Bài giảng Quản trị ngân hàng thương mại (Trường ĐH Kinh tế Luật)

9/1/2012

Bài giảng mơn

QUẢN TRỊ
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
Khoa Tài chính Ngân hàng
Trường ĐH Kinh tế - Luật
Tháng 9/2012
1

Chương 1
TỔNG QUAN VỀ QUẢN
TRỊ NGÂN HÀNG
THƯƠNG MẠI
2

1


9/1/2012

Các khái niệm
Ngân hàng thương mại
• Theo luật pháp Mỹ: Bất kỳ một tổ chức nào cung
cấp tài khoản tiền gửi chho phép khách hàng rút
tiền theo yêu cầu (như bằng cách viết séc hay rút
tiền điện tử) và cho vay đối với các tổ chức kinh
doanh hay cho vay thương mại
• Là loại hình tổ chức tài chính cung cấp một danh
mục các dịch vụ tài chính đa dạng nhất – đặc biệt

là tín dụng, tiết kiệm và dịch vụ thanh toán – và
thực hiện nhiều chức năng tài chính nhất so với
bất kỳ một tổ chức kinh doanh naoftrong nền
kinh tế (Peter S.Rose)
3

• Tại Pháp: Ngân hàng là các pháp nhân
thực hiện một cách thường xuyên, chuyên
nghiệp các hoạt động bao gồm nhận tiền
gửi công chúng, các hoạt động tín dụng,
cũng như cung ứng hoặc quản lý các
phương tiện thanh toán cho khách hàng.

4

2


9/1/2012

World Bank
• “Ngân hàng là tổ chức tài chính nhận tiền gửi chủ yếu ở
dưới dạng không kỳ hạn hoặc tiền gửi được rút ra với
một thông báo ngắn hạn (tiền gửi khơng kỳ hạn, có kỳ
hạn và các khoản tiết kiệm). Dưới tiêu đề “các ngân
hàng” gồm có: Các Ngân hàng thương mại, chỉ tham
gia vào các hoạt động nhận tiền gửi, cho vay ngắn hạn
và trung dài hạn; Các ngân hàng đầu tư hoạt động
bn bán chứng khốn và bảo lãnh phát hành; Các
Ngân hàng nhà ở cung cấp tài chính cho lĩnh vực phát

triển nhà ở và nhiều loại khác nữa. Tại một số nước cịn
có các ngân hàng tổng hợp kết hợp hoạt động ngân
hàng thương mại với hoạt động ngân hàng đầu tư và
đôi khi thực hiện cả dịch vụ bảo hiểm”.
5

Việt Nam
• Ngân hàng là loại hình tổ chức tín dụng có
thể được thực hiện tất cả các hoạt động
ngân hàng theo quy định của Luật Các Tổ
chức tín dụng.
• Ngân hàng thương mại là loại hình ngân
hàng được thực hiện tất cả các hoạt động
ngân hàng và các hoạt động kinh doanh
khác theo quy định của Luật Các Tổ chức tín
dụng nhằm mục tiêu lợi nhuận.
6

3


9/1/2012

Khái niệm về quản trị
• Quản trị là sự tác động của các chủ thể quản
trị lên đối tượng quản trị nhằm đạt được các
mục tiêu nhất định đã đặt ra trong điều kiện
biến động của môi trường kinh doanh
– Là một q trình chứ khơng là hành vi nhất
thời

– Đạt được mục tiêu với hiệu quả cao nhất
– Gắn liền với môi trường kinh doanh
7

Khái niệm về quản trị kinh doanh ngân hàng
• Là việc thiết lập một chương trình hoạt động kinh
doanh dài hạn và ngắn hạn cho một doanh
nghiệp ngân hàng, xác định các nguồn tài nguyên
sẵn có từ đó lãnh đạo nhân viên ngân hàng thực
hiện các mục tiêu đã đề ra
– Thiết lập các mục tiêu kinh doanh của ngân
hàng và thời hạn để thực hiện các mục tiêu
– Đề cập đến việc xác định các nguồn tài nguyên
và việc bố trí, phân bổ các nguồn tài nguyên
– Đề cập đến hoạt động lãnh đạo của các cấp
quản trị
– Được xem là những chương trình hành động
8

4


9/1/2012

Đặc điểm kinh doanh NH
• Sản phẩm NH mang tính vơ hình
• Quan hệ khách hàng thường dựa trên cơ sở
quen biết
• Chịu sự kiểm sốt chặt chẽ của Nhà nước
• Tổ chức cung cấp sản phẩm mang tính trực

tiếp là chủ yếu.
• Chịu sự tác động lớn và nhạy cảm với Kinh tế
vĩ mơ.
• Hoạt động NH chứa đựng nhiều rủi ro.
9

