Skkn sử dụng một số trò chơi trong dạy và học môn giáo dục quốc phòng an ninh lớp 11 thpt theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN
Trường THPT Diễn Châu 5
----------------------

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
“SỬ DỤNG MỘT SỐ TRÒ CHƠI TRONG DẠY VÀ HỌC
MÔN GDQP – AN LỚP 11 THEO HƯỚNG PHÁT HUY TÍCH CỰC,
CHỦ ĐỘNG CỦA HỌC SINH”
”
Người thực hiện:

Ngơ Trí Hùng

Tổ bộ mơn:

Xã hội

Năm thực hiện:

2020

Số điện thoại:

0972161215

Diễn châu, tháng 12 năm 2020
1

skkn

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
“SỬ DỤNG MỘT SỐ TRỊ CHƠI TRONG DẠY VÀ HỌC
MƠN GDQP – AN LỚP 11 THEO HƯỚNG PHÁT HUY TÍCH CỰC,
CHỦ ĐỘNG CỦA HỌC SINH”
”

2

skkn


MỤC LỤC
Trang
1

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lý do chọn đề tài
II. Mục đích nghiên cứu
III. Đối tượng nghiên cứu
IV. Phạm vi nghiên cứu
V. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
VI. Thời gian thực hiện đề tài
VII. Nhiệm vụ nghiên cứu
VIII. Phương pháp nghiên cứu
PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Chương I: Cơ sở khoa học
I. Cơ sở lý luận
II. Cơ sở thực tiễn

III. Số liệu điều tra ban đầu
Chương II. Một số phương pháp sử dụng một số trị chơi trong dạy và học
mơn giáo dục quốc phịng - an ninh lớp 11 THPT theo hướng phát huy
tính tích cực, chủ động của học sinh
I. Những thuận lợi
II. Những hạn chế
III. Một số phương pháp sử dụng một số trị chơi trong dạy và học mơn
giáo dục quốc phòng - an ninh lớp 11 THPT theo hướng phát huy tính
tích cực, chủ động của học sinh
1. Các bước thực hiện giải pháp mới
1.1. GIẢI PHÁP 1: Trò chơi rèn luyện lòng yêu nước, ý thức quốc phòng
trong học sinh
1.2. GIẢI PHÁP 2: Trò chơi rèn luyện tinh thần và các giác quan
1.3. GIẢI PHÁP 3: Trò chơi rèn luyện sức khỏe
IV. Áp dụng một số phương pháp cụ thể vào bài giảng
Chương III: Kết quả thực nghiệm
PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
I. Ý nghĩa của SKKN
II. Bài học kinh nghiệm
III. Khả năng áp dụng và phát triển của SKKN
IV. Một số đề xuất

1
1
2
2
2
2
2
3

3
3
3
3
4
6

6
6
7

7
8
10
16
20
23
25
25
25
25
25

3

skkn


PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lý do chọn đề tài

Có thể nói rằng, mơn học giáo dục quốc phịng có một vai trò và ý nghĩa rất
to lớn trong việc giáo dục toàn diện và nâng cao ý thức, phẩm chất đạo đức của con
người. Trong điều kiện đất nước hội nhập và phát triển, việc nâng cao ý thức, trách
nhiệm và hiểu biết về kiến thức quốc phòng - an ninh là một nhiệm vụ thiết thực
hơn bao giờ hết. Việc giảng dạy cho học sinh những kiến thức về quốc phòng - an
ninh là một việc làm đúng đắn và rất có ý nghĩa. Nó sẽ giúp cho khối đại đoàn kết
toàn dân và sức mạnh dân tộc không ngừng được củng cố và lớn mạnh, đáp ứng
yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững Tổ Quốc Việt Nam xã hội chủ
nghĩa.
Trong bối cảnh thực tế hiện nay việc nâng cao nhận thức và hiểu biết của học
sinh THPT về giáo dục quốc phòng là rất quan trọng. Vì vậy việc đổi mới phương
pháp dạy học, tạo sự hứng thú cho học sinh đối với môn học luôn được quan tâm
hơn bao giờ hết. Xuất phát từ những lĩnh hội của bản thân trong quá trình rèn luyện
và phấn đấu, tơi là một giáo viên GDQP giảng dạy trên mảnh đất giàu truyền thống
hiếu học, đã ý thức được việc đổi mới, vận dụng và lựa chọn linh hoạt các phương
pháp dạy học sẽ có tác dụng hướng phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh.
Từ đó thiết nghĩ theo chủ quan của tơi thì việc đổi mới các phương pháp dạy học
đối với mơn GDQP - AN có vai trị hết sức quan trọng nhưng trong đó phương
pháp vận dụng trị chơi giúp cho học sinh u thích mơn học này hơn và trong tiết
học sôi nổi, hứng thú, vui vẻ và thoải mái nhưng vẫn tiếp thu được trọng tâm của
bài, các em có thể vừa học vừa chơi tạo khơng khí sơi động cho tiết học và rèn
luyện cho các em sức khỏe, tinh thần yêu nước và một số kỹ năng quân sự, thiết
lập mối liên quan về nội dung kiến thức giữa các phần, giữa nội dung và thực tế là
khâu không kém quan trọng trong giảng dạy. Xuất phát từ thực tế giảng dạy, để
nâng cao hơn nữa về dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động của học
sinh môn GDQP - AN tôi mạnh dạn đưa ra đề tài nghiên cứu “Sử dụng một số trị
chơi trong dạy và học mơn giáo dục quốc phòng - an ninh lớp 11 THPT theo
hướng phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh”. Trong q trình nghiên
cứu và trình bày có gì thiếu sót mong đồng nghiệp, bạn đọc góp ý, bổ sung để đề
tài của tơi được hồn thiện hơn.

