luận văn phân tích và thiết kế hệ thống thông tin quản lý bệnh nhân tại bệnh viện đa khoa tỉnh khánh hòa

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP

KHOA
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN


Đề tài: Phân tích và thiết kế hệ thống thông tin quản lý
bệnh nhân tại bệnh viện đa khoa tỉnh Khánh Hòa

Lời nói đầu

Ngày này cùng với sự phát triển vượt bậc của khoa học kỹ thuật thì công
nghệ thông tin là một trong những lĩnh vực có nhiều đóng góp thiết thực nhất,
công nghệ thông tin có mặt trong hầu hết các lĩnh vực của cuộc sống đặc biệt
công nghệ thông tin là một công cụ hỗ trợ rất đắc lực trong công tác quản lý.
Chúng ta dễ dàng thấy được việc đưa tin học vào trong quản lý kinh doanh là
một trong những ứng dụng quan trọng trong rất nhiều ứng dụng cơ sở dữ liệu.
Nhờ vào công tác tin học hóa mà công việc quản lý và điều hành doanh nghiệp
tỏ ra rất nhanh chóng và hiệu quả. Chính vì lẽ đó mà cơ sở dữ liệu như là một
giải pháp hữu hiệu nhất cho các doanh nghiệp có thể tồn tại và phát triển một
cách nhanh chóng.
Bệnh viện đa khoa tỉnh Khánh Hòa là một trong những trung tâm khám
chữa bệnh lớn nhất tỉnh Khánh Hòa. Do đó nhu cầu ứng dụng cơ sở dữ liệu
trong việc quản lý bệnh nhân là hết sức thiết thực. Vì vậy em chọn đề tài phân
tích và thiết kế hệ thống thông tin quản lý bệnh nhân tại bệnh viện đa khoa
tỉnh Khánh Hòa làm đề tài thực tập tốt nghiệp.
Hệ thống được phân tích và thiết kế theo phương pháp có cấu trúc và được
cài đặt trên môi trường Visual Basic 6.0 và được thiết kế dữ liệu dựa trên ngôn
ngữ SQL Server 2000, các chương tiếp theo sẽ nói rõ hơn về vấn đề này
Mặc dù có nhiều cố gắng nhưng vốn kiến thức chưa sâu nên không thể
tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong được sự góp ý của quý thầy cô,anh chị
cùng các bạn để báo cáo được hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn phòng Kế Hoạch Tổng Hợp bệnh viện đa khoa

tỉnh Khánh Hòa, quý thầy cô và các bạn đã tận tình giúp đỡ tôi hoàn thành báo
cáo này đặc biệt là cô Nguyễn Kim Anh người trực tiếp hướng dẫn em trong
suốt thời gian thực tập vừa qua.

Sinh viên thực hiện:
Bùi Văn Mừng







Chương I: Giới Thiệu Nội Dung Đề Tài

I. Giới thiệu hệ thống
1. Nhiệm vụ của hệ thống quản lý bệnh viện
Hệ thống quản lý bệnh nhân là một hệ thống giúp cho chúng ta quản lý
bệnh nhân đã và đang điều trị tại bệnh viện, cũng như trong quá trình khám
chữa bệnh của bệnh nhân tại bệnh viện. Quản lý việc thanh toán tạm ứng của
bệnh nhân với bệnh viện cũng như của bệnh viện với bảo hiểm y tế, quản lý
lượng bệnh nhân đến điều trị tại bệnh viện trong những khoảng thời gian xác
định. Đồng thời chúng ta đi thống kê số lượng Bệnh nhân mắc phải một số căn
bệnh nào đó trong một thời gian trong năm để đưa ra phương pháp điều trị và
đề phòng Đồng thời chúng ta còn thống kê được một số căn bệnh mà Bộ Y
Tế và nhà nước quan tâm.
2 Tổ chức của bệnh viện đa khoa tỉnh Khánh Hòa
a. Quản lý một số thông tin về nhân viên làm việc tại bệnh viện
- Quản lý họ tên của nhân viên (chủ yếu là Y, Bác sĩ).
- Quản lý địa chỉ của nhân viên.

- Quản lý số điện thoại của nhân viên (nếu có).
- Và quản lý một số thông tin khác của nhân viên để phục vụ cho
việc quản lý bệnh nhân cũng như quá trình khám chữa bệnh của bệnh
nhân trong bệnh viện được dễ dàng hơn như: khoa, chuyên môn, chức
vụ.
b. Quản lý dữ liệu về bệnh nhân điều trị tại bệnh viện
Khi một bệnh nhân đến bệnh viện để khám chữa bệnh ta cần lưu trữ
những thông tin sau:
- Quản lý họ tên bệnh nhân (họ và tên bệnh nhân quản lý riêng).
- Quản lý địa chỉ bệnh nhân(quản lý địa chỉ tới mức xã).
- Quản lý bảo hiểm y tế của bệnh nhân. (nếu bệnh nhân có thẻ bảo
hiểm y tế thì quản lý số thẻ bảo hiểm y tế và nếu bệnh nhân đó đang
làm việc tại một cơ quan nào đó thì Quản lý thêm cơ quan mà bệnh
nhân đó đang làm việc)
- Trong quá trình khám chữa bệnh tại bệnh viện bệnh nhân có yêu
cầu dùng thêm một số dịch vụ, chúng ta quản lý thêm trong quá trình
đó bệnh nhân đã dùng những dịch vụ nào.
- Quản lý hồ sơ chứng từ về các khoản tiền mà bệnh nhân phải đóng
cho bệnh viện cũng như đã đóng cho bệnh viện (Tạm ứng).
c. Quản lý quá trình khám chữa bệnh của bệnh nhân tại bệnh viện.
- Bệnh nhân đến nơi tiếp nhận bệnh nhân (phòng cấp số) để đăng ký
khám chữa bệnh và được chỉ định một vị trí khám bệnh.
- Bệnh nhân được bác sĩ khám bệnh
- Sau khi khám bệnh, bệnh nhân thuộc một trong hai loại: Điều trị
tại nhà hoặc điều trị tại bệnh viện.
+ Nếu bệnh nhân điều trị tại nhà thì bác sĩ cho một đơn thuốc
trong đó ghi đầy đủ tên thuốc, số lượng và cách dùng cũng như căn
bệnh mà bác sĩ dự đoán.
+ Nếu bệnh nhân phải nhập viện thì bác sĩ cho một giấy nhập
viện, trên đó ghi đầy đủ thông tin về bệnh nhân và căn bệnh dự đoán

