Đạo hiếu trong văn hóa Việt Nam docx

Đạo hiếu trong văn hóa Việt Nam

Trong văn hóa của dân tộc Việt Nam, ý nghĩa hiếu đạo, được xem là
một di sản qúi báu, một chất liệu sống tốt đẹp được mọi người yêu
chuộng và giữ gìn Khi Phật Giáo xuất hiện ở Việt Nam thì đạo đức dân
tộc và đạo đức Phật Giáo hòa quyện vào nhau như nước với sữa.


Thư pháp Nguyễn Hiếu Tín


Do người Việt sẵn có tinh thần yêu chuộng đạo hiếu và giá trị giải thoát
nên đã tiếp nhận giáo lý Phật Giáo một cách dễ dàng. Làm người ai
cũng mang ơn sanh thành dưỡng dục của cha mẹ. Người Phật tử Việt
Nam hướng về Lễ hội Vu Lan vào ngày rằm tháng bảy mỗi năm là thực
hiện một phương thức báo hiếu vốn có từ lâu đời, và xem đó như là
một tín ngưỡng truyền thống

Trong văn học dân gian còn lưu lại những dấu tích về tấm lòng yêu
chuông đạo hiếu người con Việt. Trong truyền thuyết hay truyện cổ
tích, người Việt luôn tự hào là thuộc dòng giống con rồng cháu tiên.
Lạc Long Quân như là một người cha mẫu mực, anh hùng, thương yêu
và che chở con cái lúc hoạn nạn, thường khuyên mọi người ăn ở hiền
lành, sống đúng đạo lý cha con và tình nghĩa vợ chồng. Đó là ý thức về
hiếu hạnh, đặt nền tảng gây dựng đạo đức xã hội.

Câu chuyện về sự tích bánh chưng bánh dầy đã bày tỏ công lao sanh
dưỡng của cha mẹ. Lang Liêu, vị hoàng tử thứ mười tám, là người con
hiếu thảo, hiền lành đã dâng lên vua cha thứ bánh chưng tượng trưng
cho đất, bánh dầy tượng trưng cho trời; với ý nghĩa xem công cha nghĩa
mẹ to lớn như trời cao đất rộng, che chở cho con cái sống an vui giữa

đời. Do vậy mà được vuaHùng truyền trao ngôi vua. Tiền bạc, vàng
ngọc châu báu, của ngon vật lạ của các người con khác dâng lên đều bị
vua từ chối.

Ý thức ấy như ngọn gió đạo đức đã thổi vào luồng văn hóa dân tộc để
xây dựng nền đạo lý lâu dài. Chiếc bánh chưng, bánh dầy đã trở thành
một sản phẩm cổ truyền, một chứng tích của đạo lý, chiếc bánh ấy
thường được dâng cúng tổ tiên trong dịp Tết Nguyên Đán và các lễ hội
hàng năm.

Trong ca dao Việt Nam, với những lời lẽ mộc mạc, dễ hiểu đã đề cao
được công lao dưỡng dục của cha mẹ, nó không nằm trong phạm vi văn
chương bác học, mà trở lại gần gủi và phổ cập với đời sống con người
qua bao thế hệ:
“Công cha nghĩa mẹ cao dày,
Cưu mang trứng nước những ngày còn thơ.
Nuôi con khó nhọc đến giờ,
Trưởng thành con phải biết thờ song thân.”
“ Công cha như núi Thái sơn,
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.
Một lòng thờ mẹ kính cha,
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.”

Nguyễn Trãi, vị anh hùng dân tộc vào thế kỉ thứ mười lăm, là một nhà
quân sự, một nhà chính trị lỗi lạc, một nhà văn, nhà thơ vĩ đại của dân
tộc, có nhiều thi phẩm văn chương bất hủ. Trong tác phẩm “Gia Huấn
Ca” của ông, đã đề cao đạo đức, luân lý trong mối quan hệ giữa cá
nhân, gia đình và xã hội. Hiếu được nhấn mạnh rất rõ:
“Dù nội ngoại bên nào cũng vậy,
Đừng tranh dành bên ấy, bên này,

Cù lao đội đức cao dày,
Phải lo hiếu kính đêm ngày khăng khăng.”
Còn nữa, phận làm con đối với cha mẹ:
“Khi ấm lạnh ta hầu săn sóc
Xem cháo cơm thay thế mọi bề
Ra vào thăm hỏi từng khi
Người đà vô sự ta thì an tâm.”

