Skkn giáo dục truyền thống anh hùng của quê hương cho học sinh qua tiết lịch sử địa phương (tiết 55 lịch sử 7)

Sáng kiến kinh nghiệm môn Lịch sử THCS

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HỐ
PHỊNG GD&ĐT THỌ XN
------  ------

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG ANH HÙNG CỦA QUÊ HƯƠNG
CHO HỌC SINH QUA TIẾT LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG
( LỊCH SỬ 7- TIẾT 55)

Người thực hiện: Mai Thị Hòa
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị cơng tác: Trường THCS Xn Hịa -Thọ Xn
SKKN thuộc lĩnh vực (mơn): Lịch sử

THANH HĨA NĂM 2016
“ Giáo dục truyền thống anh hùng của quê hương cho học sinh
qua tiết lịch sử địa phương” ( Lịch sử 7- Tiết 55 )

skkn

1


Sáng kiến kinh nghiệm môn Lịch sử THCS

MôC LôC
Nội dung

Trang

I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
2. Mục đích nghiên cứu
3. Đối tượng nghiên cứu
4. Phương pháp nghiên cứu
II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
II.1.Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm
II.2.Thực trạng vấn đề khi áp dụng SKKN
II.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết
vấn đề
II.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối
với hoạt động dạy học
III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
2. Kiến nghị
Tài liệu tham khảo

Trang 1
Trang 2
Trang 2
Trang 2
Trang 3 -Trang 4
Trang 4 -Trang 5
Trang 5 -Trang 18
Trang 18

Trang 19
Trang 19-Trang 20

Trang 21

I. PHẦN MỞ ĐẦU
“ Giáo dục truyền thống anh hùng của quê hương cho học sinh
qua tiết lịch sử địa phương” ( Lịch sử 7- Tiết 55 )

skkn

2


Sáng kiến kinh nghiệm môn Lịch sử THCS

1. Lý do chọn đề tài.
Lịch sử là một mơn khoa học có ý nghĩa đặc biệt góp phần giáo dục tình
u q hương đất nước, niềm tự hào, tự tôn dân tộc.
Trong giai đoạn hiện nay, khi đất nước đang trên đà đổi mới thì việc giáo
dục con người toàn diện đặt ra hơn bao giờ hết. Vì lẽ đó việc tìm hiểu lịch sử
dân tộc là yếu tố vô cùng quan trọng góp phần hình thành nhân cách con người.
Với sự quan tâm của toàn Đảng, toàn dân và của các cấp, ban ngành góp
phần đặt mơn lịch sử chính là giáo dục và giáo dưỡng niềm tự hào dân tộc, trong
đó dạy việc dạy lịch sử địa phương chính là một bộ phận không thể tách rời lịch
sử dân tộc. Lịch sử địa phương là biểu hiện của lịch sử dân tộc, là sự minh
chứng cho lịch sử dân tộc. Nó chứng minh cho sự phát triển hợp quy luật của địa
phương trong sự phát triển chung của cả nước. Nó khơng chỉ giúp học sinh hiểu
về mảnh đất, con người nơi mình chơn nhau cắt rốn, hun đúc niềm tự hào, giáo
dục truyền thống yêu quê hương, đất nước mà còn giúp học sinh nhận thức sâu
sắc lịch sử dân tộc.
Tuy nhiên do điều kiện, đặc thù ở một số địa phương, nhà trường và kể cả
giáo viên giảng dạy còn nhiều bất cập chưa khai thác hết được hết tầm quan

trọng của một tiết dạy Lịch sử địa phương vì vậy các em cịn hiểu rất hời hợt với
chính q hương của mình”. Làm thế nào để dù có đi đâu lớp lớp các thế hệ học
trị cũng luôn hướng về quê hương? Đây hẳn là một bài tốn. Vậy trước hết là
vai trị của người thầy trong dạy học như thế nào, cách dạy ra sao… là điều trăn
trở của những giáo viên đứng lớp trực tiếp giảng dạy như chúng tơi.
Qua đó, từ những tiết dạy lịch sử địa phương ở các khối lớp THCS, thông
qua thực nghiệm, tơi đã đúc rút và cụ thể hóa thành sáng kiến kinh nghiệm góp
phần nhỏ bé của mình vào việc đổi mới và nâng cao chất lượng, hiệu quả dạy
học. Vì vậy tơi mạnh dạn chọn đề tài “Giáo dục truyền thống anh hùng của
quê hương cho học sinh qua tiết lịch sử địa phương” ( Lịch sử 7- Tiết 55 )

2.Mục đích nghiên cứu
“ Giáo dục truyền thống anh hùng của quê hương cho học sinh
qua tiết lịch sử địa phương” ( Lịch sử 7- Tiết 55 )

skkn

3


Sáng kiến kinh nghiệm môn Lịch sử THCS
Trên cơ sở khẳng định, vai trò ý nghĩa của việc giáo dục truyền thống anh
hùng của quê hương đề tài sẽ đưa ra một số phương pháp cũng như cách thức
truyền thụ nội dung bài học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học tập của
các em học sinh. Đồng thời giáo viên giúp học sinh có kiến thức cơ bản về
truyền thống yêu nước, truyền thống đấu tranh cách mạng. Từ đó học sinh có
những phẩm chất đạo đức tốt đẹp trong tư duy và hành động của mình.

