Pháp luật về kinh doanh dịch vụ cầm đồ và thực tiễn áp dụng tại thành phố tuyên quang, tỉnh tuyên quang

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN

PHẠM THỊ THU HIỀN

PHÁP LUẬT VỀ KINH DOANH DỊCH VỤ CẦM ĐỒ
VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG TẠI THÀNH PHỐ
TUYÊN QUANG, TỈNH TUYÊN QUANG

Chuyên ngành: Luật kinh tế
Mã số: 8380107

LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Thủy

Hà Nội, năm 2020


LỜI CAM ĐOAN
“Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học thuật.
Tôi cam kết bằng danh dự cá nhân rằng nghiên cứu này do tôi tự thực hiện và không
vi phạm yêu cầu về sự trung thực trong học thuật.”
Hà Nội, ngày tháng 8 năm 2020
Tác giả luận văn

Phạm Thị Thu Hiền


LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Nguyễn Thị

Thanh Thủy, người đã tận tình, chu đáo trực tiếp hướng dẫn tơi trong suốt q
trình nghiên cứu và thực hiện luận văn.
Tơi xin gửi lời cảm ơn đến các thầy giáo, cô giáo Khoa Luật, Viện Đào tạo
sau đại học - Đại học Kinh tế quốc dân đã truyền đạt những kiến thức qúy báu về
chuyên ngành Luật kinh tế cho chúng tôi.
Tôi xin gửi lời cảm ơn đến Cơ quan, đồng nghiệp, Cơ quan CSĐT Công an
thành phố Tuyên Quang, UBND thành phố Tuyên Quang, các cửa hàng cầm đồ tại
thành phố Tuyên Quang và một số cơ quan liên quan đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ
tơi trong q trình khảo sát, thu thập và xử lý số liệu, tài liệu liên quan để xây dựng
luận văn.
Đồng thời, tôi muốn gửi lời cảm ơn tới gia đình và bạn bè, những người đã
luôn động viên, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập.
Hà Nội, ngày tháng 8 năm 2020
Tác giả luận văn

Phạm Thị Thu Hiền


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
MỤC LỤC
DANH MỤC BẢNG
TÓM TẮT LUẬN VĂN
MỞ ĐẦU...................................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ KINH
DOANH DỊCH VỤ CẦM ĐỒ ................................................................................... 8
1.1. Tổng quan về cầm đồ và kinh doanh dịch vụ cầm đồ .................................. 8
1.1.1. Khái niệm cầm đồ và bản chất pháp lý của cầm đồ .................................. 8
1.1.2. Khái niệm kinh doanh dịch vụ cầm đồ .................................................... 12

1.2. Pháp luật về kinh doanh dịch vụ cầm đồ ..................................................... 14
1.2.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của pháp luật về kinh doanh dịch vụ cầm
đồ ........................................................................................................................ 14
1.2.2. Nội dung của pháp luật về kinh doanh dịch vụ cầm đồ .......................... 19
CHƢƠNG 2. THỰC TIỄN ÁP DỤNG PHÁP LUẬT VỀ KINH DOANH DỊCH
VỤ CẦM ĐỒ TẠI THÀNH PHỐ TUYÊN QUANG, TỈNH TUYÊN QUANG34
2.1. Giới thiệu về môi trƣờng kinh doanh tại Thành phố Tuyên Quang, tỉnh
Tuyên Quang .......................................................................................................... 34
2.2. Tình hình kết quả thực hiện pháp luật về kinh doanh dịch vụ cầm đồ tại
Thành phố Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang .................................................... 36
2.3. Những hạn chế, vƣớng mắc trong việc thực hiện pháp luật về kinh doanh
dịch vụ cầm đồ ở Thành phố Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang...................... 45
2.4. Nguyên nhân của những hạn chế trong công tác thực hiện pháp luật về
kinh doanh dịch vụ cầm đồ trên địa bàn thành phố Tuyên Quang, tỉnh Tuyên
Quang ...................................................................................................................... 57
2.4.1. Nguyên nhân khách quan......................................................................... 57


2.4.2. Nguyên nhân chủ quan ............................................................................ 58
2.4.3. Nguyên nhân từ các quy định của pháp luật hiện hành về kinh doanh
dịch vụ cầm đồ ................................................................................................... 59
CHƢƠNG 3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ KINH
DOANH DỊCH VỤ CẦM ĐỒ VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ ÁP
DỤNG TẠI THÀNH PHỐ TUYÊN QUANG, TỈNH TUYÊN QUANG ........... 62
3.1. Định hƣớng hoàn thiện pháp luật về kinh doanh dịch vụ cầm đồ ............ 62
3.2. Một số kiến nghị cụ thể nhằm hoàn thiện pháp luật về kinh doanh dịch vụ
cầm đồ ...................................................................................................................... 64
3.2.1. Bỏ quy định điều kiện an toàn về phòng cháy chữa cháy trong hồ sơ cấp
Giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự ............................................. 64
3.2.2. Cần sửa đổi các quy định về hoạt động cho vay trong Luật các tổ chức

