Hoàn thiện pháp luật về giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại nhìn từ thực tiễn của toà án nhân dân hai cấp tỉnh hoà bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀ O TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN

---------------------

ĐÀO NGỌC TIẾN

HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP
KINH DOANH, THƢƠNG MẠI NHÌN TỪ THỰC TIỄN CỦA
TÕA ÁN NHÂN DÂN HAI CẤP TỈNH HÕA BÌNH

Chuyên ngành: Luật kinh tế
Mã số: 8380107

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. TRẦN THỊ HỊA BÌNH

HÀ NỘI - 2019


LỜI CAM ĐOAN
Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học thuật.
Tôi cam kết bằng danh dự cá nhân rằng nghiên cứu này do tôi tự thực hiện và
không vi phạm yêu cầu về sự trung thực trong học thuật
Hà nội, ngày 28 tháng 12 năm 2019
NGƢỜI CAM ĐOAN

Đào Ngọc Tiến

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ
LỜI NÓI ĐẦU ............................................................................................................ 1
Chƣơng 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT
TRANH CHẤP KINH DOANH, THƢƠNG MẠI TẠI TÒA ÁN ........................ 6
1.1. Khái quát về tranh chấp kinh doanh thƣơng mại và giải quyết tranh
chấp kinh doanh thƣơng mại................................................................................. 6
1.1.1. Khái niệm tranh chấp kinh doanh thương mại .......................................... 6
1.1.2. Đặc điểm tranh chấp kinh doanh thương mại........................................... 10
1.1.3. Các phương thức giải quyết tranh chấp về kinh doanh, thương mại ....... 11
1.2. Pháp luật về giải quyết tranh chấp kinh doanh thƣơng mại tại Tòa án . 20
1.2.1. Thẩm quyền của Tòa án trong việc giải quyết tranh chấp kinh doanh
thương mại ........................................................................................................... 20
1.2.2. Thủ tục giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại của Tòa án......... 26
TIỂU KẾT LUẬN CHƢƠNG 1.............................................................................. 35
Chƣơng 2: THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP VỀ KINH DOANH,
THƢƠNG MẠI TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN HAI CẤP TỈNH HỊA BÌNH...... 36
2.1. Giới thiệu về Tịa án nhân dân hai cấp tỉnh Hịa Bình.............................. 36
2.1.1. Giới thiệu về Tịa án nhân dân cấp tỉnh của tỉnh Hịa Bình ..................... 36
2.1.2. Giới thiệu về Tòa án nhân dân cấp huyện của tỉnh Hịa Bình.................. 37
2.2. Khái qt về các tranh chấp kinh doanh, thƣơng mại tại tỉnh Hịa Bình37
2.3. Thực tiễn giải quyết tranh chấp kinh doanh thƣơng mại tại Tịa án nhân
dân hai cấp tỉnh Hịa Bình ................................................................................... 38
2.4. Đánh giá thực tiễn giải quyết tranh chấp kinh doanh thƣơng mại tại Tòa
án nhân dân hai cấp tỉnh Hịa Bình .................................................................... 40

2.4.1. Những thuận lợi trong hoạt động giải quyết tranh chấp kinh doanh
thương mại tại Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Hịa Bình ..................................... 40
2.4.2. Những tồn tại trong công tác giải quyết tranh chấp kinh doanh thương
mại tại Tịa án nhân dân hai cấp tỉnh Hịa Bình.................................................. 42
2.4.3. Những hạn chế trong hoạt động xét xử tranh chấp kinh doanh thương mại
tại Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Hịa Bình ......................................................... 43
2.4.4. Ngun nhân của những tồn tại, hạn chế trong hoạt động giải quyết tranh chấp
kinh doanh thương mại tại Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Hịa Bình........................ 53
TIỂU KẾT LUẬN CHƢƠNG 2.............................................................................. 56
Chƣơng 3: KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ GIẢI
QUYẾT TRANH CHẤP KINH DOANH THƢƠNG MẠI VÀ NÂNG CAO
HIỆU QUẢ ÁP DỤNG TẠI TỊA ÁN NHÂN DÂN HAI CẤP TỈNH HỊA
BÌNH .......................................................................................................................... 57
3.1. Định hƣớng hoàn thiện pháp luật về giải quyết tranh chấp kinh doanh
thƣơng mại tại Tòa án .......................................................................................... 57
3.2. Một sớ kiến nghị nhằm hồn thiện pháp luật về giải quyết tranh chấp
kinh doanh, thƣơng mại tại Tòa án .................................................................... 60
3.3. Một số kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về tranh
chấp kinh doanh thƣơng mại tại Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Hịa Bình ... 63
TIỂU KẾT LUẬN CHƢƠNG 3.............................................................................. 71
KẾT LUẬN ............................................................................................................... 72
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................... 74


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

KDTM

: Kinh doanh thương mại

TAND

: Tòa án nhân dân

BLTTDS

: Bộ luật Tố tụng dân sự

TNHH

: Trách nhiệm hữu hạn


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀ O TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN

---------------------

ĐÀO NGỌC TIẾN

HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP
KINH DOANH, THƢƠNG MẠI NHÌN TỪ THỰC TIỄN CỦA
TÕA ÁN NHÂN DÂN HAI CẤP TỈNH HÕA BÌNH