3.Đối tượng nghiên cứu
+ Đối tượng học sinh: học sinh THCS.

+ Khối lớp: khối lớp 7.
+ Số lớp: kiểm chứng ở 2 lớp học; Số lượng: 55 học sinh.

4.Phương pháp nghiên cứu.
+ Nghiên cứu xây dựng cơ sở lí thuyết, điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông
tin, phương pháp thống kê, xử lí số liệu.
+ Nêu và giải quyết vấn đề, đối thoại, vấn đáp... phối hợp với việc sử dụng
công nghệ thông tin, giáo viên tổ chức cho học sinh học tập tại trường học,
quan sát hình ảnh thực tế trên các kênh hình hoặc tổ chức cho học sinh học tập
thực địa.

II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
“ Giáo dục truyền thống anh hùng của quê hương cho học sinh
qua tiết lịch sử địa phương” ( Lịch sử 7- Tiết 55 )

skkn

4


Sáng kiến kinh nghiệm môn Lịch sử THCS

1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm:
Là một giáo viên dạy bộ môn Ngữ văn – Lịch sử, tôi xác định và nhận
thức rõ nhiệm vụ của giáo viên là phải cung cấp kiến thức cho học sinh hiểu từ
đó giáo dục lịng u nước, tự hào dân tộc, có ý thức gìn giữ thành quả của cách
mạng - cơng cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Trong đó vai trị mơn
lịch sử có một vị trí quan trọng
Nghị quyết của Bộ chính trị về cải cách giáo dục đã chỉ rõ: Giáo dục
thế hệ trẻ yêu quê hương, Tổ quốc XHCN và tinh thần quốc tế vơ sản, ý thức làm

chủ tập thể, tinh thần đồn kết, thân ái, yêu nhân dân, yêu lao động, yêu khoa
học, có ý thức kỷ luật, tơn trọng và bảo vệ của cơng, rèn luyện đức tính thật thà,
khiêm tốn, dũng cảm…
Nhận thức rõ yêu cầu của giáo dục trong việc giáo dục đạo đức cho học
sinh, việc giáo dục đạo đức truyền thống của dân tộc là rất quan trọng. Những
giá trị và chuẩn mực đạo đức truyền thống của dân tộc Việt Nam đã được lưu
giữ, truyền lại cho các thế hệ và không ngừng được phát huy qua hàng nghìn
năm dựng nước và giữ nước rất hào hùng, oanh liệt. Chủ tịch Hồ Chí Minh
thường xuyên căn dặn chúng ta phải biết phát huy những truyền thống qúi báu
của dân tộc.
- Căm thù giặc ngoại xâm, sẵn sàng hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc.
- Sống thuỷ chung, biết ơn, tơn kính, noi gương những anh hùng, nghĩa sĩ
có cơng đức với dân, với nước...
Trong thời kỳ mở cửa hội nhập quốc tế, đất nước có những thời cơ, vận
hội lớn, tuy nhiên, mặt trái của nền kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế đã và
đang gây ra nhiều khó khăn ảnh hưởng xấu tới nhiều mặt trong đời sống xã hội
của Việt Nam , ngành giáo dục cũng không ngoại lệ. Hiện nay việc giáo dục, giữ
gìn và phát huy những giá trị và chuẩn mực đạo đức truyền thống của dân tộc
Việt Nam cho học sinh đang phải đối mặt với mn vàn khó khăn.
Qua tiết lịch sử địa phương này, tôi muốn tập trung vào giáo dục cho các
em hiểu và nắm được những truyền thống quý báu của quê hương Thọ Xuân
như truyền thống yêu nước, chống giặc ngoại xâm.... Từ đó giáo dục các em
"Lịng biết ơn và tự hào về các vị anh hùng dân tộc". Là người con của quê
hương, đất nước Việt Nam ta phải biết được những truyền thống quý báu của
quê hương mình. Điều đó cũng có nghĩa phải biết giữ gìn và phát huy được
những truyền thống hào hùng của quê hương đất nước. Có giáo dục được học
sinh như vậy, thì mới tạo cho các em động cơ học tập, có ý thức trách nhiệm với
“ Giáo dục truyền thống anh hùng của quê hương cho học sinh
qua tiết lịch sử địa phương” ( Lịch sử 7- Tiết 55 )

skkn

5


Sáng kiến kinh nghiệm môn Lịch sử THCS
bản thân, gia đình, q hương, đất nước từ đó giúp các em rèn luyện trở thành
con ngoan trị giỏi là những cơng dân đủ đức đủ tài phục vụ cho đất nước.

