ĐẨY MẠNH CÔNG NGHIỆP HOÁ, HIỆN ĐẠI HOÁ Ở VIỆT NAM pptx

CIEM – Trung tâm Thông tin – Tư liệu
1
ĐẨY MẠNH CÔNG NGHIỆP HOÁ, HIỆN ĐẠI HOÁ Ở VIỆT NAM

MỤC LỤC

I. THỰC CHẤT CỦA CÔNG NGHIỆP HOÁ, HIỆN ĐẠI HOÁ Ở VIỆT NAM
TRONG THỜI KỲ ĐỔI MỚI
1. Quan điểm về công nghiệp hoá, hiện đại hoá (CNH, HĐH)
2. Những đặc điểm chủ yếu của CNH, HĐH ở Việt nam
3. Những thuận lợi và khó khăn của quá trình CNH, HĐH Việt nam

II. TIẾN TRÌNH CỦA CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA Ở VIỆT NAM
TỪ NAY ĐẾN NĂM 2020
1. Chặng đường đến năm 2010
2. Chặng đường từ năm 2010 đến 2020

III. MỘT SỐ CHỦ TRƯƠNG, BIỆN PHÁP ĐẨY MẠNH CÔNG NGHIỆP
HOÁ, HIỆN ĐẠI HOÁ CÁC NGÀNH, CÁC LĨNH VỰC KINH TẾ Ở VIỆT
NAM TRONG THỜI GIAN TỚI
1. Chủ trương, biện pháp đẩy mạnh CNH, HĐH nông nghiệp và nông
thôn
2. Chủ trương, biện pháp phát triển các ngành công nghiệp
3. Chủ trương, biện pháp phát triển các ngành dịch vụ

IV. MỐI QUAN HỆ GIỮA CÔNG NGHIỆP HOÁ, HIỆN ĐẠI HOÁ RÚT
NGẮN VỚI TỪNG BƯỚC PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRI THỨC Ở VIỆT NAM
TRONG THỜI GIAN TỚI

CIEM – Trung tâm Thông tin – Tư liệu

2
I. THỰC CHẤT CỦA CÔNG NGHIỆP HOÁ, HIỆN ĐẠI HOÁ Ở VIỆT NAM
TRONG THỜI KỲ ĐỔI MỚI
I.1. Quan điểm về công nghiệp hoá, hiện đại hoá (CNH, HĐH)
Từ khi bước vào thời kỳ đổi mới năm 1986, cùng với việc từng bước phát
triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, giải phóng các lực lượng sản
xuất, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, đổi mới cơ chế quản lý, chủ động hội nhập
kinh tế quốc tế, Đảng và Nhà nước đã xác định ngày càng rõ quan điểm mới về
công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước
Quan điểm mới ấy là kết quả tổng kết thực tiễn, rút ra từ những bài học
của mấy thập kỷ trước đây kết hợp với sự nghiên cứu, học hỏi kiến thức và kinh
nghiệm của thế giới và thời đại
Cuối thế kỷ 20, Đảng và Nhà nước ta đã vạch ra công nghiệp hoá, hiện
đại hoá không phải là hai quá trình tuy có phần lồng vào nhau nhưng về cơ bản
vẫn tách biệt và nối tiếp nhau, mà là một quá trình thống nhất, có thể tóm tắt là
công nghiệp hoá theo hướng hiện đại
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 7 Khoá VII của Đảng ta (1994) chỉ rõ:
“CNH, HĐH là quá trình chuyển đổi căn bản, toàn diện các hoạt động sản xuất
kinh doanh, dịch vụ và quản lý kinh tế, xã hội từ sử dụng lao động thủ công là
chính sang sử dụng một cách phổ biến sức lao động cùng với công nghệ,
phương tiện và phương pháp tiên tiến, hiện đại, dựa trên sự phát triển của công
nghiệp và tiến bộ khoa học- công nghệ, tạo ra năng suất lao động xã hội cao”.
Coi sự nghiệp CNH, HĐH ở nước ta trong thời kỳ đổi mới là một cuộc
cách mạng toàn diện và sâu sắc trong tất cả các lĩnh vực đời sống kinh tế- xã
hội, tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VIII (1996), khi thông qua đường lối
đẩy mạnh CNH, HĐH, Đảng ta nhấn mạnh: “Mục tiêu của CNH, HĐH là xây
dựng nước ta thành một nước công nghiệp có cơ sở vật chất- kỹ thuật hiện đại,
cơ cấu kinh tế hợp lý, quan hệ sản xuất tiến bộ, phù hợp với trình độ phát triển
của lực lượng sản xuất, đời sống vật chất và tinh thần cao, quốc phòng, an ninh
vững chắc, dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh”. Tại Đại hội

này, Đảng ta cũng xác định rõ mục tiêu “phấn đấu đến năm 2020 đưa nước ta
cơ bản trở thành một nước công nghiệp”. Cùng với những thành tựu phát triển
quan trọng đạt được sau 10 năm đổi mới, sự xác định rõ ràng hơn về chủ trương
đã tạo điều kiện thuận lợi cho nước ta đẩy mạnh CNH, HĐH.

CIEM – Trung tâm Thông tin – Tư liệu
3
Kết thúc thế kỷ 20, bước vào thế kỷ 21, bối cảnh trong nước và quốc tế
tiếp tục có những thay đổi mau chóng. Báo cáo chính trị tại Đại hội Đại biểu
toàn quốc lần thứ IX (2001) của Đảng nhận định: “Thế kỷ 21 sẽ tiếp tục có
nhiều biến đổi. Khoa học và công nghệ sẽ có bước tiến nhảy vọt. Kinh tế tri
thức có vai trò ngày càng nổi bật trong quá trình phát triển lực lượng sản
xuất”. Trong bối cảnh ấy, nhận thức của Đảng ta về CNH, HĐH đất nước cũng
có bước đổi mới quan trọng, cho rằng quá trình CNH, HĐH ở nước ta có thể
được rút ngắn. Chiến lược phát triển kinh tế- xã hội giai đoạn 2001-2010 được
thông qua tại Đại hội IX xác định: “Con đường CNH, HĐH của nước ta cần và
có thể rút ngắn thời gian, vừa có những bước tuần tự, vừa có bước nhảy vọt.
Phát triển những lợi thế của đất nước, tận dụng mọi khả năng để đạt trình độ
công nghệ tiên tiến, đặc biệt là công nghệ thông tin và công nghệ sinh học,
tranh thủ ứng dụng ngày càng nhiều hơn, ở mức cao hơn và phổ biến hơn
những thành tựu mới về khoa học và công nghệ, từng bước phát triển kinh tế tri
thức”. Đảng ta đề ra mục tiêu “phấn đấu trong giai đoạn 2001-2010 đưa nước
ta ra khỏi tình trạng kém phát triển, nâng cao rõ rệt đời sống vật chất và tinh
thần của nhân dân, tạo nền tảng đến năm 2020, nước ta cơ bản trở thành một
nước công nghiệp theo hướng hiện đại”. Điều này hứa hẹn mở ra những bước
đột phá trong nhiều lĩnh vực kinh tế- xã hội, góp phần thực hiện “dân giầu,
nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”.
I.2. Những đặc điểm chủ yếu của CNH, HĐH ở Việt nam
CNH, HĐH ở nước ta có nhiều nét đặc thù cả về nội dung, hình thức, quy mô,
cách thức tiến hành và mục tiêu chiến lược. Những nét đặc thù này được thể

hiện khái quát ở một số điểm sau đây:
- Thứ nhất: Quá trình CNH, HĐH ở nước ta là một quá trình rộng lớn,
phức tạp và toàn diện. Có nghĩa là nó diễn ra trong các tất cả các lĩnh vực kinh
tế, chính trị, văn hoá, xã hội, có sự kết hợp giữa các bước đi tuần tự và các bước
đi nhảy vọt, kết hợp giữa phát triển theo chiều rộng và phát triển theo chiều sâu,
kết hợp giữa biến đổi về lượng và biết đổi về chất,… của các tác nhân tham gia
quá trình. Mục tiêu của quá trình CNH, HĐH mang tính bao trùm rất cao, theo
đó đến năm 2020 nước ta về cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng
hiện đại, nhưng mục tiêu sâu xa hơn là nước ta trở thành một nước “dân giầu,
nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”.
- Thứ hai: Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng khoa học, công
nghệ đang diễn ra mạnh mẽ, nước ta không thể chờ thực hiện xong CNH rồi

