi con gái trò chơi con trai... Nhưng chốt lại
các trò chơi đều nhằm phát triển trí tuệ, thẩm mỹ và thể lực.

skkn


5
Việc sử dụng các trò chơi dân gian trong nhà trường chỉ được khai thác tập
trung với tư cách là một trong các phương pháp phát triển vận động cho trẻ nhỏ
và kết quả khảo sát đầu năm học của lớp tôi được thể hiện như sau:
Nội dung

Khi chƣa áp dụng biện pháp

Trẻ u thích hứng thú tham gia chơi

trị

chơi dân gian

26/29= 89,6%

Trẻ hiểu biết về trò chơi dân gian

22/29= 75,8 %

Mạnh dạn, tự tin khi tham gia trò chơi

23/29 = 79,3%

Thể hiện tinh thần đoàn kết

21/29 = 72,4%

Biết tự tổ chức trò chơi

20/29 = 68,9%

Thực tế việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ tại lớp mẫu giáo 5 tuổi
trường mầm non thị trấn Rạng Đông trong năm học 2019 - 2020 có những thuận
lợi và những khó khăn sau:
1.1. Thuận lợi:
-

Được sự quan tâm của Phịng Giáo dục và Đào tạo, Ủy ban nhân dân thị

trấn Rạng Đông, Ban giám hiệu nhà trường mua sắm cho trang thiết bị, đồ dùng
phục vụ cho hoạt động tương đối đầy đủ, sân trường thống mát, an tồn cho trẻ
hoạt động.
-

Bản thân tôi sinh ra và lớn lên ở nơng thơn nên những trị chơi dân gian của

trẻ con đã gắn bó với tơi trong suốt một thời gian dài. Tơi rất thích các trị chơi dân
gian Việt Nam và sưu tầm được khá nhiều trò chơi dân gian thú vị và đặc sắc, phù
hợp với trẻ mẫu giáo. Bản thân được đào tạo chính quy và có thời gian trải nghiệm
thực tế. Được sự hướng dẫn và chỉ đạo sát sao về chun mơn của
Phịng giáo dục và đào tạo, sự quan tâm tạo điều kiện về mọi mặt của Ban giám
hiệu nhà trường.
-

Bản thân tơi cũng có nhiều cố gắng trong quá trình tự học, tự rèn. Biết

sử dụng những kỹ năng tổ chức trò chơi tập thể cho trẻ.
-

Trẻ mẫu giáo lớn mạnh dạn, tự tin, thơng minh, thích tham gia vào các

trị chơi, đặc biệt là các trò chơi dân gian.

skkn


6
-

Nhà trường tạo điều kiện cho các giáo viên, học sinh có phịng học, sân

bãi sạch sẽ, các cháu ngoan, nhanh nhẹn, u thích các trị chơi; cơ nhiệt tình hịa
đồng với trẻ trong khi chơi.
1.2. Khó khăn:

*
-

Về phía giáo viên:
Từ trước đến nay giáo viên chỉ cho trẻ chơi các trò chơi tự do là chủ yếu

hoặc chơi các trị chơi khơ khan, gị ép, lặp đi lặp lại nhiều lần, không theo chủ đề
và dễ gây nhàm chán cho trẻ.
-

Giáo viên chưa sáng tạo trong việc làm đồ chơi, đồ chơi chưa đẹp không

hấp dẫn nên trẻ không hứng thú trong quá trình chơi; Giáo viên chưa thực tạo mơi
trường nhằm kích thích trẻ hứng thú vui chơi.
*
-

Về phía trẻ:
Trẻ mầm non ngay từ lứa tuổi nhà trẻ đến mẫu giáo đẫ được chơi rất

nhiều trò chơi khác nhau nhưng trị chơi dân gian với trẻ thì q mới mẻ. Trẻ còn
ngỡ ngàng và chưa hiểu biết về trị chơi dân gian.
-

Khả năng chú ý có chủ định của trẻ còn kém. Trẻ dễ dàng nhập cuộc

chơi nhưng cũng nhanh chóng tự rút ra khỏi trị chơi nếu nó khơng cịn hứng thú.
-

Trong lớp cịn một số trẻ rụt rè, nhút nhát, thiếu tự tin và khơng thích

tham gia vào các hoạt động tập thể.