Chuyên ngành: Luật kinh tế
Mã sớ: 8380107

TĨM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ

HÀ NỘI - 2019

i

LỜI NÓI ĐẦU
Hoạt động kinh doanh, thương mại là một trong những hoạt động có ảnh
hưởng rất lớn tới nền kinh tế của mỗi địa phương nói riêng và của cả nước nói
chung. Trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế, hội
nhập kinh tế quốc tế sâu rộng thì hoạt động kinh doanh, thương mại ở Việt Nam ngày
càng gia tăng. Sự gia tăng các hoạt động kinh doanh, thương mại đã tạo ra nhiều lợi thế
nhưng cũng có một số bất cập, đặc biệt là xảy ra nhiều tranh chấp giữa các bên trong
hoạt động kinh doanh, thương mại. Nhằm hạn chế và giải quyết những bất cập ấy, thì
việc phát triển, hoàn thiện các quy định của pháp luật trong giải quyết các vụ án để đảm
bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho các bên trong hoạt động kinh doanh, thương mại ở
Việt Nam là rất cần thiết.
Hịa Bình là một tỉnh nằm giáp ranh giữa ba khu vực: Tây Bắc, Đông Bắc và
Bắc Trung Bộ của Việt Nam. Phía Bắc giáp với tỉnh Phú Thọ; phía Nam giáp với các
tỉnh Hà Nam, Ninh Bình; phía Đơng, giáp với Thủ đơ Hà Nội; phía Tây, Tây Bắc, Tây
Nam giáp với các tỉnh Sơn La, Thanh Hóa. Là địa bàn có nhiều quốc lộ lớn chạy qua
như: Quốc lộ 6, 21, 37C… nối giữa Thủ đô Hà Nội và các vùng kinh tế phát triển
khác[6]. Do vậy, hoạt động kinh doanh, thương mại trên địa bàn tỉnh ngày càng sôi
động, mang lại lợi ích cho người dân ở địa phương. Tuy nhiên, những hoạt động kinh
tế này cũng luôn tiềm ẩn và xảy ra những tranh chấp, bất đồng trong hoạt động kinh
doanh, thương mại.
Trong thời gian qua, Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Hịa Bình ln tích cực trong
việc giải quyết các tranh chấp về kinh doanh thương mại xảy ra trên địa bàn. Những
kết quả đạt được đã góp phần bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các bên tham gia
cũng như bảo vệ được sự thượng tôn của pháp luật. Tuy nhiên, bên cạnh những kết
quả đã đạt được trong hoạt động giải quyết các tranh chấp về kinh doanh thương
mại trên địa bàn tỉnh Hịa Bình thì hoạt động này vẫn cịn bộc lộ nhiều hạn chế cần

phải khắc phục. Do vậy, để tìm hiểu rõ hơn về vấn đề này, tác giả đã chọn đề tài:
“Hoàn thiện pháp luật về giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại nhìn từ thực
tiễn của Tịa án nhân dân hai cấp tỉnh Hịa Bình” làm đề tài nghiên cứu luận văn
Thạc sĩ của mình.


ii

Chƣơng 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ GIẢI
QUYẾT TRANH CHẤP KINH DOANH, THƢƠNG MẠI TẠI
TÒA ÁN
1.1. Khái quát về tranh chấp kinh doanh thƣơng mại và giải quyết tranh
chấp kinh doanh thƣơng mại
Tranh chấp là một trong những thuật ngữ được sử dụng rất phổ biến trong
đời sống hằng ngày và trong khoa học pháp lý. Nghiên cứu về thuật ngữ “tranh
chấp”, có rất nhiều quan điểm khác nhau, bởi khi nghiên cứu, các học giả thường
xem xét vấn đề ở những góc độ khơng giống nhau. Cụ thể:
Theo Từ điển Tiếng Việt, Nhà xuất bản Đà Nẵng, năm 2003 thì “tranh
chấp” được hiểu là: “giành giật” hoặc “không đồng ý với nhau trong một cuộc thảo
luận”. Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam, Hội đồng biên soạn, Nhà xuất bản Từ
điển Bách khoa, xuất bản năm 1995 thì “tranh chấp” được hiểu là: “tranh giành
nhau một cách giằng co cái không rõ thuộc về bên nào” hoặc “đấu tranh giằng co
khi có ý kiến bất đồng, thường là trong vấn đề quyền lợi giữa hai bên”[14]. Hay
theo Từ điển Luật học, Viện khoa học pháp lý- Bộ Tư pháp, Nhà xuất bản từ điển
bách khoa, tư pháp, xuất bản năm 2006 thì “tranh chấp” được hiểu là: “là việc giữa
hai cá nhân hoặc giữa cá nhân với tổ chức hoặc giữa tổ chức với tổ chức có mâu
thuẫn về quyền lợi và nghĩa vụ trong quản lý sử dụng nhà, đất; một trong hai bên
hoặc cả hai có đơn u cầu cơ quan hành chính nhà nước thụ lý giải quyết” hoặc đó
là: “Những tranh chấp về quyền, quyền lợi và nghĩa vụ hợp pháp của các chủ thể

trong quan hệ pháp luật dân sự như tranh chấp trong việc ký kết, thi hành và thanh
toán các hợp đồng mua bán, đầu tư, chuyển giao công nghệ, vận chuyển, bảo
hiểm… hoặc trong việc thực hiện các quyền về nhân thân có gắn liền với quan hệ
tài sản như quyền tác giả, phát minh, sáng chế, trong ly hôn, thừa kế… vv”.


iii

1.2. Pháp luật về giải quyết tranh chấp kinh doanh thƣơng mại tại Tòa án
Thẩm quyền của Tòa án về vụ việc
Điều 30 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 quy định rất chi tiết những tranh chấp
kinh doanh thương mại thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án. Theo đó, những
tranh chấp về kinh doanh, thương mại thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án bao
gồm:
“1. Tranh chấp phát sinh trong hoạt động kinh doanh, thương mại giữa cá
nhân, tổ chức có đăng ký kinh doanh với nhau và đều có mục đích lợi nhuận; 2.
Tranh chấp về quyền sở hữu trí tuệ, chuyển giao cơng nghệ giữa cá nhân, tổ chức
với nhau và đều có mục đích lợi nhuận; 3. Tranh chấp giữa người chưa phải là
thành viên cơng ty nhưng có giao dịch về chuyển nhượng phần vốn góp với cơng ty,
thành viên cơng ty; 4. Tranh chấp giữa công ty với các thành viên của công ty;
tranh chấp giữa công ty với người quản lý trong công ty trách nhiệm hữu hạn hoặc
thành viên Hội đồng quản trị, giám đốc, tổng giám đốc trong công ty cổ phần, giữa
các thành viên của công ty với nhau liên quan đến việc thành lập, hoạt động, giải
thể, sáp nhập, hợp nhất, chia, tách, bàn giao tài sản của cơng ty, chuyển đổi hình
thức tổ chức của cơng ty; 5. Các tranh chấp khác về kinh doanh, thương mại, trừ
trường hợp thuộc thẩm quyền giải quyết của cơ quan, tổ chức khác theo quy định
của pháp luật”.
Như vậy, qua quy định trên có thể thấy: Những tranh chấp về kinh doanh,
thương mại thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án gồm rất nhiều loại tranh chấp
khác nhau và mỗi loại tranh chấp lại có những đặc điểm khơng giống nhau. Cụ thể:

