TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM
PHÒNG QUẢN LÝ ĐÀO TẠO SAU ĐẠI HỌC
***
TIỂU LUẬN QUẢN TRỊ CHẤT LƯỢNG
Đề tài:
PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG ÁP DỤNG HỆ THỐNG
QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG CMMI TẠI CÔNG TY GIA
CÔNG PHẦN MỀM TMA
GVHD: TS. Tạ Thị Kiều An
Nhóm 06:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Lâm Ngọc Minh Chi
Trương Bảo Quốc
Phạm Thanh Tâm
Nguyễn Toàn Trung
Nguyễn Đại Trường
Phạm Viễn
Lớp: QTKD - K21 – Đ.2
TP. Hồ Chí Minh, 2
TỔNG QUAN LÝ THUYẾT
1 Gi i thi u
1.1 CMMI là gì?
CMMI viết tắt cho Capability Maturity Model Integration - Mơ hình trưởng
thành năng lực tích hợp - và là khn khổ cho cải tiến qui trình phần mềm. Nó dựa
trên khái niệm về các thực hành tốt nhất về kỹ nghệ phần mềm và giải thích kỷ luật
mà các cơng ty có thể dùng để cải tiến các qui trình của họ.
Mơ hình CMMI là một khung các giải pháp tối ưu cho q trình sản xuất phần
mềm, nó mơ tả những giải pháp tốt nhất trong quá trình kiểm sốt, đo lường và kiểm
tra các quy trình phát triển phần mềm. Mơ hình CMMI khơng tập trung mơ tả chính
các q trình mà chỉ mơ tả đặc điểm của các q trình hiệu quả, vì vậy mơ hình
CMMI đưa ra chỉ dẫn cho các cơng ty để họ có thể tự mình phát triển hoặc điều chỉnh
chính các q trình của họ.
Mơ hình CMMI được mơ tả trên trang web chính thức CMMI website: Dự án
CMMI là một nỗ lực chung nhằm cung cấp các mơ hình để cải thiện nâng cấp các sản
phẩm và quy trình. Trọng tâm chính của dự án là tập trung xây dựng các cơng cụ hỗ
trợ việc cải thiện các quy trình dùng để phát triển và ổn định các hệ thống và sản
phẩm. Kết quả của dự án CMMI là một bộ các sản phẩm cung cấp một phương pháp
tiếp cận tích hợp trên toàn doanh nghiệp để cải thiện các quy trình sản xuất mà vẫn có
thể giảm bớt nhân cơng dư thừa, độ phức tạp, và chi phí.
1.2 Ngu n g c CMMI
CMMI là phiên bản kế tiếp của CMM. Cả CMM và CMMI đều được Viện kỹ
nghệ phần mềm Mỹ SEI tại trường Đại học Carnegie Mellon ở Pittsburgh, PA phát
triển. CMM đã có mặt từ cuối những năm 80 và một thập kỷ sau nó bị CMMI thay
thế. Năm 2000 CMMI phiên bản 1.02 được đưa ra thị trường . Phiên bản mới nhất
hiện nay CMMI 1.3 được trình làng vào ngày 28 /10 /2010.
Đơi nét về lịch sử: Do cấu trúc của CMMI được thừa hưởng rất nhiều từ CMM,
chúng ta hãy xem xét lí do và nguồn gốc để có thể hiểu được cả hai mơ hình này có ý
nghĩa như thế nào.
CMM là kết quả của một nghiên cứu được không quân Mỹ tài trợ, nghiên cứu
này được coi là một phương pháp đánh giá khách quan công việc của các nhà thầu phụ
về phần mềm. Bộ Quốc Phòng Mỹ cũng quan tâm tới việc chi phí phát triển phần
mềm đang leo thang và các vấn đề liên quan đến chất lượng của các phần mềm nên
đã thành lập viện SEI vào đầu những năm 80, và bắt đầu nghiên cứu mơ hình CMM
vào năm 1988.
1
Ban đầu, mơ hình CMM được sử dụng như một công cụ để đánh giá khả năng
của các nhà thầu chính phủ khi họ tiến hành một dự án phần mềm theo hợp đồng. Mặc
dù CMM được thiết kế để đánh giá q trình phát triển phần mềm nhưng nó đã và
đang được áp dụng như một mơ hình chung cho kỳ hạn của các q trình trong các
cơng ty về CNTT hay bất cứ công ty nào khác.
2 Các d ng th hi n
Có 2 cách thể hiện: staged (thể hiện phân đoạn) và continuous (thể hiện liên
tục).
2.1 Staged Representation
Đây là hướng tiếp cận cung cấp một lộ trình được xác định trước để xác định
hướng cải tiến cho 1 tổ chức, dựa trên việc nhóm và sắp xếp các PA có sẵn. Để đánh
giá mức độ cải tiến thì ta dùng khái niệm Maturity Level (mức độ trưởng thành, viết
tắt ML).
Hình 1: Cấu trúc của Staged representation.
2
Theo hướng tiếp cận này, ta có năm level ML như sau:
Initial
Managed
Defined
Quantitatively Managed
Optimizing
Hình 2: Maturity Levels
Mỗi Maturity Level bao gồm 1 số các PA được xác định trước. Maturity Level
được đo bằng việc đạt được các mục tiêu cụ thể (specific goals) và mục tiêu chung
(generic goals) áp dụng lên các PA tương ứng. Chi tiết của từng Maturity Level như
sau:
2.1.1 Maturity Level 1 - Initial
Lộn xộn và không theo chuẩn, tổ chức chưa có các quy trình. Sự phát triển rất
hỗn độn và khơng có dự đốn trước, ngân sách và tiến độ dự án thường bị vượt quá.
2.1.2 Maturity Level 2 - Managed
Ở mức này, tổ chức đã đạt được tất cả những mục tiêu cụ thể và mục tiêu
chung của các PA thuộc Maturity Level 2. Cụ thể là:
Các dự án của tổ chức đã đảm bảo rằng các yêu cầu được quản lý và các tiến
trình được lên kế hoạch, thực hiện, đo lường và kiểm sốt. Ở mức ML2, u cầu, quy
trình, các sản phẩm làm việc và các dịch vụ được quản lý. Có thể nhìn thấy tình trạng
sản phẩm và cung cấp các dịch vụ quản lý tại các thời điểm xác định.