CIEM – Trung tâm Thông tin – Tư liệu
4
mới tiến hành HĐH, mà phải thực hiện đồng thời và đồng bộ CNH và HĐH như
một quá trình thống nhất. Về đại thể, riêng về mặt kinh tế, có thể nhìn nhận quá
trình này từ hai mặt thống nhất với nhau: (i) thứ nhất, đó là quá trình xây dựng
nền công nghiệp hiện đại, cũng có nghĩa là tạo lập nền tảng vật chất- kỹ thuật
(lực lượng sản xuất) của nền kinh tế; và (ii) thứ hai, đó là quá trình cải cách hệ
thống thể chế và cơ chế kinh tế, từ nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung, quan
liêu, bao cấp sang nền kinh tế thị trường, hội nhập. CNH gắn với HĐH là cách
làm đẩy lùi nguy cơ tụt hậu xa hơn về kinh tế so với nhiều nước trong khu vực
và trên thế giới, nhanh chóng đưa nước ta tiến kịp các nước trong khu vực, hội
nhập vào sự phát triển chung của khu vực và thế giới.
- Thứ ba: Quá trình CNH, HĐH ở nước ta cần và có thể được “rút ngắn”.
Việc cần được “rút ngắn” ở đây là đòi hỏi khách quan của nhiệm vụ thoát khỏi
tình trạng tụt hậu phát triển. Bên cạnh đó, bối cảnh mới trong nước cũng như
trên thế giới cho phép nước ta có khả năng “rút ngắn” quá trình CNH, HĐH. Về
cơ bản, cách để nước ta có thể thực hiện được CNH, HĐH rút ngắn bao gồm hai

mặt: (i) thứ nhất, đạt và duy trì một tốc độ tăng trưởng cao hơn các nước đi
trước liên tục trong một thời gian dài để rút ngắn khoảng cách chênh lệch về
trình độ so với các nước đó (thực chất là tăng tốc để đuổi kịp); và (ii) thứ hai,
lựa chọn và áp dụng một phương thức CNH, HĐH cho phép bỏ qua một số
bước đi vốn là bắt buộc theo kiểu phát triển tuần tự, để đạt tới một nền kinh tế
có trình độ phát triển cao hơn (thực chất là lựa chọn con đường, bước đi và giải
pháp CNH để đi nhanh tới hiện đại). Hai mặt này không đối lập mà có thể
thống nhất với nhau, và đang tiếp tục được làm rõ để định hình sáng tỏ hơn con
đường đẩy nhanh CNH, HĐH ở nước ta.
- Thứ tư: Ở nước ta, quá trình CNH, HĐH có quan hệ chặt chẽ với việc
từng bước phát triển kinh tế tri thức. Trong thời gian qua, tại không ít diễn đàn
khoa học và công trình nghiên cứu, mối quan hệ hai chiều giữa CNH, HĐH với
phát triển kinh tế tri thức đã từng bước được làm rõ. Về đại thể, có mạnh dạn đi
ngay vào phát triển kinh tế tri thức mới có khả năng thay đổi phương thức và
đẩy nhanh tốc độ CNH, HĐH. Hay nói cách khác, phát triển kinh tế tri thức tạo
điều kiện cho việc thực hiện mô hình CNH, HĐH “rút ngắn” ở nước ta. Ngược
lại, việc thực hiện các bước đi và mục tiêu của quá trình CNH, HĐH tạo ra kết
cấu hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội để đi vào kinh tế tri thức. Quá trình CNH,
HĐH ở nước ta phải nắm bắt các tri thức và công nghệ mới nhất của thời đại để
hiện đại hóa nông nghiệp và các ngành kinh tế hiện có, đồng thời phát triển
nhanh các ngành công nghiệp và dịch vụ dựa vào tri thức, vào khoa học và công

CIEM – Trung tâm Thông tin – Tư liệu
5
nghệ, chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tăng nhanh các ngành kinh tế tri
thức.
Từ những nét trên đây, có thể thấy nội dung cốt lõi về kinh tế của CNH,
HĐH ở Việt Nam trong thời gian tới như sau:
(1) Đạt và duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh, ổn định và bền vững;
(2) Đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tăng tỷ trọng của

các ngành công nghiệp và dịch vụ;
(3) Nắm bắt tri thức và công nghệ mới nhất để hiện đại hoá nông nghiệp
và các ngành kinh tế hiện có;
(4) Phát triển nhanh các ngành công nghiệp và dịch vụ dựa trên tri thức,
khoa học và công nghệ; và
(5) Không ngừng hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng
XHCN.
I.3. Những thuận lợi và khó khăn của quá trình CNH, HĐH Việt
nam
Bối cảnh trong nước và quốc tế ngày nay hàm chứa nhiều thuận lợi
nhưng cũng đặt ra không ít khó khăn đối với quá trình CNH, HĐH ở Việt Nam.
Những thuận lợi và khó khăn này tồn tại đan xen với nhau, có thể chuyển hóa
cho nhau. Việc phân định một cách tương đối và nhận thức rõ những thuận lợi
và khó khăn có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc hoạch định mục tiêu, nội
dung và phương pháp tiến hành CNH, HĐH cũng như việc thực hiện các nhiệm
vụ trong thực tế. Về đại thể, những thuận lợi và khó khăn được khái quát hóa ở
một số điểm sau đây:
I.3.1. Thuận lợi
- Thứ nhất: Sau 20 năm đổi mới, thế và lực kinh tế của nước ta đã thay
đổi mạnh mẽ, thể hiện ở những cái “mới” như:
+ Cấu trúc kinh tế mới: Cơ chế thị trường thay cho cơ chế kế hoạch hóa
tập trung, nền kinh tế nhiều thành phần, mở cửa và hội nhập kinh tế quốc tế, vai
trò và chức năng mới của Nhà nước, xã hội năng động hơn, các yếu tố cấu
thành hệ thống kinh tế- xã hội được kết nối chặt chẽ hơn.

CIEM – Trung tâm Thông tin – Tư liệu
6
+ Tiềm lực kinh tế mới: GDP tăng trưởng với tốc độ khá cao liên tục
trong nhiều năm, với cơ cấu ngành biến đổi theo hướng giảm tỷ trọng nông
nghiệp, tăng tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ.

+ Thế phát triển mới: Việt Nam đã thoát khỏi tình trạng cấm vận kinh tế,
quan hệ thương mại và đầu tư quốc tế mở rộng, đã gia nhập ASEAN, ASEM,
APEC, ký kết Hiệp định Thương mại Việt Nam- Hoa Kỳ và đang nỗ lực gia
nhập WTO, v.v.
+ Động lực mới: Xuất hiện những động lực phát triển mới mạnh mẽ:
cạnh tranh thị trường, sự mở rộng các cơ hội, sức mạnh của tinh thần dân tộc
trong cuộc đua tranh phát triển.
+ Lực lượng- chủ thể phát triển mới: Năng lực của các chủ thể phát triển
(Nhà nước, nhân dân, doanh gia, đội ngũ trí thức và quản trị) được nâng cao.
Các yếu tố bên ngoài (vốn, công nghệ- kỹ thuật, tri thức, thị trường trở thành
lực lượng thúc đẩy phát triển quan trọng.
- Thứ hai: Bối cảnh quốc tế với những xu hướng ưu trội bao gồm (i) toàn
cầu hoá kinh tế, (ii) phát triển kinh tế tri thức, và (iii) hoà bình, ổn định và hợp
tác cùng phát triển giữa các quốc gia đã tạo ra nhiều điều kiện thuận lợi cho quá
trình CNH, HĐH ở Việt Nam. Trong bối cảnh đó, Việt Nam đã và đang theo
đuổi thực hiện chính sách chủ động hội nhập kinh tế quốc tế theo tinh thần phát
huy tối đa nội lực, nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế, bảo đảm độc lập tự chủ
và định hướng XHCN, bảo vệ lợi ích dân tộc, an ninh quốc gia, giữ gìn bản sắc
văn hóa dân tộc, bảo vệ môi trường. Việc tham gia vào các quá trình liên doanh,
liên kết, hợp tác song phương và đa phương, hợp tác khu vực và quốc tế của
nước ta góp phần phát huy hữu hiệu lợi thế so sánh của đất nước, thu hút được
những nguồn lực dồi dào về vốn, công nghệ, tri thức, kỹ năng,… của thế giới
cho công cuộc CNH, HĐH. Bên cạnh đó, việc tham gia vào toàn cầu hóa kinh
tế cũng tạo động lực cho việc đẩy mạnh những cải cách trong nước theo hướng
hiện đại, phù hợp với khung khổ chung của quốc tế.
- Thứ ba: Là một nước tiến hành CNH muộn, Việt Nam có thể tận dụng
được những lợi thế của “nước đi sau”. Bên cạnh việc thu hút những nguồn lực
vật chất và trí tuệ quan trọng như nêu trên, các nước đi sau như Việt Nam còn
có thể học hỏi kinh nghiệm phong phú về CNH, HĐH của các nước đi trước.
Với những kinh nghiệm đổi mới của chính bản thân mình, Việt Nam có điều

kiện để học hỏi và sáng tạo liên quan đến nhiều khía cạnh của CNH, HĐH. Một
lợi thế nữa của nước đi sau là nền kinh tế nước ta dễ chuyển đổi cơ cấu, vì