Những khuynh hướng ảnh hưởng
đến hoạt động kinh doanh NH
•
•
•
•
•
•
•
•

Sự gia tăng nhanh chóng trong danh mục dịch vụ
Sự gia tăng chi phí vốn
Sự gia tăng các nguồn vay nhạy cảm với lãi suất
Cách mạng trong công nghệ ngân hàng
Sự củng cố và mở rộng hoạt động về mặt địa lý
Q trình tồn cầu hóa ngân hàng
Rủi ro vỡ nợ gia tăng
Sự hiểu biết của khách hàng gia tăng
10

5

9/1/2012

Sự cần thiết quản trị Kinh doanh NH
–Do mục tiêu hoạt động của NH.
–Do đặc điểm kinh doanh NH.
–Do nhu cầu thị trường sản phẩm

11

Nội dung của quản trị ngân hàng thương mại
•
•
•
•
•
•
•

Quản
Quản
Quản
Quản
Quản
Quản
Quản

trị
trị
trị
trị

trị
trị
trị

nguồn vốn huy động
vốn tự có
tín dụng
đầu tư
thanh khoản
tài sản Có -Tài sản Nợ
hoạt động sáp nhập
12

6


9/1/2012

Thảo luận và Bài tập nhóm
• Giới thiệu về Ngân hàng mà bạn chọn lựa.
• u cầu:
– Sự hình thành và phát triển
– Tổ chức bộ máy quản lý của ngân hàng
– Kết quả hoạt động của ngân hàng trong 3 năm vừa
qua
– Trình bày bằng power point

13

Chương 2

PHÂN TÍCH
HOẠT ĐỘNG KINH DOANH
NGÂN HÀNG

14

7


9/1/2012

BÁO CÁO TÀI CHÍNH CỦA NGÂN
HÀNG

15

Báo cáo tài chính của ngân hàng

• Bảng cân đối kế tốn
• Báo cáo thu nhập – Báo cáo kết quả hoạt
động kinh doanh
• Các báo cáo khác

16

8


9/1/2012

Bảng cân đối kế toán
Bảng cân đối kế toán của ngân hàng là
bảng liệt kê tài sản, nợ phải trả và vốn sở
hữu do ngân hàng nắm giữ hoặc đầu tư
tại một thời điểm

17

Các khoản mục chính
C + S + L + MA = D + NDB + EC
C = Khoản mục tiền
S = Chứng khoán
L = Cho vay và cho thuê
MA = Tài sản khác

D = Tiền gửi của khách
hàng
NDB = Tiền vay
EC = Vốn chủ sở hữu

18

9


9/1/2012

Tài sản bằng tiền
Bao gồm:
– Tiền mặt và kim loại quý

– Tiền gửi Ngân hàng Nhà nước Việt Nam: DTBB,
TGTT
– Tiền, vàng gửi tại các TCTD khác và cho vay các
TCTD khác: TGTT, TGCKH, CV

• Được gọi là dự trữ sơ cấp
⇒Quy mô của tài sản bằng tiền bao nhiêu là
hợp lý?
⇒Quy mô tài sản bằng tiền phụ thuộc những
yếu tố nào?
19

Phụ thuộc
•
•
•
•

Hệ thống thanh tốn KDTM
Sự phát triển của TTTC
Quy mơ và tính chất hoạt động của NH
Thời vụ

20

10


9/1/2012

Chứng khốn: Bộ phận thanh khoản
• Dự trữ thứ cấp
• Bao gồm:
– Chứng khốn chính phủ ngắn hạn
– Chứng khốn trên thị trường tiền tệ

21

Chứng khốn đầu tư
• Bộ phận chứng khốn tạo thu nhập
• Chứng khốn chịu thuế
– Chứng khốn chính phủ
– Chứng khốn của các tổ chức khác
– Trái phiếu cơng ty

• Chứng khốn miễn thuế
– Chứng khốn của chính quyền địa phương

22

11


9/1/2012

Quy định của Việt Nam
•
•
•
•

Chứng khốn kinh doanh
Chứng khốn đầu tư sẵn sàng để bán
Chứng khoán đầu tư giữ đến ngày đáo hạn
Dự phịng giảm giá chứng khốn đầu tư

23

Cho vay quỹ Liên bang và mua CK theo
hợp đồng bán lại
• Một loại hình cho vay
• Cho vay qua đêm
• Cho vay quỹ liên bang – Nguồn vốn cho khoản
này lấy từ dự trữ tại quỹ dự trữ liên bang
• Mua CK theo hợp đồng bán lại– Ngân hàng
nhận quyền sở hữu tạm thời đối với những
chứng khoán do người vay sở hữu

24

12


9/1/2012

Cho vay và cho th tài chính khách hàng
• Dư nợ cho vay
• Dự phịng rủi ro cho vay và cho thuê tài chính
khách hàng (tổn thất tín dụng)
– Giảm tài khoản tài sản