3
Cam kết được thành lập giữa các bên liên quan có liên quan và được xem lại
khi cần thiết. Sản phẩm công việc được xem xét với các bên liên quan và được kiểm
soát.
2.1.3 Maturity Level 3 - Defined
Lúc này tổ chức đã đạt được tất cả các mục tiêu cụ thể và chung của các PA
thuộc ML 2 và 3. Một khác biệt quan trọng giữa ML 2 và ML 3 là phạm vi của tiêu
chuẩn, mô tả quy trình và thủ tục. Ở ML2, các tiêu chuẩn, mơ tả quy trình và thủ tục
có thể khá khác nhau trong từng trường hợp cụ thể của quy trình (trên một dự án cụ
thể). Ở ML 3, các tiêu chuẩn, mơ tả quy trình và thủ tục cho một dự án đều được thay
đổi từ thiết lập các quy trình tiêu chuẩn của tổ chức để phù hợp với một dự án cụ thể
hay tổ chức. Bộ các quy trình tiêu chuẩn của tổ chức bao gồm các quy trình giải quyết
ở ML2 và ML3. Kết quả là, các quy trình được thực hiện trong tồn tổ chức phù hợp.
Một khác biệt quan trọng là ở ML3, quy trình thường được mô tả chi tiết và
chặt chẽ hơn ML 2. Ở ML 3, quy trình được quản lý chủ động hơn bằng cách sử dụng
sự am hiểu về mối tương quan của các hoạt động quy trình và sự đo lường chi tiết của
quy trình, sản phẩm cơng việc, và các dịch vụ.
2.1.4 Maturity Level 4 - Quantitatively Managed
Maturity Level 4, một tổ chức khi đạt ở cấp độ này khi đã đạt được tất cả các
tiêu chí cụ thể và chung nhất theo yêu cầu của quy trình thực hiện tại Maturity 2 và 3.
Các bước (Subprocesses ) thực hiện ở Maturity Level 4 được lựa chọn một
cách chính xác để tạo nên hiệu quả đạt được trong quy trình thực hiện. Chúng được
kiểm sốt chặt chẽ thơng qua các công cụ thống kê và các kỹ thuật định lượng khác
nhau.
Các tiêu chí định lượng chất lượng và hiệu quả của quy trình thực hiện được
thiết lập và sử dụng như là chuẩn mực trong quá trình quản lý. Nó phụ thuộc vào nhu
cầu của khách hàng, của người sử dụng cuối cùng, của tổ chức và của cả quy trình
thực hiện. Chất lượng và hiệu quả của quy trình được thống kê và kiểm sốt trong suốt
thời gian thực hiện và sau đó.
Biện pháp thu thập dữ liệu và sử dụng cơng cụ phân tích thống kê được lựa
chọn chủ yếu trong quy trình thực hiện. Đặc biệt, đối với các biến hay thay đổi, khi đã
được xác định thích hợp thì cần có những biện pháp kiểm sốt để chúng tránh bị thay
đổi trong tương lai.
Theo đó, chất lượng và các biện pháp kiểm chứng quy trình thực hiện được tích
luỹ dần dần trong thực tế, từ đó, hỗ trợ trong việc ra quyết định có nên tiếp tục thực
hiện nữa trong tương lai hay không.
4
Sự khác biệt giữa Maturity level 3 và Maturity level 4 là dự đốn hiệu quả của
q trình thực hiện như thế nào. Maturity level 4 là dự đoán về số lượng, hiệu quả của
quá trình thực hiện được kiểm chứng bằng các công cụ thống kê và các kỹ thuật định
lượng. Cịn Maturity Level 3 chỉ là dự đốn về chất lượng.
2.1.5 Maturity Level 5 - Optimizing
Khi đạt được ML5 thì một tổ chức đã thực hiện tất cả các mục tiêu cụ thể của
các PA tương ứng của ML 2,3,4 và 5 và các mục tiêu chung chung của ML 2 và 3.
Các quy trình được liên tục cải tiến dựa trên sự hiểu biết định lượng về những
nguyên nhân thường gây ra lôi của các thành phần trong quy trình.
ML 5 tập trung vào việc liên tục cải thiện hiệu suất của quy trình thơng qua gia
tăng cải tiến công nghệ và sáng tạo. Lúc này mục tiêu định lượng quy trình đã hồn
thành để có dữ liệu phân tích, liên tục sửa đổi để tương thích với thay đổi mục tiêu
kinh doanh, và sử dụng dữ liệu để làm tiêu chuẩn trong việc quản lý cải tiến quy trình.
Những ảnh hưởng của việc áp dụng các quy trình cải tiến được đo lường và
tính tốn lại để đánh giá kết quả so với mục tiêu cải thiện. Mục tiêu của hoạt động đo
lường và cải thiện quy trình là có được những quy trình được định nghĩa rõ ràng và có
một hợp các quy trình đạt tiêu chuẩn
Để tối ưu quy trình một cách nhanh chóng và sáng tạo thì nó phụ thuộc vào sự
tham tích cực của nhân viên, các giá trị và mục tiêu kinh doanh của tổ chức. Vì vậy
một tổ chức phải có khả năng khuyến khích được sự sáng tạo từ nhân viên, chia sẽ
kinh nghiệm và kiến thức với nhau.. Cải thiện các quy trình vốn là một phần vai trò
của tất cả mọi người, kết quả là đạt được một quy trình cải tiến liên tục.
Một khác biệt quan trọng giữa ML 4 và ML 5 là các tối ưu của một quy trình
đã được giải quyết. Ở mức ML 4, các nguyên nhân làm quy trình bị lỗi đã được phân
tích và dự báo. Mặc dù quy trình có thể cung cấp các kết quả dự đốn, nhưng kết quả
có thể khơng đủ để đạt được các mục tiêu đã đề ra. Ở mức ML 5, các thành phần trong
quy trình hoạt động khơng hiệu quả được nhân diện và đưa ra phương pháp giải quyết
bằng cách cải tiến quy trình, việc này giúp cải thiện hiệu suất quá trình và để đạt được
các mục tiêu cải tiến định lượng các quy trình.