tín dụng ............................................................................................................... 66
3.2.3. Bổ sung quy định về nội dung hoạt động kinh doanh dịch vụ cầm đồ... 67
3.2.4. Sửa đổi, bổ sung các quy định về biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ
cầm cố tài sản quy định tại Bộ luật dân sự năm 2015 ....................................... 69
3.2.5. Sửa đổi, bổ sung các quy định về xử lý vi phạm trong hoạt động kinh
doanh dịch vụ cầm đồ ........................................................................................ 72
3.3. Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiên pháp luật về kinh doanh dịch vụ
cầm đồ trên địa bàn thành phố Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang .................. 74
3.3.1. Các giải pháp đề xuất đối với chính quyền, cơ quan chức năng của thành
phố Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang ............................................................... 75
3.3.2. Các giải pháp đề xuất đối với cơ sở kinh doanh dịch vụ cầm đồ trên địa
bàn thành phố Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang .............................................. 81
KẾT LUẬN ............................................................................................................... 83
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................... 85


DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1. Tình hình phát triển các chủ thể kinh doanh ở thành phố Tuyên Quang
(2017-2019) ................................................................................................................ 35
Bảng 2.2. Tình hình thành lập, hoạt động của chủ thể kinh doanh dịch vụ cầm đồ
trên địa bàn thành phố Tuyên Quang (2017-2019) ................................................... 40
Bảng 2.3. Quản lý điều kiện kinh doanh dịch vụ cầm đồ trên địa bàn thành phố
Tuyên Quang (2017-2019)......................................................................................... 44
Bảng 2.4. Một số vi phạm hành chính phổ biến của các cơ sở kinh doanh dịch vụ
cầm đồ trên địa bàn thành phố Tuyên Quang ............................................................ 51


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN

PHẠM THỊ THU HIỀN

PHÁP LUẬT VỀ KINH DOANH DỊCH VỤ CẦM ĐỒ
VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG TẠI THÀNH PHỐ
TUYÊN QUANG, TỈNH TUN QUANG

Chun ngành: Luật kinh tế
Mã sớ: 8380107

TĨM TẮT LUẬN VĂN THẠC SỸ

Hà Nội, năm 2020


i

MỞ ĐẦU
Đảng và Nhà nước ta cũng nhận định được các chủ thể kinh doanh là một
nhân tố quan trọng trong sự phát triển của nền kinh tế. Chính vì vậy, những năm
gần đây, Việt Nam luôn cố gắng cải thiện môi trường kinh doanh, môi trường đầu
tư… để tạo điều kiện cho các chủ thể kinh doanh gia nhập thị trường và hoạt động
có hiệu quả. Cách tiếp cận về quyền tự do kinh doanh đã có sự chuyển biến rõ nét.
Theo quy định của Luật Đầu tư hiện hành chỉ cịn 243 ngành, nghề được xếp trong
nhóm ngành, nghề kinh doanh có điều kiện.
Đồng thời, để phát triển kinh doanh các chủ thể kinh doanh có nhu cầu rất
lớn về vốn và đơi khi có những chủ thể kinh doanh hoặc khơng kinh doanh khơng
tiếp cận tín dụng tại ngân hàng mà thơng qua các hình thức khác như cơng ty tài
chính, cửa hàng cầm đồ… Các hoạt động vay tiền và cho vay thông qua các cửa
hàng cầm đồ nhiều nơi bị các đối tượng lợi dụng trở thành hoạt động “tín dụng đen”

với lãi suất rất cao (từ 100% đến 300%, thậm chí lên đến 700%/năm đối với khoản
tiền ở thời điểm vay) nhằm thu lợi bất chính. Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ
thị số 12/CT-TTg ngày 25 tháng 04 năm 2019 của về tăng cường phòng ngừa, đấu
tranh với tội phạm và vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động “tín dụng đen”
ngày 25 tháng 04 năm 2019. Để chủ động phòng ngừa, đấu tranh có hiệu quả với tội
phạm và vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động “tín dụng đen”, góp phần đảm
bảo an ninh, trật tự, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ
quan thuộc Chính phủ, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tiếp tục tổ
chức thực hiện nghiêm các quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước; đồng
thời tập trung triển khai các biện pháp, mở các đợt cao điểm tấn công, trấn áp đối
với tội phạm này. Theo quy định, dịch vụ cầm đồ là một ngành kinh doanh có điều
kiện. Chủ thể kinh doanh có thể đăng ký theo mơ hình hộ kinh doanh hoặc thành lập
cơng ty, phải xin giấy phép phịng cháy chữa cháy như nhiều hoạt động khác và
giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện về an ninh trật tự. Thực chất, hoạt động kinh
doanh dịch vụ cầm đồ là một hoạt động cho vay tiêu dùng có biện pháp bảo đảm là
cầm cố; Hoạt động này tương tự mơ hình tài chính vi mơ của các cơng ty tài chính.