II. Mục đích nghiên cứu
Đề tài đưa ra phương pháp “Sử dụng một số trị chơi trong dạy và học mơn
giáo dục quốc phịng - an ninh lớp 11 THPT theo hướng phát huy tính tích cực,
chủ động của học sinh”, nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn GDQP - AN ở
trường học.
- Phát triển kỹ năng tổ chức thi đấu trò chơi quân sự và kỹ năng đối mặt với
vấn đề.
- Học cách làm việc nhóm, chơi cơng bằng.
1

skkn


- Tính kỷ luật, việc thiết lập mục tiêu và tính kiên trì.
- Đẩy mạnh phong trào xây dựng nền QPTD - ANND trong thời kì mới.
III. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu, đề xuất và triển khai một số giải pháp phát triển
kỹ năng tổ chức sử dụng một số trò chơi trong dạy và học mơn giáo dục quốc
phịng - an ninh lớp 11 THPT theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động của
học sinh, cũng như vận dụng ở địa phương thông qua một số hoạt động quân sự
nơi trường đóng.
IV. Phạm vi nghiên cứu
Vận dụng cho một số bài giảng trong chương trình GDQP - AN 11 bậc THPT.
V. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Hệ thống hoá cơ sở lý luận liên quan đến các phương pháp “Sử dụng một số
trị chơi trong dạy và học mơn giáo dục quốc phòng - an ninh lớp 11 THPT theo
hướng phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh”. Đề xuất giải pháp sử
dụng một số trò chơi trong dạy và học mơn giáo dục quốc phịng - an ninh lớp 11
THPT theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh.
VI. Thời gian thực hiện đề tài

Từ tháng 04 năm 2020 đến tháng 12 năm 2020.
VII. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Dựa vào cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn về giảng dạy môn giáo dục quốc
phịng - an ninh trường THPT.
- Phân tích thực trạng của của việc dạy học môn giáo dục quốc phịng - an
ninh thời gian qua tại trường THPT.
- Trình bày quy trình và hệ thống bài dạy mơn giáo dục quốc phịng - an
ninh trường THPT.
- Trình bày về tính hiệu quả của các giải pháp.
- Thực nghiệm giảng dạy.
- So sánh phương pháp giảng dạy mới và phương pháp giảng dạy cũ bằng
khảo sát, so sánh số liệu về trình độ thơng qua bài học.
- Đề xuất giải pháp trong thời gian tới.
VIII. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp điều tra, quan sát, nắm thơng tin.
- Lí luận và phương pháp giáo dục quốc phòng - an ninh.
- Phương pháp phân tích, so sánh.
- Phương pháp thực nghiệm.
- Phương pháp trực quan, phương pháp sử dụng lời nói, phương pháp huấn
luyện.
- Phương pháp thu thập số liệu và xử lí tốn học.
- Huấn luyện quốc phịng - an ninh, tâm sinh lí và kiểm tra y học quốc phòng
- an ninh.
2

skkn


PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Chương I: Cơ sở khoa học

I. Cơ sở lý luận
Hiện nay ngành giáo dục và đào tạo nói chung, cũng như đội ngũ giáo viên
giảng dạy bộ mơn GDQP - AN nói riêng đang nỗ lực đổi mới phương pháp dạy
học (PPDH) theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo, chống lại thói
quen thụ động của HS trong hoạt động học tập. Mục đích của việc đổi mới PPDH
là thay đổi lối dạy học truyền thụ một chiều sang dạy học theo “Phương pháp dạy
học tích cực” nhằm giúp HS phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo,
rèn luyện thói quen và khả năng học tập, tinh thần hợp tác, vận dụng kiến thức, kĩ
năng vào những tình huống khác nhau trong học tập và trong thực tiễn cuộc sống;
giúp cho học sinh có sự hứng thú, niềm tin, niềm vui trong học tập; nâng cao chất
lượng dạy và học.
Trong dạy học môn GDQP - AN việc “Sử dụng một số trị chơi trong dạy và
học mơn giáo dục quốc phòng - an ninh lớp 11 THPT theo hướng phát huy tính
tích cực, chủ động của học sinh” là một khâu quan trọng khơng thể thiếu trong
tồn bộ tiến trình bài giảng, là một yếu tố dẫn đến sự thành công của bài giảng.
II. Cơ sở thực tiễn
Sự đổi mới phương pháp giảng dạy, đầu tư về thời gian và cơ sở vật chất
đúng quy trình và đầy đủ trong mơn giáo dục quốc phịng - an ninh nói chung và
cụ thể từng bài dạy nói riêng ở trường học những năm gần lại đây tại Tỉnh Nghệ
An có thể nói đã phần nào làm cho mơn học thay đổi căn bản, chất lượng ngày
càng cao. Tuy nhiên trong thực tế trường THPT chúng tôi từ trước đến nay để học
sinh “Sử dụng một số trò chơi trong dạy và học mơn giáo dục quốc phịng - an
ninh lớp 11 THPT theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh”
còn chưa đồng đều liên quan đến việc kết quả sau mỗi tiết dạy. Vậy thì:
*Vì sao phải vận dụng một số trò chơi trong dạy và học mơn giáo dục quốc
phịng - an ninh lớp 11 THPT theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động của học
sinh?
Đối với HS: Chơi là một hoạt động hấp dẫn, phù hợp với sự phát triển tự
nhiên của tâm sinh lí tuổi trẻ (từ nhi đồng qua thiếu niên đến lứa tuổi thanh niên
bước vào đời sống xã hội). Những u cầu của các mơn giáo dục có tính hệ thống,

trình tự trong nhà trường các cấp, nhất là các môn GDQP - AN sẽ được tuổi trẻ học
sinh, sinh viên tiếp nhận, tự rèn luyện một cách thoải mái qua hoạt động “chơi”. và
là một việc làm tích cực góp phần giúp đỡ tuổi trẻ bước vào nhiệm vụ bảo vệ Tổ
quốc một cách nhẹ nhàng, hiệu quả.
Trò chơi có mục đích rèn luyện lịng u nước, giáo dục ý thức quốc phòng
dưới dạng vui chơi bằng các trị chơi nhỏ, trị chơi lớn trong q trình dạy và học
môn GDQP - AN. Làm cho tuổi trẻ tự nguyện rèn luyện một số kỹ năng quân sự và
3