Danh sách các PA theo từng Maturity Level
Level
Tập trung
5
Continuous
Process Area
Organizational Innovation and
Kết quả
Highest
5
Optimizing
(Tối ưu hố)
Process
Improvement
(Quy trình cải
thiệt liên tục)
4
Quantitatively
Managed
(Quản lý số
liệu)
Quantitatively
Managed
(Quản lý số
liệu)
3
Defined (Xác
định được)
Process
Standardization
(Quy trình đạt
chuẩn)
Deployment (Sáng tạo và triển Quality (Chất
khai mức tổ chức)
lượng cao
nhất)/
Causal Analysis and
Lowest Risk
Resolution (Phân tích nguyên
(rủi ro thấp
nhân và giải pháp)
nhất)
Organizational Process
Performance(Năng lực quy
trình của tổ chức)
Quantitative Project
Management ((Quản lý dự án
dựa trên số liệu))
Requirements Development
(Quản lý yêu cầu)
Technical Solution (Phát triển
giải pháp kỹ thuật)
Product Integration (Tích hợp
sản phẩm)
Verification (Kiểm tra tính
đúng đắn của sản phẩm)
Validation (Kiểm tra tính hữu
ích của sản phẩm)
Organizational Process Focus
(Cải tiến quy trình dựa vào
mục tiêu của tổ chức)
Organizational Process
Definition (Định nghĩa quy
trình tổ chức)
Organizational Training (Đào
tạo mức tổ chức)
Highest
Quality (Chất
lượng cao
nhất)/
Lowest Risk
(rủi ro thấp
nhất)
Integrated Project Mgmt (with
IPPD extras)(Quản lý dự án
Medium
Quality (Chất
lượng trung
bình)/
Medium Risk
(Rủi ro trung
bình)
6
tích hợp)
Risk Management (Quản trị rủi
ro)
Decision Analysis and
Resolution (Phân tích và lựa
chọn giải pháp)
Integrated Teaming (IPPD
only)(Đội nhóm tích hợp)
Org. Environment for
Integration (IPPD only)(Mơi
trường tổ chức cho phần tích
hợp)
Integrated Supplier
Management (SS only)(Quản
lý nhà cung cấp tích hợp)
Requirements
Low Quality
Management(Quản lý yêu cầu) (Chất lượng
thấp) /
Project Planning(Lập kế hoạch
High Risk
dự án)
(Rủi ro cao)
2
Managed
Basic Project
Management
(Quản lý
được)
(Quản trị dự án
cơ bản)
Project Monitoring and
Control(Giám sát và điều khiển
dự án)
Supplier Agreement
Management(Quản lý nhà cung
cấp (thầu phụ))
Measurement and Analysis(Đo
lường và phân tích)
Process and Product Quality
Assurance(Đảm bảo chất
lượng)
Configuration Management
(Quản trị cấu hình)
7
1
Initial (Khởi
tạo)
Process is
informal and
Adhoc (Quy
trình chính
thức và linh
động)
Low Quality
(Chất lượng
thấp) /
High Risk
(Rủi ro cao)
2.2 Continuous Representation
Continuous Representation là phương pháp tiếp cận được sử dụng trong SECM
và IPD-CMM. Các tiếp cận này cho phép tổ chức lựa chọn 1 PA cụ thể để cải thiện.
Trong phương pháp này, để đánh giá việc cải tiến 1 PA người ta dùng khái niệm
Capability Level (mức khả năng).
Đặc điểm của hướng tiếp cận Continuous Representation: cho phép chọn một
cách linh hoạt thứ tự các quy trình và mức độ (Capability Level) để cải tiến tốt nhất
cho mục tiêu kinh doanh của tổ chức. Phương pháp này cũng giúp so sánh giữa các tổ
chức dựa trên cơ sở PA.
8
Hình 3: Cấu trúc mơ hình Continuous Representation.
Capability level: giá trị Capability level thể hiện khả năng của tổ chức ứng với
một PA cụ thể nào đó. Capability bao gồm các bài thực hành (specific practices) cụ
thể và tổng quan (generic practices) liên quan đến PA.
Capability level được tích lũy dần, nghĩa là nếu đạt được capability level cao
thì hiển nhiên nó đã bao gồm capability level thấp hơn.
Trong CMMI với thể hiện Continuous representation, Capability level có 6
level được đánh số từ 0 đến 5:
0 - Incomplete
1 - Performed
2 - Managed
3 - Defined
4 - Quantitatively Managed
2.2.1 Capability Level 0: Incomplete
Một q trình khơng hồn thành (incomplete PA) là q trình khơng thực hiện
được hoặc chỉ mới thực hiện một phần. Một hoặc nhiều mục tiêu cụ thể (specific goal)
của PA không được đáp ứng và mục tiêu tổng quát không tồn tại
Mức 0 này tương đương với mức 1 trong thể hiện Staged representation.
2.2.2 Capability Level 1: Performed
Một PA có Capability level 1 là 1 PA được mong đợi sẽ thực hiện tất cả các
thực hành riêng và thực thành chung dành cho Capability level 1. Hiệu suất có thể
khơng được ổn định và có thể khơng đáp ứng được các mục tiêu cụ thể như: chất
lượng, chi phí và lịch trình, tuy nhiên việc làm này vẫn có ích. Đây chỉ là bước khởi
đầu sơ khai trong quá trình cải tiến. Điều này có nghĩa là bạn đang làm một số thứ
nhưng bạn không thể chứng minh được nó đang làm việc cho bạn.
2.2.3 Capability Level 2: Managed
Một quy trình quản lý được lên kế hoạch, thực hiện, giám sát và kiểm soát cho
các dự án cá nhân, các nhóm hoặc những quy trình riêng lẻ để đạt được một mục đích
cho trước. Quản lý quy trình đạt được cả mục tiêu mơ hình cho q trình cũng như các
mục tiêu khác như là chi phí, lịch trình, chất lượng.
Lưu ý rằng số liệu được thu thập và sử dụng ở tất cả các cấp của CMMI, trong
cả 2 thể hiện Staged và Continuous. Thật sai lầm khi cho rằng tổ chức đợi đến
Capability leve 4 mới sử dụng số liệu.
9
2.2.4 Capability Level 3: Defined
Một PA có Capability level 3 được mơ tả như một quy trình được xác định
(defined process). Một quy trình được xác định trước hết là một quy trình được quản
lý (capability level 2) được thiết kế từ tập hợp các quy trình chuẩn của tổ chức dựa
theo hướng dẫn thiết kế của tổ chức, và đóng góp của các sản phẩm cơng việc, sự đo
lường và các thơng tin cải tiến quy trình đến tài sản quy trình tổ chức.
