Giải chuyên đề hóa học 10 – kết nối tri thức bài (9)

Bài 9: Thực hành vẽ cấu trúc phân tử
A/ Câu hỏi đầu bài
Câu hỏi mở đầu trang 51 Chuyên đề Hóa 10: Hiện nay, có nhiều phần mềm máy
tính để vẽ công thức cấu tạo và công thức Lewis của các chất. Cần thực hiện các
bước như thế nào để vẽ được công thức của các chất và chèn được chúng vào file
Word hoặc PowerPoint?
Lời giải:
Chúng ta có thể sử dụng phần mềm Chemsketch, chem 3D trong ChemOffice, … để
biểu diễn công thức cấu tạo của các chất. Từ cấu tạo chúng ta hiển thị các tham số
cấu trúc như độ dài liên kết, góc liên kết và góc nhị diện. Từ đó, chúng ta sẽ kết luận
được tính chất của chất.
Bước 1. Chọn 1 phần mềm để vẽ công thức và tải về máy như chemsketch,
chemdraw, ChemOffice, …
Bước 2. Mở phần mềm và bắt đầu vẽ công thức.
Bước 3. Để chèn được công thức vào file Word hay PowerPoint thì chúng ta cần
chọn cơng thức đó rồi Copy sau đó paste vào Word hay PowerPoint.
B/ Câu hỏi giữa bài
I. Vẽ công thức cấu tạo và công thức Lewis
1. Vẽ công thức cấu tạo và công thức Lewis của chất
Câu hỏi 1 trang 53 Chun đề Hóa 10: Vẽ cơng thức cấu tạo của các chất C3H8,
C3H6 và C3H4.
Lời giải:
- Bước 1. Mở phần mềm Chemsketch.
- Bước 2. Chọn nguyên tố C trên thanh lệnh bên.


- Bước 3. Chọn nhóm lệnh Structure, sau đó nháy vào biểu tượng

.

Nháy chuột trái vào màn hình vẽ, sau đó lại nháy chuột trái vào phân tử CH4 hiện

trên màn hình, tiếp tục nháy chuột trái vào nhánh CH3.

CH4

H3C

CH3

H3C
CH3

Hiện nguyên tử C, nháy vào biểu tượng

⟶ Nháy vào vị trí ngun tử C trong

cơng thức cấu tạo ⟶ gõ chữ “C” ⟶ Nháy chọn Insert. Ta được công thức C3H8

H3C

CH2
CH3

- Bước 4. Nháy chuột vào liên kết đơn để tạo liên kết đôi. Ta được công thức cấu tạo
của C3H6

H2C

CH
CH3

- Bước 5. Để tạo liên kết ba từ C3H6, ta nháy 2 lần liên tiếp vào 1 nối đơn.
(Hoặc tạo liên kết ba từ C3H8, ta nháy 1 lần vào nối đôi). Ta được công thức cấu tạo
của C3H4


HC

C
CH3

Câu hỏi 2 trang 54 Chun đề Hóa 10: Vì sao ở hoạt động 1, vẽ công thức cấu tạo
của C2H6, C2H4 và C2H2 không cần thực hiện bước chọn hoá trị cho nguyên tử
carbon?
Lời giải:
Ở hoạt động 1, vẽ công thức cấu tạo của C2H6, C2H4 và C2H2 không cần thực hiện
bước chọn hoá trị cho nguyên tử carbon vì trong hợp chất hữu cơ, ngun tử carbon
ln có hóa trị IV (xung quanh carbon ln có 4 gạch).
Câu hỏi 3 trang 54 Chun đề Hóa 10: Vẽ cơng thức cấu tạo của nitric acid HNO3
trong giao diện ChemSketch.
Lời giải:
- Click trái chuột vào biểu tượng

trên thanh công cụ nguyên tử, kéo thả vào

vùng làm việc của chương trình từ trái sang phải được cấu trúc HO – OH.
- Click trái chuột vào biểu tượng

trên thanh công cụ nguyên tử, click trái chuột

vào bên phải nguyên tử O trong nhóm OH, giữ đồng thời phím trái chuột và rê chuột

từ trái sang phải theo phương nằm ngang, thu được cấu trúc HO – O – NH2.
- Click trái chuột vào biểu tượng

trên thanh công cụ nguyên tử, click trái chuột

vào bên phải nguyên tử N trong nhóm NH2, giữ đồng thời phím trái chuột và rê chuột

OH
từ trái sang phải theo hướng chếch lên trên, thu được cấu trúc HO O
- Click trái chuột vào biểu tượng

.

, đồng thời click trái chuột vào liên kết đơn NH

O
– OH ta được cấu trúc HO O N

NH

.


- Click trái chuột vào biểu tượng

và click trái chuột lên nhóm OH ta được cấu

O
trúc H

O N

.

- Click trái chuột vào biểu tượng

và click trái chuột vào bên phải nguyên tử N,

giữ đồng thời phím trái chuột và rê chuột từ trái sang phải theo hướng chếch xuống

O
H O N
dưới, thu được cấu trúc
- Click trái chuột vào biểu tượng

, sau đó click trái chuột vào vùng soạn thảo,

nhập nguyên tử O.

O
N

H O

o
Câu hỏi 4 trang 55 Hóa học lớp 11: Vẽ công thức Lewis của nước (H2O).
Lời giải:
Cách tiến hành:
- Bước 1. Mở phần mềm Chemsketch.
- Bước 2: Chọn biểu tượng

trên thanh công cụ kéo thả vào vùng soạn thảo. ta

được H2O.
- Bước 3: Để hiển thị liên kết O-H chọn biểu tượng

trên thanh công cụ. Nhấn

giữ vào công thức H2O kéo thả chuột sang trái, sang phải ta được H
Chọn Tool → Clean Structure ta được

H

O

H

O H.


- Bước 4. Chọn lệnh Templates ⟶ Template Window ⟶ Structure ⟶ Lewis
Structures.

- Bước 5. Nháy chuột vào ô hai dấu chấm nằm ngang ở bảng phía trên bên phải của
cửa sổ Template và nháy vào phía trên nguyên tử O trong cơng thức cấu tạo của
H2O.
Màn hình xuất hiện công thức:

H

O

H

2. Hiển thị cấu trúc phân tử ba chiều của một số chất
Câu hỏi 5 trang 58 Chuyên đề Hóa 10: Về cơng thức cấu tạo trong giao diện
ChemSketch, hiển thị cấu trúc và các tham số cầu trúc trong 3D View của các phân
tử CH4, NH3, H2O.
Lời giải:
- Bước 1. Vẽ công thức cấu tạo


- Bước 2. Nháy chuột vào biểu tượng tối ưu cấu trúc 3D

(3D Optimization) ở

phía trên, gần giữa bên phải màn hình ChemSketch.
- Bước 3. Nháy chuột vào cơng cụ 2-Copy to 3D ở góc dưới bên trái màn hình. Khi
đó cấu trúc khơng gian ba chiều của các phân tử xuất hiện trong màn hình 3D Viewer.

- Bước 4. Hiển thị các tham số cấu trúc.
Phân tử CH4:


Phân tử NH3:

Phân tử H2O