ii

Thành phố Tuyên Quang là trung tâm văn hóa - kinh tế - chính trị của tỉnh
Tuyên Quang. Theo báo cáo của UBND thành phố, năm 2018, với sự nỗ lực của
cấp ủy, chính quyền từ thành phố đến cơ sở, thành phố Tuyên Quang đã đạt được
nhiều kết quả quan trọng trong tất cả các lĩnh vực của đời sống kinh tế- xã hội; hầu
hết các chỉ tiêu phát triển kinh tế- xã hội đều đạt và vượt kế hoạch đề ra , tổng thu
ngân sách đạt 101,7% kế hoạch; Giải quyết việc làm cho người lao động đạt trên
130% kế hoạch; Thu nhâ ̣p nhâ ̣p bình quân đầ u người 58 triê ̣u đồ ng/người/ năm; tỷ
lệ hộ nghèo giảm từ 1,63% xuống còn 1,01%; tỷ lệ người tham gia bảo hiểm y tế
đạt 95,2%; tình hình an ninh chính trị, trật tự an tồn xã hội trên địa bàn được giữ
vững. Thời gian gần đây, trên địa bàn thành phố, nhiều cơ sở kinh doanh dịch vụ

cầm đồ được thành lập và hoạt động tương đối ổn định. Tuy nhiên, bên cạnh đó cịn
nhiều tiệm cầm đồ cịn cho vay khơng cần tài sản cầm cố như chỉ cần chứng minh
nhân dân là khách hàng cũng vay được tiền. Hoạt động kinh doanh cầm đồ trong
thực tiễn khá phức tạp, địi hỏi cần có những quy định chặt chẽ để hạn chế những vi
phạm pháp luật ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, tổ chức
trong xã hội.
Xuất phát từ những vấn đề lý luận và thực tiễn như trên nên em chọn đề tài
“Pháp luật về kinh doanh dịch vụ cầm đồ và thực tiễn áp dụng tại thành phố
Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang” làm đề tài luận văn thạc sĩ của mình.

CHƢƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT
VỀ KINH DOANH DỊCH VỤ CẦM ĐỒ
1.1. Tổng quan về cầm đồ và kinh doanh dịch vụ cầm đồ
Lê Tài Triển (1972) đã diễn giải cầm đồ như sau: “Trong ngơn ngữ thơng
thường câu nói cầm đồ có nghĩa là người có đồ vật đem những tài sản ấy làm của
tin để vay nợ. Ngôn ngữ luật lý, trong vấn đề này dùng những động từ khác nhau
tuỳ theo vật cầm là một động sản hay một bất động sản. Khi ta đem một động sản
giao cho chủ nợ làm tin để vay nợ thì là cầm cố, trong việc cầm cố, con nợ bắt buộc


iii

phải giao cho chủ nợ đồ vật đã được chủ nợ bằng lòng nhận làm của tin – khi ta
đem một bất động sản làm của tin để vay nợ thì là để đương bất động sản” 1. Như
vậy, cầm đồ ám chỉ việc giao một tài sản dùng làm tin để vay nợ. Cầm đồ được sử
dụng trong ngôn ngữ thông thường, không phải một thuật ngữ pháp lý.
Kinh doanh dịch vụ cầm đồ là hoạt động cung ứng dịch vụ - một hoạt động
thương mại nhằm mục đích sinh lợi. Theo quy định tại Khoản 16 Điều 4 Luật
Doanh nghiệp năm 2014: “Kinh doanh là việc thực hiện liên tục một, một số hoặc
tất cả các công đoạn của quá trình, đầu tư, từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm hoặc

cung ứng dịch vụ trên thị trường nhằm mục đích sinh lợi”.

1.2. Pháp luật về kinh doanh dịch vụ cầm đồ
 Khái niệm pháp luật về kinh doanh dịch vụ cầm đồ
Pháp luật về kinh doanh dịch vụ cầm đồ là một bộ phận của pháp luật đầu tư
kinh doanh bao gồm tổng thể những quy phạm pháp luật điều chỉnh quan hệ về kinh
doanh dịch vụ cầm đồ bao gồm các quy định về hình thức hoạt động, điều kiện kinh
doanh, nguyên tắc hoạt động, phạm vi, đối tượng kinh doanh, nội dung và biện
pháp thực hiện, quyền và nghĩa vụ của các bên trong quan hệ kinh doanh dịch vụ
cầm đồ, các hành vi bị nghiêm cấm, quản lý nhà nước và xử lý vi phạm trong hoạt
động kinh doanh dịch vụ cầm đồ.