sau đó bệnh nhân được đưa đến khoa điều trị.
- Tại khoa điều trị bệnh nhân được bác sĩ khám lại và cho một đơn
thuốc trên đơn thuốc có ghi đầy đủ tên thuốc số lượng và cách dùng.
Theo định kỳ bác sĩ sẽ khám bệnh lại cho bệnh nhân (tùy theo từng loại
bệnh nhân). Trong quá trình điều trị tại bệnh viện bác sĩ sẽ lập một
bệnh án của bệnh nhân trong đó ghi đầy đủ thông tin về bệnh nhân, căn
bệnh mà bệnh nhân mắc phải cũng như diễn biến quá trình điều trị tại
bệnh viện.
- Trong quá trình điều trị bệnh nhân có thể yêu cầu dùng thêm một
số dịch vụ như: X_quang, Siêu âm việc sử dụng này cũng theo sự chỉ
định của bác sĩ, mỗi loại dịch vụ có một giá riêng.
- Trong quá trình điều trị tại bệnh viện cứ ba ngày bệnh viện yêu
cầu bệnh nhân đóng tạm ứng viện phí một lần. Nếu bệnh nhân có thẻ
bảo hiểm y tế thì bệnh nhân chỉ phải đóng phần trăm viện phí theo quy
định của bảo hiểm y tế. Trong quá trình điều trị nếu bệnh nhân không
thanh toán viện phí mà tự ý xuất viện thì bệnh viện sẽ lưu lại toàn bộ
thông tin về bệnh nhân đó.
- Đối với bệnh nhân có thẻ bảo hiểm y tế thì vẫn phải nộp một phần
viện phí theo phần trăm ghi trên bảo hiểm.
- Theo chu kỳ hàng tháng bệnh viện thanh toán viện phí của bệnh
nhân có bảo hiểm y tế với bảo hiểm y tế.
3. Những yêu cầu cần giải quyết
- Bệnh nhân có những yêu cầu sau:
+ Tổng chi phí trong thời gian điều trị tại bệnh viện.
+ Tổng số tiền đã đóng.
+ Tổng số tiền mà bệnh nhân phải đóng.
+ Cần biết chi tiết các khoản phải đóng.
- Các bác sĩ cần biết những thông tin sau:
+ Cần biết rõ diễn biến bệnh của bệnh nhân mà mình đang điều trị.
+ Cần tìm kiếm một số trường hợp tương tự để tìm lấy một số giải pháp

chữa trị hữu hiệu nhất.
+ Cần thống kê bệnh nhân theo từng mùa hoặc theo từng bệnh để đưa ra
một số phương án hoạt động dự phòng một số bệnh theo từng mùa hoặc
theo từng khu vực
- Người nhà bệnh nhân cần biết
+ Biết được diễn biến chính xác bệnh của người nhà mình (có một số
trường hợp bác sĩ không thể nói trực tiếp với bệnh nhân được nên phải nói
với người nhà bệnh nhân)
+ Có thể biết quá trình điều trị của người nhà mình cũng như biết rõ được
người nhà mình đang được điều trị như thế nào.
- Đối với nhân viên tài chính của bệnh viện
+ Tổng số tiền tạm ứng mà bệnh nhân đã đóng và chưa đóng (còn lại là bao
nhiêu).
+ Tổng số bệnh nhân điều trị trong tháng có bảo hiểm y tế, và tổng chi phí
của những bệnh nhân này để thanh toán với bảo hiểm y tế.
4. Hướng phát triển của hệ thống quản lý bệnh nhân hiện nay.
Ngày nay với sự ra đời và phát triển nhanh chóng của máy tính đã làm thay
đổi phong cách làm việc của hầu hết các cơ quan tư nhân cũng như nhà nước.
Trước kia mọi thủ tục cũng như việc lưu trữ đều dựa trên giấy tờ do đó rất khó
khăn trong việc tìm kiếm một hồ sơ về một người, cũng như tìm kiếm một vấn
đề nào đó trong rất nhiều hồ sơ lưu trữ, chưa kể đến việc thống kê theo một
tiêu chí nào đó Ngày nay với sự trợ giúp của máy tính chúng ta có thể thực
hiện các công việc đó một cách dễ dàng, nhanh chóng và chính xác. Với hệ
thống quản Lý bệnh nhân chúng ta có thể thực hiện việc tìm kiếm một bệnh
nhân, cũng như việc thống kê bệnh nhân theo những tiêu chí mà ban lãnh đạo
bệnh viện đưa ra một cách nhanh chóng và hiệu quả
II. Hướng thực thi đề tài
- Đối tượng sử dụng: Đối tương sử dụng hệ thống chủ yếu la nhân viên trong
bệnh viện (chủ yếu là những người dùng chuyên nghiệp, có những hiểu
biết nhất định về chuyên môn cũng như tin học) nên việc thiết kế một hệ

thống sử dụng chuyên nghiệp là việc cần thiết.
- Vấn đề phân tích bài toán: Trong đề tài này em phân tích theo phương
pháp có cấu trúc, vì các lẽ như sau:
+ Phương pháp có cấu trúc, trải qua thời gian đã chứng tỏ được tính kinh
điển của nó.
+ Phương pháp có cấu trúc là phương pháp dung dị, không cầu kỳ như
một số phương pháp khác, dễ áp dụng, nhưng lại rất hữu hiệu. Ngày nay nó
chưa lạc hậu mà vẫn còn phát huy tác dụng.
- Vấn đề lựa chọn ngôn ngữ cũng là một vấn đề hết sức quan trọng. Hiện
nay có rất nhiều hệ quản trị cơ sở dữ liệu như Oracle, Access, Fospro, SQL
Server, Song để phù hợp với cách quản lý tại bệnh viện hiện nay và để
cho hệ thống phát triển sau này (có thể đưa lên mạng Internet cũng như
mạng liên bệnh viện ). Em đã lựa chọn ngôn ngữ SQL Server 2000 làm
ngôn ngữ thiết kế dữ liệu và ngôn ngữ Visual Basic 6.0 làm ngôn ngữ thiết
kế giao diện. Đặc điểm về hai ngôn ngữ này sẽ được trình bày kỹ ở chương
giới thiệu ngôn ngữ (các chương tiếp theo). Tuy nhiên trong đề tài này em
cài đặt hệ thông trên máy đơn.








Chương II. Giới thiệu ngôn ngữ cài đặt hệ
thống

I. Giới thiệu chung về hệ quản trị cơ sở dữ liệu và SQL Server 2000
I.1 Hệ quản trị cơ sở dữ liệu là gì?

Một hệ quản trị cơ sở dữ liệu là một hệ thống các chương trình hỗ trợ các
tác vụ quản lý, khai thác dữ liệu theo mô hình cơ sở dữ liệu quan hệ.
SQL Server là một hệ thống quản Lý cơ sở dữ liệu quan hệ (RDBMS) hay
còn được gọi là Relation Database Management System. Cơ sở dữ liệu quan
hệ là cơ sở dữ liệu mà dữ liệu bên trong nó được tổ chức thành các bảng. Các
bảng được tổ chức bằng cách nhóm dữ liệu theo cùng chủ đề và có chứa các
cột và các hàng thông tin. Sau đó các bảng này lại liên hệ với nhau bởi
Database Engine khi có yêu cầu. RDBMS là một trong những mô hình cơ sở
dữ liệu thông dụng nhất hiện nay.
I.2 Giới thiệu chung về SQL Server 2000
SQL (Structured Query Language) là ngôn ngữ dùng để truy vấn cơ sở dữ
liệu, hay nói cách khác đây là ngôn ngữ truy vấn cho phép lấy thông tin về từ
các bảng dữ liệu.
SQL Server 2000 tối ưu hơn nhiều so với cơ sở dữ liệu quan hệ. Chúng phát
triển để sử dụng trên nhiều ấn bản như: CE, Personal, Desktop Engine,
Standard Developer, Enterprise.
SQL Server 2000 hỗ trợ kiểm tra khóa chính, phụ thuộc tồn tại, miền giá trị,
… của dữ liệu bên trong các bảng một cách chặt chẽ.
SQL Server 2000 hỗ trợ khá mạnh cho cơ sở dữ liệu đa truy cập, cơ sở dữ
liệu mạng,
Những thành phần chính trong SQL Server 2000
Hệ Thống Diễn Tả ấn Bản
SQL Server
2000
Đây là phần chính của hệ thống, là trung tâm
điều hành những phần thực thi khác. Với
Desktop Engine bạn sẽ thấy các dịch vụ
trong hệ thống như: SQL Server Profiler,
và một số công cụ khác.
Desktop