2.2.5 Capability Level 4: Quantitatively Managed
Quy trình quản lý định lượng (quantitatively managed) là quy trình được định
nghĩa sử dụng các kỹ thuật thống kê và ước lượng. Mục tiêu định lượng về chất lượng
và hiệu suất quy trình được thiết là và sử dụng như là tiêu chuẩn trong việc quản lý
quy trình. Chất lượng và hiệu suất của quy trình được hiểu trong khái niệm thống kê
và được quản lý trong suốt vòng đời của quy trình.
2.2.6 Capability Level 5: Optimizing
Một quá trình tối ưu là một quá trình quản lý định lượng được cải thiện. Nó tập
trung vào việc tiếp tục cải thiện hiệu suất của q trình thơng qua cải tiến gia tăng và
sáng tạo. Tại Capability level 4 tập trung thiết lập các chuẩn, mơ hình và đo lường
hiệu suất quy trình. Capability tập trung chủ yếu vào kết quả, tìm kiếm nguyên nhân
gây ra vấn đề. Việc sửa lỗi sẽ bao gồm cập nhật các tài liệu về quy trình và đào tạo
liên quan đến các lỗi đã được sửa.
Bảng phân loại theo tiến trình khu vực theo thể hiện Continuous
Category
Project
Management
(Quản lý dự
án)
Process Area
Project Planning (Lập kế hoạch dự án)
Project Monitoring and Control (Giám sát và điều khiển dự
án)
Supplier Agreement Management (Quản lý nhà cung cấp (thầu
phụ))
Integrated Project Management(IPPD) (Quản lý dự án tích
hợp)
Integrated Supplier Management (SS) (Quản lý nhà cung cấp
tích hợp)
Integrated Teaming (IPPD) (Đội nhóm tích hợp)
10
Configuration Management (Quản lý cấu hình)
Process and Product Quality Assurance (Đảm bảo chất lượng)
Measurement and Analysis (Đo lường và phân tích)
Causal Analysis and Resolution (Phân tích nguyên nhân và
giải pháp)
Decision Analysis and Resolution (Phân tích và lựa chọn giải
pháp)
Organizational Environment for Integration (IPPD) (Mơi
trường tổ chức cho phần tích hợp)
Requirements Management (Quản lý yêu cầu)
Requirements Development (Phát triển yêu cầu)
Technical Solution (Phát triển giải pháp kỹ thuật)
Product Integration (Tích hợp sản phẩm)
Verification (Kiểm tra tính đúng đắn của sản phẩm)
Process
Management
(Quản lý tiến
trình)
Engineering
(Xây dựng)
Quantitative Project Management (Quản lý dự án dựa trên số
liệu)
Support (Hỗ
trợ)
Risk Management (Quản lý rủi ro)
Validation (Kiểm tra tính hữu ích của sản phẩm)
Organizational Process Focus (Cải tiến quy trình dựa vào mục
tiêu của tổ chức)
Organizational Process Definition (Định nghĩa quy trình tổ
chức)
Organizational Training (Đào tạo mức tổ chức)
Organizational Process Performance (Năng lực quy trình của
tổ chức)
Organizational Innovation and Deployment (Sáng tạo và triển
khai mức tổ chức)
11
3 Process Area
Process Area (PA) là một nhóm các thực hành có mối quan quan hệ với nhau
và khi thực hiện chung với nhau nó giúpgiải quyết các mục tiêu quan trọng cho việc
cải thiện các quy trình trong khu vực đó. Tất cả các CMMI-PAđược sử dụng chung
cho cả 2 thể hiện Continuous và Staged.
Dạng thể hiện Continuous cho phép các tổ chức lựa chọn việc tập trung vào
những quy trình có tầm quan trong giúp cải thiện năng suất cho công ty để thực hiện
trước, hay chọn một tập hợp các quy trình có mối quan hệ kế thừa để thực hiện, điều
này giúp tổ chức cải thiện nhanh và phát huy được những thế mạnh của mình. Nhưng
nó cũng có nhiều hạn chế khi quyết định những quy trình nào nên chọn lựa vì chúng
có sự phụ thuộc lẫn nhau.
Khi lựa chọn các quy trình cho PA, bạn phải xác định là mình muốn cải thiện
những quy trình nào và chúng có thể xếp được vào chung một PA hay khơng, và nó có
phù hợp với level mà mình đang muốn đạt được. Ngược lại, bạn sẽ nhận thấy rằng
dạng thể hiện Staged nó đã quy định các quy trình bắt buộc cho mỗi PA tương ứng với
từng cấp độ cải thiện (Maturity Level: ML). Từng PA đã được tổ chức theo ML từ 1
đến 5).
Các CMMI PA có thể được nhóm lại thành bốn loại sau đây để hiểu các tương
tác và liên kết của chúng với nhau:
Process Management (quy trình quản lý)
Project Management (quản lý dự án)
Engineering (kỹ thuật)
Support (hỗ trợ)
Mỗi PA được xác định bởi một tập hợp các mục tiêu (goal) và thực hành
(practice). Có hai loại mục tiêu và thực hành:
Các mục tiêu chung (generic goal) và thực hành chung (generic
practice): là một phần của mỗi PA.
Mục tiêu cụ thể (specific goal) và thực hành cụ thể (specific practice):
cụ thể cho từng PA.
12
3.1 Các m c tiêu và th c hành chung (Generic goals and practices):
Từ viết tắt:
GG (generic goals): những mục tiêu chung.
GP (generic practices): những thực hành chung.
Mục tiêu và thực hành chung là một phần của mỗi PA.
GG 1 đạt được các mục tiêu cụ thể:
o GP 1.1 Thực hiện các thực hành cụ thể.
GG 2 Hình thành quy trình để quản lý
o GP 2.1 Thiết lập chính sách điều lệ tổ chức.
o GP 2.2 Lập kế hoạch cho việc lập quy trình.
o GP 2.3 Lựa chọn người vào dự án.
o GP 2.4 Phân công trách nhiệm.
o GP 2.5 Đào tạo nhân viên.
o GP 2.6 Quản lý Cấu hình.
o GP 2.7 Xác định và thu hút sự tham gia của các bên liên quan.
o GP 2.8 Giám sát và kiểm sốt quy trình.
o GP 2.9 Đánh giá tuân thủ quy trình một cách khách quan.
o GP 2.10 Đánh giá tiến độđể so sánh vớicấp độ quản lýcao hơn.