iv

Chƣơng 2
THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP VỀ KINH
DOANH, THƢƠNG MẠI TẠI TỊA ÁN NHÂN DÂN HAI CẤP
TỈNH HỊA BÌNH
2.1. Giới thiệu về Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Hịa Bình
Hịa Bình là một tỉnh miền núi phía Bắc của Việt Nam, có tổng diện tích
khoảng 4.596,4 km2, gồm 10 huyện, 01 thành phố với 210 xã, phường, thị trấn. Dân
số khoảng trên 85 vạn người. Có 7 dân tộc chính cùng sinh sống, trong đó dân tộc
Mường chiếm 63%, dân tộc Kinh chiếm 28%, còn lại là các dân tộc khác như Dao,
Thái, Mông, Hoa, Ê đê. Địa giới hành chính tiếp giáp với Thủ đơ Hà Nội và các tỉnh
Sơn La, Thanh Hóa, Ninh Bình, Hà Nam, Phú Thọ[15]. Là khu vực cửa ngõ Tây
Bắc có vị trí chiến lược quan trọng có cả đường sơng và đường bộ, đặc biệt là tuyến
Quốc lộ 6 chạy qua với nhiều bản sắc dân tộc. Là nơi có nhiều di tích lịch sử văn
hóa và các địa điểm du lịch nổi tiếng như: Thủy điện Hịa Bình, Động Thác Bờ,
Suối khống Kim Bơi, Cửu thác Tú Sơn, Hệ thống hang động Núi Đầu Rồng, Đền
Bồng lai...
Trải qua quá trình lịch sử từ khi nước nhà được độc lập năm 1945, q trình
hình thành và phát triển của ngành Tồ án tỉnh Hịa Bình gắn liền với lịch sử đấu
tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa
cũng như quá trình xây dựng và hoàn thiện của ngành Toà án nhân dân với tiền thân
là Toà án Đệ nhị cấp ở tỉnh được thành lập từ tháng 01/1946 theo Sắc lệnh số 13/SL
ngày 24/01/1946 do Chủ tịch Hồ Chí Minh ký. Lúc này biên chế của Tòa đệ nhị cấp
mới chỉ có 04 người, nhiệm vụ trọng tâm là xét xử các vụ trọng án xâm hại đến
chính quyền cách mạng và lợi ích của nhân dân. Đến năm 1975 sau khi nước nhà
thống nhất theo quy hoạch địa giới hành chính tỉnh Hịa Bình và tỉnh Hà Tây sáp
nhập thành tỉnh Hà Sơn Bình nên ngành Tịa án 2 tỉnh cũng được sáp nhập với nhau

mang tên Tòa án Hà Sơn Bình vào năm 1976.


v

Đến năm 1991 tỉnh Hà Sơn Bình lại được tách ra thành 2 tỉnh Hồ Bình và
Hà Tây nên Tịa án nhân dân tỉnh Hịa Bình lại được tái lập cho đến nay. Thời kỳ
1992 - 2002: Toà án nhân dân tỉnh tổ chức bộ máy theo quy định của Luật tổ chức
Toà án nhân dân năm 1992. Thời kỳ từ năm 2002 đến nay: Tổ chức bộ máy Toà án
nhân dân tỉnh có Uỷ ban Thẩm phán; các Tồ chun trách như: Hình sự, Dân sự,
Kinh tế, Hành chính; các phòng: Giám đốc Kiểm tra (nay là phòng Kiểm tra nghiệp
vụ và thi hành án hình sự), Tổ chức ( nay là phòng tổ chức, thanh tra và thi đua
khen thưởng), Văn phòng.
Tổng biên chế của Tòa án nhân dân tỉnh Hịa Bình có 47 cán bộ cơng chức,
trình độ lý luận chính trị: Cử nhân 01 đồng chí; Cao cấp 11 đồng chí; Trung cấp 15
đồng chí; Sơ cấp 20 đồng chí. Trình độ chun mơn 100% cán bộ nghiệp vụ có
trình độ Cử nhân luật, hiện tại có 09 đồng chí Thạc sĩ Luật. Trong đó có 01 Thẩm
phán cao cấp và 10 Thẩm phán Trung cấp, cịn lại là Thẩm tra viên, Thẩm tra viên
chính, Thư ký viên, Thư ký viên chính và bộ máy giúp việc[14].

2.2. Khái quát về các tranh chấp kinh doanh, thƣơng mại tại tỉnh Hịa
Bình
Với sự phát triển khơng ngừng của các hoạt động phát triển kinh tế trên địa
bàn tỉnh Hịa Bình dẫn đến sự có mặt của nhiều loại hình doanh nghiệp đã tạo ra
mơi trường kinh doanh hấp dẫn, thu hút nhiều doanh nhân tham gia. Với tiềm năng
phát triển kinh tế, tỉnh Hịa Bình đã khơng ngừng thu hút đầu tư các doanh nghiệp
trong tỉnh và các doanh nghiệp của các địa phương khác đến đầu tư, từ đó hình tạo
nên những mối quan hệ kinh doanh đa dạng nhưng cũng không kém phần phức tạp.
Các tranh chấp kinh doanh thương mại ngày càng nhiều, do vậy công tác giải quyết
các tranh chấp luôn được được coi trọng nhằm giúp các chủ thể tham gia hoạt động

kinh doanh, thương mại hạn chế được các hậu quả xấu khi xảy ra tranh chấp, mâu
thuẫn về lợi ích khi kinh doanh, thương mại.
Với vai trò là cơ quan nhân danh Nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt
Nam, thực hiện nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân,
bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp


vi

pháp của tổ chức, cá nhân. Tòa án nhân dân tỉnh Hịa Bình ra đời góp phần giải
quyết các tranh chấp trên địa bàn tỉnh Hịa Bình, đã và đang thực hiện tốt nhiệm vụ,
chức năng của mình theo quy định của pháp luật nhằm hạn chế các tranh chấp, mâu
thuẫn trong hoạt động kinh doanh, thương mại. Đồng thời, giúp bảo vệ quyền và lợi
ích của những bên tham gia kinh doanh, thương mại trên địa bàn; tạo môi trường
kinh doanh lành mạnh trên địa bàn tỉnh nhằm thu hút sự đầu tư của các cá nhân, tổ
chức kinh doanh, góp phần xây dựng và phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn tỉnh.
Hiện nay, Theo Luật tổ chức Tịa án nhân dân 2014 thì Tịa án nhân dân cấp
tỉnh khơng có thẩm quyền giải quyết đối với án giám đốc thẩm và tái thẩm mà chỉ
có quyền đề nghị lên Tòa án nhân dân cấp cao để kháng nghị hoặc giám đốc thẩm
theo quy định của pháp luật nên trong giới hạn phạm vi luận văn, tác giả không đề
cập đến[12].

2.3. Thực tiễn giải quyết tranh chấp kinh doanh thƣơng mại tại Tòa án
nhân dân hai cấp tỉnh Hịa Bình
Trong những năm gần đây cùng với sự phát triển của nền kinh tế chung cả
nước thì kinh tế của tỉnh Hịa Bình cũng có nhiều khởi sắc đáng kể, từ đó cũng kéo
theo các tranh chấp về kinh doanh thương mại thông qua con đường tố tụng tại Tịa
án cũng gia tăng nhưng thường khơng ổn định, có sự biến động qua từng năm cùng
với đó là các tranh chấp mang tính phức tạp ngày càng nhiều. Trong 5 năm, từ năm
2014 đến năm 2018, Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Hịa Bình thụ lý giải quyết sơ

thẩm các vụ án về tranh chấp kinh doanh, thương mại như sau:
Năm

2014

2015

2016

2017

2018

Số vụ

23

32

20

21

28

(Nguồn: TAND tỉnh Hịa Bình)
Trong đó: Chiếm tỷ lệ cao nhất là các tranh chấp về hợp đồng tín dụng
(54%); các tranh chấp về hợp đồng mua bán hàng hóa (14,5%), liên kết kinh doanh
(1,6 %); còn lại là các tranh chấp khác (chiếm tỷ lệ 39%). Ngồi ra, cịn thụ lý giải
quyết theo thủ tục phúc thẩm đối với 09 vụ (đều do có kháng cáo phúc thẩm).

vii

Trong số các vụ tranh chấp, số vụ tòa án hòa giải thành và các bên đương sự
thống nhất giải quyết các vấn đề tranh chấp trước khi mở phiên tòa là 53 vụ/ 124 vụ
(chiếm tỷ lệ 42,7%); số vụ án tịa án đình chỉ là 40 vụ/ 124 vụ (chiếm tỷ lệ 32,2%);
số vụ tịa án tạm đình chỉ là 07 vụ/124 vụ (chiếm tỷ lệ 5,6%); số vụ tòa án đưa ra
xét xử là 24 vụ/ 124 vụ (đạt tỷ lệ 19,3%) [14].
Nhìn chung, các vụ án tranh chấp KDTM thuộc thẩm quyền giải quyết của
Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Hịa Bình đều được thụ lý và giải quyết kịp thời, đáp
ứng được yêu cầu của các doanh nghiệp. Số vụ án bị sửa, hủy do lỗi chủ quan của
Thẩm không nhiều, trong 5 năm số án bị sửa 03 vụ, hủy 03 vụ. Sở dĩ để xảy ra việc
sửa hoặc hủy án do có trường hợp một trong các bên đương sự xuất trình bổ sung
thêm chứng cứ mới tại tòa án cấp phúc thẩm làm thay đổi các tình tiết của vụ án dẫn
đến việc bị sửa hoặc hủy án hoặc có trường hợp đương sự lạm dụng pháp luật tố
tụng đã cố tình khơng cung cấp chứng cứ ở cấp sơ thẩm, đến giai đoạn phúc thẩm
đương sự xuất trình chứng cứ mới dẫn đến cấp phúc thẩm phải hủy án hoặc sửa án
vì khơng thể bổ sung được.
Tuy nhiên, xét một cách tổng qt, tại tỉnh Hịa Bình nếu trước đây các doanh
nghiệp cịn ít lựa chọn giải quyết tranh chấp kinh doanh bằng con đường tố tụng tại
Tịa án thì hiện nay, Tòa án là sự lựa chọn của đa số các đơn vị kinh doanh khi có
phát sinh tranh chấp. Điều này cho chúng ta thấy, nhờ đáp ứng được nhu cầu của
các doanh nghiệp trong việc giải quyết các xung đột về lợi ích kinh tế mà ngành
Tịa án nói chung và Tịa án nhân dân tỉnh Hịa Bình nói riêng đã ngày càng tạo
được niềm tin của các chủ thể đối với công lý, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp
của các bên.

2.4. Đánh giá thực tiễn giải quyết tranh chấp kinh doanh thƣơng mại tại
Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Hịa Bình

2.4.1. Những thuận lợi trong hoạt động giải quyết tranh chấp kinh doanh
thương mại tại Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Hòa Bình
Một là, Thẩm phán, cán bộ, cơng chức Tịa án nhân dân hai cấp tỉnh Hịa
Bình ln đồn kết, nhất trí, tồn tâm, tồn ý nỗ lực hồn thành nhiệm vụ chính trị


viii

được giao, đặc biệt trong công tác giải quyết các tranh chấp về kinh doanh, thương
mại, qua đó góp phầ n cùng chính quyề n điạ phương thực hiê ̣n tố t công tác phát triể n
kinh tế xã hô ̣i.
Hai là, trong thời gian qua, có nhiều Nghị quyết của Đảng đã được Tòa án
nhân dân hai cấp tỉnh Hịa Bình qn triệt thực hiện thành các kế hoạch hành động
cụ thể trong hoạt động cải cách Tư pháp.
Ba là, sự phối hợp hoạt động của chính quyền địa phương, các cơ quan có
thẩm quyền khác đã góp phần rất lớn trong việc tạo điều kiện để giải quyết có hiệu
quả các tranh chấp kinh doanh, thương mại xảy ra trên địa bàn tỉnh.
Bốn là, về trình độ chuyên môn của các cán bộ làm công tác xét xử ngày
càng được nâng cao.
Năm là, Tòa án nhân dân hai cấp tiế p tu ̣c t ừng bước đổi mới thủ tục hành
chính tư pháp theo tinh thần: Đúng, đủ, nhanh gọn, hiệu quả và vì lợi ích nhân dân.