Engine
Personal
Standard
Developer
Enterprise
Full – Text
Sarch
Đây là phần tự chọn trong lúc cài đặt, nếu
bạn muốn chức năng tìm kiếm thì nên chọn
hệ thống này vì chúng không là phần mặc
nhiên.
Full – Text Sarck cung cấp chức năng tìm
kiếm (Word) rất mạnh, nếu sử dụng Iternet
Personal
(Except
Win95)
Standard
Developer
Enterprise
để tìm kiếm thì đây là một giải pháp tuyệt
vời. Nếu bạn muốn tìm kiếm một chuỗi con
trong một văn bản lớn thì đây là công cụ
thích hợp cho công việc đó.
English Query English Query cho phép người sử dụng
không có kỹ thuật về SQL cũng có thể sử
dụng SQL Server, bằng cách đặt câu hỏi
chuỗi English sau đó được dịch ra Query mà
có thể thực thi trên SQL Server.
Personal
Standard

Developer
Enterprise
Analusis
Services
Phần này không bao gồm mặc định trong
phần cài đặt, chúng là dạng sản phẩm tự
chọn, là công cụ phân tích OLAP (Online
Analysis Processing), sử dụng cho cơ sở dữ
liệu lớn.
Personal
Standard
Developer
Enterprise
Replication Chức năng này cho phép tái tạo một bản sao
đến SQL Server khác, thông thường dùng
chức năng này cho các hệ thống Server từ xa
hay trong Network, nhằm để làm giảm trao
đổi dữ liệu giữa các SQL Server với nhau.
Desktop
Engine
Personal
Standard
Developer
Enterprise
Data
Transformation
Servise
Data Transformation Servise (DTS) được mở
rộng trong phiên bản SQL Server 2000, bao
gồm những chức năng trao đổi dữ liệu giữa

các cơ sở dữ liệu, và giao tiếp dữ liệu giữa
các cơ sở dữ liệu khác nhau, đây là những
giải pháp lập trình trên Visual Basic.
Desktop
Engine
Personal
Standard
Developer
Enterprise

1. Các thành phần của SQL Server 2000.
RDBMS cũng như SQL Server chứa đựng nhiều đối tượng bao gồm:
- Database: cơ sở dữ liệu SQL Server .
- Tập tin log: Tập tin lưu trữ những chuyển tát của SQL.
- Tables: Bảng dữ liệu.
- Filegroups: Tập tin nhóm.
- Diagrams: Sơ đồ quan hệ.
- Views: Khung nhìn (hay bảng ảo) số liệu dựa trên bảng.
- Stored Procedure: Các thủ tục lưu trữ và hàm nội.
- Users defined: Hàm do người dùng định nghĩa.
- Users: Người sử dụng cơ sở dữ liệu.
- Rules: Những quy tắc.
- Defaults: Các giá trị mặc nhiên.
- User - defined data type: Kiểu dữ liệu do người dùng định nghĩa.
- Full - text catalogs: Tập phân loại dữ liệu text.
2. Các đối tượng cơ sở dữ liệu
Cơ sở dữ liệu là đối tượng có ảnh hưởng cao nhất khi bạn làm việc với SQL
Server, tuy nhiên những đối tượng con của cơ sở dữ liệu mới là thành phần
chính của cơ sở dữ liệu.
Bản thân SQL Server là một hệ quản trị cơ sở dữ liệu, chúng bao gồm các

đối tượng như database, table, view, procedure nêu trên cùng một số cơ sở dữ
liệu hỗ trợ khác.
Cơ sở dữ liệu SQL Server là cơ sở dữ liệu đa người dùng, với mỗi Server
bạn chỉ có một hệ quản trị cơ sở dữ liệu. Nếu muốn có nhiều hệ quản trị cơ sở
dữ liệu bạn cần có nhiều Server tương ứng.
Truy cập cơ sở dữ liệu SQL Server dựa vào những tài khoản người dùng
riêng biệt và ứng với quyền truy nhập nhất định. Cài đặt cơ sở dữ liệu SQL
Server bạn có 6 cơ sở dữ liệu mặc định sau:
- Master: Bất kỳ SQL Server nào đều có cơ sở dữ liệu Master (còn gọi là
master file), cơ sở dữ liệu này chứa đựng tất cả các bảng dữ liệu đặc biệt (bảng
hệ hệ thống), chúng kiểm soát tất cả hoạt động của hệ quản trị cơ sở dữ liệu
SQL Server.
Ví dụ: Khi người dùng cơ sở dữ liệu mới trong SQL Server, thêm hoặc
xóa một Procedure thì tất cả thông tin này đều được lưu trữ trong cơ sở
dữ liệu Master của hệ thống.
- Model: Cơ sở dữ liệu này chứa đựng tất cả Template dùng làm mẫu để tạo
cơ sở dữ liệu mới. Khi bạn tạo một cơ sở dữ liệu thì SQL Server lấy tất cả các
mẫu (bao gồm bảng, view, ) từ cơ sở dữ liệu model này.
Xuất phát từ tính chất cơ sở dữ liệu mẫu giúp SQL Server thực
hiện việc tao mới cơ sở dữ liệu cho người dùng khi có yêu cầu, bạn
không được xóa cơ sở dữ liệu này.
Khi một cơ sở dữ liệu được tạo ra thì ít nhất cơ sở dữ liệu mới
này cũng bằng và giống như cơ sở dữ liệu model.
- Msdb: Như đã nêu, chúng ta có hai cơ sở dữ liệu hệ thống master và model,
nếu xóa một trong hai cơ sở dữ liệu này thì hệ thống SQL Server sẽ bị lỗi,
nhưng với cơ sở dữ liệu Msdb thì khác. Msdb chính là SQL Agent lưu trữ tất
cả các tác vụ xảy ra trong SQL Server.
- Tempdb: Là một trong những cơ sở dữ liệu chính trong SQL Server. Cơ sở
dữ liệu này cho phép người dùng tạo những ứng dụng tham khảo hay thực tập
trước khi bạn bắt đầu với cơ sở dữ liệu thực. Ngoài ra chúng còn giúp thực

hiện những thao tác về cơ sở dữ liệu mỗi khi SQL Server khởi động.
- Pubs: Chứa hầu hết nội dung về hướng dẫn, trợ giúp và sách tham khảo về
SQL Server.
- Northwind: Cũng giống như cơ sở dữ liệu Pubs, đây là cơ sở dữ liệu mẫu
cho người dùng tham khảo, hoặc cho các lập trình viên Visual Basic hay
Assces dùng truy cập dữ liệu SQL Server. Cơ sở dữ liệu này được cài đặt như
một phần của SQL Server, nếu cần dùng cấu trúc của hai cơ sở dữ liệu này bạn
có thể sử dụng hai file kịch bản script mang tên inspub.sql và insnwnd.sql.
- Tập tin Log: Tập tin chứa đựng những hoạt động, hay tất cả những chuyển
tác của cơ sở dữ liệu theo thời gian. Thông thường khi cần tìm hiểu sự cố xảy
ra với cơ sở dữ liệu, người ta chỉ cần tham khảo tập tin log sẽ biết được
nguyên nhân.