GG 3 Thể chế một trình Xác định.
o GP 3.1 Thiết lập một qui trình được định nghĩa.
o GP 3.2 Thu thập thông tin cải thiện.
GG 4 Thể chế một quá trình quản lý định lượng
o GP 4.1 Thiết lập Mục tiêu định lượng cho quá trình
o GP 4.2 Ổn định chất lượngcác quy trình con
GG 5 Thể chế việc tối ưu quy trình
o GP 5.1 Đảm bảo quy trình cải thiện liên tục
o GP 5.2 Khắc phục những nguyên nhân chính gây ra các lỗi
3.2 Đ c đi m chung (common features):
Các đặc điểm chung là các thuộc tính để diễn tả việc thực hiện và thể chế của
một KPA là có tác dụng, được lặp lại và bền vững. Có 5 đặc điểm chung như sau:
Commitment to Perform (cam kết thực hiện): mô tả các hành động mà
tổ chức phải thực hiện để bảo đảm cho quy trình được thiết lập và duy
trì. Thường liên quan đến việc thiết lập các chính sách tổ chức và các
cam kết về quỹ tài trợ của cấp lãnh đạo.
Commitment to Perform (cam kết thực hiện): mô tả các hành động mà
tổ chức phải thực hiện để bảo đảm cho quy trình được thiết lập và duy
13
trì. Thường liên quan đến việc thiết lập các chính sách tổ chức và các
cam kết về quỹ tài trợ của cấp lãnh đạo.
Ability to Perform (khả năng thực hiện): mơ tả các điều kiện tiên quyết
phải phải có trong dự án, tổ chức để thực hiện việc xây dựngquy trình
phần mềm một cách hồn thiện. Thường liên quan đến nhân lực, cơ cấu
tổ chức và đào tạo.
Activities Performed (các hành đơng cần thực hiện): mơ tả các vai trị
và các thủ tục cần thiết để thực hiện một KPA. Thường liên quan đến
việc thiết lập các kế hoạch và thủ tục, thực hiện công việc, theo dõi, và
hành động khắc phục khi cần thiết.
Measurement and Analysis (đo lường và phân tích): mơ tả sự cần thiết
phải đo lường q trình và phân tích các phép đo. Thường bao gồm các
ví dụ của các phép đo có thể được thực hiện để xác định tình trạng và
hiệu quả của các hoạt động thực hiện.
Verifying Implementation (xác nhận việc thực hiện): mô tả các bước
để đảm bảo rằng các hoạt động được thực hiện phù hợp với các quy
trình đã được thiết lập. Thường bao gồm đánh giá và kiểm tra bằng việc
quản lý và đảm bảo chất lượng phần mềm.
3.3 Chi ti t v Process Areas (PA)
CMMI có 22 PAsmơ tả các khía cạnh của của việc phát triển sản phẩm (phần
mềm) cần phải được thực hiện bằng các quy trình của cơng ty.
3.3.1 Causal Analysis and Resolution (CAR): Phân tích nguyên nhân và ra
quyết định.
PA này thuộc về ML 5.
Mục đích: xác định nguyên nhân của các sai sót và các vấn đề khác để
có hành động để ngăn chặn chúng xảy ra trong tương lai.
Những thực hành cụ thể cho mục tiêu này:
o SG 1 Xác định nguyên nhân của lỗi
SP 1.1 Chọn dữ liệugây ra sai sót để phân tích.
SP 1.2 Phân tích nguyên nhân.
o SG 2 Ghi nhân lại nguyên nhân gây ra sai sót
SP 2.1 Thực hiện các đề xuất hành động
SP 2.2 Đánh giá Ảnh hưởng của việc thay đổi
SP 2.3 Lưu lại dữ liệu
3.3.2 Configuration Management (CM):
PA thuộc về ML 2.
14
Mục đích: thiết lập và duy trì tính tồn vẹn của sản phẩm bằng cách sử
dụng nhận dạng cấu hình, kiểm sốt cấu hình, đo lường tình trạng cấu
hình, và kiểm tốn cấu hình.
Các thực hành cụ thể cho mục đích này
o SG 1 Thiết lập baseline
SP 1.1 Xác định các thành phần cần cấu hình
SP 1.2 Thiết lập một hệ thống quản lý cấu hình
SP 1.3 Tạo các baseline
o SG 2 Theo dõi và kiểm soát thay đổi
SP 2.1 Theo dõi đổi các yêu cầu
SP 2.2 Kiểm soát thành phần cần cấu hình
o SG 3 Thiết lập tích hợp
SP 3.1 Thiết lập hồ sơ quản lý cấu hình
SP 3.2 Thực hiện kiểm tra cấu hình
3.3.3 Decision analysis and resolution (DAR): phân tích quyết đinh và quyết
định.
PA thuộc về ML 2.
Mục đích: để phân tích các quyết định khả thi bằng cách sự dụng một
quy trình đo lường tiêu chuẩn.
Các thực hành cụ thể cho mục đích này:
o SG 1 Đánh giá các giải pháp thay thế
SP 1.1 Xây dựng Hướng dẫn cho Phân tích Quyết định.
SP 1.2 Xây dựng tiêu chí đánh giá
SP 1.3 Xác định giải pháp thay thế
SP 1.4 Chọn phương pháp đánh giá
SP 1.5 Đánh giá các giải pháp thay thế
SP 1.6 Chọn giải pháp
3.3.4 Integrated project management + IPPD (IPM): tích hợp Quản lý dự án +
IPPD:
PA thuộc về ML 3.
Mục đích: thiết lập và quản lý dự án và sự tham gia của các bên liên
quan theo một q trình tích hợp và đinh nghĩa quy trình từ các các quy
trình tiêu chuẩn của tổ chức.
Các thực hành cụ thể cho mục đích này:
o SG 1 Sử dụng qui trình được đinh nghĩa của dự án:
SP 1.1 Thiết lập qui trình được đinh nghĩa cho dự án
15
SP 1.2 Sử dụng tài sản tổ chức Quy trình lập kế hoạch cho
các hoạt động dự án
SP 1.3 Thiết lập môi trường làm việc của dự án
SP 1.4 Tích hợp kế hoạch
SP 1.5 Quản lý các dự án Sử dụng kế hoạch tích hợp
SP 1.6 Đóng góp vào tài sản Quy trình tổ chức.
o SG 2 Phối hợp và hợp tác với các bên có liên quan.