2.Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh
nghiệm
Trong thực tế mơn lịch sử ở trường THCS nói chung và trường tơi cơng
tác nói riêng vẫn cịn nhiều bất cập và nhiều điều đáng bàn như:
- Thứ nhất là phương pháp và nội dung dạy các tiết ngoại khoá của
giáo viên: Các giáo viên dạy bộ môn lịch sử đã có rất nhiều cố gắng trong sử
dụng các phương pháp giảng dạy cũng như các nội dung dạy. Song vẫn chưa có
cách thức tổ chức dạy phù hợp để tạo nên hứng thú, kích thích sự suy nghĩ tìm
tịi của học sinh. Đặc biệt việc giáo dục truyền thống quê hương cho học sinh
còn hạn chế. Dẫn đến nhiều học sinh vẫn chưa thấy và hiểu được được truyền
thống q hương mình, chưa có những hành động cụ thể để thể hiện lòng biết ơn
các anh hùng dân tộc.
- Thứ hai là tình hình học sinh: Năm học 2014-2015, sau khi được phân
công giảng dạy khối 7, tôi đã tiến hành khảo sát tình hình học sinh hiểu và nắm
được truyền thống anh hùng của quê hương trước khi dạy tiết lịch sử địa phương
khối7. Kết quả là:
Kết quả khối 7
Sĩ
Ghi
Hiểu tốt
Hiểu khá

Hiểu TB
Chưa hiểu
Lớp
số
chú
SL
TL
SL
TL
SL
TL
SL
TL
7A 27
5
18.5 10
37.0
6
22.2
6
22.2
7
25.0 12
42.9
5
17.9
4
14.2
7B 28
Kết quả trên là thực trạng thật sự đáng quan tâm, tơi như thấy mình cần phải

giúp học sinh hiểu và lưu giữ cũng như phát huy những giá trị và chuẩn mực
đạo đức của quê hương đất nước. Tuy nhiên trong phạm vi đề tài này, tôi chỉ
dừng lại ở việc giáo dục các em truyền thống của quê hương mình thơng qua
tiết dạy Lịch sử địa phương. Với mục tiêu đặt ra là giáo dục các em truyền thống
anh hùng của q hương từ đó giáo dục lịng biết ơn các anh hùng dân tộc, nên
tôi tập trung giải quyết những vấn đề sau:
+ Giúp học sinh hiểu được thế nào là truyền thống của quê hương.

“ Giáo dục truyền thống anh hùng của quê hương cho học sinh
qua tiết lịch sử địa phương” ( Lịch sử 7- Tiết 55 )

skkn

6


Sáng kiến kinh nghiệm môn Lịch sử THCS
+ Giúp học sinh hiểu và nắm được các truyền thống tốt đẹp của quê
hương mình.
+ Ý nghĩa, giá trị của các truyền thống đó.
+ Bản thân em và mọi người cần phải làm gì để giữ gìn, bảo vệ và phát
huy những truyền thống của quê hương.
Từ đó giáo dục cho các em truyền thống biết ơn các anh hùng của quê
hương nói riêng và của cả dân tộc nói chung.

3. Những giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.
Căn cứ vào mục đích u cầu của chương trình mơn lịch sử, của việc dạy
tiết Lịch sử địa phương. Để thực hiện các giải pháp này tôi đã tiến hành các
bước như sau:
- Xác định mục tiêu của tiết dạy giáo dục truyền thống quê hương cho học

sinh. Từ đó giáo dục các em biết ơn các anh hùng dân tộc của quê hương.
- Nội dung tiết học này chủ yếu là cung cấp kiến thức và giáo dục các em
truyền thống anh hùng dân tộc của quê hương Thọ Xuân, cụ thể là tìm hiểu về
anh hùng dân tộc Lê Lợi và di tích Lam Kinh.
- Mức độ tiết học: Trong phạm vi thời gian 45 phút, tôi chỉ tập trung vào
các vấn đề chính như: Vị trí, đặc điểm, sự kiện, công lao, ý nghĩa. Đánh giá
truyền thống (di tích) được giữ gìn, tu bổ, bảo vệ như thế nào, bày tỏ thái độ,
quan điểm trách nhiệm cá nhân trong việc giữ gìn, tu bổ, bảo vệ...
- Chuẩn bị tài liệu, thiết bị đồ dùng dạy học: Tài liệu về Lê Lợi, tranh ảnh
liên quan đến bài học, sách giáo khoa lịch sử địa phương Thanh Hóa...
- Xây dựng kế hoạch dạy học: Trên cơ sở mục tiêu cần đạt và các tài liệu
tham khảo liên quan đến tiết dạy học giáo viên cần xây dựng kế hoạch phù hợp,
có chất lượng và hiệu quả cao cho tiết học do vậy tôi đã chọn tiết 55 Lịch sử địa
phương lớp 7 làm bài học thực nghiệm và đã đem lại kết quả khá khả quan.