 Đặc điểm pháp luật về kinh doanh dịch vụ cầm đồ
Thứ nhất, pháp luật kinh doanh dịch vụ cầm đồ là lĩnh vực pháp luật gồm tập
hợp các quy định của nhiều đạo luật khác nhau liên quan đến kinh doanh dịch vụ
cầm đồ.
Thứ hai, pháp luật kinh doanh dịch vụ cầm đồ có những nội dung “giao thoa”
giữa pháp luật dân sự và pháp luật thương mại.
Thứ ba, pháp luật về kinh doanh dịch vụ cầm đồ vừa mang tính chất của lĩnh
vực pháp luật tư vừa mang tính chất của lĩnh vực pháp luật công.

1

Lê Tài Triển (1972), Luật thương mại Việt Nam dẫn giải, Quyển 1, Nxb Kim Lai Ấn Quán, trang 203.


iv

Thứ tư, chủ thể của quan hệ pháp luật kinh doanh dịch vụ cầm đồ bao gồm
chủ thể cầm đồ (khách vay) và chủ thể kinh doanh dịch vụ cầm đồ.

Thứ năm, để điều chỉnh quan hệ về kinh doanh dịch vụ cầm đồ, Nhà nước sử
dụng kết hợp phương pháp mệnh lệnh và thoả thuận.

 Vai trò của pháp luật về kinh doanh dịch vụ cầm đồ
Thứ nhất, ưu điểm của hoạt động kinh doanh dịch vụ cầm đồ nằm ở chỗ, đây
là hình thức vay nhanh gọn với thời gian giải ngân nhanh khi hai bên đã đạt được
thoả thuận.
Thứ hai, Lãi suất cho vay cao dẫn đến các tranh chấp dân sự xuất phát từ hợp
đồng cầm cố diễn ra thường xuyên.

CHƢƠNG 2. THỰC TIỄN ÁP DỤNG PHÁP LUẬT VỀ
KINH DOANH DỊCH VỤ CẦM ĐỒ TẠI THÀNH PHỐ
TUYÊN QUANG, TỈNH TUYÊN QUANG
2.1. Giới thiệu về môi trƣờng kinh doanh tại Thành phố Tuyên Quang,
tỉnh Tuyên Quang
Thành phố Tun Quang có diện tích tự nhiên là 184,38 km2; gồm 10
phường và 5 xã, ln là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa - xã hội của tỉnh Tuyên
Quang, có 19 dân tộc cùng sinh sống, trong đó có 3 dân tộc có số dân đơng là: dân
tộc Kinh, dân tộc Tày và nhóm Cao Lan thuộc dân tộc Sán Chay.
Với vị thế là thủ phủ của tỉnh Tuyên Quang, thành phố Tuyên Quang luôn
được tỉnh đầu tư, quy hoạch trong các chính sách của tỉnh nhằm xây dựng thành phố
Tuyên Quang trở thành trung tâm kinh tế - dịch vụ- thương mại của tỉnh và cả khu
vực trung du miền núi phía Bắc. Với mục tiêu đến năm 2021, tỉnh Tuyên Quang sẽ
đứng trong nhóm 30 tỉnh có chỉ số PCI dẫn đầu cả nước.
Những năm gần đây, thành phố Tuyên Quang đã triển khai nhiều dự án để
đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng như: Dự án xây dựng khu thương mại dịch vụ nhà ở,


v

trường mầm non tư thục phường Hưng Thành; dự án Showroom xe ô tô, xưởng dịch
vụ, siêu thị điện máy, bách hoá tổng hợp tại phường Hưng Thành; vườn sinh thái
Bách Thảo Ngân, tại phường Tân Hà, Khu dịch vụ bán phụ tùng và các bộ phận phụ
trợ của ô tơ và các xe có động cơ khác tại phường Tân Hà, mở rộng cửa hàng giới
thiệu, bán sản phẩm của Cơng ty TNHH Chính Hịa tại khu dịch vụ thuộc cụm các
khu công nghiệp, dịch vụ, đô thị Long Bình An. Năm 2017 so với cùng kỳ năm 2016
lượng du khách tăng 34,52%, doanh thu xã hội từ hoạt động du lịch tăng 13%. Tốc
độ tăng trưởng giá trị sản xuất 12,3% (so với cùng kỳ năm 2016 tăng 0,8%). Tổng
mức bán lẻ hàng hóa xã hội ước 9.500/9.500 tỷ đồng đạt 100% kế hoạch (so với
cùng kỳ năm 2016 tăng 5,2%). Năm 2017, nguồn thu từ kinh tế ngồi quốc doanh
2.193,7 tỷ đồng. Thu nhập bình qn đầu người đạt từ 49,3/49 triệu
đồng/người/năm (so với cùng kỳ năm 2016 tăng 0,6%). Năm 2019, tổng mức bán lẻ
hàng hóa 11.000 tỷ đồng, đa ̣t 100% kế hoa ̣ch, thu nhâ ̣p nhâ ̣p bình quân đầ u người
72,3 triê ̣u đồ ng/người/năm, tổng thu ngân sách 466.197,7 triệu đồng (thu nợi đi ̣a), đạt
101,3% kế hoạch.