SP 2.1 Quản lý sự tham gia của các bên liên quan
SP 2.2 quản lý sự phụ thuộc
SP 2.3 Giải quyết vấn đề phối hợp
IPPD có thêm:
o SG 3 Áp dụng các nguyên tắc IPPD:
SP 3.1 Xây dựng tầm nhìn chung của dự án.
SP 3.2 Thành lập cấu trúc tích hợp của Team.
SP 3.3 Phân bổ yêu cầu để tích hợp Team.
SP 3.4 Thành Teams tích hợp.
SP 3.5 Đảm bảo sự phối hợp giữa các Teams.
3.3.5 Measurement and Analysis (MA): Đo lường và phân tích
PA thuộc về ML 2.
Mục đích: phát triển và duy trì khả năng đo lường, được sử dụng để hỗ
trợ các nhu cầu quản lý thông tin.
Các thực hành cụ thể cho mục đích này:
o SG 1 Cân đối hành động đo lường và phân tích
SP 1.1 Thiết lập mục tiêu đo lường
SP 1.2 Xácđịnh biện pháp
SP 1.3 Xác định dữ liệu cần thu thậpvà lưu trữ các thủ tục
SP 1.4 Chỉ định Thủ tục phân tích
o SG 2 Cung cấp kết quả đo lường:
SP 2.1 Thu thập dữ liệu đo lường
SP 2.2 Phân tích dữ liệu đo lường
SP 2.3 Lưu trữ dữ liệu và kết quả
SP 2.4 Trao đổi về kết quả
3.3.6 Organizational innovation and Deployment (OID): đổi mới tổ chức và
triển khai.
PA này thuộc ML 5.
Mục đích: lựa chọn và triển khai các cải tiến gia tăng và sáng tạo có thể
đo lường được để đánh giá cải thiện quy trình và cơng nghệ của tổ chức.
Những cải tiến hỗ trợ các mục tiêu chất lượng của tổ chức và quá trình
thực hiện xuất phát từ mục tiêu kinh doanh của tổ chức.
16
Các thực hành cụ thể cho mục đích này:
o SG 1 Lựa chọn cải tiến:
SP 1.1 Thu thập và phân tích các đề xuất cải thiện.
SP 1.2 Xác định và phân tích các đổi mới.
SP 1.3Thực hiện thí điểm cải tiến.
SP 1.4 Lựa chọn cải tiến phù hợp để triển khai
o SG 2 Triển khai cải tiến:
SP 2.1 Lập kế hoạch cho các bộ phận được triễn khai.
SP 2.2 Quản lý triển khai.
SP 2.3 Đo lường mức độ cải thiện.
3.3.7 Organizational process definition + IPPD (OPD): định nghĩa quy trình tổ
chức + IPPD.
PA này thuộc ML 3.
Mục đích: thiết lập và duy trì một bộ tài sản quy trình tổ chứccó thể sử
dụng được.
Các thực hành cụ thể cho mục đích này:
o SG 1 Thiết lập các quy trình tài sản cho tổ chức:
SP 1.1 Thiết lập các quy trình chuẩn.
SP 1.2 Thiết lập mơ tả cho vịng đời của mơ hình.
SP 1.3 Thiết lập cáctiêu chuẩn và hướng dẫn.
SP 1.4 Thiết lập phương thức lưu trữ dư liệu của Tổ chức.
SP 1.5 Thiết lập thư viện quy trình tài sản của Tổ chức.
IPPD có thêm:
o SG 2 Thực hiện quản lý IPPD:
SP 2.1 Thiết lập cơ chế trao quyền.
SP 2.2 Thiết lập các quy tắc và hướng dẫn dành cho Nhóm
tích hợp.
SP 2.3 Cân bằng team và các khả năng đáp ứng của tổ
chức.
3.3.8 Orgnizational process focus (OPF): tập trung quy trình tổ chức.
PA này thuộc ML 3.
Mục đích: lập kế hoạch và tổ chức thực hiện cải tiến quy trình dựa trên
một sự hiểu biết thấu đáo về những điểm mạnh và điểm yếu hiện tại của
các quy trình của tổ chức và tài sản quy trình.
Các thực hành cụ thể cho mục đích này:
o SG 1 Xác định các cơ hội cải tiến qui trình:
SP 1.1 Thiết lập các nhu cầu về quy trình cho tổ chức.
SP 1.2 Tổ chức thẩm định các quy trình của tổ chức.
SP 1.3 Xác định các cải tiến quy trình của tổ chức.
17
o SG 2 Lập kế hoạch và Cải thiện Quy trình thực hiện hoạt động.
SP 2.1 Xây dựng kế hoạch hành động cho quy trình.
SP 2.2 Thực hiện các kế hoạch hành động cho quy trình.
o SG 3 Triển khai SG Quy trình tổ chức và Kết hợp các bài học học
kinh nghiệm.
SP 3.1 Triển khai quy trình tài sản của tổ chức.
SP 3.2 Triển khai tiêu chuẩn quy trình.
SP 3.3 Điều khiển việc thực hiện.
SP 3.4 Kết hợp các kinh nghiệm liên quan đến quy trình
vào các quy trình tài sản của tổ chức.
3.3.9 Organizational Process Performance (OPP): năng suất quy trình của tổ
chức.
PA này thuộc ML 3.
Mục đích: để thiết lập và duy trì một sự hiểu biết định lượng, thực hiện
một bộ tiêu chuẩn về quy trình của tổ chức để hỗ trợ các mục tiêu chất
lượng và hiệu suất của quy trình, cung cấp dữ liệu về năng suất của quy
trình, đường cơ sở, và các mơ hình để quản lý số lượng dự án của tổ
chức.
Các thực hành cụ thể cho mục đích này:
o SG 1 Thiết lập đường cơ sở và các mơ hình hiệu suất:
SP 1.1 Chọn cácquy trình.
SP 1.2 Thiết lập các biện pháp thực hiện quy trình.
SP 1.3 Thiết lập mục tiêu hiệu suất chất lượng và quy
trình.
SP 1.4 Thiết lập đường cơ sở hiệu suất quy trình.
SP 1.5 Thiết lập mơ hình hiệu suất quy trình.
3.3.10 Organizational training (OT): đào tạo trong tổ chức.
PA này thuộc ML 3.