3. Giới thiệu một số đối tượng cơ sở dữ liệu SQL Server
- Bảng - Table
Trong cơ sở dữ liệu, bảng (Table) là phần chính của chúng. Do bảng là đối
tượng lưu trữ dữ liệu thực, khi cần giao tiếp với cơ sở dữ liệu khác bảng là đối
tượng căn bản nhất trong bất kỳ cơ sở dữ liệu nào, chúng được coi như một
miền dữ liệu.
Mỗi bảng được định nghĩa nhiều trường, mỗi trường (Field còn gọi là
Column name) ứng với mỗi loại kiểu dữ liệu. Dữ liệu nhập vào có thể chấp
nhận hoặc từ chối tùy thuộc vào nguyên tắc ràng buộc dữ liệu hoặc loại dữ liệu
tương thích do hệ thống hay người dùng định nghĩa.
Khi định nghĩa bảng cơ sở dữ liệu bạn cần quan tâm đến các yếu tố sau:
+ Key: Trường đó là khóa hay không (Primary key)?
+ ID: Trường đó có thuộc tính Indentity hay không?
+ Column name: Tên của trường (cột )
+ Data type: Loại dữ liệu cho trường tương ứng
+ Size: Kích thước trường dữ liệu
+ Allow null: Cho phép giá trị rỗng lưu trong trường này hay không

+ Default: Giá trị mặc nhiên cho trường
+ Identity: Nếu ta sử dụng một trường có giá trị tự động như
autonumber trong assces, trường này Not Null và Identity: Yes(No)
+ Identity Seed: Nếu trường (cột) này là Identity, cần số bắt đầu là 1
hoặc 2
+ Identity Increament: Số nhảy cho mỗi lần tăng
- Chỉ Mục - Indexs
Đối tượng chỉ mục (Indexs) chỉ tồn tại trong bảng hay khung nhìn (view).
Chỉ mục có ảnh hưởng đến tốc độ truy nhập số liệu, nhất là khi cần tìm kiếm
thông tin trên bảng. Chỉ mục giúp tăng tốc cho việc tìm kiếm.
+ Clustered: ứng với loại chỉ mục này có một bảng có thể có nhiều chỉ mục
và số liệu được sắp xếp theo trường dữ liệu mà bạn trỏ đến.
- Bẫy lỗi - Triggers
Là đối tượng chỉ tồn tại trong bảng, cụ thể là một đoạn mã và tự động
thực hiện khi một hành động nào đó xảy ra đối với dữ liệu trong bảng như
Insert, Update, Delete, Trigger có thể bẫy rất nhiều tình huống như copy dữ
liệu, xóa dữ liệu, cập nhật dữ liệu, kiểm tra dữ liệu theo một tiêu chuẩn nào
đó
- Lược đồ quan hệ - Diagram
Khi xây dựng cơ sở dữ liệu cho ứng dụng hay thương mại điện tử,
thường đều phải dựa trên trình phân tích và thiết kế hệ thống. Sau những bước
phân tích và thiết kế, chúng ta sẽ thiết lập quan hệ dữ liệu giữa các thực thể
ERD (Entity relationship diagram).
- Khung nhìn - View
View là khung nhìn (hay bảng ảo) của bảng. Cũng giống như bảng
nhưng view không thể chứa dữ liệu, bản thân view có thể tạo nên trường mới
dựa vào những phép toán biểu thức của SQL Server.
- Thủ tục lưu trữ - Stored Procedure
Stored Procedure còn gọi là Spocs, tiếp tục phát triển như một phần
SQL trên cơ sở dữ liệu. Stored Procedure cho phép khai báo biến, nhận tham

số cũng như thực thi các phát biểu có điều khiển. Stored Procedure có các ưu
điểm lớn như sau.
+ Kế thừa tất cả các phát biểu của SQL, và là một đối tượng xử lý số
liệu hiệu quả nhất khi dùng SQL Server.
+ Tiết kiệm thời gian thực thi trên dữ liệu.
+ Có thể gọi Stored Procedure theo cách gọi thủ tục hay hàm trong
ngôn ngữ lập trình truyền thống, đồng thời sử dụng lại khi yêu cầu.
- Sử dụng kiểu dữ liệu Cursor (Cursor type)
Khi dùng cơ sở dữ liệu SQL Server, nếu có nhu cầu tính toán trên bảng
số liệu, chuyển tác thực hiện trên từng mẩu tin, ta nên nghĩ đến kiểu dữ liệu
Cursor.
4. Kiểu dữ liệu - Data Type
Bất kỳ trường nào trong bảng (Table) của cơ sở dữ liệu đều phải có kiểu dữ
liệu. Một số kiểu dữ liệu SQL Server cho phép định nghĩa chiều dài của kiểu
trong khi một số kiểu khác thì không.
Cũng như những ngôn ngữ lập trình khác SQL Server cung cấp đầy đủ kiểu
dữ liệu cần thiết, như: Kiểu số nguyên (Binary, Int, TinyInt, ), kiểu tiền tệ
(Money, SmallMoney, ), kiểu chuỗi (Char, nchar, Varchar, Text, ) và
nhiều kiểu dữ liệu khác.
Ngoài ra SQL Server cong cho phép chuyển đổi qua lại giữa các kiểu dữ
liệu, tuy nhiên điều này cũng có một số hạn chế đối với một số kiểu dữ liệu. Ví
dụ: kiểu binary không thể nhận sự chuyển đổi từ dữ liệu kiểu Float hay Real,

5. Một số phát biểu cơ bản của T-SQL
T-SQL còn gọi là Transact-SQL (SQL) bao gồm các phát biểu như
SELECT, INSERT, UPDETE, DELETE
- Lệnh Select
SELECT <Danh sách các cột>
FROM <Danh sách bảng>
[WHERE <Các điều kiện ràng buộc>]