CIEM – Trung tâm Thông tin – Tư liệu
7
không lệ thuộc nhiều vào những cơ sở vật chất đã có (các phí tổn không phải là
quá lớn khi thay đổi những cái cũ cần thay đổi). Điều này tạo dễ dàng cho
chúng ta bắt tay vào phát triển kinh tế theo các định hướng cơ cấu đã chọn lựa,
bao gồm cả cơ cấu ngành, cơ cấu vùng và cơ cấu thành phần kinh tế
- Thứ tư: Nước ta có vị trí địa kinh tế thuận lợi, nằm ở trung tâm vùng
kinh tế năng động Đông Nam Á, thuận lợi cho việc giao lưu và hội nhập quốc
tế. Nước ta có nguồn tài nguyên thiên nhiên tương đối phong phú để phát triển
một số ngành công nghiệp quan trọng. Đặc biệt, nước ta có lực lượng lao động
dồi dào, cơ cấu trẻ và giá nhân công thấp, năng lực trí tuệ con người Việt Nam
không thua kém các nước, tiếp thu nhanh các tri thức mới, dễ đào tạo, có khả
năng sáng tạo. Bên cạnh đó, truyền thống, bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam là
nền tảng cho sự phát triển các khả năng sáng tạo. Những yếu tố trên tạo nên lợi
thế quan trọng trong cạnh tranh quốc tế, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để
phát triển những ngành, những lĩnh vực hiện đại, có thể theo hướng rút ngắn.
I.3.2. Khó khăn
- Thứ nhất: Tăng trưởng kinh tế chưa được đặt trên cơ sở đủ vững chắc,
hiệu quả và sức cạnh tranh chưa cao, trình độ phát triển của lực lượng sản xuất
thấp, cơ cấu kinh tế chuyển dịch chậm, lạc hậu và còn nghiêng về hướng nội,
v.v. là những đặc tính của nền kinh tế nước ta sau 20 năm đổi mới. Thể chế kinh
tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta chỉ mới đang hình thành, chưa đồng
bộ và chưa vận hành tốt, môi trường kinh doanh chưa bình đẳng và chưa có tính
khuyến khích cao, v.v. Nói một cách ngắn gọn, nền kinh tế nước ta còn đang
phát triển (lạc hậu, nghèo) và đang chuyển đổi (thể chế mới chưa hoàn thiện
trong khi thể chế cũ chưa hoàn toàn bị loại bỏ). Thực tế này là khó tránh khỏi
đối với một quốc gia đang phát triển, có tính tạm thời và được khắc phục dần

trong quá trình đổi mới, tuy nhiên nó đang là một trở ngại lớn đối với quá trình
CNH, HĐH ở nước ta trong môi trường cạnh tranh quyết liệt hiện nay. Trong
đó, thách thức đặt ra là nguy cơ bị tụt hậu xa hơn về kinh tế so với nhiều nước
trong khu vực và trên thế giới.
- Thứ hai: Tuy bối cảnh quốc tế thể hiện rõ ba xu thế ưu trội như nêu trên
đây, song tình hình thế giới luôn luôn có những diễn biến nhanh chóng, phức
tạp và chứa đựng những yếu tố khó lường. Việc tham gia ngày càng sâu rộng
vào quá trình toàn cầu hoá đặt nền kinh tế đất nước trước những khó khăn do
cạnh tranh gay gắt, sự dễ bị tổn thương trước các cú sốc từ bên ngoài, và những
ảnh hưởng “mặt trái” khác của kiểu toàn cầu hóa hiện nay. Nếu chúng ta không

CIEM – Trung tâm Thông tin – Tư liệu
8
có chính sách, biện pháp để hạn chế và vượt qua những khó khăn trên, thì
chúng có thể có những tác động mang tính “phá huỷ” ghê gớm, kéo lùi tiến
trình phát triển của đất nước nhiều năm.
- Thứ ba: Là nước tiến hành CNH muộn, bên cạnh những thuận lợi, Việt
Nam gặp phải những khó khăn của “nước đi sau”. Khó khăn rõ nét là chúng ta
thường phải ở thế bất lợi trong cạnh tranh quốc tế, do năng suất thấp, chất lượng
sản phẩm thấp, hàm lượng vốn và trí tuệ trong sản phẩm không cao, lại thường
bị động trong việc tuân thủ các luật lệ kinh tế quốc tế… Bên cạnh đó, trong quá
trình CNH, HĐH, nước ta phải đối mặt với các vấn đề về tài nguyên- môi
trường, dân số và công ăn việc làm ngày càng gay gắt. Mức độ suy kiệt nguồn
tài nguyên thiên nhiên cùng với sự xuống cấp của môi trường sống là hệ quả
của CNH, HĐH trên quy mô toàn cầu, nhưng người gánh chịu lại chủ yếu là các
nước chậm phát triển, trong đó có nước ta, đó là một khó khăn không thể lường
hết được. Bởi vì nó làm cho chi phí của công cuộc CNH, HĐH tăng lên đáng kể
đồng thời làm giảm tính bền vững của quá trình này. Trong khi đó, sự gia tăng
của dân số, của lực lượng lao động nhanh hơn tốc độ tăng việc làm gây ra áp
lực lớn giải quyết công ăn việc làm. Ở nước ta, đây là một bài toán chưa có lời

giải hữu hiệu.

II. TIẾN TRÌNH CỦA CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA Ở VIỆT NAM
TỪ NAY ĐẾN NĂM 2020
Trong Chiến lược phát triển kinh tế- xã hội 10 năm 2001-2010, Đảng ta đã xác
định mục tiêu tổng quát là “Đưa nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển;
nâng cao rõ rệt đời sống vật chất, văn hóa, tinh thần của nhân dân; tạo nền
tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo
hướng hiện đại”. Tuy nhiên, hiện nay chúng ta chưa xác định được cụ thể các
tiêu chí quan trọng khi nước ta trở thành một nước công nghiệp để làm đích
hướng tới. Nếu theo tiêu chí của các nước đã hoàn thành CNH, HĐH thì nước
ta khó có thể đạt tới vào năm 2020. Bên cạnh đó, các bước đi của cả quá trình
CNH, HĐH cũng chưa được làm rõ. Khi chúng ta chủ trương thực hiện CNH,
HĐH “rút ngắn”, thì việc nghiên cứu và hoạch định các chặng đường CNH,
HĐH từ nay đến năm 2020 và những năm tiếp theo là đặc biệt cần thiết và có ý
nghĩa then chốt. Phần này phác họa một cách đại thể những mục tiêu, nhiệm vụ
CNH, HĐH chủ yếu của các chặng đường từ nay đến năm 2010 và từ năm 2010
đến 2020.

CIEM – Trung tâm Thông tin – Tư liệu
9
II.1. Chặng đường đến năm 2010
Tính đến nay, chúng ta đã thực hiện được gần một nửa chặng đường của Chiến
lược phát triển kinh tế- xã hội 10 năm 2001-2010. Tuy chưa có tổng kết cụ thể,
nhưng nhìn chung chúng ta có khả năng hoàn thành những mục tiêu kinh tế và
xã hội được đề ra tại Phương hướng kế hoạch phát triển kinh tế- xã hội 5 năm
2001-2005. Những kết quả đạt được cho đến nay tạo điều kiện và tiền đề quan
trọng cho chặng đường CNH, HĐH đến năm 2010. Trong 5 năm tới, nước ta tập
trung tạo chuyển biến cơ bản về năng lực nội sinh về khoa học-công nghệ và
công nghiệp của đất nước, tiếp tục nâng cao vị thế trong hội nhập và chủ

trương mở rộng hội nhập quốc tế, định hình về cơ bản nền kinh tế thị trường
định hướng XHCN, xây dựng nền tảng cho một nước công nghiệp. Cụ thể hơn,
những mục tiêu và nhiệm vụ chủ yếu là:
- Thứ nhất: Tiếp tục duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh và bền
vững, nâng cao tích lũy trong nước. Đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế, theo
đó cơ cấu ngành và lĩnh vực tạo được hiệu quả cao và bền vững, cơ cấu kinh tế
theo vùng tạo được sự hài hòa giữa vùng động lực phát triển và các vùng khác,
các vùng khó khăn có thể tự lực phát triển và cơ bản hết đói nghèo. Trong nền
kinh tế, hình thành một số ngành, lĩnh vực chủ lực, mũi nhọn; khoa học và công
nghệ có cơ sở tốt để chủ động tiếp nhận chuyển giao công nghệ từ bên ngoài và
tự tạo được đáng kể công nghệ tiên tiến của nước ta; giáo dục và đào tạo phát
triển hình thành đội ngũ lao động và quản lý có trình độ đáp ứng yêu cầu cạnh
tranh và hội nhập kinh tế quốc tế ở mức cao hơn.
- Thứ hai: Định hình về cơ bản nền kinh tế thị trường định hướng XHCN
với cơ cấu, thể chế đồng bộ, hoàn chỉnh. Tiếp tục đẩy mạnh hội nhập kinh tế
khu vực ở một vị thế tốt hơn, cân bằng lợi ích và mở rộng hội nhập ngoài khu
vực. Hoàn chỉnh đồng bộ các kết cấu hạ tầng kinh tế và xã hội để đáp ứng yêu
cầu phát triển của chặng đường tiếp theo.
- Thứ ba: Tạo sự chuyển biến rõ rệt về đời sống vật chất và văn hóa của
nhân dân: no đủ, lành mạnh, yên vui, có nhiều yếu tố văn minh, hiện đại; chỉ số
phát triển con người (HDI) đạt mức trung bình cao trong so sánh quốc tế. Giải
quyết tốt hơn, toàn diện hơn các vấn đề xã hội; cơ bản xóa nghèo, tạo nhiều việc
làm, tạo điều kiện để đi tới thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng và
khoảng cách về mức sống giữa các tầng lớp dân cư.

CIEM – Trung tâm Thông tin – Tư liệu
10
Tựu trung lại, kết thúc chặng đường này, quá trình CNH, HĐH đất nước
đã định hình nên cơ sở vật chất, kỹ thuật, kinh tế, để nước ta đi nhanh hơn,
mạnh hơn, vững chắc hơn trong chặng đường tiếp theo (2010-2020).