*
-

Về phía phụ huynh:
Phần lớn phụ huynh làm nghề nông nên việc dành thời gian tổ chức cho

trẻ chơi rất ít. Chính vì vậy trẻ ít có cơ hội được chơi các trị chơi dân gian.
-

Phụ huynh ít quan tâm tới trị chơi dân gian, những gia đình có điều kiện

thường mua đồ chơi ở các cửa hàng về cho trẻ chơi, cho nên trẻ không nắm được
cách thức chơi cũng như luật chơi của các trị chơi dân gian.
-

Phụ huynh có hồn cảnh kinh tế và trình độ nhận thức khác nhau, việc

phối kết hợp giữa giáo viên với phụ huynh trong việc chăm sóc giáo dục cũng gặp
nhiều khó khăn.

skkn


7
-

Nhận thức của một số phụ huynh cho rằng đến lớp chủ yếu là múa hát

hoặc một số hoạt động khác chủ yếu là môi trường trong lớp học, chưa hiểu được
tầm quan trọng của hoạt động vui chơi cũng ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển
toàn diện của trẻ.
-

Thời gian tổ chức cho trẻ chơi rất hạn hẹp vì một trị chơi khơng thể diễn

ra trong suốt cả một hoạt động của trẻ mà nó chủ yếu chỉ được lồng ghép và tích
hợp vào các hoạt động của nhà trường cịn về nhà phụ huynh ít chú ý đến.
2.

Mơ tả giải pháp sau khi có sáng kiến:
Trị chơi dân gian được xem là một hình thức giáo dục đơn giản, giúp
hình thành nhân cách cũng như phát triển thể chất cho trẻ. Được thể hiện qua
hành vi bắt chước của trẻ nhỏ từ những hoạt động của người lớn hay những điều
mà người lớn truyền cho trẻ nhỏ. Là trị chơi cổ truyền của trẻ em, nó được hình
thành và lưu truyền theo phương thức văn hóa dân gian. Trò chơi dân gian dễ
dàng và phổ biến rộng rãi đối với trẻ, không chịu sự ràng buộc một cách nghiêm
ngặt về không gian và thời gian, không cầu kỳ, tốn kém nên có thể chơi ở mọi
lúc, mọi nơi, với dụng cụ dễ kiếm, dễ làm, chủ yếu lấy trong tự nhiên, rất dễ
chơi, dễ hòa nhập trẻ có thể chơi bất cứ lúc nào và bất cứ ở đâu, gia đình, lớp
học hay ở ngõ xóm trẻ đều có thể tổ chức các trị chơi phù hợp, thích hợp với
nhu cầu, nguyện vọng và tâm lý của trẻ. Hầu hết các trò chơi dân gian gắn liền
với các bài đồng dao, đó là những câu vè ngắn gọn, có nhịp điệu, âm thanh được
sử dụng trong khi chơi. Khi chơi trò chơi dân gian trẻ phải thực hiện những quy
tắc đề ra của trò chơi, phải phát huy được tính nhanh nhẹn, thơng minh để trị
chơi được hấp dẫn, là phương tiện giáo dục nhân cách toàn diện cho trẻ mầm
non.
Xuất phát từ thực tế trên tôi thấy việc trẻ làm quen với các trò chơi dân gian
đã khó, giúp trẻ hiểu biết, mở rộng kiến thức và có thể tự tổ chức các trị chơi dân

gian lại càng khó hơn. Do đó tơi ln suy nghĩ và tìm ra những biện pháp để tổ
chức các trị chơi dân gian dành cho trẻ mẫu giáo lớn. Từ những kiến thức đã học
và tham khảo từ tài liệu, tôi đã đề ra một số biện pháp cụ thể như sau:

skkn


8
2.1. Biện pháp 1: Lựa chọn các trò chơi dân gian phù hợp với độ tuổi
Mỗi độ tuổi lại có mức độ nhận thức và khả năng chú ý có chủ định khác
nhau. Chính vì thế, các trị chơi cũng cần phải được lựa chọn cho phù hợp với
từng độ tuổi. Bên cạnh đó, kho tàng các trị chơi dân gian Việt Nam vô cùng
phong phú và đa dạng nhưng khơng phải trị chơi nào cũng phù hợp với trẻ nhỏ.
Vì thế, giáo viên nên có sự cân nhắc lựa chọn cho trẻ chơi các trị chơi có
luật chơi và cách chơi đơn giản, dễ nhớ, dễ hiểu.
Ví dụ: Với trẻ lứa tuổi nhà trẻ và mẫu giáo bé khả năng chú ý có chủ định
chưa tốt, nhận thức cịn đơn giản. Vì vậy trẻ chỉ có thể chơi được các trò chơi
đơn giản và gắn với lời đồng dao để dễ nhớ dễ chơi như: “Lộn cầu vồng”, “Chi
chi chành chành”, “Tập tầm vông”, “Nu na nu nống”, “Dung dăng dung dẻ”…

