Chuong 1-Tong quat ve TCC docx

1

Ch
ươ
ng

TỔNG QUAN VỀ TÀI
CHÍNH CƠNG

Ths. Bùi Thị Lâm
Bộ mơn Tài chính
Khoa Kế tốn và quản trị kinh doanh

03/30/14

KQ2023 – Tài chính cơng

1-1


Nội dung

1.1 Cơ sở kinh tế của can thiệp khu vực công
1.2 Công cụ nghiên cứu tài chính công
1.3 Khái quát về tài chính công

03/30/14

1-2

Phần 1.1
Cơ sở can thiệp của khu vực công

- Khu vực công
- Cơ sở can thiệp của khu vực công
- Các quan điểm về sự tồn tại khu vực công
03/30/14

1-3


Khu vực công
 Theo Stiglitz, khu vực công bao gồm:
 Hệ thống các cơ quan quyền lực của nhà nước: lập pháp, hành
pháp và tư pháp.
 Hệ thống các đơn vị kinh tế của nhà nước: Các doanh nghiệp nhà
nước và các đơn vị công ích.

 Quan điểm khác, khu vực công bao gồm:
 Hệ thống các cơ quan công quyền của nhà nước như cơ quan lập
pháp, cơ quan hành pháp, cơ quan tư pháp.
 Hệ thống quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội,…
 Hệ thống kết cấu hạ tầng kỹ thuật và xã hội
 Các lực lượng kinh tế của chính phủ (DNNN, dự trữ quốc gia…)
 Hệ thống an sinh xã hội (BHXH, BHYT, trợ cấp XH…)

 Quan điểm khác, khu vực công là Chính phủ???

03/30/14

1-4


Cơ sở tồn tại của CP - Chức năng của CP

1. GIẢI QUYẾT THẤT BẠI THỊ TRƯỜNG
2. HỒN THIỆN CƠNG BẰNG XÃ HỘI
Những chức năng này được chia thành ba
cấp độ
- Tối thiểu
- Trung bình
- Cao
03/30/14

1-5


Chức năng của chính phủ
(cấp độ tối thiểu)
1. Giải quyết thất bại của thị trường: Cung cấp

hàng hóa cơng thuần túy
Quốc phịng
- Lập pháp
- Quản lý kinh tế vĩ mơ
- Trật tự và an toàn xã hội
- Chăm sóc sức khỏe
-

2. Hoàn thiện công bằng xã hội:

- Bảo vệ người nghèo và cứu hộ
03/30/14

1-6


Chức năng của chính phủ
(cấp độ trung bình)
1. Giải quyết thất bại thị trường:
 Xử lý ngoại tác: Giáo dục phổ thông, bảo vệ môi
trường...

 Điều chỉnh độc quyền: bảo hộ cạnh tranh, chống độc
qùn…

 Giải quyết tình trạng thơng tin khơng hồn hảo
bảo vệ người tiêu dùng...

2. Hồn thiện công bằng xã hội: Cung ứng dịch
vụ bảo hiểm xã hội
 Lương hưu
 Trợ cấp thôi việc
 Trợ giá: lương thực, nhà của, năng lượng, ...
03/30/14

1-7


Chức năng của chính phủ
(cấp độ cao)

1. Giải quyết thất bại thị trường:
 Phát triển thị trường tư nhân, thúc đẩy thành
lập doanh nghiệp và xúc tiến thương mại
 Phối hợp hoạt động của khu vực công và tư
nhằm cung cấp hiệu quả hàng hóa cho nền kinh
tế

2. Hồn thiện công bằng xã hội:
 Tái phân phối thu nhập xã hội
 Kiểm soát tài sản cá nhân
 Điều tiết tài sản
03/30/14

1-8


Phần 2
Cơ sở can thiệp của khu vực công

Hiệu quả và thất bại của thị
trường tư nhân
03/30/14

1-9


Hiệu quả thị trường
 Cân bằng thị trường
Thị trường hiệu
quả

 Thị trường mất cân bằng
Thất bại thị
trường
- Trường hợp 1: Cung > Cầu
- Trường hợp 2: Cung < Cầu