Mục đích: phát triển các kỹ năng và kiến thức của nhân viên để họ có
thể thực hiện vai trị của mình một cách hiệu quả.
Các thực hành cụ thể cho mục đích này:
o SG 1 Thiết lập một năng lực đào tạo cho tổ chức:
SP 1.1 Xây dựng chiến lược về nhu cầu đào tạo.
SP 1.2 Xác định nhu cầu đào tạo là trách nhiệm của tổ
chức.
SP 1.3 Thiết lập một kế hoạch đào tạo chiến lược cho tổ
chức.
SP 1.4 Thiết lập năng lực đào tạo.
o SG 2 Cung cấp những đào tạo cần thiết:
18
SP 2.1 Thực hiện đào tạo.
SP 2.2 Thiết lập lưu trức cho việc đào tạo.
SP 2.3 Đánh giá kết quả đào tạo.
3.3.11 Product integaration (PI): tích hợp sản phẩm.
PA này thuộc ML 3.
Mục đích: để lắp ráp các sản phẩm từ các thành phần sản phẩm, đảm
bảo rằng các sản phẩm, khi tích hợp, các chức năng hoạt động chính
xác, và cung cấp những sản phẩm.
Các thực hành cụ thể cho mục đích này:
o SG 1 Chuẩn bị cho việc tích hợp sản phẩn:
SP 1,1 Xác định trình tự tích hợp.
SP 1.2 Thiết lập mơi trường tích hợp sản phẩm.
SP 1.3 Thiết lập các thủ tục và tiêu chuẩntích hợp sản
phẩm.
o SG 2 Đảm bảo tương thích giao diện.
SP 2.1 Đánh giá toàn diện và đầy đủ giao diện.
SP 2.2 Quản lý giao diện.
o SG 3 Lắp ráp các thành phần sản phẩm, phân phối sản phẩm.
SP 3.1 Xác nhận mức độ sẵn sàng các thành phần sản
phẩm để tích hợp.
SP 3.2 Lắp ráp các thành phần sản phẩm.
SP 3.3 Đo lường các thành phần sản phẩm được lắp ráp.
SP 3.4 Đóng gói và phân phối các sản phẩm hoặc thành
phần sản phẩm.
3.3.12 Giám sát và kiểm soát dự án (PMC)
PA này thuộc ML 2.
Mục đích: Mục đích của việc Giám sát và kiểm soát dự án (PMC) là
cung cấp một cách hiểu về tiến trình của dự án để có những biện pháp
khắc phục thích hợp có thể được thực hiện khi hiệu suất của dự án lệch
một cách đáng kể so với kế hoạch.
Các thực hành cụ thể cho mục đích này:
o SG 1 Giám sát Dự án so với kế hoạch
SP 1.1 giám sát các thông số kế hoạch của dự án
SP 1.2 giám sát các cam kết
SP 1.3 giám sát các rủi ro của dự án
SP 1.4 giám sát việc quản lý dữ liệu
SP 1.5 giám sát sự tham gia của các bên có liên quan
SP 1.6 tiến hành các đánh giá tiến trình
SP 1.7 tiến hành các đánh giá các cột mốc quan trọng
19
o SG 2 Quản lý hành động khắc phục đến khi kết thúc
SP 2.1 phân tích vấn đề
SP 2.2 thực hiện biện pháp khắc phục
SP 2.3 quản lý biện pháp khắc phục
3.3.13 Lập kế hoạch dự án (PP)
PA này thuộc ML 2.
Mục đích: mục đích của việc lập kế hoạch dự án (PP) là để thiết lập và
duy trì các kế hoạch xác định các hoạt động của dự án
Các thực hành cụ thể cho mục đích này:
o SG 1 Thiết lập các ước tính
SP 1.1 ước tính phạm vi của dự án
SP 1.2 thiết lập các ước tính về các thuộc tính của cơng
việc và sản phẩm
SP 1.3 xác định vòng đời của dự án
SP 1.4 Xác định các ước tính của nỗ lực và chi phí
o SG 2 Phát triển một kế hoạch dự án
SP 2.1 Thiết lập ngân sách và lịch trình
SP 2.2 Xác định các rủi ro dự án
SP 2.3 Kế hoạch quản lý dữ liệu
SP 2.4 kế hoạch cho các nguồn tài nguyên dự án
SP 2.5 Kế hoạch cho kiến thức và kỹ năng cần thiết
SP 2.6 Kế hoạch sự tham gia của các bên liên quan
SP 2.7 Thiết lập kế hoạch dự án
o SG 3 Đạt được cam kết kế hoạch
SP 3.1 Đánh giá các kế hoạch có ảnh hưởng đến dự án
SP 3.2 Dung hồ các mức độ cơng việc và ngn tài
ngun
SP 3.3 Đạt được cam kết kế hoạch
3.3.14 Đảm bảo chất lượng sản phẩm và quá trình (PPQA)
PA này thuộc ML 2.
Mục đích: mục đích của của việc đảm bảo chất lượng sản phẩm và quá
trình (PPQA) là cung cấp cho nhân viên và quản lý cái nhìn sâu sắc mục
tiêu vào các q trình và sản phẩm cơng việc liên quan.
Các thực hành cụ thể cho mục đích này:
o SG 1 Đánh giá khách quan các tiến trình và các sản phẩm làm ra
SP 1.1 Đánh giá khách quan các tiến trình
SP 1.2 Đánh giá khách quan các sản phẩm và dịch vụ làm
ra
o SG 2 Cung cấp cái nhìn sâu sắc Mục tiêu
20
SP 2.1 Truyền đạt và Đảm bảo giải quyết các vấn đề
Không tuân thủ
SP 2.2 Thiết lập các hồ sơ
3.3.15 Định lượng Quản lý dự án (QPM)
PA này thuộc ML 4.
Mục đích: mục đích của việc định lượng quản lý dự án (QPM) quá trình
khu vực là quản lý một cách định lượng quá trình được xác định của dự
án để đạt được chất lượng được thiết lập của dự án và quá trình thực
hiện mục tiêu.