– Cho khả năng tổn thất trong tương lai

• Cho vay rịng

25

Các loại cho vay và cho th
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

Cho vay thương mại
Nơng lâm nghiệp
Sản xuất và gia cơng chế biến
Xây dựng
Dịch vụ cá nhân và cộng đồng
Kho bãi, giao thông vận tải và thông tin liên lạc
Giáo dục và đào tạo
Tư vấn, kinh doanh bất động sản
Tài trợ xuất nhập khẩu
Nhà hàng và khách sạn

Cho vay chứng khoán
Các ngành nghề khác
26

13


9/1/2012

Các loại cho vay và cho thuê
(theo loại hình cho vay)
•
•
•
•
•
•

Các tổ chức kinh tế, cá nhân trong nước
Chiết khấu thương phiếu và các GTCG
Cho thuê tài chính
Các tổ chức kinh tế, cá nhân nước ngoài
Cho vay theo chỉ định của Chính phủ
Nợ khoanh và nợ chờ xử lý

27

Các loại cho vay và cho th
(theo nhóm)
•

•
•
•
•

Nợ đủ tiêu chuẩn
Nợ cần chú ý
Nợ dưới tiêu chuẩn
Nợ nghi ngờ
Nợ có khả năng mất vốn

28

14


9/1/2012

Các loại cho vay và cho thuê
(theo kỳ hạn)
• Ngắn hạn
• Trung hạn
• Dài hạn

29

Dự phịng rủi ro cho vay và cho th tài
chính khách hàng
Dự phịng rủi ro tín dụng (kỳ trước)
+ Chi phí dự phịng rủi ro tín dụng (trích lập

trong kỳ)
= Dự phịng rủi ro tín dụng điều chỉnh
- Nợ tổn thất (xử lý rủi ro)
+/- Các khoản thu từ nợ tổn thất trong thời gian
theo dõi / hồn nhập trong năm
= Dự phịng rủi ro tín dụng còn lại
30

15


9/1/2012

Thảo luận
Sự khác biệt trong việc thể hiện
khoản mục dự phịng rủi ro cho vay
và cho th tài chính khách hàng
giữa BCTC của Mỹ và BCTC của Việt
Nam?

31

Dự phòng chung và dự phịng cụ thể
• Dự phịng cụ thể
– Dự phịng để bảo vệ các khoản vay cụ thể
– Trích lập ALL hoặc
– Dự trữ thêm cho ALL
• Dự phịng chung

– Duy trì ALL

• Do nhà quản lý quyết định nhưng chịu ảnh
hưởng của thuế và quy định của pháp luật
32

16


9/1/2012

Góp vốn, đầu tư dài hạn
•
•
•
•

Vốn góp liên doanh
Đầu tư vào cơng ty liên kết
Đầu tư dài hạn khác
(Dự phịng giảm giá đầu tư dài hạn)

33

Tài sản khác
Tài sản cố định
– Tài sản cố định hữu hình
– Tài sản cố định th tài chính
– Tài sản cố định vơ hình

Tài sản khác

34

17


9/1/2012

• Tài sản khác
– Chi phí XDCB dở dang và mua TSCĐ
– Lãi dự thu
– Phải thu khách hàng
– Các khoản tạm ứng và phải thu nội bộ
– Chi phí chờ phân bổ
– Khác
35

Nợ phải trả và vốn chủ sở hữu
• Nợ phải trả
• Vốn chủ sở hữu

36

18


9/1/2012

Nợ phải trả
Các khoản nợ Chính phủ và NHNN
Tiền gửi và vay các TCTD khác

Tiền gửi của khách hàng
Vốn tài trợ, uỷ thác đầu tư, cho vay các TCTD
chịu rủi ro
• Chứng chỉ tiền gửi và phát hành trái phiếu
• Các khoản nợ khác
•
•
•
•

37

Tài khoản tiền gửi
•
•
•
•
•
•

Tiền gửi giao dịch
Tiền gửi có kỳ hạn
Tiền gửi tiết kiệm
Tiền ký quỹ
Tài khoản Nows
Tiền gửi trên thị trường tiền tệ
38

19

9/1/2012

Các khoản vay
•
•
•
•
•
•

Vay NHNN
Bán chứng khốn theo hợp đồng mua lại
Các khoản nợ chấp nhận thanh toán
Vay mượn trên thị trường tiền tệ Châu Âu
Cổ phiếu ưu đãi xác định thời hạn
Nợ phải trả khác

39

Các khoản nợ khác
•
•
•
•
•
•
•
•

Lãi dự chi
Chuyển tiền phải trả
Các khoản thuế khác phải nộp
Tiền giữ hộ và đợi thanh toán
Phải trả đối tác
Cổ tức phải trả
Dự phịng trợ cấp thơi việc
Dự phịng chung cho nợ tiềm tàng và các cam kết

40

20