II.2. Chặng đường từ năm 2010 đến 2020
Trong chặng đường này, nước ta đã hội đủ nhiều điều kiện mang tính tiền
đề về kết cấu hạ tầng, khung thể chế, nguồn nhân lực, năng lực nội sinh, sức
cạnh tranh và khả năng hội nhập quốc tế để tiếp tục đẩy mạnh CNH, HĐH,
thực hiện thành công các mục tiêu phát triển đất nước đến năm 2020. Cụ thể,
những mục tiêu và nhiệm vụ chủ yếu là:
- Thứ nhất: Tiếp tục duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh. Đẩy mạnh
chuyển dịch và nâng cấp cơ cấu kinh tế theo hướng CNH, HĐH có hiệu quả và
bền vững. Tỷ trọng nông nghiệp trong GDP và tỷ trọng lao động nông nghiệp
giảm; ở nông thôn có nền nông nghiệp và kết cấu hạ tầng cơ bản hiện đại, phát
triển đa dạng các ngành công nghiệp và dịch vụ, thực hiện sự chuyển biến căn
bản bộ mặt nông thôn Việt Nam phù hợp với một xã hội công nghiệp. Công
nghiệp có đủ khả năng hợp tác và cạnh tranh ngang bằng với các nước trong
khu vực, có chỗ đứng vững chắc trên thị trường quốc tế. Khu vực dịch vụ phát
triển đa dạng, trong đó dịch vụ tài chính, ngân hàng, viễn thông phát triển hiện
đại, tiếp cận trình độ quốc tế.
- Thứ hai: Hình thành hoàn chỉnh thể chế kinh tế thị trường định hướng
XHCN tương hợp với trình độ quốc tế. Mở rộng hội nhập quốc tế ở mức độ sâu
hơn trong các lĩnh vực đầu tư, tài chính, tiền tệ, lao động, công nghệ, thông tin.
Tham gia có hiệu quả vào WTO và các tổ chức quốc tế khác, về kinh tế có vị
thế của một nước có trình độ phát triển trung bình trên thế giới.
- Thứ ba: Tiếp tục phát triển và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực theo
kịp trình độ quốc tế. Hình thành đội ngũ các nhà quản lý nhà nước tinh thông
nghiệp vụ, trung thành, trung thực và tận tụy với công việc; đội ngũ doanh nhân
giỏi, năng động, nhạy bén và sáng tạo; đội ngũ trí thức có trình độ cao, tâm
huyết; và đội ngũ công nhân kỹ thuật lành nghề theo kịp yêu cầu phát triển đất
nước đi dần tới hiện đại hóa và nền kinh tế tri thức. Chỉ số HDI đạt mức trên
trung bình trên thế giới.
- Thứ tư: Tạo dựng và phát huy năng lực công nghệ nội sinh, kể cả các
lĩnh vực công nghệ cao như công nghệ thông tin, công nghệ sinh học, công

nghệ vật liệu mới, chế tạo máy, tự động hóa, hóa dầu, năng lượng,… và sự kết

CIEM – Trung tâm Thông tin – Tư liệu
11
hợp các công nghệ đó; có chỗ đứng vững chắc trên thị trường công nghệ, đạt
trình độ tiên tiến về công nghệ trong khu vực. Tăng cường ứng dụng và nâng
cao hiệu quả ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ vào phát triển kinh tế- xã
hội, tạo điều kiện cho sự “rút ngắn” trong một số ngành, lĩnh vực, tiến thẳng
đến trình độ hiện đại.
- Thứ năm: Hình thành lối sống và đạo đức trong xã hội lành mạnh, văn
minh, hiện đại, gắn kết cá nhân với cộng đồng và dân tộc; nền dân chủ được mở
rộng, mọi người dân có điều kiện tiếp cận và hưởng thụ công bằng các thành
quả phát triển; Quản lý xã hội có hiệu quả; các tệ nạn xã hội không còn là điều
suy tư, lo lắng của gia đình và xã hội; môi trường tự nhiên và sinh thái được giữ
gìn, hài hòa với cuộc sống con người. An ninh chính trị, xã hội luôn luôn được
củng cố vững chắc.
Đối với các tiêu chí cụ thể đánh giá nước ta cơ bản trở thành nước công
nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2020, trên cơ sở tham khảo các chỉ tiêu
phát triển kinh tế- xã hội được coi là đã hoàn thành CNH, có thể sơ bộ nêu ra
một số tiêu chí chủ yếu sau đây:
- Về cơ cấu kinh tế: Tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ trong GDP đạt 90% trở
lên, trong đó tỷ trọng công nghiệp đạt khoảng 40-45% GDP, tỷ trọng nông
nghiệp còn khoảng 10% trở xuống; tổng đầu tư xã hội/GDP đạt trên dưới 40%;
kết cấu hạ tầng đáp ứng đầy đủ cho phát triển kinh tế và đời sống xã hội.
- Về hội nhập kinh tế quốc tế: Đạt trình độ cao (độ mở cửa nền kinh tế đạt
trên 90%; tốc độ tăng xuất khẩu gấp 2-3 lần tốc độ tăng GDP; hội nhập với thị
trường thế giới về nhiều lĩnh vực; hội nhập với thông lệ quốc tế về các thể
chế,…).
- Về trình độ hiện đại hóa: Năng suất lao động xã hội đạt khoảng 10.000
USD/lao động/năm; áp dụng công nghệ hiện đại khoảng 60% trở lên; tỷ trọng

lao động phi nông nghiệp đạt 70-75% trở lên; tỷ trọng lao động có trình độ cao
đạt khoảng 30% trở lên; áp dụng rộng rãi công nghệ thông tin trong quản lý nhà
nước và quản lý nền kinh tế (100% công sở và doanh nghiệp sử dụng công nghệ
thông tin),…
- Về mức sống và văn hóa- xã hội: Chỉ số HDI đạt nhóm 30-40 số nước
trên cùng của thế giới; GDP bình quân đầu người đạt khoảng 4.000 USD; tỷ lệ
lao động được đào tạo đạt trên 70%; hoàn thành phổ cập trung học cơ sở trong

CIEM – Trung tâm Thông tin – Tư liệu
12
phạm vi cả nước; tuổi thọ bình quân là 75; nhà ở đô thị đạt trên 20m
2
/người; cả
nước không còn hộ nghèo; hệ số GINI nhỏ hơn 0,4.
Tựu trung lại, sau khi kết thúc chặng đường CNH, HĐH 2010-2020, trình
độ “cơ bản là một nước công nghiệp của Việt Nam” hiện ra tương đối rõ.
Những năm sau đó, Việt Nam tiếp tục phát triển trên con đường hiện đại hóa
trong bối cảnh của thế giới đương đại, mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội
công bằng, dân chủ, văn minh” dần dần trở thành hiện thực.
Những phác họa trên đây, đặc biệt phác họa cho chặng đường 2010-2020,
chưa có đủ căn cứ và ít nhiều mang dáng dấp dự đoán tương lai học. Tuy nhiên,
xin mạnh dạn nêu lên phác họa ấy như một vài gợi ý ban đầu rất sơ lược.

III. MỘT SỐ CHỦ TRƯƠNG, BIỆN PHÁP ĐẨY MẠNH CÔNG NGHIỆP
HOÁ, HIỆN ĐẠI HOÁ CÁC NGÀNH, CÁC LĨNH VỰC KINH TẾ Ở VIỆT
NAM TRONG THỜI GIAN TỚI
Như vừa nêu trên đây khi trình bày đại thể tiến trình CNH, HĐH ở Việt nam
từ nay đến 2010, một quan điểm cơ bản của Đảng và Nhà nước ta là công cuộc
CNH, HĐH đất nước không chỉ gồm những hoạt động kinh tế, mà bao quát một
phạm vi rộng lớn, đúng với nghĩa CNH, HĐH toàn bộ đất nước, chứ không chỉ

riêng nền kinh tế.
Tuy nhiên, do khung khổ có hạn của chuyên đề này, sau đây chỉ lựa chọn
trình bày một số chủ trương và biện pháp được xem là rất quan trọng và thiết
thực.
III.1. Chủ trương, biện pháp đẩy mạnh CNH, HĐH nông nghiệp và
nông thôn
Do còn là một nước nặng về nông nghiệp, tỷ lệ dân số sống ở các vùng
nông thôn chiếm phần lớn, cho nên Việt Nam tất yếu phải dành nhiều ưu tiên
cho phát triển nông nghiệp và nông thôn trên con đường phát triển của mình.
Trong nhiều năm qua, Đảng ta đã khẳng định CNH, HĐH nông nghiệp và nông
thôn là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của CNH, HĐH đất
nước. Nghị quyết Hội nghị Trung ương V khoá IX về "Đẩy nhanh CNH, HĐH
nông nghiệp, nông thôn thời kỳ 2001-2010" được ban hành ngày 18/3/2002 đã
đề ra chủ trương toàn diện về CNH, HĐH nông nghiệp và nông thôn ở nước ta
trong tình hình hiện nay.