2.2. Tình hình kết quả thực hiện pháp luật về kinh doanh dịch vụ cầm đồ
tại Thành phố Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang
Thứ nhất, việc ban hành văn bản pháp luật thuộc thẩm quyền để quản lý
hoạt động kinh doanh dịch vụ cầm đồ trên địa bàn.
Thứ hai, về tổ chức và hoạt động của các cơ sở kinh doanh dịch vụ cầm đồ
trên địa bàn.
Thứ ba, các kết quả đạt được trong việc thực hiện các quy định của pháp
luật về quản lý nhà nước về kinh doanh dịch vụ cầm đồ.

2.3. Những hạn chế, vƣớng mắc trong việc thực hiện pháp luật về kinh
doanh dịch vụ cầm đồ ở Thành phố Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang
Thứ nhất, từ tháng 7/2017 đến nay vẫn cịn một số ít cơ sở kinh doanh dịch
vụ cầm đồ có những dấu hiệu gây mất an ninh trật tự, có hoạt động “tín dụng đen”
trên địa bàn. Một số biểu hiện của những hành vi này như: các cơ sở kinh doanh

cầm đồ thường tự đặt một lãi suất “ngầm” với người cầm đồ, lãi suất này thường


vi

cao hơn rất nhiều so với lãi suất trần theo quy định. Bên nhận cầm đồ và bên cầm
đồ tự thoả thuận miệng với nhau, có trường hợp lãi suất lên tới 300-500%/năm2,
thường thì lãi tính theo ngày. Trường hợp sau đây là một ví dụ về hành vi cho vay
lãi nặng nhưng khơng có căn cứ để xử lý.
Thứ hai, rất nhiều hiệu cầm đồ tại thành phố Tuyên Quang cho người dân
cầm cố tài sản không thuộc quyền sở hữu hợp pháp để lấy lãi suất cao nhưng không
làm hợp đồng cầm cố tài sản mà làm giấy vay tiền, để lại tài sản làm tin và không
ghi lãi suất. Hình thức hoạt động này của hiệu cầm đồ gây ảnh hưởng đến đời sống
kinh tế và an ninh trật tự tại địa phương.
Thứ ba, còn nhiều cơ sở kinh doanh dịch vụ cầm đồ thực hiện tự bán tài sản
cầm cố của bên cầm đồ khi chưa hết thời hạn thanh toán trong hợp đồng cầm đồ.
Việc định giá tài sản đều do bên nhận cầm đồ tự định đoạt với giá trị rất thấp so với
giá trị thực của tài sản, gây thiệt hại cho bên cầm đồ dẫn đến những tranh chấp.
Trường hợp sau đây là một ví dụ:
Thứ tƣ, việc áp dụng xử phạt hành chính trên địa bàn thành phố Tun
Quang vẫn cịn một số hạn chế nhất định. Tình hình vi phạm hành chính trong lĩnh
vực kinh doanh dịch vụ cầm đồ vẫn còn nhiều diễn biến phức tạp, số vụ vi phạm
được phát hiện, xử lý còn rất nhỏ so với số vụ vi phạm trên thực tiễn.

2.4. Nguyên nhân của những hạn chế trong công tác thực hiện pháp luật
về kinh doanh dịch vụ cầm đồ trên địa bàn thành phố Tuyên Quang, tỉnh
Tuyên Quang
2.4.1. Nguyên nhân khách quan
Trước hết phải khẳng định, cơng tác đấu tranh phịng, chống và xử lý vi
phạm trong hoạt động kinh doanh dịch vụ cầm đồ rất phức tạp do địa bàn thành phố

là trung tâm kinh tế, văn hố, chính trị, xã hội của tỉnh Tuyên Quang, thời gian gần
đây các cơ sở kinh doanh có điều kiện an ninh trật tự nói chung, cơ sở kinh doanh
dịch vụ cầm đồ nói riêng, đặc biệt tại các địa bàn phường, xã trung tâm nảy sinh

2

Công an thành phố Tuyên Quang, Báo cáo hoạt động ANTT trên địa bàn năm 2017-2019.