[GROUP BY <Tên cột hay biểu thức sử dụng cột trong SELECT>]
[HAVING <Điều kiện bắt buộc dựa trên GROUP BY>]
[ORDER BY <Danh sách cột>]
Trong đó tất cả các phát biểu nằm trong cặp dấu ngoặc [] thì có thể có hoặc
có thể không có.
ORDER BY dùng để hiển thị kết quả truy vấn theo tiêu chuẩn của người
dùng. Nếu thiếu tham số này thì việc sắp xếp sẽ theo thứ tự ALPHABET.
Ngoài những câu lệnh truy vấn trên trong SQL Server còn cung cấp một số
hàm cũng như một số biểu thức tính toán,
- Lệnh INSERT
Để thêm dữ liệu vào bảng (Table) ta dùng câu lệnh truy vấn INSERT cú
pháp như sau:
INSERT INTO <Tên bảng> (danh sách cột)
VALUES (Danh sách giá trị)
- Lện UPDATE
Để sửa dữ liệu trong một bảng đã có sắn ta dùng câu truy vấn UPDATE cú
pháp như sau:
UPDATE FROM <Tên bảng>
SET <Têncột>=<Giá trị>
WHERE <Điều kiện>
- Lệnh DELETE
Để xóa dữ liệu trong một bảng ta dùng câu lệnh truy vấn DELETE cú pháp
như sau:
DELETE FROM <Tên bảng>
WHERE <Điều kiện>
Ngoài ra trong SQL Server còn có những phát biểu cho phép kết nối nhiều
bảng với nhau (JOIN, INNER JOIN, LEFT JOIN, RIGHT JOIN, CROSS
JOIN)

6. Khái niệm về đối tượng trong SQL và cách tạo đối tượng trong SQL

Server 2000
a. Tạo cơ sở dữ liệu (CREATE DATABASE)
Để tạo một cơ sở dữ liệu trong SQL Server ta dùng cú pháp như sau:
CREATE DATABASE <Database_Name>
[ON[PRIMARY](
[Name=<’Logical File name’>,]
File Name=<’FileName’>
[,SIZE=<Size in Megabyte or KiloByte]
[,MAXSIZE=<Size in Megabyte or Kilobyte]
FILEGROWTH=<NO of Kylobyte | Percentage]
)]
(LOG ON
[Name=<’ Logical File name’>,]
FileName=<’File Name’>
[,SIZE=<Size in Megabyte or Kylobyte>]
[,MAXSIZE=<Size in Megabyte or Kilobyte>]
FILEGROWTH=<NO of Kylobyte | Percentage>]
)]
[COLLATE <Collation>]
[For Load | For Attach]
Trong đó:
- ON: Định nghĩa nơi chứa dữ liệu và không gian chứa tập tin log
- Name: Tên tập tin cơ sở dữ liệu trên đĩa cứng, lưu ý khi tạo cơ sở
dữ liệu ta đặt tập tin ở vị trí nào thì không thể di chuyển một cách
thủ công được.
- SIZE: Cho biết dung lượng cơ sở dữ liệu khi tạo chúng. Thông
thường là 1 MB
- MAXSIZE: Dung lượng lớn nhất, khi dung lương cơ sở dữ liệu
tăng đến mức Maxsize thì dừng lại.
- FILEGROWTH: Dung lượng khởi tạo cùng dung lượng tối đa

trong quá trình thêm dữ liệu vào cơ sở dữ liệu.
- Log ON: Cho phép quản lý chuyển tác xảy ra trong quá trình sử
dụng cơ sở dữ liệu của SQL Server. Thông thường chúng chiếm
khoảng 25% dung lượng tập tin dữ liệu.
Ngoài việc tạo cơ sở dữ liệu bằng mã lệnh trong SQL Server còn cho
phép tạo cơ sở dữ liệu bằng giao diện đồ họa. Để tạo cơ sở dữ liệu ta dùng
trình SQL Server Enterprise Manager. Việc thực hiện bằng giao diện đồ họa
có vẻ đơn gian và hiệu quả hơn.
b. Tạo bảng (CREATE TABLE)
Tạo bảng trong cơ sở dữ liệu cũng giống như tạo các đối tượng khác
trong SQL Server. Cú pháp đầy đủ để tạo bảng như sau:
CREATE TABLE [Database_name.[owner].table_name
(<column name><data type>
[[DEFAULT <constant expression>]
[[IDENTITY (seed, increament) [NOT FOR REPLICATION]]]]
[ROWGUIDCOL]
[NULL | NOT NULL]
[<column constraint>]
[column_name as computed_columns_expression

)
ON {<filegroup>> | DEFAULT}
- Tên cột (Column name): Tên cột cũng giống như tên bảng và tên
cơ sở dữ liệu không có khoảng trắng, không bắt đầu bằng chữ số và các
ký tự đặc biệt, tuy nhiên chúng ta nên đặt tên ngắn gọn dễ nhớ
- Kiểu dữ liệu (Data type): Khi xây dựng cơ sở dữ liệu tất cả các
trường trong bảng cần phải có kiểu dữ liệu cụ thể. Vấn đề là chọn dữ
liệu nào cho phù hợp với dữ liệu mà người dùng sẽ nhập vào.
- Giá trị mặc nhiên (Default): Gán giá trị mặc nhiên cho những cột
không có giá trị.

- IDENTITY: Đây là giá trị cực kỳ quan trọng trong SQL Server.
Khi chúng ta muốn một cột có giá trị tự động tăng.
- NULL | NOT NULL: Là trạng thái của một cột có cho phép null
hay không.
- Ràng buộc (Column constrain): Kiểm tra dữ liệu khi dữ liệu mới
được đưa vào cột hoặc dữ liệu bị thay đổi.
- Ràng buộc bảng dữ liệu (TABLE CONSTRAINTS): Ràng buộc
bảng cũng giống như ràng buộc cột trong bảng, là kiểm tra dữ liệu nhập
vào bảng theo một quy luật đã định sẵn.
Song cũng có thể tạo bảng bằng giao diện đồ họa như tạo cơ sở dữ liệu.
Trong khi xây dựng bảng dữ liệu cần chú ý đến các trường khóa
c. Tạo view
View là bảng ảo và cũng như với bảng view cũng có thể tạo được bằng mã
lệnh cũng như giao diện đồ họa
View cho phép kết nối nhiều bảng với nhau để hiển thi thông tin.
d. Tạo thủ tục lưu trữ (Stored Procedure hay sp)
Stored Procedure là một phần cực kỳ quan trọng trong cơ sở dữ liệu
SQL Server. Nếu biết SQL Server mà không biết Stored Procedure là một
thiếu sót rất lớn. Cú pháp để tạo một Stored Procedure như sau:
CREATE PROCEDURE | PRO<Procedure name>
[<Paramenters name><data type> [VARYING]
[=<default value>][OUT PUT],
[<Parameters><data type> [VARYING]
[=<default value>][OUT PUT][,


[WITH
RECOMPILE | ENCRIPTION | RECOMPILE,
ENCRIPTION]
[FOR REPLICATION]

AS
<cade>
GO
Đó là cú pháp đầy đủ để tạo một Stored Procedure song ta có thể tạo Stored
Procedure bằng giao diện đồ họa
Ví dụ tạo một Stored Procedure đơn giản
USE dbBENHNHAN
GO
Create proc Sp_NhapXa
@MaXa nchar(9),
@TenXa char(30),
@MaHuyen nchar(6)
AS
Insert Into tblXa
(
MaXa, TenXa,MaHuyen
)
Values
(
@MaXa,@TenXa,@MaHuyen
)

GO
Trên đây ta trình bày một Stored Procedure dùng để nhập một xã vào
bảng tblXa.
e. Tạo hàm (Function)
Tương tự như Stored Procedure hàm cũng có thể tạo bằng giao diện đề họa
cũng như mã lệnh, song với hàm giá trị trả về là đa dạng hơn và giá trị trả về
này có thể là một bảng.
Ví dụ tạo hàm thống kê bệnh nhân theo tỉnh, hàm này trả về một bảng chứa

thông tin về các bệnh nhân trong tỉnh
CREATE FUNCTION udf_ThongKeBenhNhanTheoTinh
(@TenTinh Char(30))
RETURNS Table