2.4.2. Những tồn tại trong công tác giải quyết tranh chấp kinh doanh
thương mại tại Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Hịa Bình
Thứ nhất, số vụ án bị hủy, sửa của Tòa án do lỗi chủ quan của Thẩm phán
vẫn cịn tồn tại.
Thứ hai, cơng tác quản lý, chỉ đạo, điều hành, phân công, phân nhiệm trong
tập thể lãnh đạo một số đơn vị cấp huyện còn chậm đổi mới, chưa có sự đầu tư bài
bản, chuyên sâu về nghiệp vụ và chưa thật sự quyết liệt, tâm huyết với nhiệm vụ.
Vẫn cịn tình trạng nể nang.

Thứ ba, cơng tác tự đào tạo và rèn luyện kỹ năng nghiệp vụ tuy đã được ngành
Tòa án tỉnh quan tâm nhưng hiệu quả chưa đáp ứng yêu cầu.
Thứ tư, một số đơn vị cấp huyện khi giải quyết các tranh chấp phức tạp cịn
lúng túng về kỹ năng nghiệp vụ, trình tự thủ tục tố tụng hoặc chưa nắm vững các
quy định của pháp luật nội dung, dẫn đến sai lầm trong áp dụng pháp luật, không
phát hiện hoặc chậm phát hiện vi phạm nên cịn xảy ra tình trạng kháng nghị của
Viện kiểm sát.


ix

Thứ năm, việc tiếp nhận đơn khởi kiện qua Cổng thơng tin điện tử của Tịa
án đang được triển khai.

2.4.3. Những hạn chế trong hoạt động xét xử tranh chấp kinh doanh
thương mại tại Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Hịa Bình
Thứ nhất, xác định sai bản chất của vụ án; vi phạm thủ tục tố tụng xét xử
trong trường hợp đương sự vắng mặt tại phiên tòa; nội dung bản án mà Tòa án đưa
ra chưa giải quyết đầy đủ yêu cầu của nguyên đơn; trình tự, thủ tục đưa vụ án ra xét
xử chưa đúng theo quy định của pháp luật; giải quyết vượt quá phạm vi, yêu cầu
của đơn khởi kiện…
Thứ hai, xác định thiếu đương sự trong vụ án, xác minh thu thập chứng cứ
chưa đầy đủ; việc bổ sung tài liệu, chứng cứ nhưng khơng thơng báo cho đương sự,
cơ quan có thẩm quyền biết; việc sửa chữa, bổ sung bản án nhưng không thông báo
cho đương sự, cơ quan, tổ chức, cá nhân khởi kiện và Viện kiểm sát cùng cấp… là
những hạn chế vẫn còn tồn tại ở Tòa án cấp sơ thẩm của Hịa Bình hiện nay.
Thứ ba, Do lỗi chủ quan của Thẩm phán trong việc thu thập, đánh giá chứng cứ
chưa đầy đủ theo quy định của pháp luật dẫn đến hậu quả Bản án sơ thẩm phải sửa.
Thứ tư, việc đánh giá chứng cứ, sự việc liên quan giữa các chứng cứ còn
chưa đúng quy định của pháp luật, chưa có tính liên quan và khơng có giá trị chứng

minh. Việc tuyên án không dựa vào các quy định pháp luật, tun án khơng có cơ
sở chứng minh.

2.4.4. Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế trong hoạt động giải quyết
tranh chấp kinh doanh thương mại tại Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Hịa Bình
Về ngun nhân khách quan:
Thứ nhất, trong những năm qua, các chính sách, văn bản pháp luật về hoạt
động kinh doanh thương mại có nhiều thay đổi; một số văn bản pháp luật chưa được
các cơ quan có thẩm quyền kịp thời hướng dẫn, gây khó khăn cho các cơ quan tiến
hành tố tụng trong nhận thức, áp dụng pháp luật.
Thứ hai, các vụ án bị hủy án, sửa án đa số là những vụ án có tính chất phức
tạp, được điều chỉnh bởi nhiều quy phạm pháp luật nội dung rất rộng lớn.


x

Thứ ba, số lượng các vụ án kinh doanh, thương mại ngày càng tăng về số
lượng và tính chất.
Về nguyên nhân chủ quan:
Thứ nhất, công tác giải quyết vụ án kinh doanh, thương mại chưa thật sự
được đầu tư các nguồn lực để bảo đảm thực hiện tốt, nhất là đối với các đơn vị Tòa
án cấp huyện.
Thứ hai, một số ít Thẩm phán, Thư ký chưa nêu cao tinh thần trách nhiệm
trong thực thi nhiệm vụ; năng lực, trình độ chưa đồng đều.
Thứ ba, còn tồn tại tâm lý nể nang trong việc giải quyết án kinh doanh,
thương mại nên thiếu sự chủ động, chậm đổi mới trong việc tích lũy kinh nghiệm,
kỹ năng nghiệp vụ; chưa nêu cao tinh thần học tập, rèn luyện kỹ năng chun mơn,
ít nghiên cứu văn bản pháp luật, không nắm bắt kịp thời hướng dẫn của cấp trên
cũng như sự thay đổi trong chính sách pháp luật nên năng lực và trình độ chun
mơn cịn hạn chế, dẫn đến hiệu quả cơng tác chưa cao.

Thứ tư, việc nghiên cứu hồ sơ, thực hiện các thủ tục giải quyết vụ án không
kỹ, bỏ sót hoặc khơng tn thủ đầy đủ quy trình nghiệp vụ, dẫn đến khơng phát hiện
được vi phạm hoặc cịn chủ quan khi nhận định về tính chất, mức độ của tranh chấp
khơng chính xác nên giải quyết vụ án có nhiều vụ kết quả đạt được cịn chưa cao.