(Hình ảnh trị chơi:“Nu na nu nuống”)
Với trẻ mẫu giáo lớn khả năng chú ý có chủ định và tư duy của trẻ đã phát
triển rất nhiều so với lứa tuổi trước. Vì thế, trẻ có thể chơi được các trị chơi dài
hơn và khó hơn nên khi lựa chọn các trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo lớn, tơi
lựa chọn các trị chơi khơng q đơn giản nhưng cũng khơng q phức tạp, trị
chơi thường kèm theo đồ chơi, giúp củng cố tư duy, ngôn ngữ, vận động, kỹ
năng cho trẻ, gây được hứng thú, thu hút sự chú ý của trẻ có thể cho tập thể lớp
hoặc nhóm trẻ trong lớp tham gia như: “Thả đỉa ba ba”, “Ô ăn quan”, “Chuyền

skkn

9
thẻ”, “Hát chuyền sỏi”,“Trốn tìm”,“Đếm sao”,“Kéo co”,“Rồng rắn lên mây”,
“Chồng đống chồng đe”,“Trồng nụ trồng hoa”,“Ném cịn”,“Cướp cờ”…
-

Một số hình ảnh minh họa như sau:

(Hình ảnh “Trị chơi kéo co”)

(Hình ảnh “Chơi Ơ ăn quan”)
Tóm lại để tạo hứng thú cho trẻ trong các buổi chơi, giáo viên nên chủ động
trong việc lựa chọn trò chơi sao cho phù hợp với độ tuổi với trò chơi một cách
hợp lý để khơng gây nhàm chán. Trị chơi phải thay đổi tùy theo địa điểm

skkn


10
chơi, khơng gian chơi. Trị chơi khơng lặp đi lặp lại nhiều lần và giáo viên phải
có kỹ năng tổ chức trị chơi là hịa mình với trẻ con, cùng chơi với các em như
người bạn lớn.
2.2. Biện pháp 2: Chuẩn bị các điều kiện cho trẻ chơi.
Chúng ta đều biết rằng để có kết quả trong cơng việc nào đó đều phụ thuộc
rất nhiều vào điều kiện (về thời gian, khơng gian, phương tiện...) đặc biệt với trị
chơi dân gian muốn cho trẻ chơi tốt chúng ta cần phải chuẩn bị tốt các điều kiện
như địa điểm để chơi trong lớp hay ngoài lớp, đồ chơi, lời ca...
Đồ dùng đồ chơi của các trị chơi dân gian cũng vơ cùng đa dạng và
phong phú, mang tính đặc trưng và được thiết kế dựa vào cách chơi và luật chơi

của từng trị chơi. Mỗi trị chơi dân gian có một hoặc nhiều loại đồ dùng đồ chơi
tương ứng mà thiếu nó thì trị chơi khơng thể tiến hành được.
Ví dụ: “Chơi chuyền” địi hỏi phải có 10 que chuyền và một đồ vật có
dạng khối cầu như quả bóng, quả bưởi non… Trị chơi “Ném cịn” khơng thể
diễn ra nếu thiếu quả còn - đồ chơi truyền thống của trò chơi đó. Hay đơn giản
như trị chơi “Bịt mắt bắt dê” cũng khơng thể được tổ chức nếu khơng có dải vải
hoặc dải khăn bịt mắt…
Chính vì vậy, trước khi tổ chức cho trẻ chơi một trò chơi dân gian nào đó,
giáo viên cần tìm hiểu kỹ lưỡng về luật chơi, cách chơi cũng như việc có hay
khơng có đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi để từ đó có thể chuẩn bị đầy đủ
các yếu tố cần thiết cho trị chơi.
Điều kiện cần phải có thời gian đó là lời đồng dao, có những trị chơi vừa
chơi vừa hát hoặc đọc lời đồng dao nào đó khiến cho khơng khí chơi vui vẻ,
nhộn nhịp hơn. Mặc dù khơng phải bài đồng dao nào cũng có ý nghĩa, song bài
nào cũng phù hợp với tư duy hồn nhiên của trẻ.
Ví dụ như: chơi “Chi chi chành chành”, trẻ hát “Chi chi chành chành Cái đanh thổi lửa - Con ngựa chết trương - Tam vương ngũ đế…”. Câu hát
dường như chẳng có mạch ý nào rõ ràng, nhưng thiếu nó thì trị chơi khơng thể
tiến hành. Hay như chơi “Rải ranh” trẻ hát “Rải ranh - Bẻ cành - Hái ngọn