AS

Return
Select *
From tblBenhNhan
Where tblBenhNhan.MaXa in thuoc xa
(Select MaXa
From tblXa
Where tblXa.MaHuyen in thuoc huyen
(Select MaHuyen
From tblHuyen Where tblHuyen.MaTinh in thuoc tinh
( Select MaTinh
From tblTinh
Where tblTinh.TenTinh=@TenTinh)))


II. giới thiệu về Visual Basic 6.0 và cơ sở dữ liệu trong Visual Basic 6.0.
II.1 Giới thiệu chung về Visua Basic
Visua Basic là một trong những ngôn ngữ lập trình bậc cao thông dụng
nhất hiện nay, là một sản phẩm của Microsoft. Nó cũng giống như hầu hết các
ngôn ngữ lập trình bậc cao khác, trong Visua Basic chứa đầy đủ các câu lệnh
cần thiết, các hàm xây dựng sẵn,…
Ngoài ra Visual Basic chứa một số phương tiện giúp cho việc áp dụng
kỹ thuật hướng đối tượng trong việc truy cập dữ liệu. Trong Visual Basic có
rất nhiều phương pháp truy cũng như các đối tượng truy cập dữ liệu như:

ADO, ADODB, DAO, nói chung các đối tượng này có những thuộc tính
tương đối giống nhau. Trong luận văn này em chủ yếu đi sâu vào đối tượng
ADO. Vì ADO là một công cụ truy cập dữ liệu rất hữu hiệu và ADO cũng
được cài đặt trong chương trình.
II.2 ADO là gì ?
ADO (Activex Data Object hay đối tượng dữ liệu ActiveX). Ta có thể hình
dung rằng ADO là một mô hình làm giảm kích thước của mô hình RDO (Đối
tượng dữ liệu từ xa). Mô hình đối tượng dữ liệu ActiveX rất gọn. Nó được
thiết kế để cho phép lập trình viên lấy được một tập các Record từ nguồn dữ
liệu một cách nhanh nhất nếu có thể. Tốc độ và tính đơn giản là một trong
những mục tiêu cốt lõi của ADO, mô hình này được thiết kế để cho phép tạo
ra một đối tượng Recordset mà không cần phải di chuyển qua các đối tượng
trung gian khác trong quá trình lập trình. Thực tế chỉ có ba đối tượng chính
trong mô hình:
- Connection: Đại diện kết nối thực sự.
- Command: Được sử dụng để thực thi các query dựa vào kết nối dữ
liệu.
- Recordset: Đại diện cho một tập các Record được chọn query thông
qua đối tượng Command.
Đối tượng Connection chứa một tập các đối tượng còn gọi là các đối
tượng Errors đối tượng này giữ lại bất kỳ một thông tin lỗi nào có liên quan
đến kết nối. Đối tượng Command có một tập các đối tượng con là Paramenters
để giữ bất cứ tham số nào có thể thay thế cho query. Recordset cũng có một
tập các đối tượng con Properties để lưu các thông tin chi tiết về đối tượng.


Connectio
n

Command

Parameter









II.3 Các thuộc tính đặc biệt của đối tượng ADO
Mô hình ADO có một số thuộc tính mà các mô hình cơ sở dữ liệu khác như
DAO và RDO không có. Các thuộc tính này điều khiển cách thức tạo ra
Dataset và quyền hạn truy cập trong một kết nối dữ liệu, có bảy thuộc tính như
sau:
- Connection String (Chuỗi kết nối)
- Command Texxt (Văn bản câu lệnh)
- Command Type (Kiểu câu lệnh)
- Cursor Location (Định vị con trỏ)
- Cursor Type (Kiểu con trỏ)
- Look Type (Kiểu khóa)
- Mode Type (Kiểu chế độ làm việc)
Ví dụ: Để tạo kết nối đến cơ sở dữ liệu SQL Server với tên cơ sở dữ
liệu dbBenhNhan ta có mã lệnh như sau:
Public Sub OpenConnection()
' Tạo kết nối đến nguồn dữ liệu
Set cn = New ADODB.Connection
cn.Provider = "SQLOLEDB.1;"
cn.ConnectionString = " Integrated Security=SSPI;Persist Security
Info=False;Initial Catalog=dbBenhNhan"

cn.Open
End Sub
Ngoài ra trong Visual Basic còn chứa một số kiểu dữ liệu thông dụng
khác cũng như Visual Basic cho phép lập trình viên tự định nghĩa kiểu và cũng
như hầu hết các ngôn ngữ lập trình khác, ngoài ra Visual Basic còn có các câu
lệnh chuẩn khác,















Chương III. Phân Tích Và Thiết Kế Hệ Thống
I. Phân tích hệ thống về chức năng
I.1 Biểu đồ phân cấp chức năng
1. Biểu đồ phân cấp chức năng là gì ?
Là một loại biểu đồ diễn tả sự phân rã dần dần các chức năng từ đại thể
đến chi tiết. Mỗi nút trong biểu đồ là một chức năng, và quan hệ duy nhất giữa
các chức năng, diễn tả bởi các cung nối liền các nút, là quan hệ bao hàm. như
vậy biểu đồ phân cấp chức năng tạo thành một cấu trúc cây
Sau khi tìm hiểu và phân tích hệ thông quản Lý bệnh nhân tại bệnh viện

tỉnh Khánh Hòa em đã đưa ra được biểu đồ phân cấp chức năng như sau:


















Quản lý bệnh nhân
0
Cấp số
1
Khám bệnh
2
Thu viên phí

3
Thu tạm
ứng BN

3.1
Thanh
toán với
BHYT
3.2

Cấp
thuốc
2.1
Tiếp
nhận
BN
2.2

Cung
cấp DV
2.3
Lập
bệnh án
2.4
2. Đặc điểm của biểu đồ phân cấp chức năng:
- Cho một cách nhìn khái quát, dễ hiểu, từ đại thể đến chi tiết về các
chức năng, nhiệm vụ cần thực hiện (thường ở mức diễn tả logic)
- Rất dễ thành lập, bằng cách phân rã dần các chức năng từ trên xuống
- Có tính chất tĩnh, bởi chúng chỉ cho thấy các chức năng mà không cho
thấy trình tự xử lý.
- Thiếu vắng sự trao đổi thông tin giữa các chức năng.
Vì những lý do trên nên biểu đồ phân cấp chức năng thường được sử
dụng làm mô hình chức năng trong bước đầu phân tích, hoặc cho các hệ thống
đơn giản. Nếu hệ thống phức tạp thì biểu đồ phân cấp chức năng là quá sơ