“ Giáo dục truyền thống anh hùng của quê hương cho học sinh
qua tiết lịch sử địa phương” ( Lịch sử 7- Tiết 55 )

skkn

7


Sáng kiến kinh nghiệm môn Lịch sử THCS

Tiết dạy thực nghiệm: Lập kế hoạch bài học
Ngày soạn: 18 tháng 03 năm 2016

LSĐP: TÌM HIỂU TRUYỀN THỐNG LỊCH SỬ QUÊ HƯƠNG
Tiết 55: Bài 2- Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn trên đất Thanh Hóa

( 1418 – 1423)
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
1. Về kiến thức:
Giúp HS nắm được những nét cơ bản về cuộc khởi nghĩa Lam Sơn những
ngày đầu ở Thanh Hóa trong cuộc kháng chiến chống quân Minh xâm lược.
2. Kỹ năng: Rèn luyện cho các em kỹ năng nhận biết đánh giá, tham gia tu bổ, bảo
vệ, gìn giữ những di tích lịch sử, văn hóa dân tộc cũng như địa phương..
3. Thái độ: Giúp học sinh nhận thức được: Bản thân và mọi người cần phải làm
gì để gìn giữ, bảo vệ và phát huy những truyền thống của quê hương. Đồng thời
giáo dục ý thức, niềm tự hào đối với quê hương.
II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
a. Sự chuẩn bị của giáo viên:
- Nghiên cứu SGK, SGV, tài liệu giáo trình di tích lịch sử Lam Kinh .
- Tranh ảnh, phim đèn chiếu, băng hình (nếu có), truyện kể, mẫu vật…
b. Sự chuẩn bị của học sinh: Sưu tầm tranh ảnh, tìm đọc tài liệu các nhân vật
lịch sử, di tích lịch sử Lam Kinh…
III. TIẾN TRÌNH DẠY VÀ HỌC:
1. Kiểm tra bài cũ:
2. Giáo viên giới thiệu bài mới:
Các em đã được học cuộc khởi nghĩa Lam Sơn dưới sự lãnh đạo của Lê
Lợi trong chương trình lịch sử dân tộc, chúng ta rất tự hào về truyền thống lịch
sử của Xứ Thanh nơi phát tích cuộc khởi nghĩa và nhiều tướng lĩnh tài giỏi, vậy
nhân dân Thanh Hóa đã đóng góp những gì cho cuộc khởi nghĩa. Hơm nay Cơ
trị chúng ta sẽ tìm hiểu thêm về cuộc khởi nghĩa này trên đất Thanh Hóa.
3. Dạy bài mới: Với đặc thù của tiết dạy học địa phương tôi xin phép hướng
dẫn tổ chức dạy học cho các em tìm hiểu thơng qua tiếp cận bài học trên hệ
thống kênh hình.

Nội dung 1: Tìm hiểu về truyền thống lịch sử Lam Kinh
(?) Em hãy giới thiệu sơ lược về vị trí địa lí của khu di tích lịch sử Lam Kinh?

- HS giới thiệu sơ lược, sau đó GV khắc sâu để HS nắm được nội dung bài.
“ Giáo dục truyền thống anh hùng của quê hương cho học sinh
qua tiết lịch sử địa phương” ( Lịch sử 7- Tiết 55 )

skkn

8


Sáng kiến kinh nghiệm mơn Lịch sử THCS
* Vị trí địa lí: Khu di tích lịch sử Lam Kinh cách thành phố Thanh Hóa
50 km về phía Tây Bắc, nằm trên địa bàn xã Xuân Lam, Thọ Xuân, Thanh Hóa.
Đây là một di tích lịch sử cấp quốc gia từ năm 1962. Năm 2012 khu di tích này
được cơng nhận là di tích quốc gia đặc biệt.

Vị trí của khu Chính điện và đằng sau của khu di tích Lam Kinh

Tượng đài Lê Lợi tại Thành phố Thanh Hóa

“ Giáo dục truyền thống anh hùng của quê hương cho học sinh
qua tiết lịch sử địa phương” ( Lịch sử 7- Tiết 55 )

skkn

9


Sáng kiến kinh nghiệm mơn Lịch sử THCS
(?) Qua hình ảnh trên em hãy nêu hiểu biết của mình về cuộc đời, sự
nghiệp và những cống hiến của ông đối với dân tộc ta?