skkn


11
Chọn đôi”. Cùng với lời hát trong trẻo là bàn tay rải những viên sỏi một cách
khéo léo, tung viên cái lên, nhặt một hoặc hai viên con dưới đất, rồi lại giơ tay
đỡ viên cái vừa rơi xuống.
Trò chơi chỉ chi chành chành có thể được tổ chức khi trẻ đã thuộc lời đồng
dao. Chính vì vậy, tơi thường cho trẻ làm quen với lời đồng dao của các trò chơi
dân gian trước khi hướng dẫn trẻ chơi vào các thời điểm trong ngày của trẻ như:
hoạt động chiều, hoạt động ngoài trời… Khi trẻ đã thuộc lời đồng dao, tơi tổ

chức cho trẻ chơi các trị chơi tương ứng với lời đồng dao đó. Vì thế, trẻ chơi rất
hứng thú và tích cực tham gia chơi.
Số lượng người trong mỗi trị chơi, có những trị chơi vận động mang tính
tập thể rất cao, thường có số lượng người tham gia chơi lớn, địi hỏi phải có
nhiều người chơi thì mới chơi được như “Kéo co”, “Rồng rắn lên mây”,
“Trồng nụ trồng hoa”,“Thả đỉa ba ba”, “Đua thuyền”...
Điều kiện khơng thể thiếu được đó là địa điểm chơi mỗi trị chơi dân gian có
một cách chơi và luật chơi khác nhau nên địa điểm chơi cũng lựa chọn khác nhau.

Ví dụ: Trong lớp học, góc lớp: nên cho học sinh chơi theo nhóm: ơ ăn
quan, chơi chuyền, kéo cưa lừa xẻ, cờ gánh… Ngồi lớp học tận dụng khơng
gian rộng, thống cho học sinh chơi các trị chơi như: Rồng rắn lên mây, bịt mắt
bắt dê, nhảy dây, nhảy lị cị… nhằm rèn luyện và phát triển thể lực.
Chính vì vậy, giáo viên cần nắm vững cách chơi, luật chơi, đặc điểm của
từng trị chơi để từ đó lựa chọn địa điểm cho phù hợp trước khi tổ chức cho trẻ
chơi.
2.3. Biện pháp 3: Lồng ghép các trò chơi dân gian trong các hoạt động.
Mỗi hoạt động của trẻ đều nhằm đạt được một mục đích nhất định. Vì thế,
hoạt động nào cũng có tính chất riêng của nó. Nếu như hoạt động chung được tổ
chức nhằm cung cấp các kiến thức cho trẻ thì hoạt động ngồi trời lại giúp trẻ
được gần gũi với thiên nhiên, khám phá các hiện tượng tự nhiên và phát triển thể
chất. Hay như ở hoạt động góc trẻ lại được mở rộng thêm về kinh nghiệm sống
và kỹ năng chơi theo nhóm. Chính vì vậy, giáo viên cần chú ý lựa chọn và tổ

skkn


12
chức các trò chơi dân gian cho phù hợp với tính chất của từng hoạt động, để đưa
trị chơi dân gian vào dạy trẻ tôi đưa vào các hoạt động chính đó là họat động

chung và hoạt động mọi lúc mọi nơi.
* Với hoạt động chung:
Được diễn ra trong khoảng thời gian chính trong ngày và được gắn với
các chủ điểm được thể hiện qua các môn học được mang tính giáo dục, tính kỷ
luật rất cao cụ thể:
-

Với hoạt động thể chất: nên lựa chọn các trò chơi vận động nhằm rèn

luyện thân thể khoẻ mạnh, hoạt bát và năng động. Nhiều trò chơi đòi hỏi trẻ phải
mạnh mẽ, nhanh chân, nhanh mắt, nhanh miệng. Trẻ phải có sức khỏe mới có thể
vui chơi và ngược lại vui chơi giúp cho trẻ thêm khỏe mạnh và năng động.
Ví dụ trò chơi “Rồng rắn lên mây”, khi trẻ hát xong câu cuối: “Xin khúc
đuôi - Tha hồ thày đuổi”, lập tức trẻ làm “đuôi” (đứng sau cùng) phải chạy thật
nhanh, nếu khơng sẽ bị “thầy” tóm lấy, sau đó có thể bị thay người khác hoặc
lại phải làm “thầy” để đi đuổi những trẻ khác.