vii

nhiều vấn đề phức tạp liên quan đến an ninh trật tự. Các đối tượng tham gia thực
hiện hành vi vi phạm có cả người thuộc đồng bào dân tộc thiểu số. Đồng thời, lực
lượng chức năng còn rất mỏng. Cán bộ phụ trách quản lý ngành nghề kinh doanh có
điều kiện về an ninh trật tự có thời gian cịn thiếu (do ln chuyển cơng tác, do đi
học), chưa kịp thời bổ sung.
Bên cạnh đó, trang thiết bị, biểu mẫu sử dụng trong cấp giấy chứng nhận đủ
điều kiện về an ninh trật tự, quản lý các cơ sở kinh doanh dịch vụ cầm đồ, thu hồi
giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh trật tự theo Nghị định 96/2016/NĐ-CP cịn
chưa đồng bộ (do Thơng tư 42/TT/2017/TT-BCA hướng dẫn ban hành sau 01 năm).
Việc phối hợp với các đơn vị chức năng (Sở văn hóa, phịng văn hóa thơng tin
thành phố, phịng tài chính) trong quản lý, kiểm tra, xử lý các hành vi vi phạm của
cơ sơ kinh doanh dịch vụ cầm đồ, phòng ngừa vi phạm pháp luật có lúc cịn hạn
chế, hiệu quả chưa cao.

2.4.2. Nguyên nhân chủ quan
Về mặt chủ quan, trước hết phải khẳng định mặc dù các cơ quan có thẩm
quyền đã chú trọng công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật. Nhưng hoạt
động này vẫn mang nặng tính hình thức, chưa đi vào thực chất. Việc triển khai,
tuyên truyền, hướng dẫn chủ yếu được thực hiện trực tiếp do cán bộ phụ trách quản

lý ngành nghề kinh doanh theo từng lĩnh vực thực hiện nên tiến độ triển khai cịn
chậm và chưa đồng bộ. Vì vậy, hiệu quả của cơng tác tun truyền chưa cao.
Bên cạnh đó, các cơ sở kinh doanh dịch vụ cầm đồ đều được thành lập dưới
loại hình hộ kinh doanh nên trình độ của chủ cơ sở kinh doanh dịch vụ cầm đồ chưa
cao, hiện 38 cơ sở cầm đồ đều do người dân địa phương, làm nghề kinh doanh tự do
tiến hành kinh doanh.


viii

CHƢƠNG 3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN PHÁP
LUẬT VỀ KINH DOANH DỊCH VỤ CẦM ĐỒ VÀ GIẢI PHÁP
NÂNG CAO HIỆU QUẢ ÁP DỤNG TẠI THÀNH PHỐ
TUYÊN QUANG, TỈNH TUYÊN QUANG
3.1. Định hƣớng hoàn thiện pháp luật về kinh doanh dịch vụ cầm đồ
Thứ nhất, sửa đổi, bổ sung các quy định về điều kiện kinh doanh dịch vụ cầm
đồ theo hướng gỡ bỏ các rào cản pháp lý khi gia nhập thị trường của các doanh
nghiệp kinh doanh dịch vụ cầm đồ.
Thứ hai, sửa đổi bổ sung các quy định về kinh doanh dịch vụ cầm đồ theo
hướng ghi nhận rõ ràng các quyền và nghĩa vụ của các chủ thể trong quan hệ pháp
luật kinh doanh dịch vụ cầm đồ.
Thứ ba, sửa đổi bổ sung các quy định về kinh doanh dịch vụ cầm đồ nhằm
ngăn chặn, hạn chế tiến tới xoá bỏ những vi phạm pháp luật liên quan đến lĩnh vực
này nhằm đảm bảo cho hoạt động kinh doanh dịch vụ cầm đồ được tiến hành đúng
pháp luật, có tác dụng tích cực đối với sự phát triển của xã hội.
Thứ tư, sửa đổi, bổ sung các quy định về chế tài xử lý vi phạm pháp luật về
kinh doanh dịch vụ cầm đồ theo hướng nghiêm minh, đủ sức răn đe đối với các tổ
chức, cá nhân vi phạm.

3.2. Một số kiến nghị cụ thể nhằm hoàn thiện pháp luật về kinh doanh

dịch vụ cầm đồ
 Bỏ quy định điều kiện an tồn về phịng cháy chữa cháy trong hồ sơ cấp
Giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự
 Cần sửa đổi các quy định về hoạt động cho vay trong Luật các tổ chức tín
dụng năm 2010
 Bổ sung quy định về nội dung hoạt động kinh doanh dịch vụ cầm đồ
 Sửa đổi, bổ sung các quy định về biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ cầm
cố tài sản quy định tại Bộ luật dân sự năm 2015


ix

 Sửa đổi, bổ sung các quy định về xử lý vi phạm trong hoạt động kinh doanh
dịch vụ cầm đồ