03/30/14

1 - 10


Thị trường hiệu quả
P
S

P*

D
Q*

Q

Cung = cầu
03/30/14

1 - 11


Thị trường không hiệu quả
P

P
S
S

Dư cung
Dư cầu

P*
PO

P*
PO

D
QS Q* QD

Trường hợp: Cầu > Cung
03/30/14

D
Q

QD Q*

QS

Q

Trường hợp: Cung > Cầu

12


Thất bại thị trường
Thất bại thị trường là những trường hợp mà
thị trường cạnh tranh không thể sản xuất ra
hàng hóa dịch vụ ở mức hiệu quả xã hội hay
khơng thể giải quyết tối ưu các vấn đề xã hội

03/30/14

1 - 13


 Bất ổn định kinh tế
 Phân phối lại thu nhập
 Hàng hóa khuyến dụng

03/30/14

Thất bại mới

 Độc quyền
 Hàng hóa cơng cộng
 Ngoại tác
 Thơng tin bất đối xứng

Thất bại trùn thống

Các dạng thất bại thị trường

Khơng
tối ưu
hóa
phúc
lợi xã
hội

1 - 14


Độc quyền
 Trường hợp thị trường do một hay một số ít
các hãng cung ứng mà khơng có sản phẩm
thay thế gần gũi.
 Nguyên nhân xuất hiện:
 Do được Cp nhượng quyền khai thác TT
 Do chế độ bản quyền về phát minh sáng chế và
quyền sở hữu trí tuệ.
 Do sở hữu một ng̀n lực đặc biệt.
 Do có khả năng giảm giá thành khi mở rộng quy
mô sản xuất.
03/30/14

1 - 15


Tổn thất phúc lợi do độc quyền
 Thông thường, chi phí biên

giảm khi Q tăng (lợi thế tăng
theo quy mơ) --> MC < ATC.
 Tại thị trường cạnh tranh hoàn
hảo, giá đươc định = MC theo
mức sản lượng QCT công ty có
thê bị lỗ

P

 QHV là sản lượng cơng ty hịa

PĐQ
ATC
MC

PCT
MR

QĐQ

03/30/14

QHV

D=MB

QCT

Q

vốn (ATC = thu nhập trung bình
trên 1 sản phẩm)
 Nếu khơng có điều tiết của Cp,
nhà độc quyền sản xuất ở mức
MR=MC, sản lượng tới QĐQ và
bán ở giá PĐQ --> mất mát phúc
lợi do độc quyền tạo ra rất lớn.

16


Hàng hóa cơng cộng
 HHCC là hàng hóa mang hai tính chất:
1/ Khơng cạnh tranh: cùng một lượng hàng hóa này có thể
dành cho nhiều người cùng thụ hưởng mà không làm giảm
lợi ích của người tiêu dùng hiện tại (MC=0).
2/ Không loại trừ: không thể hoặc rất tốn kém để có thể loại
trừ những cá nhân khơng trả tiền mà sử dụng hàng hóa
này.
 Có hai loại hàng hóa công cộng:
 HHCC thuần túy: mang cả hai thuộc tính trên
 HHCC không thuần túy: thiếu 1 trong 2 thuộc tính
03/30/14

1 - 17


Hàng hóa cơng cộng
HHCC khơng thuần túy gờm 2 loại:

 HHCC có thể loại trừ bằng giá: là những thứ
hàng hóa mà lợi ích do chúng tạo ra có thể định giá.
Ví dụ: thu phí qua cầu

 HHCC có thể tắc nghẽn: là những hàng hóa mà khi
có thêm nhiều người cùng sử dụng chúng thì có thể
gây ra sự tắc nghẽn khiến lợi ích của những người tiêu
dùng trước đó bị giảm sút.