Chƣơng 3:
KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ GIẢI
QUYẾT TRANH CHẤP KINH DOANH THƢƠNG MẠI VÀ
NÂNG CAO HIỆU QUẢ ÁP DỤNG TẠI TỊA ÁN NHÂN DÂN
HAI CẤP TỈNH HỊA BÌNH
3.1. Định hƣớng hoàn thiện pháp luật về giải quyết tranh chấp kinh
doanh thƣơng mại tại Tịa án
1) Việc hồn thiện các quy định của pháp luật về hoạt động kinh doanh,
thương mại phải căn cứ vào những đặc điểm của nền kinh tế thị trường ở Việt Nam,


xi

qua đó góp phần tạo ra “sân chơi” chung bình đẳng cho tất cả các thành phần kinh
tế.
2) Các quy định của pháp luật về hoạt động kinh doanh, thương mại cần phải
phù hợp với đặc điểm văn hóa kinh doanh của người Việt Nam. Văn hóa kinh
doanh chúng ta có thể hiểu đó là việc sử dụng các nhân tố văn hóa vào hoạt động
kinh doanh của chủ thể, là cái văn hóa mà các chủ thể kinh doanh tạo ra trong quá
trình kinh doanh, hình thành nên những kiểu kinh doanh ổn định và đặc thù của họ.
3) Các quy định về kinh doanh, thương mại tại Việt Nam phải đáp ứng yêu
cầu hội nhập kinh tế quốc tế, qua đó góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh,
thương mại, tăng cường tính cạnh tranh của doanh nghiệp, nâng cao khả năng thích
ứng với tiến trình hội nhập kinh tế của khu vực và thế giới.
4) Việc hoàn thiện các quy định về giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương

mại cần phải được đặt trong giải pháp tổng thể hoàn thiện pháp luật kinh tế. Đây là
một trong nhưng định hướng rất quan trọng và đòi hỏi các cơ quan chuyên môn
phải nghiên cứu rất kỹ khi quyết định hồn hiện một quy định cụ thể nào đó về
giám sát hoạt động quản lý trong công ty cổ phần.

3.2. Một sớ kiến nghị nhằm hồn thiện pháp luật về giải quyết tranh chấp
kinh doanh, thƣơng mại tại Tòa án
Thứ nhất, tiếp tục hoàn thiện các quy định pháp luật và các văn bản pháp luật có
liên quan nhằm thống nhất cách hiểu và áp dụng pháp luật vào đời sống thực tiễn.
Thứ hai, cần bổ sung các quy định pháp luật về cách phân loại vụ án đơn
giản và phức tạp trong thủ tục giải quyết các vụ án kinh doanh, thương mại. Vụ án
đơn giản và vụ án phức tạp là hai loại vụ án có cùng tính chất nhưng mức độ giải
quyết của vụ án khác nhau.
Thứ ba, pháp luật Việt Nam cần xây dựng thêm các văn bản quy phạm pháp
luật và án lệ trong lĩnh vực giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại nhằm giúp
cho các Thẩm phán có thể nghiên cứu và áp dụng hiệu quả hơn trong thực tế.


xii

3.3. Một số kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về
tranh chấp kinh doanh thƣơng mại tại Tịa án nhân dân hai cấp tỉnh Hịa
Bình
Một là, cần nâng cao công tác đào tạo cán bộ trong giải quyết tranh chấp kinh
doanh thương mại.
Hai là, phải thường xun tạo điều kiện để cơng chức ngành Tịa án, đặc biệt
là các Thẩm phán và Hội thẩm nhân dân nâng cao trình độ, năng lực trong hoạt
động giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại.
Thứ ba, Tòa án cấp trên, cơ quan có thẩm quyền cần tăng cường cơng tác giải
thích, hướng dẫn pháp luật và tổng kết rút kinh nghiệm.

Thứ tư, tăng cường sự phối hợp giữa các Tịa án, giữa Tịa án và cơ quan có
thẩm quyền khác trong hoạt động giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại.
Thứ năm, nâng cao sự giám sát trong công tác giải quyết tranh chấp kinh
doanh, thương mại của các cơ quan khác trong Bộ máy nhà nước như: Quốc hội,
Hội đồng nhân dân các cấp…
Thứ sáu, cần tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật.


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀ O TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN

---------------------

ĐÀO NGỌC TIẾN

HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP
KINH DOANH THƢƠNG MẠI NHÌN TỪ THỰC TIỄN CỦA
TÕA ÁN NHÂN DÂN HAI CẤP TỈNH HÕA BÌNH