skkn


tự rèn luyện tính cách cá nhân của từng học sinh. Để tạo lập một nếp sống có tác
phong quân sự; ln ln sẵn sàng hành động. Hành động đó qua vui chơi mà
thấm nhuần lòng yêu nước của truyền thống lịch sử dân tộc và lịch sử cách mạng
bảo vệ Tổ quốc Việt Nam Xã Hội Chủ Nghĩa. Kết hợp với các bài học chính khóa
nên hành động có ý thức, có hiệu quả hơn.
Đồng thời với mục tiêu giáo dục phổ thông là “giúp học sinh phát triển tồn
diện về đạo đức, trí tuệ, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực khả
năng, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam
XHCN, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân, chuẩn bị cho học sinh tiếp tục
học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ tổ quốc”.
Đối với GV: Đề tài này tạo cho khơng khí của tiết học GDQP - AN trở nên
sinh động, sôi nổi, hứng thú các em có thể vừa học, vừa chơi mà vẫn truyền tải
được kiến thức đồng thời tạo cho các em ý thức tự giác học tập, khả năng làm việc
theo nhóm, tinh thần đoàn kết làm tiền đề cho những năm học tiếp theo và nhiệm
vụ xây dựng, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN sau này. Từ đó GV sẽ điều chỉnh
phương pháp dạy học phù hợp với nội dung. Đồng thời GV cũng đánh giá được
thái độ, tinh thần, ý thức học tập của HS.
Như vậy, trong dạy học nói chung và dạy học môn GDQP - AN, GV sử

dụng phương pháp sử dụng một số trò chơi trong dạy và học mơn giáo dục quốc
phịng - an ninh lớp 11 THPT theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động của học
sinh phù hợp sẽ góp phần rất lớn mang lại hiệu quả cho bài giảng, phát huy tối đa
tính chủ động, tích cực của HS, nâng cao chất lượng dạy và học.
III. Số liệu điều tra ban đầu
Điều tra kết quả học tập học sinh ở trường THPT qua các năm học cho thấy
một thực tế như sau:
1. Kết quả: (Số liệu điều tra năm học 2019 - 2020)
Điểm lý thuyết
Loại

Giỏi

Khá

(Điểm9 -10)

(Điểm7 - 8)

Trung bình
(Điểm 5 - 6)

Yếu
(Điểm < 5)

Nhóm
Lớp 11A4, 11A7
năm học 2019 –
2020. Chưa áp
dụng các phương

pháp trên (72 hs)

8,3%

27,8%

52,8%

11,1%

( 6 hs )

( 20 hs )

( 38 hs )

( 8hs )

4

skkn


Điểm thực hành
Loại

Giỏi

Khá

(Điểm9 -10) (Điểm 7 - 8)

Trung bình
(Điểm 5 - 6)

Yếu
(Điểm < 5)

Nhóm
Lớp 11A4, 11A7
năm học 2019 –
2020. Chưa áp
dụng các phương
pháp trên (72 hs)

18%

34,7%

41,7%

5,6%

( 13 hs )

( 25hs )

( 30 hs )

( 4 hs )

Bảng tổng hợp lý thuyết và thực hành
Loại
Nhóm
Lớp 11A4, 11A7
năm học 2019 –
2020. Chưa áp
dụng các phương
pháp trên (72 hs)

Giỏi

Khá

(Điểm9-10)

(Điểm 7 - 8)

13,2%

31,2%

Trung bình
(Điểm5 - 6)
47,2%

Yếu
(Điểm < 5)
8,4%

2. Nhận xét:
Qua kết quả khảo sát ban đầu trên nhìn chung các em học sinh ở các lớp trên
đạt kết quả rất thấp: Năm học 2019 - 2020 có 47,2% học sinh đạt điểm trung bình,
8,4% đạt điểm yếu và tỉ lệ khá giỏi đạt được cịn rất ít, như khá 31,2%, giỏi chỉ đạt
13,2%.
Qua số liệu khảo sát tơi nắm được các em đang cịn yếu ở mặt nào, những
kết quả trên là cơ sở để tôi đi sâu vào nghiên cứu “Sử dụng một số trị chơi trong
dạy và học mơn giáo dục quốc phòng - an ninh lớp 11 THPT theo hướng phát
huy tính tích cực, chủ động của học sinh” góp phần rất lớn mang lại hiệu quả cho
bài giảng, phát huy tối đa tính chủ động, tích cực của HS, nâng cao chất lượng dạy
và học.
Chương II. Một số phương pháp “Sử dụng một số trị chơi trong dạy và
học mơn giáo dục quốc phòng - an ninh lớp 11 THPT theo hướng phát huy
tính tích cực, chủ động của học sinh”
I. Những thuận lợi
Trong những năm qua, bộ môn GDQP - AN nhận được sự quan tâm của các
cấp, các ngành. Bộ GDĐT đã hoàn chỉnh và ban hành chương trình, SGK mơn
GDQP - AN theo quyết định Số 79/2007/QĐ - BGDĐT. Hàng năm SGD - ĐT
Nghệ An tổ chức các lớp tập huấn cho cán bộ cốt cán về thực hiện chương trình,
5

skkn


đổi mới PPDH, đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá, ứng dụng CNTT vào dạy
học, sử dụng đồ dùng, trang thiết bị dạy học, cập nhật những sửa đổi bổ sung của
Điều lệnh quản lí, Điều lệnh đội ngũ …
Sở GD và ĐT Nghệ An mở các lớp tập huấn đại trà, triển khai các nội dung
tập huấn cho GV GDQP - AN chuyên trách trong toàn Tỉnh, phối hợp với các ban
ngành, tổ chức Hội thi GV GDQP - AN dạy giỏi năm học 2019 - 2020.