Nguyễn Du, ông cũng là một nhà thơ lớn của dân tộc, vào thế kỉ thứ
mười tám, thấm nhuần tư tưởng Phật Giáo, ông thường nói rằng “ngã
độc kim cang, thiên biến linh”, nghĩa là “Ta đọc hơn ngàn biến Kinh
Kim Cang” Nguyễn Du đã tiếp nhận hai nguồn văn hóa Ấn Độ và
Trung Hoa mà viết ra tác phẩm Truyện Kiều , ông đã đề cao chữ hiếu
với một tinh thần phóng khoáng, đặc biệt đạo hiếu được nhấn mạnh và
xem đó là nhiệm vụ hàng đầu của con cái:
“Duyên hội ngộ đức cù lao
Bên tình bên hiếu bên nào nặng hơn,
Để lời thệ hải minh sơn
Làm con trước phải đền ơn sanh thành.”

Trong tư tưởng của ông đạo hiếu là nét trinh lòng cao quý. Giữa thời
đại phong kiến, cha mẹ đặt đâu con ngồi đó, mà ông đã xây dựng hình
ảnh Thúy Kiều yêu Kim Trọng, hiếu với mẹ cha, nhưng nàng sẵn sàng
bán mình chuộc cha:
“Quyết tình nàng mới hạ tình:
Dẽ cho để thiếp bán mình chuộc cha.”
Thúy Kiều đã hy sinh tất cả hạnh phúc cá nhân để làm tròn Chữ Hiếu:
“Như nàng lấy hiếu làm trinh
Bụi nào cho đục được mình ấy vay.”
Còn nữa:

“Xưa nay trong đạo đàn bà,
Chữ trinh kia cũng có ba bảy đường.”

Thúy Kiều không vì tình yêu mà quên đi bổn phận làm con, nàng đã có
một thái độ dứt khoát trong tình và hiếu, mặc dù bán mình, nhưng Thúy
Kiều vẫn giữ một tấm lòng trung trinh vì đã thực hiện trọn vẹn chữ
hiếu. Hơn thế nữa, Kiều sẵn sàng khuyên em mình là Thúy Vân chung
sống với Kim Trọng, đó là một nghĩa cử cao đẹp và cao thượng, một
quan điểm tình yêu mới lạ trong thời đại bấy giờ.

Cụ Nguyễn Đình Chiểu, một sĩ phu yêu nước, thương dân vào thế kỉ
thứ mười chín, không màng danh lợi, rất đề cao tinh thần hiếu hạnh, thể
trong tác phẩm“ Lục Vân Tiên.” Hình ảnh Lục Vân Tiên trên đường đi
thi trạng nguyên, nghe tin mẹ mất, đã quay về chịu tang cho mẹ và ông
đã khóc lóc đến mù mắt. Lục Vân Tiên không vì sự nghiệp của bản
thân mình mà quên đi trách nhiệm của người con khi cha mẹ qua đời.

Ca dao có câu: “dù ai buôn bán đâu đâu, cứ rằm tháng Bảy mưa Ngâu
thì về”. Rằm tháng bảy trong kí ức mọi người là ngày xá tội vong nhân,
phát tâm làm lành lánh dữ, cúng dường Tam Bảo cầu cho gia quyến
bình an và cầu nguyện cho hương linh cha mẹ và tổ tiên quá vãng được
sanh về cỏi an lành

Ý nghĩa ấy, chúng ta còn phải có trách nhiệm với bao bậc mẹ cha khác
trên cuộc đời, vì giá trị rộng lớn của chữ hiếu trong triết lý duyên sinh.
Hiếu thuận với cha mẹ là phải hiếu thuận với tất cả mọi người .Đây là
lý tưởng sống cao đẹp không những dân tộc Viêt Nam mà các dân tộc
tiến bộ khác trên thế giới đều yêu chuộng và giữ gìn .