Chuyên ngành: Luật kinh tế
Mã số: 8380107

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. TRẦN THỊ HỊA BÌNH

HÀ NỘI - 2019


1

LỜI NĨI ĐẦU
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài
Hoạt động kinh doanh, thương mại là một trong những hoạt động có ảnh
hưởng rất lớn tới nền kinh tế của mỗi địa phương nói riêng và của cả nước nói
chung. Trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế, hội
nhập kinh tế quốc tế sâu rộng thì hoạt động kinh doanh, thương mại ở Việt Nam ngày
càng gia tăng. Sự gia tăng các hoạt động kinh doanh, thương mại đã tạo ra nhiều lợi thế
nhưng cũng có một số bất cập, đặc biệt là xảy ra nhiều tranh chấp giữa các bên trong
hoạt động kinh doanh, thương mại. Nhằm hạn chế và giải quyết những bất cập ấy, thì
việc phát triển, hoàn thiện các quy định của pháp luật trong giải quyết các vụ án để đảm
bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho các bên trong hoạt động kinh doanh, thương mại ở
Việt Nam là rất cần thiết.
Hịa Bình là một tỉnh nằm giáp ranh giữa ba khu vực: Tây Bắc, Đơng Bắc và
Bắc Trung Bộ của Việt Nam. Phía Bắc giáp với tỉnh Phú Thọ; phía Nam giáp với các
tỉnh Hà Nam, Ninh Bình; phía Đơng, giáp với Thủ đơ Hà Nội; phía Tây, Tây Bắc, Tây
Nam giáp với các tỉnh Sơn La, Thanh Hóa. Là địa bàn có nhiều quốc lộ lớn chạy qua
như: Quốc lộ 6, 21, 37C… nối giữa Thủ đô Hà Nội và các vùng kinh tế phát triển
khác[6]. Do vậy, hoạt động kinh doanh, thương mại trên địa bàn tỉnh ngày càng sôi
động, mang lại lợi ích cho người dân ở địa phương. Tuy nhiên, những hoạt động kinh
tế này cũng luôn tiềm ẩn và xảy ra những tranh chấp, bất đồng trong hoạt động kinh
doanh, thương mại.
Trong thời gian qua, Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Hịa Bình ln tích cực trong
việc giải quyết các tranh chấp về kinh doanh thương mại xảy ra trên địa bàn. Những
kết quả đạt được đã góp phần bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các bên tham gia
cũng như bảo vệ được sự thượng tôn của pháp luật. Tuy nhiên, bên cạnh những kết
quả đã đạt được trong hoạt động giải quyết các tranh chấp về kinh doanh thương
mại trên địa bàn tỉnh Hòa Bình thì hoạt động này vẫn cịn bộc lộ nhiều hạn chế cần
phải khắc phục. Do vậy, để tìm hiểu rõ hơn về vấn đề này, tác giả đã chọn đề tài:
“Hoàn thiện pháp luật về giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại nhìn từ thực

tiễn của Tịa án nhân dân hai cấp tỉnh Hịa Bình” làm đề tài nghiên cứu luận văn
Thạc sĩ của mình.


2

2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại không phải là vấn đề mới, tuy
nhiên, để đạt được những kết quả giá trị tích cực từ việc giải quyết tranh chấp kinh
doanh, thương mại vẫn đòi hỏi cần phải được nghiên cứu phát hiện và tháo gỡ
những khó khăn thường mắc trong q trình thực hiện để đảm bảo được sự kỳ vọng
của xã hội. Liên quan đến việc tìm hiểu và đánh giá về “giải quyết tranh chấp kinh
doanh, thương mại” đã có nhiều tác giả nghiên cứu về vấn đề này, tiêu biểu là các
cơng trình sau đây:
Phạm Thị Ban (2012), “Giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại tại Tòa
án nhân dân - Thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động”. Luận văn
Thạc sĩ luật học, Đại học Luật Hà Nội, Hà Nội; Cao Thị Thanh Thủy (2014),
“Phương thức giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại bằng trọng tài tại Tịa
án dưới góc độ so sánh”. Luận văn Thạc sĩ luật học, Đại học Luật Hà Nội, Hà Nội;
Hà Anh Thư (2015), “Thẩm quyền của Tòa án trong việc giải quyết các tranh chấp
kinh doanh, thương mại theo pháp luật hiện hành”. Luận văn Thạc sĩ luật học, Đại
học Luật Hà Nội, Hà Nội; Trần Thị Thu Hà (2016), “Cơ chế giải quyết tranh chấp
kinh tế và thương mại của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á”, Luận văn Thạc sĩ
luật học, Đại học Luật Hà Nội, Hà Nội; Đào Thị Quỳnh Trang (2016), “Pháp luật
giải quyết tranh chấp thương mại bằng Tòa án và thực tiễn thi hành tại tỉnh Sơn
La”. Luận văn Thạc sĩ luật học, Đại học Luật Hà Nội, Hà Nội; Tưởng Thị Lan
(2017), “Thủ tục sơ thẩm vụ án kinh doanh, thương mại - Thực tiễn giải quyết tại
Tòa án nhân dân huyện Ứng Hòa, Thành phố Hà Nội”, Luận văn Thạc sĩ luật học,
Đại học Luật Hà Nội, Hà Nội;
Hay các bài viết như: Lê Hồng Hạnh (2000), “Khái niệm thương mại trong

pháp luật Việt Nam và những bất cập dưới góc độ thực tiễn áp dụng và chính sách
hội nhập”, Tạp chí Luật học số 2/2000; Phan Chí Hiếu, “Thẩm quyền giải quyết
các tranh chấp kinh doanh theo BLTTDS và các vấn đề đặt ra trong thực tiễn thi
hành”, Tạp chí Nhà nước và Pháp luật số 6/2005…


3

Những nghiên cứu trên đã phân tích, đánh giá về giải quyết tranh chấp kinh
doanh, thương mại từ nhiều góc độ khác nhau. Đó thực sự là những kết quả khoa
học quý giá để tác giả kế thừa, tiếp thu và tiếp tục hoàn thiện hệ thống lý luận và
thực tiễn của pháp luật về giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại đồng thời
làm rõ những khó khăn, vướng mắc của việc giải quyết tranh chấp kinh doanh,
thương mại trên cơ sở đó đề ra những giải pháp khắc phục.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1 Đối tƣợng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn gồm những nội dung cơ bản sau đây:
- Các quy định pháp luật về giải quyết tranh chấp về kinh doanh, thương mại
tại Tòa án.
3.2 Phạm vi nghiên cứu
Luận văn giới hạn phạm vi nghiên cứu các quy định của Luật Thương mại
năm 2005, Bộ luật Dân sự năm 2015; Bộ luật Tố tụng Dân sự năm 2015… và các
văn bản hướng dẫn thi hành về giải quyết tranh chấp, kinh doanh thương mại trong
giai đoạn hiện nay ở Việt Nam.
Tuy nhiên, do đặc thù của việc giải quyết tranh chấp, kinh doanh thương mại
là các tranh chấp trong kinh doanh nên luận văn đã đi sâu vào phân tích thực tiễn
giải quyết tranh chấp, kinh doanh thương mại tại Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Hịa
Bình.
4.Mục đích và nhiệm vụ của việc nghiên cứu đề tài
Mục đích nghiên cứu: Là để tìm hiểu về việc giải quyết tranh chấp kinh

doanh, thương mại trên phương diện lý luận và thực tiễn để có nhận thức sâu sắc về
bản chất của loại tranh chấp này. Đồng thời đưa ra một bức tranh toàn cảnh đối với
thực trạng áp dụng pháp luật về giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại tại
Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Hịa Bình. Trên cơ sở đó chỉ ra các nguyên nhân của
những tồn tại trong hoạt động giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại và các
kiến nghị nhằm góp phần hồn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực thi pháp