CIEM – Trung tâm Thông tin – Tư liệu
13
Nghị quyết đã chỉ rõ mục tiêu tổng quát của cả quá trình là xây dựng một
nền nông nghiệp sản xuất hàng hóa lớn, hiệu quả và bền vững, có năng suất,
chất lượng và sức cạnh tranh cao trên cơ sở ứng dụng các thành tựu khoa học,
công nghệ tiên tiến, đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu; xây dựng nông
thôn ngày càng giàu đẹp, dân chủ, công bằng, văn minh.
III.1.1. Chủ trương đẩy mạnh CNH, HĐH nông nghiệp và nông
thôn
- Thứ nhất: Coi CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn là một trong những
nội dung quan trọng nhất của toàn bộ quá trình CNH, HĐH đất nước, là bộ
phận cấu thành hữu cơ của quá trình này. Quá trình CNH, HĐH nông nghiệp và
nông thôn có thể được “rút ngắn” một cách thích hợp.
- Thứ hai: Phải ưu tiên cho mục tiêu phát triển lực lượng sản xuất ở nông

thôn đồng thời xây dựng quan hệ sản xuất phù hợp; trong đó, đặc biệt chú trọng
phát huy nguồn lực con người và ứng dụng các thành tựu khoa học, công nghệ
hiện đại; đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng phát huy lợi thế của
từng vùng, gắn với thị trường. Hiện đại hoá kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội nông
thôn, bảo vệ môi trường sinh thái.
- Thứ ba: Dựa chủ yếu vào các nguồn nội lực, khơi dậy và huy động các
nguồn sức mạnh tiềm tàng của tất cả các lực lượng, thành phần kinh tế; kết hợp
và tranh thủ tối đa các nguồn lực từ bên ngoài.
- Thứ tư: Phát triển kinh tế phải đi liền và kết hợp chặt chẽ với việc giải
quyết các vấn đề xã hội ở nông thôn, nhanh chóng cải thiện đời sống của người
dân nông thôn trên tất cả các mặt.
- Thứ năm: Kết hợp chặt chẽ phát triển kinh tế nông thôn với củng cố an
ninh trật tự và bảo vệ tổ quốc.
III.1.2. Một số biện pháp quan trọng nhằm đẩy mạnh CNH,
HĐH nông nghiệp và nông thôn
- Thứ nhất: Hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường ở nông thôn và đổi mới
các chính sách phát triển nông nghiệp, nông thôn. Theo đó, cần mở rộng các
điều kiện tiếp cận của các chủ thể kinh tế nông thôn đến các thị trường, coi sự
vận hành của cơ chế thị trường trong việc phân bổ nguồn lực và cạnh tranh thị
trường là động lực kinh tế quan trọng thúc đẩy phát triển nông thôn. Các chính
sách phát triển nông nghiệp, nông thôn cần tập trung giải quyết những khó khăn
của các chủ thể kinh tế nông thôn về các vấn đề đất đai, thị trường tiêu thụ,

CIEM – Trung tâm Thông tin – Tư liệu
14
nguồn vốn, khoa học và công nghệ, lao động, v.v. Trong đó, chính sách đất đai
có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, cần được đổi mới theo hướng khuyến khích việc
lưu chuyển đất đai từ người sử dụng này tới người sử dụng khác, từ mục đích
sản xuất này tới mục đích sản xuất khác theo quy hoạch và quy định của pháp
luật; không nên hạn chế việc tích tụ đất đai vào tay những người sử dụng có

hiệu quả cao, tạo điều kiện áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật và công nghệ vào
nông nghiệp và tạo mặt bằng sản xuất cho các hoạt động công nghiệp ở nông
thôn. Chính sách tài chính, tín dụng cần hướng tới việc tăng tỷ lệ vốn đầu tư từ
ngân sách nhà nước cho nông nghiệp, nông thôn phù hợp với yêu cầu CNH,
HĐH, trong đó chú trọng đổi mới cơ cấu vốn đầu tư của nhà nước phục vụ cho
chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn.
- Thứ hai: Phát triển mạnh mẽ nền kinh tế nhiều hình thức sở hữu, nhiều
thành phần, đa dạng hoá các loại hình tổ chức sản xuất- kinh doanh trong nông
nghiệp và nông thôn trên cơ sở bình đẳng trước pháp luật. Muốn vậy, trước hết
cần tạo lập và hoàn thiện hành lang pháp lý điều chỉnh tổ chức và hoạt động của
các loại hình tổ chức sản xuất- kinh doanh ở nông thôn như các hộ gia đình, các
trang trại, các hợp tác xã, và các loại hình doanh nghiệp khác trên cơ sở bình
đẳng. Về lâu dài, cần có một đạo luật duy nhất điều chỉnh tất cả các loại hình tổ
chức này. Cần khuyến khích phát triển rộng rãi các doanh nghiệp dân doanh ở
nông thôn, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, coi đây là lực lượng chủ lực tạo
việc làm mới, thực hiện xoá đói, giảm nghèo, chuyển dịch cơ cấu ngành, nghề
và cơ cấu lao động ở nông thôn. Bên cạnh đó, khuyến khích đầu tư trực tiếp
nước ngoài vào nông nghiệp và nông thôn.
- Thứ ba: Làm tốt công tác quy hoạch phát triển nông nghiệp, nông thôn.
Theo đó, cần đẩy nhanh và nâng cao chất lượng quy hoạch phát triển ngành và
vùng theo nguyên tắc xác định các hướng sản xuất- kinh doanh trên cơ sở lợi
thế so sánh của ngành và vùng. Cần có kế hoạch phối hợp giữa các ngành
chuyên môn ở từng vùng, đồng thời có kế hoạch phối hợp hoạt động của các
ngành chuyên môn với các cấp chính quyền ở nông thôn liên quan đến lĩnh vực
quản lý nhà nước về tài chính công. Quy hoạch ngành và vùng cần được xây
dựng gắn kết và đồng bộ với các quy hoạch khác ở nông thôn như: quy hoạch
xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế- xã hội; quy hoạch phát triển khu dân cư, làng,
xã, thị trấn; quy hoạch xây dựng các trung tâm thương mại, chợ, khu, cụm công
nghiệp, làng nghề,… ở nông thôn.

CIEM – Trung tâm Thông tin – Tư liệu
15
- Thứ tư: Đẩy mạnh việc nghiên cứu ứng dụng và chuyển giao công nghệ
vào phát triển nông nghiệp và kinh tế nông thôn, nâng cao năng suất của từng
người lao động nông nghiệp, nâng cao thu nhập của từng hécta đồng ruộng, của
từng hộ nông dân. Nhà nước cần tăng cường đầu tư cho việc nhập khẩu các
công nghệ hiện đại, các loại giống tốt, đầu tư cho việc hiện đại hoá các cơ sở
nghiên cứu, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ khoa học phục vụ cho việc
nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ mới vào thực tiễn sản xuất- kinh
doanh trong nông nghiệp, nông thôn. Xây dựng một số khu nông nghiệp công
nghệ cao dựa vào công nghệ sinh học, công nghệ thông tin như các cơ sở sản
xuất giống mới dựa vào công nghệ gen, các cơ sở trồng trọt, chăn nuôi sử dụng
các giống mới cùng với những công nghệ mới tự động điều khiển quá trình sản
xuất. Nhà nước có chính sách khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia
nghiên cứu phát triển khoa học, công nghệ phục vụ nông nghiệp, nông thôn và
thực hiện xã hội hoá để mở rộng hệ thống khuyến nông đến cơ sở.
- Thứ năm: Nâng cao trình độ và đảm bảo tính đồng bộ của nguồn lao
động nông thôn thông qua đổi mới chính sách đào tạo và dạy nghề. Trong thời
kỳ đầu CNH, HĐH, cần điều chỉnh cơ cấu đào tạo đại học, cao đẳng và giáo
dục chuyên nghiệp theo hướng tăng đào tạo nghề nghiệp và trung học chuyên
nghiệp, nâng cao chất lượng giáo dục đại học. Nhà nước cần tăng cường đầu tư
để nâng cấp các cơ sở dạy nghề của Nhà nước, đồng thời có chính sách khuyến
khích xã hội hoá, phát triển các hình thức dạy nghề đa dạng và khuyến khích
thu hút những người được đào tạo về làm việc ở nông thôn, nhất là miền núi,
vùng sâu, vùng xa.
III.2. Chủ trương, biện pháp phát triển các ngành công nghiệp
III.2.1. Chủ trương phát triển các ngành công nghiệp
Có thể phân biệt ba nhóm ngành công nghiệp chính sau đây:
- Các ngành công nghiệp thế hệ thứ nhất, bao gồm những ngành phụ
thuộc nhiều vào tài nguyên thiên nhiên và công nghệ nước ngoài như: nông-lâm

sản, thuỷ-hải sản, may mặc, da giầy, v.v. Những ngành công nghiệp này dễ
dàng xây dựng, nhu cầu vốn không lớn, nhưng ít sáng tạo và giá trị gia tăng
thấp. Tuy nhiên, việc xuất khẩu các sản phẩm thuộc những ngành này có thể tạo
nguồn ngoại tệ quý giá để phát triển các ngành khác, tạo nhiều việc làm, khởi
động quá trình CNH đất nước, đồng thời phát huy được những lợi thế so sánh
về nguồn tài nguyên và nguồn lao động.