03/30/14

1 - 18


Nhận dạng hàng hóa cơng cộng
HHCC có thể bị tắc nghẽn khi có thêm nhiều
người cùng sử dụng khiến lợi ích của người tiêu
dùng trước đo bị giảm sút.
MC
P

Chi phí biên
trên một người
sử dụng
HHCC

Điểm tắc
nghẽn
0
03/30/14

Số người
tiêu dùng

1 - 19


Nhận dạng hàng hóa cơng cộng
Tính tranh giành
Có
Hàng hóa tư nhân

HHCC khơng thuần túy

-

Tính loại trừ

Có

Khơng
-

Kem, bánh mì, quần áo…
Điện thoại, máy tính…
Giáo dục, y tế tư nhân
Cầu đơng người thu phí

HHCC khơng thuần túy
Khơ - Cá ngồi biển khơi

ng - Bãi biển công cộng
- Công viên, đường phố đông
người khơng thu phí
03/30/14

Trùn hình cáp
Bưu chính viễn thơng
Vệ tinh nhân tạo
Đường vắng, thu phí

HHCC thuần túy
- Quốc phịng
- Ngọn hải đăng, pháo hoa
- Đường vắng khơng thu
phí
1 - 20


Hàng hóa cơng cộng
 Tại sao hàng hóa cơng là thất bại của thị trường?
 Hàng hóa cơng có MB>MC. Do vậy về mặt xã hội
đó là những hàng hóa cần thiết được cung cấp.
 Nhưng do thuộc tính của nó dẫn đến tình trạng
người ăn theo, tư nhân đầu tư sẽ khó tạo doanh thu
để bù đắp chi phí.
⇒Kết quả là tư nhân khơng đầu tư, dẫn đến hàng
hóa này không được cung ứng
 Ví dụ: Tổ chức bắn pháo hoa dịp đại lễ 1000 năm
Thăng Long – Hà Nội

03/30/14

1 - 21


Thảo luận nhận dạng HHCC
 Chương trình phát thanh truyền hình
 Dịch vụ y tế, giáo dục
 Vay vốn từ ngân hàng CSXH
 Bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế
 Phổ biến kỹ thuật chăn ni trên TV
Chúng có phải là HHCC?
Chúng thuộc loại nào?
03/30/14

1 - 22


Thông tin không cân xứng
 Thông tin không đối xứng là tình trạng xuất hiện
trên thị trường khi một bên nào đó (người mua
hoặc người bán) có được thơng tin đầy đủ hơn bên
kia về đặc tính sản phẩm.
 Thị trường tư nhân: Thị trường thuốc chữa bệnh
 Thị trường hàng hóa cơng: dự báo thời tiết
 Thị trường vốn: nhà đầu tư – công ty cổ phần
Chính phủ tham gia để bảo vệ người tiêu dùng,
nhà đầu tư
03/30/14

1 - 23


Tính phi hiệu quả do thơng tin khơng đối xứng
Ví dụ 1: Người mua ít thơng tin hơn
Dt ABC là tổn thất PLXH do việc tiêu
dùng dưới mức hiệu quả. Do đó,
nếu người SX có thể cung cấp thơng
tin về chất lượng đích thực của sản
phẩm cho người TD với chi phí nhỏ
hơn phần mất trắng thì nên xúc tiến
việc cung cấp thơng tin đó.

P
S
C

P0

B

P1
A
D0

Ví dụ 2: Người bán ít thông tin hơn
Thị trường bảo hiểm. TT không đối
xứng làm thị trường cung cấp
nhiều hơn mức tối ưu xã hội
(người bán nhận được thông tin

không đối xứng bằng người mua)

03/30/14

D1
0

Q1

Q0

Q

VD 1: TT khơng đối xứng về phía người mua
làm thị trường cung cấp dưới mức hiệu quả

24


Ngoại tác
 Ngoại tác phát sinh bất cứ khi nào hành động
của một đối tác làm cho đối tác khác xấu đi
hoặc tốt hơn, nhưng đối tác ban đầu không
gánh chịu chi phí hoặc nhận lợi ích của việc
làm đó.
 Hành động của chính phủ góp phần làm cải
thiện phúc lợi xã hội
03/30/14

1 - 25