(Hình ảnh trị chơi: “Rồng rắn lên mây”)
Ví dụ trị “Nhảy dây”, “Trồng nụ trồng hoa”, “Nhảy lị cị” có nhiều nấc
chơi nho nhỏ: từ bàn một, bàn hai đến bàn mười (Trồng nụ trồng hoa). Trẻ phải

skkn


13
vượt qua dần từng nấc, hết nấc này mới đi tiếp nấc sau. Như vậy, trẻ phải dai
sức, khỏe mạnh, nhanh nhẹn và khéo léo mới có thể tiến dần đến được nấc cuối
của trị chơi.

(Hình ảnh trị chơi “Trồng nụ, trồng hoa”)

Trò chơi “luồn luồn cảnh dế” đòi hỏi trẻ khi chơi phải thuộc lời đồng dao
của trò, phải vừa hát vừa tập trung nghe để luồn (đi, chạy) thật nhanh nếu không
bị “sập” bắt giữa giữa hàng tay là thua.

(Hình ảnh trị chơi “Luồn cảnh dê”)

skkn


14
-

Với mơn khám phá khoa học, tốn, văn học khi lựa chọn các trị chơi

nhằm phát triển nhận thức, ngơn ngữ cho trẻ cung cấp cho trẻ các kỹ năng như: kỹ
năng hoạt động theo nhóm, kỹ năng sử dụng đồ dùng đồ chơi rèn luyện trí nhớ và
khả năng tư duy cho trẻ.
Ví dụ: Lời đồng dao của trị chơi chuyền: “Con ruồi có cánh - Địn gánh
có mấu - Châu chấu có chân…” đã giúp trẻ nhận biết được đặc điểm đặc trưng
của một số con vật và đồ vật quen thuộc.
Những câu hát ngược có tính chất đánh lừa nhận thức, thử thách sự năng
động của trí tuệ, khiến trẻ muốn hiểu đúng sự vật thì phải chuyển ngược lại:
Cô đọc lời bài thơ sai:

Trẻ sửa và đọc đúng:

“Non cao đầy nước

“Non cao đầy mây

Đáy biển đầy mây

Đáy biển đầy nước

Dưới đất lắm mây

Dưới đất lắm cỏ

Trên trời lắm cỏ

Trên trời lắm mây

Người thì có mỏ

Người thì có mồm

Chim thì có mồm…”

Chim thì có mỏ…”

“Chuyền thẻ” là một trị chơi dân gian dạy trẻ làm tốn cộng hay trừ. Đó
là bài tập đếm từ 1 đến 10 của trẻ. Trẻ nhóm các nhóm theo trật tự cao dần lên
và cộng lại trong phạm vi 10: bắt đầu từ bàn một “cái mốt, cái mai, cái trai, cái
hến…” sau đó là nhóm đơi và các nhóm cao hơn “đôi tôi, đôi chị…”, “ba lá đa,
ba lá đề…”, “tám quả trám, hai lên chín”… Bài tập đó có thể giúp trẻ đếm
thành thạo trong phạm vi 10.
-

Với môn âm nhạc nên chọn các trị chơi có giai điệu và lời hát như các

trị chơi: “Tập tầm vơng”, “Hát chuyền sỏi”, “Đồng dao chăn trâu xứ Quảng”…
Ngoài ra khi lựa chọn các trò chơi dân gian trong hoạt động chung, một
điều cần đặc biệt lưu ý đó là: phải lựa chọn trò chơi phù hợp với đề tài và chủ
điểm của bài dạy.
Chẳng hạn như:

skkn


15
-

Chủ đề “Thế giới động vật” có thể tổ chức các trị chơi:“Bịt mắt bắt

dê”, “Phụ đồng ếch”, “Thi tìm những con vật có từ láy”…
-

Chủ đề “Thế giới thực vật” có thể cho trẻ chơi các trị chơi: “Trồng nụ

trồng hoa”, “Mít mật mít gai”, “Làm nón mão bằng lá”…
-

Chủ đề “Tết và mùa xuân” là thời điểm thích hợp để giới thiệu cho trẻ

các trò chơi truyền thống của dân tộc trong dịp lễ Tết như “Ném còn”, “Cướp cờ”,
“Bịt mắt đập niêu”, “Đẩy gậy”, “Chơi đu”,“Múa lân”…