4

luật về giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại tại tỉnh Hịa Bình trong thời
gian tới.
Nhiệm vụ nghiên cứu: Để đạt được mục đích nghiên cứu trên, luận văn đã đề
ra các nhiệm vụ nghiên cứu sau đây:
- Tập hợp, hệ thống hóa và góp phần hồn thiện cơ sở lý luận về việc giải
quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại;
- Tìm hiểu, bình luận nội dung các quy định pháp luật về việc giải quyết tranh
chấp kinh doanh, thương mại;
- Tìm hiểu, bình luận thực tiễn xét xử các tranh chấp kinh doanh, thương mại
tại Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Hịa Bình;
- Đề xuất các giải pháp góp phần đảm bảo thực thi có hiệu quả các quy định về
giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại.
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu
Phương pháp luận: Tác giả nghiên cứu luận văn dựa trên cơ sở phương pháp
luận của Chủ nghĩa duy vật biện chứng, Chủ nghĩa duy vật lịch sử.
Phương pháp nghiên cứu: Tác giả sử dụng những phương pháp nghiên cứu
như: hệ thống, phân tích, tổng hợp, thống kê, so sánh...
Đối với phương pháp hệ thống, tác giả sử dụng phương pháp này tại Chương 1
nhằm hệ thống lại các khái niệm, các quan điểm về giải quyết tranh chấp kinh
doanh thương mại;

Đối với phương pháp phân tích, tác giả sử dụng tại tất cả các chương nhằm
phân tích và làm rõ các vấn đề liên quan đến giải quyết tranh chấp kinh doanh
thương mại, phân tích thực tiễn và các giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về giải
quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại tại Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Hịa
Bình.
Cịn đối với phương pháp tổng hợp, tác giả sử dụng tại các chương nhằm tổng
hợp những nội dung đã phân tích trong luận văn;


5

Đối với phương pháp thống kê: Tác giả sử dụng chủ yếu ở Chương 1 nhằm
thống kê các quy định liên quan đến nội dung pháp luật về giải quyết tranh chấp
kinh doanh, thương mại tại Tòa án.
Đối với phương pháp so sánh, tác giả sử dụng chủ yếu tại Chương 1 nhằm so
sánh một số quan niệm liên quan đến tranh chấp kinh doanh, thương mại.
6. Những kết quả nghiên cứu mới của luận văn
Qua việc nghiên cứu, phân tích các quy định về giải quyết tranh chấp kinh
doanh, thương mại, luận văn đã góp phần làm sáng tỏ nội dung các quy định về giải
quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại. Đồng thời, cung cấp một cái nhìn sâu sắc
và toàn cảnh hơn thực tiễn giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại tại Tòa án
nhân dân hai cấp tỉnh Hịa Bình. Ngồi ra, luận văn cịn tạo ra khả năng ứng dụng
những kết quả nghiên cứu nhằm hoàn thiện và phát triển hệ thống pháp luật về giải
quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại theo xu hướng chung của các quốc gia
trên thế giới. Ở một mức độ nhất định, luận văn có thể là tài liệu tham khảo cho cán
bộ nghiên cứu và giảng dạy cũng như sinh viên trong lĩnh vực luật.


6

Chƣơng 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ GIẢI
QUYẾT TRANH CHẤP KINH DOANH, THƢƠNG MẠI TẠI
TÒA ÁN
1.1. Khái quát về tranh chấp kinh doanh thƣơng mại và giải quyết tranh
chấp kinh doanh thƣơng mại
1.1.1. Khái niệm tranh chấp kinh doanh thương mại
Tranh chấp là một trong những thuật ngữ được sử dụng rất phổ biến trong
đời sống hằng ngày và trong khoa học pháp lý. Nghiên cứu về thuật ngữ “tranh
chấp”, có rất nhiều quan điểm khác nhau, bởi khi nghiên cứu, các học giả thường
xem xét vấn đề ở những góc độ khơng giống nhau. Cụ thể:
Theo Từ điển Tiếng Việt, Nhà xuất bản Đà Nẵng, năm 2003 thì “tranh
chấp” được hiểu là: “giành giật” hoặc “khơng đồng ý với nhau trong một cuộc thảo
luận”. Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam, Hội đồng biên soạn, Nhà xuất bản Từ
điển Bách khoa, xuất bản năm 1995 thì “tranh chấp” được hiểu là: “tranh giành
nhau một cách giằng co cái không rõ thuộc về bên nào” hoặc “đấu tranh giằng co
khi có ý kiến bất đồng, thường là trong vấn đề quyền lợi giữa hai bên”[14]. Hay
theo Từ điển Luật học, Viện khoa học pháp lý- Bộ Tư pháp, Nhà xuất bản từ điển
bách khoa, tư pháp, xuất bản năm 2006 thì “tranh chấp” được hiểu là: “là việc giữa
hai cá nhân hoặc giữa cá nhân với tổ chức hoặc giữa tổ chức với tổ chức có mâu
thuẫn về quyền lợi và nghĩa vụ trong quản lý sử dụng nhà, đất; một trong hai bên
hoặc cả hai có đơn yêu cầu cơ quan hành chính nhà nước thụ lý giải quyết” hoặc đó
là: “Những tranh chấp về quyền, quyền lợi và nghĩa vụ hợp pháp của các chủ thể
trong quan hệ pháp luật dân sự như tranh chấp trong việc ký kết, thi hành và thanh
toán các hợp đồng mua bán, đầu tư, chuyển giao công nghệ, vận chuyển, bảo
hiểm… hoặc trong việc thực hiện các quyền về nhân thân có gắn liền với quan hệ
tài sản như quyền tác giả, phát minh, sáng chế, trong ly hôn, thừa kế… vv”.