Ban giám hiệu luôn dành sự quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra đối với tổ
chuyên môn và GV trong thực hiện chương trình, thực hiện việc đổi mới PPDH,
đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá, khuyến khích và tạo mọi điều kiện thuận
lợi cho GV tham dự các lớp bồi dưỡng chuyên môn cấp Sở. Nhà trường đảm bảo
về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy và học, chế độ trang phục, chế độ bồi dưỡng
giờ dạy… giúp GV an tâm công tác.
Bản thân tôi luôn được Trường cử đi tham dự các lớp tập huấn do Sở GD và
ĐT Nghệ An tổ chức để triển khai lại cho đội ngũ GV GDQP - AN trong nhà
trường. Được học hỏi kinh nghiệm qua dự giờ các đồng nghiệp giảng dạy bộ môn
GDQP - AN tại các trường THPT trong Tỉnh. Q trình cơng tác ln nhận được
sự quan tâm của lãnh đạo, tổ chuyên môn, sự giúp đỡ của đồng nghiệp, sự tin
tưởng, hợp tác của HS. Bản thân tôi tâm huyết với bộ môn, luôn nổ lực, tìm tịi, áp
dụng những biện pháp, phương pháp dạy học tích cực để nâng cao chất lượng bộ
mơn, góp phần giáo dục toàn diện cho HS.
II. Những hạn chế
Qua thực tế giảng dạy, dự giờ đồng nghiệp bộ môn GDQP - AN ở các
trường THPT trong Tỉnh, tôi nhận thấy bước đầu GV đã áp dụng một số PPDH
mang tính tích cực vào trong bài giảng nói chung và khâu vận dụng một số trị chơi
trong dạy và học mơn giáo dục quốc phòng - an ninh lớp 11 THPT theo hướng
phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh nói riêng. Cụ thể, tiết dạy của một số
Thầy (trong chuyên môn GV dạy giỏi cấp quốc gia, cấp Tỉnh) năm học 2018 2019 mà tôi đã được tham dự năm trước đã mang lại hiệu quả và thành cơng cho
tiết dạy. Tuy nhiên, nhìn chung việc thực hiện đổi mới PPDH theo hướng tích cực,
chủ động cịn chậm chuyển biến. Việc vận dụng một số trò chơi trong dạy và học
mơn giáo dục quốc phịng - an ninh lớp 11 THPT theo hướng phát huy tính tích
cực, chủ động của học sinh còn bị GV xem nhẹ. Một bộ phận HS chưa mạnh dạn,
chủ động tham gia vào các hoạt động học tập ảnh hưởng đến chất lượng bài học,
lâu dần hình thành thói quen học tập thụ động.
Nguyên nhân: Một bộ phận GV chưa nhận thức đầy đủ về vai trị, vị trí, tầm
quan trọng của phương pháp vận dụng một số trò chơi trong dạy và học mơn giáo
dục quốc phịng - an ninh lớp 11 THPT theo hướng phát huy tính tích cực, chủ

động của học sinh, cịn hạn chế về chun mơn (chỉ qua lớp đào tạo ngắn hạn sáu
tháng), ngại áp dụng các PPDH tích cực vào trong tiết dạy, hiệu quả từ học tập đổi
mới PPDH chưa cao, do nhiều áp lực …
6

skkn


HS có tâm lí coi nhẹ mơn học GDQP - AN do phải tập trung cho các môn thi
tốt nghiệp, các môn thi Đại học, Cao Đẳng … trang thiết bị phục vụ cho dạy học
chưa đáp ứng đủ số lượng, đảm bảo về chất lượng.
Đối với bản thân tôi với số năm công tác giảng dạy đôi khi chưa mạnh dạn
vận dụng các phương pháp dạy học tích cực vào bài giảng nhiều, nhất là khâu vận
dụng một số trị chơi trong dạy và học mơn giáo dục quốc phòng - an ninh lớp 11
THPT theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh.
III. Một số phương pháp “Sử dụng một số trò chơi trong dạy và học
mơn giáo dục quốc phịng - an ninh lớp 11 THPT theo hướng phát huy tính
tích cực, chủ động của học sinh”
1. Các bước thực hiện giải pháp mới
- Để giải quyết nhiệm vụ của đề tài tôi sử dụng các phương pháp nghiên cứu
sau:
+ Phương pháp phân tích tổng hợp tài liệu.
+ Phương pháp quan sát sư phạm.
+ Phương pháp kiểm tra sư phạm.
+ Phương pháp thực nghiệm sư phạm.
Để thực hiện tôi đã lựa chọn và đưa một số trò chơi vào các tiết học GDQP -AN
(khoảng 6 - 8 phút).
Tùy vào nội dung và yêu cầu bài học mà tôi lựa chọn và vận dụng những trò
chơi cho phù hợp với nội dung.
Đối với giờ lý thuyết học trong phịng tơi vận dụng những trị chơi có tính chất

kiến thức, các em có thể ngồi tại chỗ mà vẫn tham gia chơi được.
Đối với giờ thực hành học ngồi trời thì tơi sử dụng những trị chơi vận động để
các em hoạt động vui chơi được hết khả năng của mình.
1.1. GIẢI PHÁP 1: Trị chơi rèn luyện lòng yêu nước, ý thức quốc phòng
trong học sinh
 Trị chơi: Kể tên các Tỉnh có đường biên giới với nước khác
Người chơi: Một trung đội
Cách chơi: Người chỉ huy nêu câu hỏi các tiểu đội trong vòng 2 phút tiểu đội
nào kể ra được nhiều Tỉnh đội đó thắng.
Chúng ta có thể thay bằng các nội dung khác như:
Các bộ phận của súng Tiểu Liên AK.

7

skkn


Luật nghĩa vụ quân sự.