lược và còn thiếu sót nêu trên nên không thể châm trước được. Khi đó chúng
ta thường dùng biểu đồ luồng dữ liệu
I.2 Biểu đồ luồng dữ liệu
1. Biểu đồ luồng dữ liệu là gì ?
Biểu đồ luồng dữ liệu là một loại biểu đồ nhằm mục đích diễn tả một quá
trình xử lý thông tin với các yêu cầu sau:
- Sự diễn tả ở mức logic, nghĩa là nhằm trả lời câu hỏi “Làm gì”, mà bỏ
qua câu hỏi “làm như thế nào ?”.
- Chỉ rõ các chức năng (con) phải thực hiện để hoàn tất quá trình xử lý
cần mô tả
- Chỉ rõ các thông tin được chuyển giao giữa các chức năng đó, và qua
đó phần nào thấy được trình tự thực hiện của chúng.
2. Kỹ thuật phân mức
Kỹ thuật này còn được gọi là “Phân tích từ trên xuống” (top-down analysis)
tiến hành phân tích chức năng của hệ thống bằng cách đi dần từ một mô tả đại
thể đến những mô tả chi tiết thông qua nhiều mức. Sự chuyển dịch từ một mức
tới mức tiếp theo thực chất là phân ra một chức năng thành một số chức năng
con ở mức dưới.
Với biểu đồ luồng dữ liệu thì quá trình phân tích trên xuống lại là quá trình
thành lập dần dần các biểu đồ luồng dữ liệu diễn tả các chức năng của hệ
thống theo từng mức. Mỗi mức là một tập hợp các biểu đồ luồng dữ liệu.
Mức 0, hay mức bối cảnh chỉ gồm biểu đồ luồng dữ liệu, trong đó chỉ có
một chức năng duy nhất, trao đổi các luồng thông tin với các đối tác.
Mức 1, còn gọi là mức đỉnh, cũng chỉ dùng một biểu đồ luồng dữ liệu, và
mức 2, 3, , mỗi mức gồm nhiều hơn 1 biểu đồ luồng dữ liệu được thành lập
như sau:
- Cứ mỗi chức năng ở mức trên, ta thành lập một biểu đồ luồng dữ liệu, ở
mức dưới, gọi là biểu đồ luồng dữ liệu định nghĩa chức năng đó theo cách sau:
+ Phân rã chức năng đó thành nhiều chức năng con.
+ Vẽ lại luồng dữ liệu vào và ra chức năng trên, nhưng nay phải vào

hay ra chức năng con thích hợp.
+ Nghiên cứu các quan hệ về dữ liệu giữa các chức năng con, nhờ đó
bổ sung các luồng dữ liệu nội bộ hoặc các kho dữ liệu nội bộ.
- Các chức năng được đánh số theo ký pháp chấm, cho phép theo dõi
vệt triển khai trên xuống
Thông qua tìm hiểu hệ thống quản lý bệnh nhân tại bệnh viện tỉnh Khánh
Hòa ta có biểu đồ luồng dữ liệu của hệ thống như sau:






Biểu đồ luồng dữ liệu mức bối cảnh: Trong biểu đồ luồng dữ liệu mức bối
cảnh chỉ có một chức năng 0 (chức năng quản lý bệnh nhân), các tác nhân của
hệ thống gồm: Bệnh nhân, khoa điều trị và phòng tài chính.

bệnh nhân
Quản lí
bệnh
nhân
0

Yêu cầu KB
Kết quả
Chi phí
khám chữa
b
ệ
nh

Biểu đồ luồng dữ liệu mức bối
c
ả
nh

Phòng tài
chính

Khoa điều trị
Chi
phí
Danh
sách
BN
điều
tr
ị

Bệnh
án

Kế
t
Danh
sách BN
nhập viện

Biểu đồ luồng dữ liệu mức đỉnh:
Chức năng quản lý bệnh nhân được phân ra thành các chức năng cấp
số, khám bệnh, thanh toán viện phí. Ngoài ra ở đây trong biểu đồ còn xuất
hiện thêm các tác nhân như khoa điều trị, phòng tài chính và toàn bộ kết quả
khám bệnh của bệnh nhân được lưu vào một tệp có tên là hồ sơ bệnh nhân tất
cả những thông tin về bệnh nhân được lưu trữ tại đây. Thông qua tệp này
phòng tài chính sẽ gửi giấy thanh toán viện phí đến cho bệnh nhân và bảo
hiểm y tế .

bệnh nhân
Cấp
số
1

Yêu cầu KB
Vị trí KB
Khám
bệnh
2

Y/C KB tại
vị trí
bệnh nhân
Kết quả
Phòng Tài
Chính

Thanh
toán V/P
3

Xác
nhận
TT
Đóng
tạm ứng
Danh sách
BN điều trị

Khoa Điều Trị
Kết
quả
Kết
quả
Hồ sơ bệnh nhân
Danh sách
BN đã
đóng T.Ư
Danh
sách BN
nhập
vi
ệ
n

Bệnh
án

Biểu đồ luồng dữ liệu biểu diễn chức năng khám bệnh:
Lúc này chức năng khám bệnh được phân rã thành bốn chức năng: Cấp
thuốc, cung cấp dịch vụ, tiếp nhận bệnh nhân nhập viện, lập bệnh án. lú này
bệnh nhân đã có được kết quả khám bệnh. Trong biểu đồ trên hầu hết các chức
năng được thực hiện một cách thủ công và được lưu lại trong tệp Hồ Sơ bệnh
nhân như vậy khi bệnh nhân mua thuốc thì tại phòng cấp thuốc sẽ lưu lại đơn
thuốc của bệnh nhân đã mua và tương tự như vậy khi bệnh nhân dùng dịch vụ
cũng được lưu lại thông tin đó để phục vụ việc lưu trữ và thanh toán tạm ứng
sau này. Song khi bệnh nhân phải nhập viện thì tại khoa điều trị sẽ lập bệnh án
cho bệnh nhân đó và cũng được lưu lại trong bệnh án ghi đầy đủ thông tin về
bệnh nhân quá trình điều trị tại bệnh viện.
















H
ồ

s
ơ
Bênh
Bệnh
nhân

Cấp
thuốc
2.1

Đơn thuốc

Thuốc cấp

Khoa
đ
i
ể
u tr
ị

Cung
cấp
dịch vụ
2.3

Yêu cầu

Dịc vụ dùng

D/SBN
nhập
viện
Bệnh
án
Tiếp
nhận BN
N/V
2.2

Giấy
NV
Tiếp
nhận
Giấy
NV

Đối với biểu đồ luồng dữ liệu phân cấp chức năng thanh toán viện phí:
Tương tự chức năng khám bệnh với chức năng thanh toán tạm ứng viện phí
của bệnh nhân được phân ra thành hai chức năng là: thu tạm ứng, và thanh
toán với bảo hiểm y tế . Theo quy định của bệnh viện cứ ba ngày bệnh viện lại
yêu cầu bệnh nhân thanh toán tạm ứng viện phí một lần và theo chu kỳ mỗi
tháng bệnh viện lại in danh sách bệnh nhân có bảo hiểm y tế đã điều trị tại
bệnh viện trong tháng để thanh toán với bảo hiểm y tế. Đối với bệnh nhân có
bảo hiểm y tế cũng phải đóng một phần viện phí theo quy định phần trăm trên
bảo hiểm y tế. Cả hai chức năng này đều được thực hiện một cách tự động.

