(Hình ảnh trò chơi “Múa lân”)
*

Với hoạt động mọi lúc mọi nơi:
Học thơng qua chơi nên trẻ trị chơi dân gian có thể gắn vào tất các thời
điểm, các hoạt động mọi lúc mọi nơi cho trẻ hoạt động để trẻ được chơi, được
vận động và phát triển.
Ví dụ: Hoạt động ngồi trời: Tơi tận dụng khơng gian rộng và thống,
giáo viên nên tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi vận động nhằm rèn luyện và phát
triển thể lực cho trẻ như: “Rồng rắn lên mây”, “Nhảy bao bố”, “Đi cà kheo”,
“Bịt mắt bắt dê”, “Nhảy dây”, “Nhảy lò cò”, “Thả đỉa ba ba”, “Lộn cầu
vồng”, “Mèo đuổi chuột”…

skkn


16

Hình ảnh trị chơi: Mèo đuổi chuột

Hình ảnh trị chơi: Lộn cầu vồng
Hoạt động góc: Tơi tổ chức cho trẻ các trị chơi có thể chơi theo nhóm
nhỏ trong một khơng gian hẹp như: “Ơ ăn quan”, “Chơi chuyền”, “Rải ranh”,
“Chuyền thẻ”, “Kéo cưa lửa xẻ”…

skkn


17
Hoạt động chiều (chủ yếu diễn ra trong phịng nhóm): nên tổ chức các trò
chơi tĩnh nhằm phát triển nhận thức cho trẻ như: “Ơ ăn quan”, “Tập tầm vơng”,
“Rải ranh”, “Chơi chuyền”, “Chơi cờ”, “Vấn đáp”, “Đọc câu”…
Hoạt động ngày hội ngày lễ: Hoạt động trong các ngày lễ hội là không thể

thiếu được đối với trẻ mầm non do vậy vào những ngày lễ tết như tết nguyên
đán, Tết thiếu nhi, tôi đã phối hợp cùng phụ huynh của lớp, vận động phụ huynh
cùng tham gia như chơi kéo co, cùng cổ vũ cho các con trong các trò chơi dân
gian như chơi cờ, nhảy bao bố, đi cà kheo…

(Hình ảnh trị chơi “Kéo co” do phụ huynh tham gia trong hội thi)

(Hình ảnh trị chơi: “Đi cà kheo”của học sinh lớp tôi tham gia hội thi)

skkn


18

(Hình ảnh trị chơi: “Nhảy bao bố”)
Tóm lại: Trong trị chơi có thể tổ chức được trong tất cả các hoạt động và
cơ giáo rất quan trọng, cuộc chơi có hào hứng hấp dẫn hay không là nhờ sự khéo
léo, linh hoạt nhạy bén của giáo viên, do vậy trong q trình tổ chức trị chơi cho
các cháu tơi ln gần gũi, động viên, vui vẻ cởi mở tạo không khí vui tươi hào
hứng bằng dáng vẻ hài hước, dí dỏm, hấp dẫn gây tiếng cười làm cho các cháu
cảm thấy thoải mái và sảng khoái trong khi chơi. Qua đó, các cháu mạnh dạn, tự
tin hơn, sẵn sàng bày tỏ nguyện vọng của mình với cơ giáo và tự khẳng định
mình trong tập thể.
2.4. Biện pháp 4: Động viên khuyến khích trẻ tham gia vào trị chơi
Một ưu thế của trị chơi dân gian chính là ở chỗ nó có thể dung nạp tất cả
những ai muốn chơi. Khơng bao giờ trò chơi dân gian quy định số người chơi
nhất định. Vì vậy tơi ln khuyến khích, động viên tất cả các trẻ tham gia chơi
càng đông càng vui. Nếu chơi “Bịt mắt bắt dê”, mỗi khi có một người vào thêm,
vòng chỉ rộng ra một chút chứ trò chơi khơng thay đổi. Cịn trị chơi “Rồng rắn
lên mây” thì thêm một người, “cái đi” sẽ dài ra một chút và tất cả mọi người

đều được chơi, được chạy như nhau. Những trò chơi “Thả đỉa ba ba”, “Chi chi
chành chành”, “Nhảy lò cò”, “Nhảy dây”, “Đua thuyền”… cũng tương tự như

skkn


19
vậy. Trong khi chơi, mọi trẻ đều bình đẳng như nhau. Tơi ln nhắc nhở trẻ chơi
đồn kết, khơng ganh đua, phối hợp chặt chẽ cùng nhau trong các trò chơi.
Thường động viên và tạo tâm lý thật thoải mái khi chơi. Nhờ được động viên mà
trẻ hứng thứ tham gia chơi qua đó tinh thần tập thể của các trẻ được nâng lên rất
nhiều.