CIEM – Trung tâm Thông tin – Tư liệu
16
- Các ngành công nghiệp thế hệ thứ hai, bao gồm những ngành đòi hỏi
công nghệ cao hơn như: công nghiệp dệt, cơ khí chế tạo, sản xuất hàng tiêu
dùng cao cấp, điện tử, công nghệ thông tin, tự động hoá, v.v. Các sản phẩm
thuộc những ngành này có độ chính xác, chất lượng và giá trị gia tăng cao.
Chúng được xây dựng trên cơ sở các ngành công nghiệp thế hệ thứ nhất, có mối
liên kết và tạo đầu vào cho các ngành công nghiệp thế hệ thứ nhất. Việc phát
triển các ngành công nghiệp thế hệ thứ hai có tác động lan toả, nâng cao năng
suất lao động của nhiều ngành công nghiệp và ngành kinh tế khác, là một mục
tiêu quan trọng để thu hút công nghệ từ nước ngoài, đồng thời phát huy những
lợi thế so sánh về nguồn nhân lực có chất lượng cao.
- Các ngành công nghiệp thế hệ thứ ba, bao gồm những ngành sản xuất
ra nguyên vật liệu đòi hỏi vốn lớn và công nghệ cao như: công nghiệp hoá dầu,
công nghiệp hoá chất quy mô lớn, công nghiệp luyện kim, v.v. Các loại nguyên
liệu này sẽ có nhu cầu lớn về số lượng và ngày càng cao về chất lượng khi nền
công nghiệp nước ta phát triển mạnh mẽ, nhưng hiện nay hầu hết hoặc phần lớn
phải nhập khẩu. Tuy vậy, trong bối cảnh tự do hoá quốc tế hiện nay, việc phát
triển những ngành công nghiệp có nhiều tính chất thay thế nhập khẩu này cần
được cân nhắc cẩn trọng, và nhìn chung cần một khoảng thời gian tương đối dài
để có thể tạo điều kiện đầy đủ cho sự phát triển có hiệu quả, nhất là về nguồn
vốn và công nghệ.
Dựa trên sự phân loại khái quát ba nhóm ngành công nghiệp như trên,

việc phát triển và chuyển dịch cơ cấu các ngành công nghiệp trong thời gian tới
cần quán triệt những quan điểm sau đây:
- Thứ nhất: Việc phát triển và chuyển dịch cơ cấu các ngành công nghiệp
phải dựa trên lợi thế so sánh của đất nước, trong đó phải chú ý đến sự dịch
chuyển từ những ngành công nghiệp dựa trên lợi thế so sánh tĩnh (nguồn lao
động và tài nguyên) sang những ngành dựa trên lợi thế so sánh động (những thế
mạnh lâu dài của đất nước, con người và xã hội Việt nam, cho phép phát triển
những ngành công nghiệp có mức độ chế biến sâu ).
- Thứ hai: Việc phát triển các ngành công nghiệp phải đảm bảo tính hiệu
quả, nhất là đối với những ngành thuộc thế hệ thứ ba. Chúng ta đề ra 5 tiêu
chuẩn để lựa chọn phát triển những cơ sở thuộc các ngành công nghiệp ấy. Đó
là: có thị trường, có nguồn vốn, có công nghệ đích đáng, có thị trường, có bước
đi thích hợp, có hiệu quả cao. Tiêu chuẩn chất lượng và hiệu quả phải được coi
là tiêu chí hàng đầu khi ra quyết định đầu tư, có tính tới hiệu quả tổng hợp cả về

CIEM – Trung tâm Thông tin – Tư liệu
17
mặt xã hội, quốc phòng, an ninh, cả trước mắt và lâu dài, tránh quan điểm phải
làm bằng bất cứ giá nào.
- Thứ ba: Việc phát triển các ngành công nghiệp kế tiếp sau các ngành
công nghiệp ban đầu phải đảm bảo sự liên kết chặt chẽ và bền vững, tạo nên
một cơ cấu có hiệu quả, năng động. Trong đó, cần chú ý đến việc nâng dần trình
độ công nghệ của các ngành công nghiệp từ trình độ thấp lên trình độ cao, tranh
thủ đi thẳng hoặc đi nhanh và công nghệ hiện đại, công nghệ cao.
- Thứ tư: Việc phát triển các ngành công nghiệp kế tiếp sau các ngành
công nghiệp ban đầu có thể diễn ra một cách tuần tự hoặc tuỳ thuộc vào các
điều kiện tạo được mà một số ngành có thể phát triển nhanh và mạnh. Trong
thời kỳ đầu CNH, có thể phát triển ngay những ngành công nghiệp đòi hỏi công
nghệ cao trên cơ sở xác định có trọng tâm những ngành mũi nhọn.
III.2.2. Một số biện pháp quan trọng nhằm đẩy mạnh phát triển

các ngành công nghiệp
- Thứ nhất: Việt Nam cần nhanh chóng xây dựng Chiến lược phát triển
công nghiệp đến năm 2020. Chiến lược này phải giải quyết thoả đáng các vấn
đề lớn như phương pháp luận và công cụ để xây dựng chiến lược; tiêu chí cụ thể
để xây dựng chiến lược; xác định vị trí nền công nghiệp Việt Nam trong khu
vực và trên thế giới; tư tưởng chiến lược chủ đạo phát triển toàn bộ nền công
nghiệp; phân nhóm các ngành hoặc chuỗi các ngành công nghiệp đi kèm với
chính sách phát triển ở mọi khía cạnh và các vấn đề về thể chế, tổ chức thực
hiện, giám sát, điều chỉnh trong từng bước đi. Trong đó, cần xác định tư tưởng
chiến lược mang tính chủ đạo là: (i) ưu tiên phát triển các ngành mũi nhọn và
các ngành hướng mạnh về xuất khẩu dựa trên năng lực cạnh tranh; (ii) đẩy
nhanh tốc độ hiện đại hoá, đổi mới công nghệ; (iii) đẩy mạnh CNH, HĐH nông
thôn; và (iv) tăng cường sự tham gia của khu vực tư nhân vào phát triển công
nghiệp, đặc biệt khuyến khích sự phát triển của các doanh nghiệp nhỏ và vừa.
- Thứ hai: Cải thiện vai trò của Nhà nước trong việc chỉ đạo thực hiện
chiến lược, quy hoạch, chính sách phát triển công nghiệp hướng tới việc huy
động hữu hiệu các nguồn lực và khai thác tốt các tiềm năng của đất nước. Nhà
nước có vai trò rất quan trọng trong việc thực hiện các tư tưởng chiến lược chủ
đạo phát triển công nghiệp thông qua việc tạo môi trường thích hợp và các
chính sách ưu tiên, khuyến khích, cả đối với các ngành và đối với các doanh
nghiệp (được trình bày cụ thể hơn ở các phần dưới đây). Đầu tư của Nhà nước
cho phát triển công nghiệp đóng vai trò rất quan trọng, giải pháp cần quan tâm

CIEM – Trung tâm Thông tin – Tư liệu
18
là nâng cao hiệu quả đầu tư của Nhà nước, và có tính toán kỹ lưỡng đến hiệu
quả trước khi đưa ra các quyết định đầu tư mới.
- Thứ ba: Các biện pháp phát triển các ngành công nghiệp cần chú trọng
phát huy lợi thế so sánh và dựa trên năng lực cạnh tranh của các ngành trong
bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế. Năng lực cạnh tranh của các ngành công

nghiệp phải được đánh giá trên cơ sở khoa học, so sánh với các nước trong khu
vực và có dự báo xu hướng trong tương lai. Đối với những ngành có năng lực
cạnh tranh cao, Nhà nước có thể tăng cường đầu tư và khuyến khích đầu tư của
khu vực tư nhân, kể cả các nhà đầu tư nước ngoài. Đối với những ngành có
năng lực cạnh tranh có điều kiện, Nhà nước có các chính sách trợ giúp có điều
kiện và có thời hạn để nâng cao năng lực cạnh tranh, đồng thời khuyến khích
khu vực tư nhân và nước ngoài đầu tư vào những ngành này. Đối với những
ngành có năng lực cạnh tranh thấp, cần tích cực điều chỉnh cơ cấu đầu tư, một
mặt có thể hạn chế đầu tư để tránh gây lãng phí, kém hiệu quả, mặt khác có thể
khuyến khích đầu tư thích hợp để nâng cao năng lực cạnh tranh tuỳ theo đặc
trưng cụ thể của từng ngành.
- Thứ tư: Các biện pháp thúc đẩy phát triển các doanh nghiệp công
nghiệp cần chú trọng đến việc huy động nguồn lực tiềm tàng của tất cả các loại
hình doanh nghiệp. Cụ thể là:
+ Đối với doanh nghiệp nhà nước: Cần đẩy mạnh tái cơ cấu và nâng cao
hiệu quả của khu vực doanh nghiệp này thông qua các biện pháp như cổ phần
hoá, công ty hoá, giao, bán, khoán kinh doanh và cho thuê, chuyển đổi hoạt
động sang phương thức công ty mẹ- công ty con, hình thành các tập đoàn kinh
tế mạnh, v.v.; cần giảm thiểu độc quyền của doanh nghiệp nhà nước, mở cửa
các lĩnh vực và thị trường cho sự tham gia của các doanh nghiệp ngoài nhà
nước.
+ Đối với doanh nghiệp dân doanh: Bảo đảm các doanh nghiệp này tham
gia ngày càng sâu rộng vào đầu tư phát triển các ngành mà pháp luật không
cấm, không giới hạn về quy mô phát triển, hợp tác và cạnh tranh bình đẳng với
các loại hình doanh nghiệp khác. Khuyến khích sự phát triển của các doanh
nghiệp công nghiệp nhỏ và vừa, thích hợp với những ngành sử dụng nhiều lao
động, sản xuất sản phẩm đáp ứng nhu cầu tiêu dùng cá nhân đa dạng và luôn
thay đổi của thị trường, đồng thời có thể dễ dàng đổi mới công nghệ.
+ Đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài: Ngoài việc tạo môi
trường thuận lợi và bình đẳng cho hoạt động của các doanh nghiệp này, trong