3.3. Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiên pháp luật về kinh doanh dịch
vụ cầm đồ trên địa bàn thành phố Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang
3.3.1. Các giải pháp đề xuất đối với chính quyền, cơ quan chức năng của
thành phố Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang
Tiếp tục kiện toàn lực lượng trực tiếp quản lý hoạt động kinh doanh dịch vụ
cầm đồ
Hoàn thiện cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật, kinh phí cho lực lượng trực
tiếp quản lý hoạt động kinh doanh dịch vụ cầm đồ
Tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động của các cơ sở kinh doanh dịch vụ
cầm đồ
Tuyên truyền, phổ biến giáo dục cho các cơ sở kinh doanh dịch vụ cầm đồ và
người dân trên địa bàn

3.3.2. Các giải pháp đề xuất đối với cơ sở kinh doanh dịch vụ cầm đồ trên
địa bàn thành phố Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang

Trong thực tiễn, một số lượng không nhỏ các cơ sở kinh doanh dịch vụ
cầm đồ trên địa bàn thành phố Tuyên Quang, tỉnh Tun Quang cịn có những biểu
hiện vi vi phạm pháp luật về hoạt động kinh doanh dịch vụ cầm đồ. Các hành vi vi
phạm này một phần do ý thức tự giác duy trì các điều kiện an ninh trật tự của một
số chủ cơ sở kinh doanh còn chưa cao, còn lơ là trong việc phòng ngừa tội phạm, vi
phạm pháp luật, phần khác là do các chủ cơ sở vì lợi ích kinh tế mà cố tình lợi dụng
cơ sở kinh doanh để vi phạm pháp luật.
Để khơng ngừng hồn thiện bản thân, các chủ cơ sở kinh doanh dịch vụ
cầm đồ cần phải tham gia đầy đủ các buổi tập huấn, hội thảo, hội nghị, tuyên
truyền, phổ biến pháp luật do cơ quan chức năng tổ chức dưới hình thức trực tiếp
hoặc gián tiếp qua các công cụ kỹ thuật số.


x

KẾT LUẬN
Cầm đồ là một hoạt động cho vay có cầm cố tài sản theo quy định của Bộ
luật dân sự. Kinh doanh dịch vụ cầm đồ là một hoạt động thương mại nhằm mục
đích sinh lợi do các chủ thể có đăng ký kinh doanh dịch vụ cầm đồ thực hiện. Trên
thực tế, nhiều cơ sở kinh doanh dịch vụ cầm đồ biến tướng vi phạm pháp luật gây
mất trật tự an ninh xã hội. Vì vậy, kinh doanh dịch vụ cầm đồ theo quy định là
ngành nghề kinh doanh có điều kiện về an ninh trật tự.
Pháp luật về kinh doanh dịch vụ cầm đồ có sự giao thoa giữa lĩnh vực pháp
luật tư với lĩnh vực pháp luật cơng và ngày càng được hồn thiện. Đến nay, Bộ luật
dân sự năm 2015 đã được ban hành và có hiệu lực. Bộ luật dân sự năm 2015 đã có
nhiều quy định tiến bộ về biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ cầm cố tài sản.
Luật đầu tư năm 2014 cũng có nhiều quy định cởi trói về thủ tục đăng ký kinh
doanh, điều kiện kinh doanh trong các ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Tuy
nhiên, nhiều quy định về kinh doanh dịch vụ cầm đồ hiện nay vẫn chưa được hướng
dẫn cụ thể như về nội dung hoạt động kinh doanh dịch vụ cầm đồ, về thẩm quyền

quản lý nhà nước đối với dịch vụ cầm đồ. Bên cạnh đó, qua thực tiễn tại thành phố
Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang, một số hạn chế thiếu sót trong thực hiện pháp luật
về kinh doanh dịch vụ cầm đồ đã bộc lộ như: vẫn cịn tình trạng các cơ sở kinh
doanh dịch vụ cầm đồ núp bóng hoạt động tín dụng đen, cho vay lãi nặng hoặc trở
thành nơi tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có, việc xử lý vi phạm của các
cơ sở này cịn chậm trễ,…Có rất nhiều ngun nhân của các thiếu sót, hạn chế này
như ý thức pháp luật của các cơ sở kinh doanh dịch vụ cầm đồ, pháp luật còn nhiều
bất cập…
Thực tiễn ở thành phố Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang cho thấy pháp luật
về kinh doanh dịch vụ cầm đồ cần tiếp tục được hoàn thiện, như: cần đơn giản hoá
hồ sơ xin cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh trật tự bằng cách bỏ quy
định điều kiện an tồn về phịng cháy, chữa cháy; cần sửa đổi các quy định về hoạt
động cho vay trong Luật các tổ chức tín dụng năm 2010 để hợp pháp hố hoạt động
cho vay mà khơng phải là của các tổ chức tín dụng như trong trường hợp các cơ sở