 Trò chơi: Khám phá sự tích anh hùng của các vị thánh thờ trong các
đình, chùa, đền ở địa phương

Người chơi: Một trung đội
Cách chơi: Giáo viên cho các tiểu đội kể tên các sự tích anh hùng của các vị
thánh thờ trong các đình, chùa, đền ở địa phương mình. Trong vịng 5 phút tiểu đội
nào kể tên được nhiều thì chiến thắng.
 Trị chơi : Ai nhanh hơn
Người chơi: Một trung đội
8

skkn


Cách chơi: trung đội được chia làm 4 tiểu đội, giáo viên sẽ đọc câu hỏi liên
quan đến các nội dung về luật nghĩa vụ quân sự, các tiểu đội giơ tay trả lời đội nào
giơ tay nhanh nhất thì sẽ được quyền trả lời, nếu trả lời sai thì các tiểu đội khác
được quyền trả lời tiếp, còn nếu các tiểu đội khơng có câu trả lời thì giáo viên sẽ
đưa ra đáp án. Cuối cùng tổng hợp lại, tiểu đội nào trả lời được nhiều câu hỏi nhất
thì chiến thắng.

 Trò chơi: Truyền thước

Người chơi: Một trung đội
Cách chơi: giáo viên cho một học sinh đọc bài và một học sinh sẽ cầm cây
thước, khi bạn học sinh bắt đầu đọc thì cây thước sẽ được truyền đi từ phía bên trái
của người cầm thước lần lượt từ người này truyền sang người kia, bất ngờ giáo
viên cho bạn học sinh đọc bài dừng và đưa ra câu hỏi liên quan đến phần học sinh
vừa đọc xong. Khi em học sinh đọc bài dừng thì cây thước cũng dừng và người
9

skkn


cầm thước lúc đó phải trả lời câu hỏi giáo viên đưa ra. Nếu sai thì sẽ bị phạt cịn
đúng thì người đó sẽ đọc tiếp và thước cũng tiếp tục được truyền đi và trò chơi cứ
tiếp tục như vậy cho đến lúc giáo viên cho kết thúc.
1.2. GIẢI PHÁP 2: Trò chơi rèn luyện tinh thần và các giác quan
1.2.1. Luyện tính tự chủ
 Trị chơi: Bắn! Ngừng!

Người chơi: Từ một tiểu đội đến một trung đội
Cách chơi: Chiến sĩ làm theo lệnh người chỉ huy, nhưng không làm theo động
tác sai. Các chiến sĩ đứng thành vòng tròn, người chỉ huy đứng giữa giơ mạnh, hai
nắm tay lên trời và hô to “bắn” những người chơi đều làm theo như vậy. Người chỉ
huy kéo mạnh hai nắm tay xuống ngang vai và hô to “ngừng” những người chơi
lại cũng làm theo như vậy. Cuộc chơi tiếp tục nhưng thỉnh thoảng người chỉ huy lại
giơ cao tay lên mà hô “ngừng” hoặc kéo ngang tay xuống mà hô “bắn”. Trường
hợp này người chơi phải đứng yên ai nhầm là thua một điểm.
 Trò chơi: Giờ điểm danh
Người chơi: Từ một tiểu đội đến một trung đội
Cách chơi: Người chơi đứng thành một vòng tròn, đánh số từ một đến hết,
điểm danh theo số thứ tự. Bắt đầu chơi, số 1 gọi bất kỳ một số nào đó. Ví dụ: Số 1
gọi số 8, người số 8 lập tức gọi một số khác, như số 8 gọi số 15, số 15 lại tiếp tục
gọi … càng nhanh càng vui, ai ngập ngừng hay nhầm chỗ phải chuyển chỗ xuống
10

skkn


cuối cùng và những số dưới anh ta đều lên một số. Ví dụ: số 8 nhầm thì xuống
cuối cùng và những số dưới anh ta đều lên một số. Cụ thể: số 8 nhầm thì từ số 9
đến số cuối đều lên một số, do đổi số nên dễ nhầm.

1.2.2. Luyện trí nhận xét
 Trị chơi: Ai đổi chỗ

Người chơi: Một trung đội
Cách chơi: Người chơi đứng thành một vòng tròn, một người đứng giữa nắm tất
cả mọi người đứng xung quanh, sau đó ra chỗ khuất. Người chỉ huy thay đổi vị trí
của một số người rồi gọi người ở ngoài vào, người này phải chỉ ra ai đổi chỗ từ đâu

11

skkn


đến đâu. Mỗi lần chỉ đúng được một điểm, sau đó thay đổi người đứng giữa. Cuối
cùng ai nhiều điểm nhất là thắng cuộc.
 Trò chơi: Dạo chơi quanh hồ
Người chơi: Từ một tiểu đội đến một trung đội
Cách chơi: Vẽ xuống đất một vịng trịn, đường kính khoảng 5 đến 10cm để làm
cái hồ, giữa hồ rãi các đồ vật. Lần lượt các đội đi quanh hồ 3 vòng để quan sát.
Mỗi đội cách nhau một đến hai phút, về tới đích mỗi đội ghi ra giấy những gì đã
nhìn thấy, đội nào đúng nhất là thắng cuộc.