- HS tự nêu, sau đó GV kết luận và khắc sâu kiến thức để HS nắm được.
GV: Về thăm Lam Kinh chúng ta càng tự hào về truyền thống lịch sử cha ơng,
về hào khí Lam Sơn và cơng lao của Hồng triều Lê tộc.
Lê Thái Tổ - Lê Lợi Ông sinh ngày 6 tháng 8 năm Ất Sửu, tức ngày 10
tháng 9 năm 1385 tại quê mẹ làng Chủ Sơn, huyện Lôi Dương ( nay là xã Xuân
Thắng, huyện Thọ Xuân, Thanh Hóa) trong một gia đình "đời đời làm quân
trưởng một phương". Trước tội ác của quân Minh chúng“ Nướng dân đen trên
ngọn lửa hung tàn... moi ngan nướng thịt người..” nhân dân ta vơ cùng căm tức
nhưng trong thời khắc đó dân tộc ta “ Nhân tài như lá mùa thu, tuấn kiệt như sao
buổi sớm” vì vậy đầu năm 1416, tại núi rừng Lam Sơn trên đất Thanh Hóa, Lê
Lợi cùng với 18 người bạn thân tín nhất trong bộ chỉ huy cuộc khởi nghĩa đã tổ
chức hội lễ thề Lũng Nhai (thuộc núi rừng Lam Sơn ) làm lễ tế cáo trời đất, kết
nghĩa anh em thề quyết tâm đánh giặc cứu nước.
Ngày 7 tháng 2 năm 1418 Lê Lợi dựng cờ khởi nghĩa ở Lam Sơn. Ơng
xưng là Bình Định Vương, truyền lệnh khắp nơi kêu gọi nhân dân cùng nổi dậy
đánh giặc cứu nước. Cuộc khởi nghĩa vừa dấy lên thì quân Minh đã tập trung lực
lượng đàn áp. Tống binh Lý Bân phái Đô Đốc Chu Quang điều quân từ Thành
Đô lên vây quét vùng Lam Sơn, buộc nghĩa quân phải rút lên xứ Mường Một
( Lang Chánh). Quân Minh ráo riết đuổi theo, Lê Lợi phải rút lên núi Chí Linh.
Ở đây nghĩa qn rơi vào tình thế hiểm nghèo. Lê Lai phải cải trang làm Lê Lợi,
dẫn 500 quân và 2 voi chiến tự xưng là“ Chúa Lam Sơn” kéo ra anh dũng tập
kích địch. Lê Lai cùng đội cảm tử quân đã hi sinh. Quân Minh tưởng rằng đã
giết được Lê Lợi nên đã rút quân.
Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn từ mở đầu tới kết thúc thắng lợi (tháng 121427), qua các giai đoạn phát triển và chiến lược, chiến thuật của nó đã chứng
minh Lê Lợi là người có tầm vóc của một thiên tài, một nhân cách vĩ đại, chỉ
thấy ở những lãnh tụ mở đường, khai sáng.
Nếu Ngô Quyền với chiến thắng trên sông Bạch Đằng năm 938 đã chấm
dứt thời kỳ 1.000 năm mất nước, mở đầu thời kỳ độc lập mới của dân tộc thì Lê
Lợi với cuộc khởi nghĩa Lam Sơn toàn thắng, kết thúc 20 năm thống trị của giặc
Minh, khôi phục nền độc lập lâu dài cho Tổ quốc, bắt đầu một kỷ nguyên xây

“ Giáo dục truyền thống anh hùng của quê hương cho học sinh
qua tiết lịch sử địa phương” ( Lịch sử 7- Tiết 55 )

skkn

10


Sáng kiến kinh nghiệm môn Lịch sử THCS
dựng mới...Lê lợi lên ngơi hồng đế đóng đơ ở Đơng Kinh (Thăng Long), vua
Thái Tổ lấy niên hiệu là Thuận Thiên thứ nhất. Đồng thời nhà vua cho xây dựng
ở quê hương đất tổ Lam Sơn một kinh thành gọi là Lam Kinh.
Trong sự nghiệp xây dựng đất nước buổi đầu của vương triều Lê, Lê Lợi
đã có những cố gắng khơng nhỏ về nội trị, ngoại giao, nhằm phục hồi, củng cố,
phát triển đất nước trên mọi mặt, như tổ chức lại bộ máy chính quyền từ trung
ương xuống địa phương; ban hành một số chính sách kèm theo những biện pháp
có hiệu quả để khơi phục sản xuất nơng nghiệp, ổn định đời sống xã hội. Do đó
quốc gia Đại Việt là quốc gia cường thịnh nhất ở Đông Nam Á thời bấy giờ.
Sau đó, GV trình chiếu một số hình ảnh về khu di tích lịch sử Lam Kinh và
giới thiệu để HS hiểu sâu hơn.

Lăng mộ Lê Lợi

“ Giáo dục truyền thống anh hùng của quê hương cho học sinh
qua tiết lịch sử địa phương” ( Lịch sử 7- Tiết 55 )

skkn

11

Sáng kiến kinh nghiệm môn Lịch sử THCS

Cây cầu trên sông Ngọc ở khu lăng mộ Lê Lợi

“ Giáo dục truyền thống anh hùng của quê hương cho học sinh
qua tiết lịch sử địa phương” ( Lịch sử 7- Tiết 55 )

skkn

12


Sáng kiến kinh nghiệm môn Lịch sử THCS

Tượng voi chầu trước lăng mộ của Lê Lợi.