Hình ảnh trị chơi “Đua thuyền”
2.5. Biện pháp 5: Vai trò của giáo viên trong định hướng tổ chức cho trẻ.
Đối với giáo viên cần phải nâng cao trình độ chun mơn, ln học tập
qua sách báo, nắm bắt sự đổi mới của quá trình hoạt động để trẻ có kiến thức
sâu, đáp ứng được yêu cầu ham học hỏi khám phá của trẻ.
Ln có ý tìm tịi và sưu tầm những trị chơi hay lạ, những đề tài khám
phá để hướng trẻ quan sát thử nghiệm.
Sáng tạo trong làm đồ dùng đồ chơi với các nguyên vật liệu đơn giản, gần
gũi xung quanh trẻ mà hiệu quả và nâng cao yêu cầu từ trò chơi đó.
Ln có hướng thay đổi cách hướng dẫn đồ dùng đồ chơi, nguyên vật liệu
mới mẻ, phong phú để tạo hứng thú thu hút trẻ tham gia hoạt động.
Nắm bắt được suy nghĩ của trẻ, tôn trọng ý kiến của trẻ giúp trẻ phát triển
theo mục tiêu chương trình chăm sóc giáo dục mầm non mới.

skkn

20
Giáo viên ln tạo cơ hội để trẻ trình bày ý tưởng, suy nghĩ của mình.
III.
1.

Hiệu quả do sáng kiến đem lại:
Hiệu quả về mặt kinh tế:
Thông qua sáng kiến kinh nghiệm, tơi có thể tổ chức tốt cho trẻ chơi trò

chơi dân gian bằng cách sử dụng nhiều biện pháp khác nhau, mọi thời điểm khác
nhau. Từ đó tiết kiệm được thời gian và những chi phí phát sinh khi tổ chức các
hoạt động cho trẻ.
Cụ thể đối với đa số những trò chơi dân gian thường sử dụng những
ngun vật liệu dễ tìm, dễ kiếm, mang tính đơn giản, gọn nhẹ khơng tốn kém
kinh phí. Hơn nữa nhiều trị chơi khơng cần cơng cụ đồ dùng vẫn chơi được như
trò chơi: chi chi chành chành, trồng nụ trồng hoa, rồng rắn lên mây...
Vì vậy sử dụng trị chơi dân gian để tổ chức các hoạt động cho trẻ mầm
non đặc biệt là lớp mẫu giáo lớn thì rất cần thiết và đạt hiệu quả kinh tế rõ ràng.
2.

Hiệu quả về mặt xã hội:
Trò chơi dân gian chứa đựng nhiều ý nghĩa sâu sắc của một nền văn hóa
truyền thống lâu đời của dân tộc Việt Nam. Những trò chơi dân gian có tác dụng
rất bổ ích với mỗi đứa trẻ, không chỉ rèn luyện cho trẻ khỏe mạnh về thể chất, về
óc phán đốn, tư duy sáng tạo và đặc biệt là rèn cho trẻ sớm có tính tự lập, chủ
động, biết yêu thương con người, yêu thiên nhiên và cuộc sống xung quanh
mình. Qua trị chơi dân gian làm phong phú tâm hồn trẻ, giúp trẻ phát triển khả
năng tư duy, sáng tạo, sự khéo léo, đặc biệt là giúp các em hiểu về tình bạn, tình
yêu gia đình, yêu quê hương, đất nước.
Thực tế cho thấy, nếu thiếu không gian vui chơi, trẻ sẽ mất đi sự linh hoạt,

ngôn ngữ phát triển không thuận lợi. Do đó trẻ sẽ nhút nhát khó hịa đồng và sau
này khó thích nghi với cuộc sống. Khơng gì khiến trẻ thấy thoải mái, tự tin và
vui vẻ hơn khi trẻ được chạm tay vào mọi thứ xung quanh và tự khám phá sự
việc bằng các giác quan, cảm xúc của mình. Với trẻ, vạn vật đang diễn ra trong
thế giới này đều mới mẻ, sống động, cuốn hút và luôn ln kích thích trí tị mị.
Khi trẻ đùa nghịch, chơi đùa ngoài thiên nhiên, thực chất là trẻ khám phá, học