1.2.3. Luyện trí nhớ
 Trị chơi: Anh ni đi chợ

Người chơi: Từ một tiểu đội đến hai tiểu đội
12

skkn


Cách chơi: Cả tiểu đội ngồi vòng tròn, người chỉ huy nói “anh ni đi chợ đi
chợ Nho Lâm mua một mớ rau”, người bên cạnh nói tiếp “anh ni đi chợ đi chợ
Nho Lâm mua một mớ rau, một lạng thịt”, người sau nói tiếp “anh ni đi chợ đi
chợ Nho Lâm mua một mớ rau, một lạng thịt, một cân cá”. Rồi người sau lại nói
tiếp bằng cách nhắc lại câu nói trên và thêm vào cuối câu một thức ăn khác, ai
quên hay nhầm phải nhảy lò cò một vòng.
 Trò chơi: Tin đồn

Người chơi: Một trung đội
Cách chơi: Mỗi tiểu đội là một dãy bàn, hai người một bàn và ngồi ở đầu bàn và
đánh số thứ tự từ 1 đến hết. Người chỉ huy tập hợp các số 1 lại và đọc cho nghe
một tin nhắn khoảng 30 từ, số 1 nhắc lại cho số 2, số 2 nhắc lại cho số 3 cứ như
vậy cho đến người cuối cùng. Người cuối cùng ghi mẫu tin nhắn ra giấy và đưa
cho người chỉ huy và đọc thật to cho mọi người nghe. Đội nào ít sai nhất là chiến
thắng (giáo viên có thể liên hệ lấy mẫu tin nhắn đó từ nội dung bài học).
1.2.4. Luyện kiến thức
 Trò chơi: Những từ bắt đầu cùng một chữ

Người chơi: Từ một tiểu đội đến một trung đội
13

skkn


Cách chơi: Người chỉ huy nói to một chữ, ví dụ: chữ “m”, những người chơi
phải ghi vào giấy những từ bắt đầu là chữ “m” (mắt, mèo, mạnh, mai…) trong hai
phút, cuối cùng người chỉ huy thu giấy kiểm tra và khen thưởng những người đã
ghi được nhiều từ nhất.
1.2.5. Luyện thính tai
 Trị chơi: Tiến cơng im lặng
Người chơi: Một trung đội
Cách chơi: Một người bịt mắt đứng giữa làm người canh đêm, những người
khác đứng xung quanh cách xa khoảng 10m. Khi có lệnh chơi, tất cả tiến lại gần
người canh đêm. Nếu người này thấy tiếng động ở hướng nào mà chỉ tay về hướng
đấy, thì người làm ra tiếng động phải đứng yên cho đến tan cuộc chơi. Người nào
đến sát được người canh đêm và đập tay vào vai người ấy là thắng cuộc. Lưu ý
không được chạy hay nhảy xô vào người canh đêm, dù chỉ cách một mét cũng vậy.

 Trò chơi: Vượt rào ban đêm
Người chơi: Từ hai tiểu đội đến bốn tiểu đội
Cách chơi: Người chơi chia thành hai bên, một bên bịt mắt đứng thành vòng
tròn, chân xoạc rộng sát vào chân nhau, tay để xuôi theo người. Bên cịn lại đứng ở
ngồi vịng, cố vượt rào bằng cách chui qua chân hoặc chui qua cạnh những người
chơi. Người làm rào không được khụy chân xuống, chỉ khi nào nghe tiếng động
mới được quờ tay tóm đối phương. Người nào vượt được rào vào trong vòng tròn
là được một điểm cho bên mình, sau một thời gian quy định thì đổi bên. Cuối cùng
bên nào ghi được nhiều điểm là thắng cuộc.
14

skkn


1.2.6. Luyện tinh mắt
 Trò chơi: Cán bộ hải quân
Người chơi: Một trung đội
Cách chơi: Cán bộ hải quân lùng bắt những người buôn lậu đang chuyền nhau
loại hàng cấm. Người chơi đứng thành vòng tròn, tay nắm vào chiếc dây nối thành
vịng ở trước mặt, dây có lồng một cái vòng nhỏ (hàng cấm). Cán bộ hải quan đứng
giữa vòng để quan sát, mọi người vừa hát vừa nắm vào chiếc dây làm điệu bộ như
nắm vào chiếc vòng chuyền cho người bên cạnh, trong đó có người chuyền vịng
thật, nhưng khơng để cho cán bộ hải quan trơng thấy. Nếu cán bộ hải quan chỉ
đúng tay người có vòng là bắt được người mang hàng lậu, người này phải nhảy lò
cò một vòng và cán bộ hải quan được tín nhiệm làm một lần nữa. Nếu bắt sai thì bị
phạt và cử người khác thay thế. (Lưu ý: Nếu khơng có dây thì có thể cho người
chơi chuyền nhau cái vòng nhỏ bằng cách nắm tay nhau).

15

skkn


1.3. GIẢI PHÁP 3: Trò chơi rèn luyện sức khỏe
1.3.1. Tập chạy
 Trò chơi: Chạy vượt chướng ngại vật

Người chơi: Từ một tiểu đội đến một trung đội
Cách chơi: Người chơi đóng các chiến sĩ bộ đội phải vượt qua các chướng ngại
vật: nhảy qua hố, nhảy qua dây, nhảy qua đống cặp sách … khi nhảy phải nhảy cả
hai chân, ai về sớm nhất là thắng cuộc.
 Trò chơi: Chạy tiếp sức
Người chơi: Từ một tiểu đội đến một trung đội
Cách chơi: Các tiểu đội số lượng đều nhau, xếp hàng dọc trước vạch xuất phát.
Khi có lệnh người đứng đầu mỗi hàng, tay cầm một vật gì đó (khăn, thước, bút…)
chạy quanh một điểm (cái mũ, viên gạch…) cách đó khoảng 20m rồi về hàng đưa
cho người thứ hai, xong đứng về cuối hàng, người thứ hai chạy giống người thứ
nhất, cứ như vậy cho đến người cuối cùng. Tiểu đội nào có người cuối cùng chạy
về vạch xuất phát trước là chiến thắng.