“ Giáo dục truyền thống anh hùng của quê hương cho học sinh
qua tiết lịch sử địa phương” ( Lịch sử 7- Tiết 55 )

skkn

13


Sáng kiến kinh nghiệm môn Lịch sử THCS

Cây đa hàng ngàn năm tuổi

Cổng vào khu đền thờ nhà Lê và các vị công thần triều Lê

Vào dịp tháng 8 âm lịch hàng năm, lễ hội Lam Kinh lại bắt đầu. Ngày giỗ
của Lê Lợi (22/8/1433) được cử hành trọng thể. Tiếng cồng chiêng âm vang
rừng núi. Các điệu múa dân gian: Múa Xéc bùa, múa rồng… uyển chuyển bay
lượn. Các trò chơi: Ném còn, dựng, hát, trò Xuân Phả náo nức lòng người.

“ Giáo dục truyền thống anh hùng của quê hương cho học sinh
qua tiết lịch sử địa phương” ( Lịch sử 7- Tiết 55 )

skkn

14


Sáng kiến kinh nghiệm môn Lịch sử THCS

Lễ hội Lam Kinh

Trò Xuân Phả ( Biểu diễn tại lễ hội Lam Kinh)
Khu di tích lịch sử Lam Kinh rộng khoảng 30 ha, gồm lăng phần, đền
miếu và cung của các vua nhà Hậu Lê mỗi lần về bái yết tổ tiên. Nơi đây cịn có
đền thờ các cơng thần như Lê Lai, Nguyễn Trãi...
“ Giáo dục truyền thống anh hùng của quê hương cho học sinh
qua tiết lịch sử địa phương” ( Lịch sử 7- Tiết 55 )

skkn

15


Sáng kiến kinh nghiệm môn Lịch sử THCS

GV: Dân ta truyền câu: "Hai mốt giỗ ông Lê Lai, hai hai giỗ ông Lê
Lợi". (?) Hãy nêu những hiểu biết của em về tướng Lê Lai?

(*) Lê Lai - liều mình cứu chúa:
Lê Lai người gốc Mường, thôn Dựng Tú, huyện Lương Giang (Thanh
Hố). Lê Lai tính tình cương trực, dung mạo khác thường, có chí khí. Ngay
trước khởi nghĩa Lam Sơn ơng đã theo hầu Lê Lợi có nhiều cơng lao. Năm
1416, ông cùng Lê Lợi và các tướng lĩnh khác tham gia Hội thề Lũng Nhai, thề
sống chết có nhau, nguyện chung sức đánh đuổi quân Minh xâm lược.
Khi Lê Lợi dựng cờ khởi nghĩa, ông là tướng luôn ở bên cạnh, xông pha
nhiều trận hiểm nguy. Bấy giờ quân Lam Sơn ít lính, thiếu lương thực, thường
bị quân Minh đánh bại. Theo sách Đại Việt thông sử, cuối tháng 4 năm 1418, Lê
Lợi bị thua trận ở Mường Một, chạy thoát về Trịnh Cao, quân Minh đuổi theo
vây chặt các lối hiểm yếu. Trong tình thế nguy cấp, Lê Lai mang 500 quân kéo
ra trại quân Minh khiêu chiến. Lê Lai thúc ngựa xông thẳng vào giữa trận hô to:
Ta là chúa Lam Sơn đây! Quân Minh ngỡ là Lê Lợi nên xúm lại đánh kịch liệt.
Lê Lai xung trận giết giặc rồi kiệt sức, bị quân Minh bắt và đem hành hình.

Lê Lai - liều mình cứu chúa
Cảm động lịng trung nghĩa của ơng, Lê Thái Tổ trước khi mất có dặn lại
đời sau phải làm giỗ Lê Lai trước một ngày, tức là ngày 21 tháng 8. Lê Lợi mất
ngày 22 tháng 8 âm lịch năm 1433. Từ đó dân gian truyền lại câu: "Hăm mốt
Lê Lai, hăm hai Lê Lợi".
GV chuyển ý, sau đó chiếu hình ảnh Nguyễn Trãi:

“ Giáo dục truyền thống anh hùng của quê hương cho học sinh
qua tiết lịch sử địa phương” ( Lịch sử 7- Tiết 55 )

skkn

16


Sáng kiến kinh nghiệm mơn Lịch sử THCS

(?) : Hình ảnh trên, em hiểu biết gì về nhân vật được giới thiệu?