bệnh nhân
Thu
tạm
ứng

3.1

Thanh toán viện phí
Phiếu thanh
Hồ sơ Bênh Nhân
Phòng tài
chính

Thanh
toán với
BHYT
3.2

Danh sách BN
điều trị có BHYT
Danh sách bệnh
nhân điều trị
Xác nhận thanh toán
Danh s
ách BN
đã đóng T.Ư
Biểu đồ luồng dữ liệu biểu diễn chức năng thanh toán viện phí
II. Phân tích hệ thống về dữ liệu
II.1 Mô hình thực thể/liên kết
1. Khái niêm mô hình thực thể/liên kết
Mô hình thực thể/ liên kết (Entity/Association Model) là mô hình dữ liệu do
P.P. Chen đưa ra năm 1976 và sau đó được dùng khá phổ biến trên thế giới.
Nó có đặc điểm khá đơn giản và gần với tư duy khách quan. Khi xem xét các
thông tin, người ta thường gom cụm chúng xung quanh các vật thể
2. Các loại mô hình E/A

- Mô hình E/A kinh điển
Mô hình E/A kinh điển xuất phát từ ba khái niệm cơ bản: thực thể, liên
kết và thuộc tính.
+ Các thực thể: Là một vật thể cụ thể hay trừu tượng, tồn tại thực sự và
khá ổn định trong thế giới thực, mà ta muốn phản ánh nó trong hệ thống thông
tin.
+ Các thuộc tính: Thuộc tính (Property hay attribute) là một giá trị dùng
để mô tả khía cạnh nào đó của thực thể.
+ Các liên Kết: Một liên kết (association) là một sự gom nhóm các
thực thể trong đó mỗi thực thể có một vai trò nhất định.
- Mô hình thực thể/ Liên kết mở rộng.
Đối với những hệ thống phức tạp khi phân tích và thiết kế người ta thương
dùng đến mô hình E/A mở rộng. Do các điểm mở rộng này chịu ảnh hưởng từ
xu hướng hiện đại của mô hình hóa hướng đối tượng, cũng như các hệ quản trị
cơ sở dữ liệu hướng đối tượng. Các đặc điểm của mô hình E/A mở rộng
+ Các kiểu thuộc tính đa trị: Cho phép nhận giá trị có thể là một tập các giá
trị.
+ Các kiểu thuộc tính phức hợp: Cho phép sử dụng các kiểu thuộc tính là tổ
hợp.
+ Các kiểu thực thể con: xuất hiện bởi yêu cầu chuyên biệt hóa và khái quát
hóa khi cần phân cấp các sự vật
- Mô hình E/A hạn chế
Mô hình E/A hạn chế tuy bị hạn chế nhiều về các hình thức diễn tả (khó vận
dụng), nhưng lại rất gần với mô hình quan hệ do đó lại dễ dàng chuyển sang
cài đặt với hệ quản trị cơ sở dữ liệu quan hệ hơn. Các đặc điểm của mô hình
E/A hạn chế.
+ Trong mô hình E/A hạn chế chỉ có kiểu liên kết 1-nhiều và được biểu
diễn như sau:

A

B

+ Trong mô hình E/A hạn chế các kiểu liên kết 0/1-nhiều được coi là
trường hợp đặc biệt của 1-nhiều
Trong báo cáo này Em chi sử dụng mô hình E/A hạn chế. Vì bất cứ mô hình
E/A kinh điển hay E/A mở rộng nào cũng có thể biến đổi thành mô hình E/A
hạn chế được, hơn nữa mô hình E/A hạn chế là mô hình gần với mô hình cơ sở
dữ liệu quan hệ nhất.
Sau khi phân tích hệ thống em đã đưa ra mô hình E/A hạn chế của bài toán
như sau (trang sau):

Tỉnh
Mã tỉnh
Tên t
ỉ
nh

Huyện
Mã huyện
Tên huyện
Mã t
ỉ
nh

Xã

Mã xã

Tên xã
Mã huyện
Khoa

Mã khoa
Tên khoa
Chuyên môn

Mã CM
Tên CM
Chức vụ
Mã CV
Tên CV

Bệnh
Mã bệnh
Tên b
ệ
nh

Nhân viên

Mã Nhân viên
Họ tên NV
Ngày sinh NV
Giới tính NV
Số nhà NV
Điện thoại NV
Mã xã
Mã khoa

Mã CM
Mã C
V

Vị Trí
Mã vị trí
Tên v
ị
trí

Dòng khám bệnh
Mã khám bệnh
Mã nhân viên
Mã bệnh nhân
Mã bệnh
Mã vị trí
Ngày KB
Nội dung KB
Chi phí KB
Bệnh nhân
Mã bênh nhân
Họ bệnh nhân
Tên bệnh nhân
Ngày sinh BN
Giới tính BN
Mã xã
bảo hiểm y tế
Mã bệnh nhân
Số thẻ BHYT
Ngày bắt đầu

Ngày kết thúc
Ph
ầ
n tr
ă
m

Cán bộ
Mã bệnh nhân
Mã c
ơ
quan

Bệnh án
Mã khám bệnh
Mã nhân viên
Mã bệnh nhân
Mã bệnh
Mã vị trí
Mã nơi Đ.T
Ngày vào
Ngày ra

Thuốc dùng
Mã khám
bệnh
Mã nhân viên
Mã bệnh nhân
Mã bệnh
Mã vị trí

Mã thuốc
S
ố
l
ư
ợ
ng

















II. Mô hình quan hệ
1. Khái niệm
Mô hình quan hệ do Codd đề xuất năm 1970, với ưu điểm như sau:
+ Đơn giản: các dữ liệu được biểu diễn dưới một dạng duy nhất, là quan
hệ, tức là các bảng giá trị, khá tự nhiên và dễ hiểu đối với người dùng không
chuyên tin học.

+ Chặt chẽ: các khái niệm được hình thức hóa cao, cho phép áp dụng các
công cụ toán học, các thuật toán.
+ Trừu tượng hóa cao: mô hình chỉ dừng ở mức quan niệm, nghĩa là độc
lập với mức vật lý, với sự cài đặt, với các thiết bị. Nhờ đó làm cho tính độc lập
giữa dữ liệu và chương trình cao.
+ Cung cấp ngôn ngữ truy nhập dữ liệu ở mức cao, dễ sử dụng và trở thành
chuẩn.
2. Các dạng chuẩn của lược đồ quan hệ
Một lược đồ quan hệ R là ở dạng chuẩn 1 (1NF) nếu các miền thuộc tính
của nó đều là các miền đơn (nghĩa là không cấu thành từ nhiều miền khác).
Một lược đồ quan hệ R là ở dạng chuẩn 2 (2NF) nếu nó là 1NF và các phụ
thuộc hàm giữa khóa và mỗi thuộc tính ngoài khóa đều là phụ thuộc hàm sơ
đẳng. Nói cách khác, mọi thuộc tính ngoài khóa đều không phụ thuộc bộ phận
vào khóa.
Một lược đồ quan hệ R là ở dạng chuẩn 3 (3NF) nếu nó là 2NF và các phụ
thuộc hàm giữa khóa và mỗi thuộc tính ngoài khóa đều là phụ thuộc hàm trực
tiếp. Nói cách khác là không tồn tại phụ thuộc hàm giữa các thuộc tính ngoài
khóa.