16

skkn


1.3.2. Trị chơi chạy đuổi
 Trị chơi: Về vị trí chiến đấu

Người chơi từ một trung đội đến hai trung đội

Cách chơi: Người chơi đóng một đơn vị bộ đội đang sinh hoạt ở doanh trại, mỗi
người có một vị trí chiến đấu (vẽ một đường trịn đường kính khoảng 50cm rải rác
khắp doanh trại hoặc chọn những vị trí, vật nào đó cố định), trừ một người chiến sĩ
vừa đến chưa được phân cơng (chưa có vịng vẽ). Người chỉ huy hơ “báo động” tất
cả về vị trí chiến đấu, cả chiến sĩ mới cũng đến chiếm một vị trí. Người nào thừa ra
làm nhiệm vụ tiếp tế đạn cho các đơn vị.
 Trò chơi: Bảo vệ cán bộ
Người chơi: Một trung đội

Trong vùng địch, cán bộ bị địch truy lùng được nhân dân bảo vệ.
17

skkn


Cách chơi: Những người chơi đứng thành vòng tròn, tay nắm tay. Một người
làm cán bộ bị truy lùng chạy quanh vòng rồi chạm tay vào một người ở vòng là
“đích”. Người này phải đuổi theo người vừa chạy để làm sao bắt được anh ta trước
khi chạy hết ba vòng. Khi hết ba vòng, mọi người reo “mở cửa ra” và đồng thời
cũng giơ tay cao lên giống như những chiếc cửa. Nếu người cán bộ chạy lọt vào
giữa vịng là anh ta được nhân dân bảo vệ, thốt tay địch. Anh ta được đứng vào
vòng và người đuổi trở thành người bị đuổi. Nếu người chạy bị bắt thì anh ta trở
thành người đuổi mới và người đuổi cũ đứng vào vòng.
1.3.3. Tập nhảy
 Trò chơi: Qua suối
Người chơi: Từ hai đến bốn tiểu đội

Cách chơi: Vạch hai đường thẳng song song cách nhau từ 6m đến 10m làm bờ
suối, giữa hai đặt những hòn đá (vẽ những đường trịn hoặc các vật khác thay thế)
khoảng cách khơng đều nhau, gần có thể bước qua được, xa phải nhảy qua theo

một đường ngoằn ngoèo. Từng người trong mỗi đội, liên tiếp theo nhau, nhảy qua
suối trên những hòn đá nổi giữa dịng. Tính thời gian cho mỗi đội từ người thứ
nhất bắt đầu nhảy xuống suối, đến khi người cuối cùng đặt chân lên bờ bên kia, đội
nhảy nhanh nhất được 10 điểm, các đội sau rút dần đi một điểm. Ai trượt chân
xuống suối hay dẫm phải vạch làm giã hòn đá bị trừ nữa điểm. Cuối cùng đội nào
nhiều điểm nhất là thắng cuộc.
 Trò chơi: Đi đều tiếp sức
Người chơi: Từ hai đến bốn tiểu đội
Cách chơi: Các tiểu đội đứng thành hàng dọc sau vạch xuất phát, cách đó 10m,
kẻ một vạch nữa làm vạch về đích. Khi có lệnh, những người đứng đầu mỗi hàng
đi đều tới vạch đích rồi đi đều về chạm tay vào người thứ hai, sau đó đứng vào
cuối hàng. Người thứ hai cũng đi đều như người thứ nhất và cứ như thế cho đến
người cuối cùng, hàng nào người cuối đi đều về tới vạch xuất phát trước là thắng
cuộc.
18

skkn


1.3.4. Trò chơi luyện sức bền
 Trò chơi: Kéo co
Người chơi: Từng hai tiểu đội một
Cách chơi: Người chơi chia thành hai bên ngang sức nhau, mỗi bên nắm vào
nữa chiếc thừng to. Giữa thừng buộc vào một dãi màu để đánh dấu; bắt đầu chơi,
dải màu đặt vào một điểm trung tâm ở giữa sân. Khi có lệnh, hai bên cố kéo đối
phương về phía mình, bên nào kéo được dải màu về phía mình cách xa điểm trung
tâm 3m là chiến thắng.

 Trò chơi: Đoạt cờ
Người chơi: Từng hai tiểu đội một

19

skkn


Cách chơi: Người chơi chia thành hai bên, mỗi bên đều đánh số của từng
người và đứng ở sau vạch cuối sân. Giữa sân để một chiếc khăn làm cờ. Người chỉ
huy gọi một số, hai người cùng số của hai bên chạy lên giữa sân cố đoạt cờ về phía
mình. Người đoạt cờ đưa về phía sau vạch cuối sân mình là thắng. Nếu đang mang
cờ về mà bị đối phương chạm vào người thì phải để lại cờ về chỗ cũ. Người chỉ
huy có thể gọi một lúc nhiều số.

IV. Áp dụng một số phương pháp cụ thể vào bài giảng
Ví dụ 1: Bài 7 Kĩ thuật cấp cứu và chuyển thương, tiết 34 PPCT để củng
cố các kĩ năng cầm máu tạm thời, cố định tạm thời xương gãy, chuyển thương, ôn
luyện kĩ năng thực hiện tư thế động tác bắn súng tiểu liên AK, tư thế động tác
đứng ném lựu đạn, tôi vận dụng phương pháp “Trị chơi qn sự”. Cách thức tiến
hành như sau:
* Cơng tác chuẩn bị:
+ Thiết kế trò chơi: Căn cứ vào chuẩn kiến thức, kĩ năng của bài, liên bài,
nội dung trọng tâm của tiết học (tiết luyện tập) tôi thiết kế trò chơi như sau:
. Tên trò chơi: “Đồng đội”
. Số đội chơi: 4 đội. HS trên vai trò chiến sĩ.
. Số thành viên mỗi đội 6.
. Thời gian: 7 phút.
. Điểm xuất phát: CS số 1 được trang bị sử dụng súng tiểu liên AK, vận
động vượt qua chướng ngại vật đến vị trí qui định (ụ cát), dùng súng tiêu diệt mục
tiêu ở tư thế nằm bắn có bệ tì. Sau loạt đạn đầu tiên CS số 1 bị trúng hỏa lực của
địch, gãy xương cánh tay. Tiếp theo CS số 2 được trang bị súng tiểu liên AK và 1
20