- HS trả lời, GV khắc sâu về cuộc đời và những cống hiến to lớn của Nguyễn
Trãi đối với dân tộc ta.
Nguyễn Trãi (1380-1442): quê gốc ở làng Chi Ngại, huyện Phượng Sơn, lộ
Lạng Giang (nay thuộc Chí Linh, Hải Dương). Nguyễn Trãi là người văn võ
song toàn, có cơng lớn trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Nguyễn Trãi còn trao
cho vị thủ lĩnh nghĩa quân Lam Sơn bản Bình Ngơ sách, trong đó Nguyễn Trãi
vạch ra ba kế sách đánh quân Minh mà chủ yếu là tâm cơng, đánh vào lịng
người để đi đến chiến thắng. Thừa lệnh Lê Lợi soạn thảo công văn giấy tờ, thư
từ giao thiệp với quân Minh, cùng Lê Lợi và các tướng lĩnh ban bạc quân mưu.
Cuộc kháng chiến chống giặc Minh thắng lợi, Nguyễn Trãi đã thừa lệnh Lê Lợi
viết Bình Ngơ đại cáo cơng bố truớc tồn thiên hạ. Ông được coi là anh hùng
dân tộc, danh nhân văn hố của Việt Nam và thế giới.

Nội dung 2: Đóng góp của nhân dân Thanh Hóa trong cuộc khởi
nghĩa Lam Sơn
- Thanh Hóa là nơi xuất phát, là căn cứ vững chắc của cuộc khởi nghĩa.
Lam Sơn với rừng núi hiểm nhưng giao thông tương đối thuận tiện.
- Tại đây có nhiều dân tộc quần tụ. Ngay từ những ngày đầu của cuộc
khởi nghĩa,nhân dân Thanh hóa gồm đủ tầng lớp không kể già trẻ, gái trai, miền
17
“ Giáo dục truyền thống anh hùng của quê hương cho học sinh
qua tiết lịch sử địa phương” ( Lịch sử 7- Tiết 55 )

skkn


Sáng kiến kinh nghiệm môn Lịch sử THCS
xuôi hay miền ngược,đã nhanh chóng tập hợp dưới lá cờ đại nghĩa của Bình
Định Vương Lê Lợi với các gương mặt tiêu biểu như: Lê Tông Kiều( Huyện
Quảng Xương),Hà Độ (Huyện Nông Cống),Nguyễn Chích( Huyện Đơng Sơn).
Trong hội thề Lũng Nhai , khơng kể Lê Lợi đã có 11/18 người là người xứ
Thanh) như: Lê Lai, Lê Lý, Lê Hiển, Lê Bôi, Lê Thận, Lê Văn An, Lê Văn
Linh, Đinh Liệt,Trịnh Khả, Trương Lơi, Vũ Uy. Phần lớn trong số đó đã trở
thành tướng lĩnh tài ba của nghĩa quân Lam Sơn sau này.
Trong quá trình diễn ra cuộc khởi nghĩa, đồng bào các dân tộc thiểu số
vùng núi phía Tây Thanh Hóa đã ủng hộ nhiệt tình mọi mặt cho nghĩa quân: Xây
dựng căn cứ, đào tạo đắp lũy,cung cấp lương thực...
Trong cuộc khởi nghĩa, phụ nữ Thanh Hóa đã tích cực tham gia xây dựng
căn cứ, cung cấp lương thực, tiếp tế, cứu thương, bảo vệ tướng lĩnh,...Không
những thế, họ còn nêu cao tấm gương anh dũng chiến đấu chống giặc.
*Giáo viên cung cấp cho học sinh một số truyền thuyết và sự tích về cuộc khởi
nghĩa Lam Sơn quanh vùng núi Chí Linh bằng cách hướng dẫn các em ở

phần cuối SGK Lịch sử địa phương ( Sách dùng trong các nhà trường THCS
tỉnh Thanh Hóa) trang 21, 22

Nội dung 3: Trách nhiệm của công dân học sinh
(?) Là người con sinh ra trên mảnh đất truyền thống lịch sử Lam KinhLê Lợi em có suy nghĩ gì ?
- Tự hào về truyền thống anh hùng của quê hương Thọ Xuân, nơi đã sản
sinh ra anh hùng dân tộc Lê Lợi và các vị công thần trong cuộc khởi nghĩa Lam
Sơn.
- Em vô cùng cảm phục và biết ơn các vị anh hùng dân tộc đã sống chiến
đấu dành độc lập tự do cho dân tộc và xây dựng đất nước hưng thịnh.

(?) Liên hệ ở trường, lớp địa phương của em đã làm gì để kế thừa và
phát huy truyền thống anh hùng của quê hương? Bản thân em cần phải làm
gì để giữ gìn và phát huy truyền thống đó?
- Ln có những hành động cụ thể thể hiện lòng biết ơn các anh hùng dân tộc.
- Học tập, tu dưỡng rèn luyện đạo đức để xứng đáng với truyền thống của
quê hương Thọ Xuân.
- Giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp của quê hương.
“ Giáo dục truyền thống anh hùng của quê hương cho học sinh
qua tiết lịch sử địa phương” ( Lịch sử 7- Tiết 55 )

skkn

18


Sáng kiến kinh nghiệm môn Lịch sử THCS
- Bảo vệ di tích lịch sử văn hố ở địa phương.
- Ngăn chặn những hành vi phá hoại khu di tích.