Các thực hành cụ thể cho mục đích này:
o SG 1 Quản lý một cách định lượng dự án
SP 1.1 thiết lập các mục tiêu của dự án
SP 1.2 Soạn thảo sẵn các quá trình
SP 1.3 chọn các q trình con sẽ được quản lý thơng kê
SP 1.4 Quản lý việc thực hiện dự án
o SG 2 Quản lý thống kê việc thực hiện các quá trình con
SP 2.1 Chọn biện pháp và các kỹ thuật phân tích
SP 2.2 Áp dụng các phương pháp thống kê để hiểu Sự biến
đổi
SP 2.3 Giám sát việc thực hiện của các trình con được lựa
chọn
SP 2.4 Ghi lại các dữ liệu quản lý thống kê
3.3.16 Các yêu cầu phát triển (RD)
PA này thuộc ML 3.
Mục đích: mục đích của các yêu cầu phát triển (RD) là để sản xuất và
phân tích khách hàng, sản phẩm, và các yêu cầu cấu thành nên sản
phẩm.
Các thực hành cụ thể cho mục đích này:
o SG 1 phát triển các yêu cầu của khách hàng
SP 1.1 Gợi ý nhu cầu
SP 1.2 phát triển các yêu cầu của khách hàng
o SG 2 phát triển các yêu cầu về sản phẩm
SP 2.1 thiết lập sản phẩm và các yếu tố cấu thành nên sản
phẩm
SP 2.2 phân bổ sản phẩm-hợp phần các yêu cầu
SP 2.3 Xác định các yêu cầu giao tiếp
o SG 3 Phân tích và Xác nhận tính hợp lệ Yêu cầu
SP 3.1 Thiết lập các khái niệm hoạt động và kịch bản
SP 3.2 Thiết lập một định nghĩa của chức năng yêu cầu
21
SP 3.3 Phân tích các yêu cầu
SP 3.4 Phân tích yêu cầu để đạt được sự cân bằng
SP 3.5 Xác nhận tính hợp lệ các yêu cầu
3.3.17 Quản lý các yêu cầu (REQM)
PA này thuộc ML 2.
Mục đích: mục đích của việc Quản lý các yêu cầu (REQM) là để quản lý
các yêu cầu của các sản phẩm của dự án và các thành phần sản phẩm và
là để xác định các mâu thuẫn giữa các yêu cầu và kế hoạch của dự án và
các sản phẩm làm ra.
Các thực hành cụ thể cho mục đích này:
o SG 1 quản lý các yêu cầu
SP 1.1 Có được một hiểu biết về yêu cầu
SP 1.2 đạt được cam kết cho yêu cầu
SP 1.3 Quản lý yêu cầu thay đổi
SP 1.4 Duy trì truy xuất nguồn gốc hai chiều của các yêu
cầu
SP 1.5 Xác định các mâu thuẫn giữa công việc và các yêu
cầu của dự án
3.3.18 Quản lý rủi ro (RSKM)
PA này thuộc ML 3.
Mục đích: mục đích của quản lý rủi ro (RSKM) là để xác định các vấn
đề tiềm tàng trước khi chúng xảy ra để các hoạt động xử lý rủi ro có thể
được lên kế hoạch và gọi khi cần thiết trên vòng đời của sản phẩm hoặc
dự án để giảm thiểu tác động tiêu cực vào việc đạt được các mục tiêu.
Các thực hành cụ thể cho mục đích này:
o SG 1 Chuẩn bị cho việc quản lý các rủi ro
SP 1.1 Xác định nguồn rủi ro và danh mục
SP 1.2 Xác định tham số rủi ro
SP 1.3 Thiết lập một chiến lược quản lý rủi ro
o SG 2 xác định và phân tích các rủi ro
SP 2.1 xác định các rủi ro
SP 2.2 Đánh giá, Phân loại, và ưu tiên các rủi ro
o SG 3 giảm thiểu các rủi ro
SP 3.1 phát triển các kế hoạch giảm thiểu rủi ro
SP 3.2 Thực hiện kế hoạch giảm nhẹ rủi ro
3.3.19 Quản lý hợp đồng nhà cung cấp (SAM)
PA này thuộc ML 2.
22
Mục đích: mục đích của việc quản lý hợp đồng nhà cung cấp là để quản
lý việc mua lại các sản phẩm từ các nhà cung cấp mà ở đó tồn tại một
thỏa thuận chính thức.
Các thực hành cụ thể cho mục đích này:
o SG 1 Thiết lập các hợp đồng nhà cung cấp
SP 1.1 Xác định Loại Mua
SP 1.2 Chọn các nhà cung cấp
SP 1.3 Thiết lập các hợp đồng nhà cung cấp
o SG 2 Đáp ứng các hợp đồng nhà cung cấp
SP 2.1 thực hiện hợp đồng cung cấp
SP 2.2 Giám sát các quá trình lựa chọn Nhà cung cấp
SP 2.3 Đánh giá các Sản phẩm là ra của Nhà cung được
lựa chọn
SP 2.4 Chấp nhận các sản phẩm mua lại
SP 2.5 quá trình chuyển đổi sản phẩm
3.3.20 Giải pháp kỹ thuật (TS)
PA này thuộc ML 3.
Mục đích: mục đích của giải pháp kỹ thuật (TS) là để thiết kế, phát triển
và thực hiện các giải pháp yêu cầu. Các giải pháp, thiết kế, và triển khai
bao gồm các sản phẩm, thành phần sản phẩm, và q trình vịng đời liên
quan đến sản phẩm hoặc đơn lẻ hoặc kết hợp cho phù hợp.
Các thực hành cụ thể cho mục đích này:
SG 1 chọn các giải pháp hợp thành sản phẩm
o SP 1.1 Xây dựng các giải pháp thay thế và tiêu chí tuyển chọn
o SP 1.2 chọc các giải pháp hợp thành sản phẩm
SG 2 phát triển thiết kế
o SP 2.1 thiết kế sản phẩm hoặc các thành phần sản phẩm
o SP 2.2 thiết lập gói dữ liệu kỹ thuật
o SP 2.3 Sử dụng giao diện thiết kế Tiêu chuẩn
o SP 2.4 Thực hiện làm, Mua, hoặc tái sử dụng Phân tích
SG 3 Thực hiện thiết kế sản phẩm
o SP 3.1 thực hiện thiết kế
o SP 3.2 Phát triển Tài liệu hỗ trợ sản phẩm
3.3.21 Xác nhận (VAL)
PA này thuộc ML 3.
Mục đích: mục đích của xác nhận (VAL) là để chứng minh rằng một sản
phẩm hoặc thành phần sản phẩm đáp ứng mục đích sử dụng của nó khi
được đặt đúng vị trí.
23