skkn


quả lựu đạn, vận động vượt qua chướng ngại vật, tiếp cận vị trí CS số 1 đang bị
thương, dùng lựu đạn ném tiêu diệt mục tiêu địch, tạo điều kiện cho các CS số 3 và
CS số 4 vận chuyển CS số 1 về trạm quân y. Khi thấy CS số 2 ném lựu đạn, ra tín
hiệu đã tiêu diệt được mục tiêu thì CS số 3 và CS số 4, mang cán thương (võng và
gậy dài) vận động lên tiếp cận và chuyển CS số 1 về vị trí trạm quân y.
Tại vị trí trạm quân y, CS số 5 và CS số 6 sẽ thực hiện cầm máu tạm thời và
cố định gãy xương cánh tay cho CS số 1.
Cách tính thành tích: Đội hồn thành sớm nhất, đúng kĩ thuật nhất sẽ được
tuyên dương khen thưởng.
+ Thiết kế sân chơi: Chọn vị trí sân rộng, bố trí các chướng ngại vật, bia số
4a tượng trưng cho mục tiêu địch.
+ Chuẩn bị vật chất: Súng tiểu liên AK, lựu đạn, âm thanh mô phỏng chiến
trường, dây văng, trụ gỗ, bao cát, bia số 4a, băng, bộ nẹp gỗ.
* Công tác tổ chức: GV cho tập trung lớp, giới thiệu sơ đồ sân chơi, giới
thiệu ngắn gọn luật chơi, qui ước kí tín hiệu, mục tiêu. Lập các đội chơi (từng tiểu
đội). Tiến hành theo kế hoạch. Tổng kết, đánh giá, trao đổi với HS, rút kinh
nghiệm.
Ví dụ 2: Bài 3 Bảo vệ chủ quyền và biên giới quốc gia (GDQP - AN lớp
11), tiết 10 PPCT, để củng cố nội dung trọng tâm của bài “Một số quan điểm của
Đảng và Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam về bảo vệ biên giới quốc
gia”, tơi sử dụng phương pháp “Trị chơi ơ chữ”. Cách thức tiến hành cụ thể như
sau:
* Công tác chuẩn bị: Dựa vào chuẩn kiến thức, kĩ năng của toàn bài và nội
dung trọng tâm của tiết 10, tôi thiết kế bài giảng trên Powerpiont. Phần củng cố bài
tôi thiết kế “Trị chơi ơ chữ” với 7 ơ hàng ngang, ơ chữ đặc biệt có 7 chữ cái (Mẫu
1b). Biên soạn câu hỏi, gợi ý cho mỗi ô hàng ngang . Chuẩn bị khung Trị chơi ơ

chữ biên soạn trên Word, in thành một số bảng (Mẫu 1a) để phát cho HS.
* Công tác tổ chức: Tôi chia lớp thành 4 đội, chọn đội trưởng. Chọn lớp
trưởng, bí thư chi đồn trợ giúp. Phát mẫu ô chữ cho các đội. Phổ biến luật chơi:
Mỗi đội được quyền lựa chọn một ô chữ bất kì. GV đọc câu hỏi và gợi ý, trong thời
gian 15 giây toàn đội suy nghĩ. HS trả lời bằng giấy hoặc giành quyền trả lời bằng
cách giơ tay (có thể sử dụng cờ), mỗi câu trả lời đúng sẽ có một từ khóa in đậm
xuất hiện. Các từ khóa xuất hiện khơng theo thứ tự. Đội trả lời đúng được 10 điểm.
Trả lời sai mất quyền ưu tiên cho các đội còn lại. Trả lời xong 7 ô hàng ngang mới
được giải ô chữ đặc biệt. Ô chữ đặc biệt có 7 chữ cái (viết hoa khơng dấu). Phần
thưởng có giá trị về tinh thần.
* Tiến hành trò chơi trong 5-7 phút. Kết thúc trò chơi GV tổng kết, nhận xét,
qua đó hệ thống lại các nội dung trọng tâm.
21

skkn


Mẫu 1a. Khung Trị chơi ơ chữ

Câu hỏi gợi ý cho các ô hàng ngang như sau:
1. Hàng ngang số 1 có 7 chữ cái: Đảng và Nhà nước ta chủ trương thực hiện
biện pháp này trong giải quyết phân định biên giới?
2. Hàng ngang số 2 có 5 chữ cái: “……… xây Trường Sa” là tên một phong
trào do Báo Tuổi trẻ và Trung ương đoàn phát động”.
3. Hàng ngang số 3 có 9 chữ cái: “Bộ đội ……. là lực lượng nịng cốt trong
quản lí, bảo vệ biên giới quốc gia”.
4. Hàng ngang số 4 có 8 chữ cái: “Sẵn sàng….” là yêu cầu xây dựng lực
lượng vũ trang chuyên trách trong quản lí bảo vệ biên giới quốc gia”. Đây còn là
biện pháp bất khả kháng để bảo vệ biên giới quốc gia.
5. Hàng ngang số 5 có 7 chữ cái: Quan điểm của Đảng và Nhà nước ta:

“Xây dựng, quản lí, bảo vệ biên giới quốc gia là trách nhiệm của…”
6. Hàng ngang số 6 có 7 chữ cái: Đây là lực lượng nòng cốt trong bảo vệ
biển đảo của Tổ quốc.
7. Hàng ngang số 7 có 7 chữ cái: Đây là quan điểm của Đảng, Nhà nước và
là mong muốn của nhân dân ta trong xây dựng biên giới với các nước láng giềng?
Cũng là tên của một cửa khẩu Quốc tế giữa Việt Nam và Trung Quốc, trước đây
cịn có tên gọi là Ải Nam Quan?
* Ơ chữ đặc biệt có 7 chữ cái (không dấu): Đây là quan điểm của Đảng và
Nhà nước ta trong xây dựng biên giới, giải quyết các vấn đề về biên giới?
22

skkn