4. Luyện tập:
Bài tâp 1: GV tổ chức trị chơi tìm ơ chữ để củng cố bài học với chủ đề
lòng biết ơn.
- Trị chơi tìm ơ chữ, GV trình chiếu câu hỏi trên máy chiếu.
- GV phổ biến luật chơi: Khi người tổ chức trò chơi đọc xong các câu
hỏi, nếu em nào có câu trả lời đúng sẽ giơ tay để trả lời. Nếu chưa đọc xong mà
giơ tay sẽ mất lượt trả lời câu này.
- Ô chữ hàng ngang tương ứng với 9 câu hỏi. Nếu mở được 3 ô hàng
ngang bạn có quyền trả lời ô hàng dọc. Trả lời đúng các em sẽ được nhận một
phần thưởng của chương trình.
Ơ số 1: Gồm 5 chữ cái: Đây là vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc Việt Nam ?

( Đáp án: Bác Hồ )
Ô số 2: Gồm 6 chữ cái: Đây là từ chỉ những người anh hùng đã ngã xuống vì
độc lập dân tộc?
( Đáp án: Liệt sĩ )
Ô số 3: Gồm 8 chữ cái: Tên người anh hùng lấy thân mình làm giá súng?
( Đáp án: Bế Văn Đàn )
Ô số 4: Gồm 9 chữ cái: Những người làm nghề chữa bệnh ?
( Đáp án: Thầy thuốc )
Ơ số 5: Gồm 7 chữ cái: Cơng cha được so sánh với hình ảnh núi ... ?
( Đáp án: Thái Sơn )
Ô số 6: Gồm 8 chữ cái: Đây là nơi ta sinh ra và lớn lên, nơi chôn rau cắt rốn?
( Đáp án: Quê hương )
Kết qủa ơ chữ sau khi tìm được là:

B

Á

C

H

Ồ

L

I

Ệ

T

S

Ĩ

B

Ế

V

Ă

N

Đ

À

N

T

H

Ầ

Y

T

H

U

Ố

“ Giáo dục truyền thống anh hùng của quê hương cho học sinh
qua tiết lịch sử địa phương” ( Lịch sử 7- Tiết 55 )

skkn

C
19


Sáng kiến kinh nghiệm môn Lịch sử THCS

Q

T H Á

I

S

Ơ

N

U Ê H

Ư

Ơ

N

G

(?) Ơ chữ hàng dọc mà em tìm được là chữ gì ?
( Đáp án: Biết ơn )
Bài tập 2: Khoanh trịn chữ cái đầu thơng tin em cho là đúng sau đây:
A. Lê Lợi sinh ngày 6 tháng 8 năm 1385 ( tức ngày 10 tháng 9 năm Ất Sửu
1385).
B. Quê mẹ Lê Lợi là Hương Lam Sơn, Huyện Lương Giang ( nay là xã Xuân
Lam , Thọ Xuân)
C. Cha Lê Lợi là Lê Hối, mẹ là Trịnh Thị Ngọc Thương
D. Năm 1418 Lê Lợi cùng toàn thể nghĩa quân phất cờ khởi nghĩa Lam Sơn
Học sinh chọn đáp án sau đó giáo viên đưa ra đáp án đúng : A.C.D
II.4. HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỐI VỚI HOẠT
ĐỘNG DẠY HỌC
Sau tiết tổ chức dạy học trên tôi đã cho học sinh làm bài tập trắc nghiệm
thu hoạch để đánh giá kết quả học tập, cũng như hiểu thêm truyền thống về quê
hương và lòng biết ơn các anh hùng dân tộc. Kết quả đạt được khối 7 năm học
2015 – 2016 như sau:

Lớp

Sĩ
số

7A
7B

27
28

Hiểu tốt
SL
TL
10
37.0
11
39.2

Kết quả khối 7
HiĨu khá
Hiểu TB
SL
TL
SL
TL
12
44.4
5
18.6
42.9
5

17.9
12

Chưa hiểu
SL
TL
0
0
0
0

Ghi
chú

Như vậy có thể khẳng định qua tiết học này học sinh hiểu hơn về truyền thống
của quê hương – truyền thống anh hùng đã tăng rõ rệt. Bài dạy đã thực sự đem
lại kết quả tốt và bổ ích đối với các em và bản thân tơi. Vì vậy, trong q trình
“ Giáo dục truyền thống anh hùng của quê hương cho học sinh
qua tiết lịch sử địa phương” ( Lịch sử 7- Tiết 55 )

skkn

20