CIEM – Trung tâm Thông tin – Tư liệu
19
chiến lược xúc tiến đầu tư những năm tới, cần hướng đến những đối tác nước
ngoài có tiềm lực mạnh về nguồn tài chính và khoa học-công nghệ. Khuyến
khích đầu tư trực tiếp nước ngoài vào những ngành công nghiệp xuất khẩu,
những ngành phục vụ CNH, HĐH nông nghiệp và nông thôn, và những ngành
có hàm lượng khoa học-công nghệ cao.
Đồng thời với việc thực hiện các biện pháp phát triển doanh nghiệp, cần
tạo điều kiện thuận lợi và khuyến khích sự liên doanh, liên kết giữa các loại
hình doanh nghiệp, không phân biệt thành phần kinh tế, tạo dễ dàng cho sự tích
tụ vốn để hình thành những doanh nghiệp, tập đoàn kinh tế lớn. Đặc biệt
khuyến khích sự liên kết giữa doanh nghiệp lớn với các doanh nghiệp nhỏ và
vừa, tạo nên mạng lưới các doanh nghiệp vệ tinh năng động, linh hoạt, giảm
thiểu chi phí, nâng cao được sức cạnh tranh.
III.3. Chủ trương, biện pháp phát triển các ngành dịch vụ
Trong cơ cấu kinh tế của Việt Nam, các ngành dịch vụ chiếm tỷ trọng
khá lớn (gần 40%), nhưng vẫn là các ngành mới và yếu, đặc biệt là thiếu những
ngành dịch vụ chất lượng cao và tạo ra giá trị lớn. Trong những năm gần đây
tốc độ tăng trưởng dịch vụ luôn thấp hơn tốc độ tăng GDP do vậy xu hướng gia
tăng tỷ trọng dịch vụ là chưa vững chắc. Trước thời kỳ đổi mới, các ngành dịch
vụ bị coi nhẹ và đến nay vẫn còn dấu ấn tiêu cực nặng nề cả về nhận thức, thể
chế, chính sách cho đến các hoạt động kinh doanh. Nhìn chung, các ngành dịch
vụ chưa đáp ứng tốt những yêu cầu về số lượng và chất lượng ngày càng gia
tăng của nền kinh tế. Xét ở khía cạnh khác, triển vọng phát triển các ngành dịch
vụ là rất lớn do nhiều tiềm năng chưa được khai thác và phát huy đủ mức. Theo
mục tiêu đến năm 2020 khi nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp, tỷ trọng
dịch vụ trong GDP chiếm từ 45-50%, tức là tăng hơn 5% so với hiện nay.
Khoảng cách này là không quá lớn, tuy nhiên, nếu không có các biện pháp thích
hợp để phát triển các ngành dịch vụ thì rất khó có thể đạt được mục tiêu nêu

trên. Điều này được minh chứng rõ bởi thực tế rằng, năm 1990 tỷ trọng dịch vụ
trong GDP của nước ta đạt 38,59%, tăng lên đỉnh điểm 44,06% vào năm 1995,
nhưng lại giảm xuống chỉ còn 39,33% năm 2004, tức là sau 14 năm tỷ trọng
dịch vụ trong GDP chỉ tăng chưa đầy 1%. Tuy nhiên, bối cảnh từ nay đến năm
2020 có những khác biệt lớn so với giai đoạn từ năm 1990 đến nay. Một mặt,
các ngành dịch vụ có điều kiện phát triển thuận lợi do nhu cầu lớn của nền kinh
tế, mặt khác các ngành này buộc phải tìm mọi cách phát triển để có thể đứng
vững trong cạnh tranh khi Việt Nam thực hiện các cam kết hội nhập kinh tế

CIEM – Trung tâm Thông tin – Tư liệu
20
quốc tế. Điều này cho thấy rằng mục tiêu tăng thêm hơn 5% về tỷ trọng dịch vụ
trong GDP trong khoảng thời gian từ nay đến năm 2020 là hợp lý. Vấn đề đặt ra
là chúng ta phải có những đổi mới quan trọng về chủ trương cũng như thực hiện
các biện pháp có hiệu quả thúc đẩy phát triển các ngành dịch vụ.
III.3.1. Chủ trương phát triển các ngành dịch vụ
- Thứ nhất: Phát triển mạnh dịch vụ cùng với công nghiệp và nông-lâm-
ngư nghiệp tạo nên một cơ cấu có hiệu quả, năng động và hiện đại của nền kinh
tế. Các ngành dịch vụ không chỉ được gia tăng mạnh về khối lượng, đa dạng
hoá về loại hình, mà còn được cải thiện căn bản về chất lượng, giảm giá cước
để hỗ trợ đắc lực và có hiệu quả sự phát triển của công nghiệp và nông nghiệp,
đồng thời góp phần nâng cao mức sống của xã hội.
- Thứ hai: Phát triển các ngành dịch vụ phải khai thác những lợi thế cạnh
tranh của đất nước, gắn với thị trường trong nước và thế giới. Có ưu tiên thỏa
đáng cho việc phát triển các ngành dịch vụ có tác động lớn đến hiệu qủa kinh tế,
xã hội (cụ thể là liên quan đến phát triển theo chiều sâu, đến chất lượng tăng
trưởng) và liên quan đến phát triển nguồn nhân lực như: dịch vụ khoa học-công
nghệ, ngân hàng, tài chính, viễn thông, vận tải, giáo dục-đào tạo, y tế, v.v.
- Thứ ba: tích cực chuẩn bị thực hiện các cam kết mở cửa dịch vụ theo lộ
trình trong các khung khổ hội nhập quốc tế, nhất là khung khổ GATS của WTO

khi Việt Nam gia nhập tổ chức này, cần tranh thủ tối đa khoảng thời gian chưa
phải thực hiện cam kết để phát triển và mở rộng các ngành dịch vụ ở trong
nước. Nhờ vậy, các doanh nghiệp dịch vụ trong nước sẽ có điều kiện chiếm lĩnh
thị trường trong nước, tạo lập vị trí vững chắc để có thể cạnh tranh được với các
đối thủ nước ngoài khi mở cửa.
III.3.2. Một số biện pháp quan trọng nhằm đẩy mạnh phát triển
các ngành dịch vụ
- Thứ nhất: Cần tiến hành cấp bách việc rà soát tất cả các ngành dịch vụ
để đánh giá hiện trạng, năng lực cạnh tranh, tiềm năng và xu hướng phát triển
của chúng, trên cơ sở đó xây dựng một chiến lược phát triển các ngành dịch vụ
của Việt Nam từ nay đến năm 2020. Việc rà soát nên được thực hiện theo các
ngành dịch vụ được phân định bởi Hiệp định chung về các Dịch vụ liên quan
đến Thương mại (GATS) của WTO, bao gồm 12 ngành dịch vụ là: (1) Dịch vụ
kinh doanh; (2) Dịch vụ liên lạc; (3) Dịch vụ xây dựng và thi công; (4) Dịch vụ
phân phối; (5) Dịch vụ giáo dục; (6) Dịch vụ môi trường; (7) Dịch vụ tài chính;

CIEM – Trung tâm Thông tin – Tư liệu
21
(8) Các dịch vụ liên quan đến sức khoẻ và các dịch vụ xã hội; (9) Các dịch vụ
du lịch và liên quan đến du lịch; (10) Các dịch vụ giải trí và thể thao; (11) Các
dịch vụ vận tải; và (12) Các dịch vụ khác. Việc xây dựng và thực hiện chiến
lược phát triển dịch vụ phải gắn kết chặt chẽ với việc xây dựng và thực hiện
chiến lược phát triển công nghiệp và các chương trình đẩy mạnh CNH, HĐH
nông nghiệp, nông thôn.
- Thứ hai: Tăng cường huy động các nguồn lực trong xã hội bằng cách
mở rộng sự tham gia của khu vực tư nhân và nước ngoài vào đầu tư, kinh doanh
các ngành dịch vụ, giảm thiểu độc quyền nhà nước, tăng mức độ cạnh tranh trên
thị trường. Thí dụ, trong các ngành điện lực và viễn thông, Nhà nước cần tách
chức năng quản lý đường trục quốc gia với chức năng kinh doanh của các
doanh nghiệp để có nhiều doanh nghiệp hơn tham gia kinh doanh. Ngày