xi

kinh doanh dịch vụ cầm đồ hoặc cần phải giao Ngân hàng nhà nước quản lý chuyên
ngành về hoạt động cho vay của các cơ sở kinh doanh dịch vụ cầm đồ; cần ban hành
một Nghị định riêng biệt điều chỉnh về kinh doanh dịch vụ cầm đồ với các quy định
chi tiết về quản lý tài sản, công bố thơng tin tài chính của các cơ sở kinh doanh dịch
vụ cầm đồ; cần hoàn thiện các quy định pháp luật về biện pháp bảo đảm thực hiện
nghĩa vụ cầm cố tài sản quy định tại Bộ luật dân sự năm 2015; cần tăng cường hiệu
quả biện pháp xử phạt vi phạm hành chính cũng như hướng dẫn cụ thể tội cho vay
lãi nặng trong giao dịch dân sự nhằm đảm bảo tính răn đe của các chế tài hành
chính và hình sự đối với các vi phạm trong hoạt động kinh doanh dịch vụ cầm đồ.
Bên cạnh đó, để nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về kinh doanh dịch vụ cầm đồ
ở địa bàn thành phố Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang, cần: tiếp tục kiện toàn lực
lượng trực tiếp quản lý hoạt động kinh doanh dịch vụ cầm đồ, nâng cao ý thức trách

nhiệm và kỹ năng xử lý vi phạm của cán bộ, chiến sỹ; hoàn thiện cơ sở vật chất,
trang thiết bị kỹ thuật cho lực lượng cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội;
cán bộ, chiến sỹ của lực lượng này cũng cần liên hệ chặt chẽ với các cơ quan chức
năng khác và các cơ sở kinh doanh dịch vụ cầm đồ trên địa bàn; tăng cường tuyên
truyền phổ biến giáo dục cho các cơ sở kinh doanh dịch vụ cầm đồ và người dân
trên địa bàn.


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN

PHẠM THỊ THU HIỀN

PHÁP LUẬT VỀ KINH DOANH DỊCH VỤ CẦM ĐỒ
VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG TẠI THÀNH PHỐ
TUYÊN QUANG, TỈNH TUYÊN QUANG

Chuyên ngành: Luật kinh tế
Mã số: 8380107

LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Thủy

Hà Nội, năm 2020


1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của vấn đề
Đảng và Nhà nước ta cũng nhận định được các chủ thể kinh doanh là một
nhân tố quan trọng trong sự phát triển của nền kinh tế. Chính vì vậy, những năm
gần đây, Việt Nam luôn cố gắng cải thiện môi trường kinh doanh, môi trường đầu
tư… để tạo điều kiện cho các chủ thể kinh doanh gia nhập thị trường và hoạt động
có hiệu quả. Cách tiếp cận về quyền tự do kinh doanh đã có sự chuyển biến rõ nét.
Theo quy định của Luật Đầu tư hiện hành chỉ còn 243 ngành, nghề được xếp trong
nhóm ngành, nghề kinh doanh có điều kiện.
Đồng thời, để phát triển kinh doanh các chủ thể kinh doanh có nhu cầu rất
lớn về vốn và đơi khi có những chủ thể kinh doanh hoặc khơng kinh doanh khơng
tiếp cận tín dụng tại ngân hàng mà thơng qua các hình thức khác như cơng ty tài
chính, cửa hàng cầm đồ… Các hoạt động vay tiền và cho vay thông qua các cửa
hàng cầm đồ nhiều nơi bị các đối tượng lợi dụng trở thành hoạt động “tín dụng đen”
với lãi suất rất cao (từ 100% đến 300%, thậm chí lên đến 700%/năm đối với khoản
tiền ở thời điểm vay) nhằm thu lợi bất chính. Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ
thị số 12/CT-TTg ngày 25 tháng 04 năm 2019 của về tăng cường phòng ngừa, đấu
tranh với tội phạm và vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động “tín dụng đen”. Để
chủ động phịng ngừa, đấu tranh có hiệu quả với tội phạm và vi phạm pháp luật liên
quan đến hoạt động “tín dụng đen”, góp phần đảm bảo an ninh, trật tự, Thủ tướng
Chính phủ yêu cầu các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, UBND
các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tiếp tục tổ chức thực hiện nghiêm các
quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước; đồng thời tập trung triển khai các
biện pháp, mở các đợt cao điểm tấn công, trấn áp đối với tội phạm này. Theo quy
định, dịch vụ cầm đồ là một ngành kinh doanh có điều kiện. Chủ thể kinh doanh có
thể đăng ký theo mơ hình hộ kinh doanh hoặc thành lập cơng ty, phải xin giấy phép
phịng cháy chữa cháy như nhiều hoạt động khác và giấy chứng nhận cơ sở đủ điều
kiện về an ninh trật tự. Thực chất, hoạt động kinh doanh dịch vụ cầm đồ là một hoạt
động cho vay tiêu dùng có biện pháp bảo đảm là cầm cố; Hoạt động này tương tự