skkn


21
hỏi và có điều kiện phát triển tốt nhất những cảm xúc tích cực của mình. Chính
vì thế, chúng ta cần thường xuyên tổ chức cho trẻ chơi trò chơi dân gian.
Qua việc áp dụng một số kinh nghiệm của bản thân vào việc tổ chức cho
trẻ lớp mẫu giáo lớn làm quen với các trị chơi dân gian tơi đã thu được kết quả
như sau:
Về phía giáo viên đã nắm vững cách chơi, luật chơi, đặc điểm của từng trị
chơi để từ đó lựa chọn địa điểm cho phù hợp trước khi tổ chức cho trẻ chơi. Biết
cách đưa trò chơi dân gian để tổ chức được trong tất cả các hoạt động của trẻ,
thu hút được đông đảo các phụ huynh cùng tham gia hoặc cùng tổ chức với nhà
trường, với lớp và đặc biệt kết quả trên trẻ được thể hiện như sau:
Nội dung
Trẻ yêu thích hứng thú
tham gia chơi trò chơi dân
gian

Khi chƣa áp

Khi áp dụng

dụng biện pháp

biện pháp

So sánh

26/29= 89,6%

29/29 =100%

Tăng 10,4 %

22/29= 75,8%

28/29=96,5%

Tăng 20,7 %

23/29 = 79,3%

27/29=93,1%

Tăng 13,8 %

Thể hiện tinh thần đoàn kết

21/29= 72,4%

28/29=96,5%

Tăng 24,1%

Biết tự tổ chức trò chơi

20/29 = 68,9%

26/29=89,6%

Tăng 20,7%

Trẻ hiểu biết về trò chơi
dân gian
Mạnh dạn, tự tin khi tham
gia trị chơi

Trị chơi dân gian có tầm quan trọng rất lớn đối với sự phát triển của trẻ
nhỏ. Do vậy giáo viên tích cực tổ chức cho trẻ chơi trò chơi dân gian vừa giúp
trẻ thỏa mãn nhu cầu vui chơi, vừa góp phần nâng cao nhận thức, phát triển các
giác quan, tăng cường thể lực cho trẻ, giúp trẻ trở thành những người lao động
tài giỏi trong tương lai.
Tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian để phát triển ở trẻ tinh thần tập
thể, biết nhường nhịn bạn bè, biết giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm của mình với

skkn


bạn khác. Bằng việc tổ chức cho trẻ chơi các trị chơi dân gian, tơi đã giúp trẻ
được thỏa mãn nhu cầu vui chơi, đồng thời bảo tồn được một di sản văn hóa tốt

skkn

22
đẹp của dân tộc, góp phần thực hiện tốt cuộc vận động “Xây dựng trường học
thân thiện - Học sinh tích cực”.
3. Khả năng áp dụng và nhân rộng:
Từ những nghiên cứu ở trên có thể thấy được việc tổ chức các trị chơi
dân gian trong các trường học nói chung và trường mầm non nói riêng là hết sức
cần thiết và quan trọng. Nó khơng chỉ giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc mà cịn
hình thành ở trẻ một nhân cách tốt. Việc làm này khơng chỉ có ý nghĩa lớn lao
đối với các nhà nghiên cứu văn hóa mà đối với cả các trường mầm non, đặc biệt
là các cô giáo mầm non cần nghiên cứu, sưu tầm và tìm ra các biện pháp để tổ
chức trị chơi dân gian cho trẻ phù hợp với thực tế của địa phương và lớp học
của mình.
Những kinh nghiệm của tơi rất đơn giản, giáo viên có thể dễ dàng thực
hiện. Một số giáo viên và cả phụ huynh học sinh trong trường đã áp dụng kinh
nghiệm của tôi trong việc tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian và đạt được
kết quả tốt.
IV. CAM KẾT KHÔNG SAO CHÉP HOẶC VI PHẠM BẢN QUYỀN
Tôi cam kết đề tài: “Một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ
lớp mẫu giáo 5 tuổi” tơi đã trình bày ở trên là hoàn toàn do ý tưởng thiết kế và
việc làm được đúc rút từ thực tế công tác của bản thân tôi tại trường mầm non
thị trấn Rạng Đông.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Rạng Đông, ngày 15 tháng 6 năm 2020
TÁC GIẢ SÁNG KIẾN

Nguyễn Thị Xiêm

skkn