11/3/2005, Chính phủ đã ban hành Nghị định 31/2005/NĐ-CP về sản xuất và
cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích, cho phép doanh nghiệp thuộc mọi thành
phần kinh tế và hợp tác xã đều được tham gia sản xuất và cung ứng sản phẩm,
dịch vụ công ích theo các phương thức đặt hàng, đấu thầu hoặc giao kế hoạch.
Nghị định này được đánh giá là mở ra cho các chủ thể kinh tế ngoài nhà nước
những cơ hội đầu tư, kinh doanh mới, vì vậy có thể tạo ra một cuộc chạy đua
thực sự giữa các thành phần kinh tế trong việc sản xuất và cung ứng sản phẩm,
dịch vụ công ích- những hàng hoá trước đây thường gắn chặt với các doanh
nghiệp nhà nước. Vấn đề quan trọng đặt ra ở đây là phải thực hiện có hiệu quả
Nghị định 31/ 2005/NĐ-CP trong thực tế. Trong một số ngành dịch vụ mang
tính xã hội như giáo dục, y tế, văn hoá, thể thao, môi trường v.v., cần đẩy mạnh
công tác xã hội hoá. Muốn vậy, Nhà nước cần xây dựng và ban hành các quy
định pháp lý và các chính sách rõ ràng về phương thức và các hình thức xã hội
hoá.
- Thứ ba: Nhà nước cần có các chính sách trợ giúp thích hợp những
doanh nghiệp mới tham gia đầu tư và kinh doanh các ngành dịch vụ hoặc những
doanh nghiệp tham gia đầu tư và kinh doanh các ngành dịch vụ mới, nhất là về
phát triển nguồn nhân lực. Có chính sách khuyến khích các doanh nghiệp mở
rộng kinh doanh dịch vụ đến các vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa, một mặt
nhằm giúp các doanh nghiệp chiếm lĩnh thị trường trong nước, mặt khác giúp
đáp ứng các nhu cầu đời sống kinh tế-xã hội của những vùng này. Có chính
sách khuyến khích các doanh nghiệp xuất khẩu dịch vụ ra nước ngoài dưới các
hình thức đa dạng, từ cung cấp qua biên giới cho đến hiện diện thể nhân ở nước
ngoài. Ngoài ra, Nhà nước cần có chính sách khuyến khích các doanh nghiệp

CIEM – Trung tâm Thông tin – Tư liệu
22
thuộc mọi thành phần kinh tế nhận làm các dịch vụ được chuyển ra bên ngoài
(out-sourcing) từ các nước phát triển, tiêu biểu là các dịch vụ như: kế toán, thiết
kế kỹ thuật, thiết kế phần mềm…

- Thứ tư: Nâng cao năng lực cạnh tranh của các ngành dịch vụ thông qua
các biện pháp như: đẩy mạnh thực hiện lộ trình giảm giá cước dịch vụ xuống
mức ít nhất là ngang bằng với các nước trong khu vực; tăng cường ứng dụng
khoa học, công nghệ hiện đại vào sản xuất và kinh doanh dịch vụ; phát huy lợi
thế so sánh của từng ngành, từng vùng, từng thời kỳ; thay đổi phương thức và
thái độ phục vụ để hướng tới khách hàng nhiều hơn, vì lợi ích của khách
hàng… Đáp ứng với những thách thức trong quá trình trong hội nhập, trước hết
Nhà nước cần xây dựng một lộ trình mở cửa dịch vụ thích hợp, phù hợp với
những cam kết quốc tế và sát với thực tế nước ta, tiếp đến các ngành, các cấp
và các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, chủ động,
sẵn sàng đón nhận sự cạnh tranh cả trên thị trường trong nước và nước ngoài.

IV. MỐI QUAN HỆ GIỮA CÔNG NGHIỆP HOÁ, HIỆN ĐẠI HOÁ RÚT
NGẮN VỚI TỪNG BƯỚC PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRI THỨC Ở VIỆT NAM
TRONG THỜI GIAN TỚI
Như trên đây đã nêu rõ, quá trình CNH, HĐH ở nước ta là một quá trình
cần và có thể được rút ngắn, và có mối quan hệ chặt chẽ với việc từng bước
phát triển kinh tế tri thức. Tất cả những chủ trương và biện pháp thực hiện
CNH, HĐH được trình bày ở các phần trên đều dựa trên cơ sở coi CNH, HĐH
là một quá trình được rút ngắn. Vì vậy, phần này chỉ trình bày những chủ
trương và biện pháp từng bước phát triển kinh tế tri thức ở Việt Nam, cụ thể
như sau:
- Thứ nhất: Về phương diện, hoạch định chủ trương, chính sách, cần soát
xét lại toàn bộ các chủ trương, chính sách đổi mới và phát triển đất nước từ nay
đến năm 2010, từ đó điều chỉnh và bổ sung những điều cần thiết, đặc biệt là về
những mặt quan trọng sau đây:
(1) Đẩy mạnh CNH, HĐH, tranh thủ sớm theo hướng hiện đại trong tất cả
các ngành, các vùng có điều kiện.
(2) Mở mang nền kinh tế thị trường định hướng XHCN
(3) Chủ động hội nhập kinh tế quốc tế.

CIEM – Trung tâm Thông tin – Tư liệu
23
(4) Phát triển khoa học và công nghệ, nhất là công nghệ thông tin viễn
thông và công nghệ sinh học.
(5) Chấn hưng và hiện đại hoá giáo dục và đào tạo, xây dựng xã hội học
tập
(6) Phát triển văn hóa, phát triển con người, xây dựng xã hội dân chủ,
công bằng, văn minh.
(7) Đổi mới thể chế quản lý và cải cách hành chính.
Song hành với quá trình soát xét ấy, chúng ta cần sớm nghiên cứu, xây
dựng một chiến lược, hoặc ít ra là khung chiến lược, từng bước phát triển kinh
tế tri thức ở Việt Nam, ráo riết chuẩn bị và bắt tay thực hiện một cách có hiệu
quả chiến lược ấy
- Thứ hai: Cần xác định rõ rằng từ nay đến năm 2010 và một số năm sau
đó là bước tạo lập những yếu tố cơ bản ban đầu và tạo đà tăng tốc ban đầu cho
việc từng bước phát triển kinh tế tri thức thông qua định hướng chuyển dịch cơ
cấu kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế và phát triển các
ngành kinh tế dựa trên nền tảng khoa học, công nghệ cao. Những nhiệm vụ chủ
yếu phải thực hiện là:
+ Tập trung sức tạo chuyển biến mạnh mẽ trong việc CNH, HĐH nông
nghiệp và nông thôn, với trọng tâm phát triển theo chiều sâu, ứng dụng rộng rãi
và có hiệu quả những thành tựu mới của khoa học và công nghệ trong nông
nghiệp, kết hợp với việc phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, thương
mại, dịch vụ ở các vùng nông thôn.
+ Xác lập cơ cấu công nghiệp có hiệu quả kết hợp giải quyết những
nhiệm vụ trước mắt với yêu cầu phát triển chiến lược. Định hướng phát triển
công nghiệp theo chiều sâu là chủ đạo, một số ngành sản xuất sản phẩm có hàm
lượng tri thức thấp vẫn được tiếp tục phát triển nhưng với trình độ trang bị công
nghệ cao hơn để tạo điều kiện nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường.

+ Đẩy mạnh phát triển các lĩnh vực dịch vụ như thương mại, du lịch, bưu
chính, viễn thông, tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, tư vấn… thông qua quá trình
xã hội hoá, nới lỏng các điều kiện cho phép các nhà đầu tư tư nhân hoạt động
trong các lĩnh vực này, và áp dụng khoa học, công nghệ hiện đại trong các
ngành dịch vụ.

CIEM – Trung tâm Thông tin – Tư liệu
24
+ Ngay trong bước đi này, các ngành công nghệ cao (công nghệ thông
tin, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới…) đã được hình thành, tuy quy
mô chưa lớn nhưng sẽ tăng trưởng nhanh. Nhiệm vụ quan trọng là phải chú ý
tạo lập nền móng vững chắc cho việc phát triển những ngành này trong tương
lai. Nền móng này bao gồm đào tạo đội ngũ chuyên gia và công nhân kỹ thuật
có trình độ cao, cơ sở vật chất hiện đại cho đào tạo và nghiên cứu phát minh,
các quan hệ hợp tác quốc tế chặt chẽ và có hiệu quả, thúc đẩy phát triển thị
trường sử dụng sản phẩm công nghệ cao…
- Thứ ba, thực hiện có hiệu quả một số giải pháp lớn khác, bao gồm: tiếp
tục đổi mới chính sách, tạo lập khung khổ pháp lý mới, nhanh chóng hình thành
và hoàn thiện hệ thống thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa;
chăm lo phát triển nguồn nhân lực, nâng cao dân trí, đào tạo nhân tài; tăng
cường năng lực khoa học, công nghệ và thiết lập hệ thống đổi mới quốc gia hữu
hiệu; đẩy mạnh ứng dụng và phát triển công nghệ thông tin phục vụ CNH,
HĐH.
Như vậy, phát triển kinh tế tri thức không chỉ là những hoạt động thuần
tuý kinh tế. Để có kinh tế tri thức, các hoạt động phát triển khoa học, công
nghệ, phát triển giáo dục, phát triển văn hoá, phát triển con người, phát triển xã
hội là cực kỳ quan trọng, có thể nói có tác dụng quyết định. Ở đây càng cho
thấy rõ ràng khoa học, công nghệ và giáo dục là quốc sách hàng đầu.